Ἡ χρήση τοῦ Ἀμήν μετά τό Ἀντιλαβοῦ...

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

Αγαπητοί συνάδελφοι ιεροψάλτες,
σας χαιρετώ.
Είναι η πρώτη φορά που εκφράζω απόψεις, γιατί τελευταία πληροφορήθηκα για την ύπαρξη της ιστοσελίδας. Αρχικά εκφράζω τα συγχαρητήριά μου για τους δημιουργούς της και ευχαριστώ για τη δυνατότητα της δημοσιοποίησης των θέσεών μου στο παραπάνω θέμα.
Θα προσπαθήσω συνοπτικά να υποστηρίξω με επιχειρήματα αυτό, που λεπτομερειακά δεν κατόρθωσα στέλνοντας επιστολή στην εφημερίδα των ιεροψαλτικών νέων, επιχειρώντας το στον εδώ ιστότοπο.
Η άποψη του εγκωλπίου του Αναγνώστου της Αποστ. Διακ. στη σελ. 27 σε παραπομπή ότι η χρήση του Αμήν ήταν συνήθεια είναι λάθος.
1. Το ευχετικό Αμήν=γένοιτο, είθε, μακάρι να γίνει δεν είναι απαντητικό μόνο του καταληκτικού νῦν καί ἀεί.., αλλά και άλλων εκφωνήσεων, όπως εἷς Ἅγιος... κ.λπ. Επίσης, στην καταληκτική δέηση όλων των ακολουθιών Δι' εὐχῶν τῶν...Μήπως κι εκεί θα πρέπει να παρέμβουμε και να απαντάμε με το Κύριε ελέησον;
2. Στη δέηση Ἀντιλαβοῦ (αντιλαμβάνομαι) = κατάλαβέ μας, σώσε, ελέησε και διαφύλαξέ μας ο Θεός με τη δική Σου Χάρη ο Λαός απαντούσε με το μακάρι να γίνει αυτό =γένοιτο=Αμήν και όχι με το Κύριε ελέησον. Απαντώντας με το Κύριε ελέησον απομονώνουμε από τη φράση της εκφώνησης τη μία από τις τέσσερις ευχετικές ευκτικές ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον, διαφύλαξον και ουσιαστικά ἐπαναλαμβάνουμε την ευχετική προστακτική ἐλέησον. Γιατί; Οι άλλες δεν έχουν καμμία αξία και βαρύτητα;
3. Σε πολλές ευχετικές προστακτικές απαντάμε με το Αμήν. Στον ΑΓΙΑΣΜΟ. Αὐτός οὖν φιλάνθρωπε Βασιλεῦ πάρεσο...καί ἁγίασον... Αμήν. Συντριβήτωσαν... Αμήν. Στη ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ. Κατάπεμψον.. καί ποίησον...Αμήν. Λάβετε, φάγετε...Αμήν. Πίετε... Αμήν. Στην ΑΡΤΟΚΛΑΣΙΑ. ...σκέπασον ἡμᾶς...αποδίωξον, εἰρήνευσον.. Κάθε φορά Αμήν.
Στο ΚΑΤΑΞΙΩΣΟΝ. (ευχετική προστακτική) Και το Αμήν και η αρχαία του ερμηνεία γένοιτο. Αποψή μου το Αμήν απαντητικό της προστακτικής, ενώ το γένοιτο επμηνευτικό για τους μη πεπαιδευμένους Έλληνες χρισστιανούς γαιτί η λέξη είναι εβραϊκή.
4. Το Αμήν προσφιλής έκφραση του Χριστού.
5. Το Αμήν δημιουργεί ποικιλία σε ωρισμένα σημεία και μας περνάει από το Κύριε ελέησον στο παράσχου Κύριε.
6. Στη λαϊκή παροιμία ( δεν αναφέρομαι στην ουσία της αλλά στην ύπαρξή της) λέγεται: Το πολύ το Κύριε ελέησον το βαριέται κι ο παππάς.
Πολύ σωστά, λοιπόν, στην παράδοσή μας, που δεν είναι αρτηριοσκληρωτική και στατική, αλλά δυναμική και λογική, καθιερώθηκε η παραπάνω συνήθεια, όπως το νεώτερο εγκόλπιο, λανθασμένα, κατά την άποψή μου, χαρακτηρίζει.

 

[dkalpakidis]

Αγαπητοί συνάδελφοι ιεροψάλτες,
σας χαιρετώ.
Είναι η πρώτη φορά που εκφράζω απόψεις, γιατί τελευταία πληροφορήθηκα για την ύπαρξη της ιστοσελίδας. Αρχικά εκφράζω τα συγχαρητήριά μου για τους δημιουργούς της και ευχαριστώ για τη δυνατότητα της δημοσιοποίησης των θέσεών μου στο παραπάνω θέμα.
Θα προσπαθήσω συνοπτικά να υποστηρίξω με επιχειρήματα αυτό, που λεπτομερειακά δεν κατόρθωσα στέλνοντας επιστολή στην εφημερίδα των ιεροψαλτικών νέων, επιχειρώντας το στον εδώ ιστότοπο.
Η άποψη του εγκωλπίου του Αναγνώστου της Αποστ. Διακ. στη σελ. 27 σε παραπομπή ότι η χρήση του Αμήν ήταν συνήθεια είναι λάθος.
1. Το ευχετικό Αμήν=γένοιτο, είθε, μακάρι να γίνει δεν είναι απαντητικό μόνο του καταληκτικού νῦν καί ἀεί.., αλλά και άλλων εκφωνήσεων, όπως εἷς Ἅγιος... κ.λπ. Επίσης, στην καταληκτική δέηση όλων των ακολουθιών Δι' εὐχῶν τῶν...Μήπως κι εκεί θα πρέπει να παρέμβουμε και να απαντάμε με το Κύριε ελέησον;
2. Στη δέηση Ἀντιλαβοῦ (αντιλαμβάνομαι) = κατάλαβέ μας, σώσε, ελέησε και διαφύλαξέ μας ο Θεός με τη δική Σου Χάρη ο Λαός απαντούσε με το μακάρι να γίνει αυτό =γένοιτο=Αμήν και όχι με το Κύριε ελέησον. Απαντώντας με το Κύριε ελέησον απομονώνουμε από τη φράση της εκφώνησης τη μία από τις τέσσερις ευχετικές ευκτικές ἀντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον, διαφύλαξον και ουσιαστικά ἐπαναλαμβάνουμε την ευχετική προστακτική ἐλέησον. Γιατί; Οι άλλες δεν έχουν καμμία αξία και βαρύτητα;
3. Σε πολλές ευχετικές προστακτικές απαντάμε με το Αμήν. Στον ΑΓΙΑΣΜΟ. Αὐτός οὖν φιλάνθρωπε Βασιλεῦ πάρεσο...καί ἁγίασον... Αμήν. Συντριβήτωσαν... Αμήν. Στη ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ. Κατάπεμψον.. καί ποίησον...Αμήν. Λάβετε, φάγετε...Αμήν. Πίετε... Αμήν. Στην ΑΡΤΟΚΛΑΣΙΑ. ...σκέπασον ἡμᾶς...αποδίωξον, εἰρήνευσον.. Κάθε φορά Αμήν.
Στο ΚΑΤΑΞΙΩΣΟΝ. (ευχετική προστακτική) Και το Αμήν και η αρχαία του ερμηνεία γένοιτο. Αποψή μου το Αμήν απαντητικό της προστακτικής, ενώ το γένοιτο επμηνευτικό για τους μη πεπαιδευμένους Έλληνες χρισστιανούς γαιτί η λέξη είναι εβραϊκή.
4. Το Αμήν προσφιλής έκφραση του Χριστού.
5. Το Αμήν δημιουργεί ποικιλία σε ωρισμένα σημεία και μας περνάει από το Κύριε ελέησον στο παράσχου Κύριε.
6. Στη λαϊκή παροιμία ( δεν αναφέρομαι στην ουσία της αλλά στην ύπαρξή της) λέγεται: Το πολύ το Κύριε ελέησον το βαριέται κι ο παππάς.
Πολύ σωστά, λοιπόν, στην παράδοσή μας, που δεν είναι αρτηριοσκληρωτική και στατική, αλλά δυναμική και λογική, καθιερώθηκε η παραπάνω συνήθεια, όπως το νεώτερο εγκόλπιο, λανθασμένα, κατά την άποψή μου, χαρακτηρίζει.

Σχετικά με το παραπάνω θέμα έχουν γραφεί:
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=968
για την χρήση του "Αμήν" αλλού:
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=800
και γενικότερα διαφωτίζουν οι αρχέτυπες διατάξεις:
http://analogion.com/forum/showpost.php?p=138598&postcount=2

 

[ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗΣ]

(...)
Θα προσπαθήσω συνοπτικά να υποστηρίξω με επιχειρήματα ...
(...)
6. Στη λαϊκή παροιμία ( δεν αναφέρομαι στην ουσία της αλλά στην ύπαρξή της) λέγεται: Το πολύ το Κύριε ελέησον το βαριέται κι ο παππάς.
Πολύ σωστά, λοιπόν, στην παράδοσή μας, που δεν είναι αρτηριοσκληρωτική και στατική, αλλά δυναμική και λογική, καθιερώθηκε η παραπάνω συνήθεια, όπως το νεώτερο εγκόλπιο, λανθασμένα, κατά την άποψή μου, χαρακτηρίζει.

επιχείρημα το Νο 6;

 

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

επιχείρημα το Νο 6;

Δεν αποτελεί επιχείρημα και ευχαριστώ που επισημάνθηκε. Απλά ένα στοιχείο που μπορεί να έχει κάποια βάση. Ας θεωρηθεί διαγεγραμμένο.
Ευχαριστώ

 

[emakris]

Θα ήθελα να απομονώσω δύο σημεία από τα επιχειρήματα του συναδέλφου που χρήζουν ειδικότερης συζητήσεως, καθότι εκεί φαίνεται ότι το Αμήν μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως επισφράγιση αιτήσεως-δεήσεως. Αναφέρομαι αφενός στον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων και αφετέρου στην καταληκτική δέηση "Δι' ευχών". Για τα υπόλοιπα υπάρχουν επιχειρήματα περί του αντιθέτου, τα οποία έχουν προβληθεί στις σχετικές συζητήσεις (π.χ. τα Αμήν στην Αρτοκλασία φαίνεται ότι είναι νεώτερη προσθήκη). Πιθανόν να υπάρχουν και για αυτά, αλλά δεν τα έχω υπόψιν.

 

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

Θέλω να διευκρινήσω ότι για μένα και για όλους, όπως υποθέτω, το Κύριε ελέησον δεν στερείται βαρύτητας. Άλλωστε, αποτελεί τη βάση της καρδιακής προσευχής των, συνεχώς δεομένων για όλο τον κόσμο, αδελφών μας μοναχών, αλλά στη λειτουργική μας πράξη υπάρχει, η διαλογική μορφή των λεγομένων του ιερουργούντα και του λαού, και στις περιπτώσεις που ανέφερα, εκτός από την έκτη, νοηματικά η σύνδεση είναι επιτυχέστερη με τη χρήση του Αμήν.
Και κάτι ακόμη, η παράδοση, που ανανεώνεται στο χρόνο, και παρουσιάζεται λογική δεν ανατρέπει τίποτε και γίνεται αποδεκτή από το λαό. Έτσι, σε νεώτερες ευχές έχουμε προσθήκες επιτυχείς για τους ανέργους, για πολλούς εμπερίστατους συνανθρώπους μας και για πολλά συμβαίνοντα στην εποχή μας. Συνεχίζουμε, λοιπόν, δυναμικά και δεν ανατρέπουμε με απερίσκεπτους νεωτερισμούς παράδοση πολλών χρόνων. Δεν πρέπει να δίνουμε την εντύπωση ότι έχουμε κορεσθεί από την πολύχρονη παράδοση της λειτουργικής πράξης της Εκκλησίας μας και γι' αυτό πρέπει κάτι να κάνουμε για να την ανατρέψουμε, ως περισσότερο νουνεχείς, ειδήμονες και κατατοπισμένοι, από τους προγόνους μας. Το σωστό να εισάγεται και να συντηρείται. Το λάθος, όμως, να απομονώνεται, γιατί δείχνει αμάθεια και, μερικές φορές, ακούσια ασέβεια. ΄
Τέλος, δεν επιθυμώ οι θέσεις μου να θεωρηθούν ως υποδείξεις υψηλής αντισυναδελφικής νοοτροπίας.

 

[MTheodorakis]

῾Η ἀπάντηση τοῦ λαοῦ στὸ «᾿Αντιλαβοῦ, σῶσον, ἐλέησον...» τοῦ διακόνου εἶναι «Κύριε, ἐλέησον» (χφ. Κρυπτοφέρρης Γ. β. VII εὐχολόγιο ι’ αἰῶνος ἔκδ. G. Passarelli L’ Eucologio Cryptense Γ. β. VII (sec. X) στὸ ᾿Ανάλεκτα Βλατάδων 36 Θεσσαλονίκη 1982 σ. 71, χφ. διακόνου Σμύρνης Ἰσιδώρου πυρομάλη ἀναγόμενο στὸν ι’ αἰ. ἔκδ. εὐχολόγιο J. Goar 1730 σ. 154, Συμεὼν Θεσσαλονίκης P. G. τ. 155 στ. 604CD, Αἱ θεῖαι λειτουργίαι ἔκδ. 1528, Ἰ. Φουντούλη Λειτουργικὴ Α’ - Εἰσαγωγὴ στὴ θεία λατρεία Θεσσαλονίκη 1993 σ. 214).

 

[π. Μάξιμος]

Αναφέρομαι αφενός στον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων και αφετέρου στην καταληκτική δέηση "Δι' ευχών".

Γιά τό πρῶτο ἔχω γράψει ἐδῶ.
Γιά τό δεύτερο, οὕτως ἤ ἄλλως εἶναι μεταγενέστερο. Μέ τό Ἐν εἰρήνη προέλθωμεν τελειώνουν οἱ ἀκολουθίες. Ὅλα τά ἄλλα εἶναι μεταγενέστερες προσθέσεις σέ διάφορες μορφές (Π. Τρεμπέλα, Αἱ τρεῖς λειτουργίαι).
Καί τό Ἀμήν στό Κύριε, Κύριε... ἐλέγχεται. Τίποτε δέν ὑπῆρχε (πρβλ. ἐδῶ κι ἐδῶ).

 

[emakris]

Γιά τό πρῶτο ἔχω γράψει ἐδῶ.

Τά Ἀμήν ὀρθοδόξως (ἀπό λαό καί ὄχι λειτουργό) εἶναι ἀπαραίτητα στήν εὐχή τοῦ καθαγιασμοῦ.

Σε αυτήν αναφέρομαι και εγώ. Η προστακτική εκεί δεν υποδηλώνει ένα είδος δεήσεως-αιτήσεως; (Ερωτώ, δεν τοποθετούμαι. Καθείς στην ειδικότητά του).

Γιά τό δεύτερο, οὕτως ἤ ἄλλως εἶναι μεταγενέστερο. Μέ τό Ἐν εἰρήνη προέλθωμεν τελειώνουν οἱ ἀκολουθίες. Ὅλα τά ἄλλα εἶναι μεταγενέστερες προσθέσεις σέ διάφορες μορφές (Π. Τρεμπέλα, Αἱ τρεῖς λειτουργίαι).

Καλώς!

 

[evangelos]

Το Αντιλαβού σώσον είναι μεν αίτηση αλλά είναι και κάτι το οποίο αληθώς έχει γίνει και γίνεται! Χάριτί εστε σεσωσμένοι λέει ο Παύλος οπότε το Αμήν κατά την γνώμη μου είναι επίσης σωστό

 

[π. Μάξιμος]

Σε αυτήν αναφέρομαι και εγώ. Η προστακτική εκεί δεν υποδηλώνει ένα είδος δεήσεως-αιτήσεως; (Ερωτώ, δεν τοποθετούμαι. Καθείς στην ειδικότητά του).

Κατ᾿ ἀρχάς συγγνώμη πού δέν κατάλαβα ὅτι ἀναφέρεσαι στό «καὶ ποίησον...» τοῦ καθαγιασμοῦ.
Νομίζω (χωρίς εἰδικότητα) ὅτι εἶναι διαφορετική περίπτωση. Δέν πρόκειται γιά δέηση/αἴτημα γιά μᾶς (ὅπου ταιριάζει τό Κύριε, ἐλέησον), ἀλλά γιά ἐπιβεβαίωση καί ἀποδοχή τοῦ ἀδιαμφισβήτητου γεγονότος τῆς μεταποιήσεως/μεταβολῆς τοῦ ἄρτου καί οἴνου σέ Σῶμα καί Αἷμα Χριστοῦ. Δηλ., ὅπως ἔγραφα:

... τό Ἀμήν ἐκτός ἀπό τήν συνήθη δι᾿ ἡμᾶς ἔννοια τοῦ «γένοιτο» «μακάρι» ἔχει μιά πιό ἰσχυρή ἔννοια αὐτήν τοῦ «ναί» «ἔτσι εἶναι» «ἀλήθεια-ἀληθῶς» «εἶναι γεγονός».

 

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

Σε αυτήν αναφέρομαι και εγώ. Η προστακτική εκεί δεν υποδηλώνει ένα είδος δεήσεως-αιτήσεως; (Ερωτώ, δεν τοποθετούμαι. Καθείς στην ειδικότητά του).




Καλώς!

Από την πρωτοχριστιανική περίοδο και μετά ό,τι προσετίθετο στη λατρεία αποτελούσε μεταγενέστερη προσθήκη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το παραβλέπουμε γιατί δεν αποτελεί παράδοση; Πώς μπορούμε να ομιλούμε για δυναμική πορεία της παράδοσης στα κατοπινά χρόνια, όταν δεν τολμούμε, μέσα στα αυστηρά, φυσικά, πλαίσια του δόγματος, να ανανεώσουμε ή να προσθέσουμε κάτι που πλουτίζει την λατρευτική πράξη της Εκκλησίας μας;

 

[dimskrekas]

Από την πρωτοχριστιανική περίοδο και μετά ό,τι προσετίθετο στη λατρεία αποτελούσε μεταγενέστερη προσθήκη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το παραβλέπουμε γιατί δεν αποτελεί παράδοση; Πώς μπορούμε να ομιλούμε για δυναμική πορεία της παράδοσης στα κατοπινά χρόνια, όταν δεν τολμούμε, μέσα στα αυστηρά, φυσικά, πλαίσια του δόγματος, να ανανεώσουμε ή να προσθέσουμε κάτι που πλουτίζει την λατρευτική πράξη της Εκκλησίας μας;

Εάν οι προβληματισμοί σου είναι ειλικρινείς, έχουν ενδιαφέρον. Εάν όμως είναι υποβολιμαίοι, τότε αρχίζουν τα προβλήματα. Τελικώς το Αμήν προσετέθη στο Αντιλαβού; Και ποιός ο λόγος αυτής της προσθήκης; Αν ήταν από άγνοια ή από υπερβολικό ζήλο το κρατάς και το εντάσσεις στη δυναμικότητα και στον εμπλουτισμό; Αν όντως και τα δύο (Αμήν και Κύριε, ελέησον) είναι ορθά και νοηματικά, τότε γιατί προτιμάς το ένα από το άλλο;

Δ.

 

[π. Μάξιμος]

Από την πρωτοχριστιανική περίοδο και μετά ό,τι προσετίθετο στη λατρεία αποτελούσε μεταγενέστερη προσθήκη. Τι σημαίνει αυτό; Ότι το παραβλέπουμε γιατί δεν αποτελεί παράδοση; Πώς μπορούμε να ομιλούμε για δυναμική πορεία της παράδοσης στα κατοπινά χρόνια, όταν δεν τολμούμε, μέσα στα αυστηρά, φυσικά, πλαίσια του δόγματος, να ανανεώσουμε ή να προσθέσουμε κάτι που πλουτίζει την λατρευτική πράξη της Εκκλησίας μας;

Κατ᾿ ἀρχάς πρέπει νά ἔχετε κάνει λάθος παράθεση. Προσωπικῶς ἐνεπλάκην στή συζήτηση ἀπό τό μήνυμα τοῦ κ. Μακρῆ καί τώρα διάβασα τό πρῶτο μήνυμά σας. Τό προηγούμενο ὅμως δικό μου (πού δέν προσέξατε) σᾶς δίδει ἀπαντήσεις καί φυσικά ὅλα ὅσα γράφτηκαν αἰτιολογημένα καί ἔχουν γραφεῖ παλαιότερον ἐκεῖ πού ἔγιναν παραπομπές.
Δηλαδή πρέπει νά ξεχωρίζουμε τίς διακονικές παρακελεύσεις/αἰτήματα/δεήσεις ἀπό τίς ἱερατικές εὐχές/ἐπικλήσεις/ἐκφωνήσεις.

Καί ὅσο ἀφορᾶ στό νέο ἐγκόλπιο, δέν νομίζω ὅτι σᾶς δικαιώνει τό παλαιό.

Καί τελικῶς, ὅπως συνέβη καί μέ ἄλλο θέμα, ἄς πράττει ὁ καθείς ὅπως νομίζει (ἄν αὐτό εἶναι κριτήριο καί θεμιτό). Ἀφενός ἔχουν γραφεῖ πολλά στό Ψ, πού δέν διεκδικεῖ θεσμικό ρόλο, καί ἀφετέρου ἄς κάνουμε ὑπακοή στά κατά τόπους καί κατά περίπτωση θεσμικά ὄργανα.

 

[emakris]

Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι το Αμήν (με βάση και την αρχική του έννοια στην εβραϊκή γλώσσα) έχει καταρχήν χαρακτήρα περισσότερο επιβεβαιωτικό-επαληθευτικό ("αληθώς", "έτσι είναι", "πράγματι"), εκφράζοντας, σε περίπτωση που χρησιμοποιείται ως απάντηση, την έντονη συμφωνία προς τα προλεχθέντα. Φαίνεται όμως ότι κάποια στιγμή επικράτησε στη συνείδηση των πιστών ο ευχετικός χαρακτήρας ("μακάρι", "γένοιτο"), πράγμα που διαπιστώνουμε και στη χρήση της λέξεως στην καθημερινή ομιλία, πέρα από την "αυθαίρετη" προσθήκη του σε κάποιες δεήσεις (π.χ. στην Αρτοκλασία).
Οπότε το θέμα είναι πλέον ιδεολογικό. Κατά πόσο, δηλαδή, είναι κανείς διατεθειμένος να δεχθεί τέτοιου είδους εννοιολογικές "διολισθήσεις" ως φυσική εξέλιξη ή προτιμά να εμμείνει στην αρχική μορφή των πραγμάτων. Στην πρώτη περίπτωση, το Αμήν λειτουργεί καλύτερα ως απάντηση στις προστακτικές "αντιλαβού, σώσον, ελέησον και διαφύλαξον", αφού επιτείνει ευχετικά την ενέργειά τους, αντί να προσθέσει μίαν ακόμη ("ελέησον"). Στη δεύτερη περίπτωση, όμως, είναι μάλλον αταίριαστο.
Συγγνώμη που "διϋλίζω τον κώνωπα", αλλά μόνον έτσι μπαίνουν τα πράγματα στις αληθινές διαστάσεις τους.

 

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

Εάν οι προβληματισμοί σου είναι ειλικρινείς, έχουν ενδιαφέρον. Εάν όμως είναι υποβολιμαίοι, τότε αρχίζουν τα προβλήματα. Τελικώς το Αμήν προσετέθη στο Αντιλαβού; Και ποιός ο λόγος αυτής της προσθήκης; Αν ήταν από άγνοια ή από υπερβολικό ζήλο το κρατάς και το εντάσσεις στη δυναμικότητα και στον εμπλουτισμό; Αν όντως και τα δύο (Αμήν και Κύριε, ελέησον) είναι ορθά και νοηματικά, τότε γιατί προτιμάς το ένα από το άλλο;

Δ.

Θέλω να διατυμπανήσω σε όλους τους δυνατούς τόνους ότι δεν είναι ίδιον του χαρακτήρα μου η αποδοχή οποιασδήποτε υποβολής από άλλον, ώστε να μην ενεργώ αυτόβουλα σ' αυτά που γράφω και υποστηρίζω. Έπειτα, δεν μπορώ να καταλάβω πώς σας δημιουργήθηκε ένας τέτοιος προβληματισμός. Δεν είναι στις προθέσεις μου οι διενέξεις και συγκρούσεις και ό,τι υποστηρίζω πηγάζει από τη θέλησή μου να διευκρινισθούν κάποια πράγματα, ώστε να διατηρήσουμε, όσο το δυνατόν, ό,τι παραλάβαμε από τη μικρή μας ηλικία, κατά τον καλύτερο τρόπο μια και βλέπουμε ότι τα τελευταία χρόνια αδιαμαρτύρητα ανατρέπονται. Επίσης, στις προθέσεις μου προτάσσεται η ομοιομορφία στην τέλεση των ιερών ακολουθιών της Εκκλησίας μας.
Τέλος, για να έλθω και στο θέμα μας. Υποστηρίζω ότι οι προστακτικές που υπάρχουν στη Θεία Ευχαριστία είναι ευχετικές, γιατί ποτέ δεν μπορούμε να σκεφτούμε ότι είναι δυνατόν να προστάζουμε τον Θεό. Παρακαλούμε και ευχόμαστε, χωρίς να περνάει σε καμμιά περίπτωση από το μυαλό μας κανενός είδους αμφισβήτηση για το γεγονός που θα τελεσιουργηθεί και έτσι, με ταπείνωση ευχόμαστε και εκφράζουμε την βεβαιότητά μας με το Αμήν. Προσωπική μου και όχι υποβολιμιαία άποψη, που μπορεί να είναι και λάθος. Δεν διεκδικώ κανένα αλάθητο, ούτε την πρωτοκαθεδρία του δογματολόγου. Συγχωρήστε με γι' αυτό, αν, κατά λάθος, παρουσιάζω με τις θέσις μου μια τέτοια εικόνα.

 

[evangelos]

πολλές φορές το λέει και ο λαός στην καθημερινότητα του!
Αμήν Παναγιά μου!

 

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

Ανακεφαλαιώνοντας, μπορούμε να πούμε ότι το Αμήν .... Φαίνεται όμως ότι κάποια στιγμή επικράτησε στη συνείδηση των πιστών ο ευχετικός χαρακτήρας ("μακάρι", "γένοιτο"), πράγμα που διαπιστώνουμε και στη χρήση της λέξεως στην καθημερινή ομιλία, πέρα από την "αυθαίρετη" προσθήκη του σε κάποιες δεήσεις (π.χ. στην Αρτοκλασία).
Οπότε το θέμα είναι πλέον ιδεολογικό. Κατά πόσο, δηλαδή, είναι κανείς διατεθειμένος να δεχθεί τέτοιου είδους εννοιολογικές "διολισθήσεις" ως φυσική εξέλιξη ή προτιμά να εμμείνει στην αρχική μορφή των πραγμάτων. Στην πρώτη περίπτωση, το Αμήν λειτουργεί καλύτερα ως απάντηση στις προστακτικές "αντιλαβού, σώσον, ελέησον και διαφύλαξον", αφού επιτείνει ευχετικά την ενέργειά τους, αντί να προσθέσει μίαν ακόμη ("ελέησον"). Στη δεύτερη περίπτωση, όμως, είναι μάλλον αταίριαστο.
Συγγνώμη που "διϋλίζω τον κώνωπα", αλλά μόνον έτσι μπαίνουν τα πράγματα στις αληθινές διαστάσεις τους.

Επανέρχομαι σε ένα θέμα που εξακολουθώ να υποστηρίζω ότι κακώς στους περισσότερους των ναών έχει παγιωθεί.
Προσωπικά εξακολουθώ να απαντώ στην εκφώνηση "Ἀντιλαβοῦ..." με το "Ἀμήν" που έμαθα από τα παιδικά μου χρόνια.
Επειδή υπάρχουν, ακόμη, συνάδελφοι που συνεχίζουν να απαντούν με το "Ἀμήν" θέλω να τους συμπαρασταθώ και να τους συγχαρώ, ταυτόχρονα, γιατί ακολούθησαν την παράδοση των άμεσων προγόνων τους, όπως κι εγώ.
Όσον αφορά την πλειονότητα των συναδέλφων που ακολούθησαν την παγίωση του "Κύριε ἐλέησον" ως απάντηση, θέλω να ρωτήσω. Δεν θεωρείτε αντιφατικό στις ίδιες εκφράσεις να απαντάτε με διαφορετικό τρόπο; Δηλαδή στις ίδιες προστακτικές (ευχετικές), τη μία φορά στο "Ἀντιλαβοῦ"...σῶσον, ἐλέησον... με το "Κύριε ἐλέησον" και την άλλη φορά στο τέλος των ακολουθιών "Δι' εὐχῶν"...ἐλέησον καί σῶσον... με το'" Ἀμήν".
Έπειτα, θεωρώ, ότι η Εκκλησία μας δεν είναι Εκκλησία των χειρογράφων, αλλά Εκκλησία της ανανεούμενης παράδοσης και οι ερευνητές της που, κάθε φορά, την συμβουλεύουν για ορισμένες αλλαγές, θα έπρεπε να αναζητήσουν να βρουν το λόγο που οδήγησε τους άμεσους προγόνους μας σε μια πολυχρόνια, κατ' αυτούς, παραδοσιακή εκτροπή. Στο ότι, δηλαδή, πάνω από μισό αιώνα, ίσως και περισσότερο, μια και αναφέρομαι στην παράδοση που εγώ έζησα, σε όλα τα μέρη της χώρας μας, απαντητικό στην εκφώνηση "Ἀντιλαβοῦ" ήταν το "Ἀμήν" και όχι το "Κύριε ἐλέησον".

 

[dkalpakidis]

Δεν θεωρείτε αντιφατικό στις ίδιες εκφράσεις να απαντάτε με διαφορετικό τρόπο; Δηλαδή στις ίδιες προστακτικές (ευχετικές), τη μία φορά στο "Ἀντιλαβοῦ"...σῶσον, ἐλέησον... με το "Κύριε ἐλέησον" και την άλλη φορά στο τέλος των ακολουθιών "Δι' εὐχῶν"...ἐλέησον καί σῶσον... με το'" Ἀμήν".

Οπότε "Ελέησον ημάς ο Θεός... δεόμεθά σου επάκουσον και ελέησον" Απάντηση με το "Αμήν". Δεν πάει έτσι!

Έπειτα, θεωρώ, ότι η Εκκλησία μας δεν είναι Εκκλησία των χειρογράφων, αλλά Εκκλησία της ανανεούμενης παράδοσης και οι ερευνητές της που, κάθε φορά, την συμβουλεύουν για ορισμένες αλλαγές, θα έπρεπε να αναζητήσουν να βρουν το λόγο που οδήγησε τους άμεσους προγόνους μας σε μια πολυχρόνια, κατ' αυτούς, παραδοσιακή εκτροπή. Στο ότι, δηλαδή, πάνω από μισό αιώνα, ίσως και περισσότερο, μια και αναφέρομαι στην παράδοση που εγώ έζησα, σε όλα τα μέρη της χώρας μας, απαντητικό στην εκφώνηση "Ἀντιλαβοῦ" ήταν το "Ἀμήν" και όχι το "Κύριε ἐλέησον".

Δεν υπάρχει παράδοση που να μήν έχει καταγραφεί και στα χειρόγραφα. Εδώ η παράδοση είναι ενιαία. Εξαιρετικά και ολίγοι απαντούσαν "Αμήν". Η Εκκλησία το έχει λυμένο το θέμα. Αν διαφωνείτε επειδή έτσι "θεωρείτε" απευθυνθείτε στην Ιερά Σύνοδο και το Πατριαρχείο.

 

[Θαλασσινός Θαλασσινός]

Οπότε "Ελέησον ημάς ο Θεός... δεόμεθά σου επάκουσον και ελέησον" Απάντηση με το "Αμήν". Δεν πάει έτσι!



Δεν υπάρχει παράδοση που να μήν έχει καταγραφεί και στα χειρόγραφα. Εδώ η παράδοση είναι ενιαία. Εξαιρετικά και ολίγοι απαντούσαν "Αμήν". Η Εκκλησία το έχει λυμένο το θέμα. Αν διαφωνείτε επειδή έτσι "θεωρείτε" απευθυνθείτε στην Ιερά Σύνοδο και το Πατριαρχείο.

Αγαπητέ, κ. Καλπακίδη, δεν διαφωνώ, επειδή έτσι το θεωρώ, αλλά ερμηνεύοντάς το το βλέπω λογικώτερο.
Έπειτα, διαφωνώ ριζικά με τη βεβαιότητά σας για το "εξαιρετικά και λίγοι", όταν στη Μητρόπολη των Αθηνών πριν από το 1990 επικρατούσε το "Ἀμήν" και σε άλλες περιοχές που δεν χρειάζεται διεξοδικά να αναφέρω.
Τέλος, είναι λίγο άκομψη η τελική προτροπή σας, που έχει το χαρακτήρα " τα παράπονά σου στο..."