Ἡ Ψαλτομάνα Ἀνθεμοῦς -Γαλάτιστα Χαλκιδικῆς

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Ἡ Ψαλτομάνα
Ἀνθεμοῦς - Γαλάτιστα
Χαλκιδικῆς

(ὑπὸ Ἀστερίου Δεβρελῆ)

Τὸν κάμπο τῆς Γαλάτιστας τὸν διασχίζει μεγάλος ποταμός, στὶς ὄχθες τοῦ ὁποίου δημιουργήθηκαν, πρὶν ἀπὸ πολλοὺς αἰῶνες, διάφοροι οἱκισμοί. Οἱ κάτοικοι καλλιεργοῦσαν ἀνθόκηπους μὲ μυρίπνοα ἄνθη, γι' αὐτὸ καὶ ὁ ποταμὸς ὁνομάστηκε Ἀνθεμοῦντας.
Ὁ κάθε οἰκισμὸς εἶχε τὴν Ἐκκλησίαν του, ἀπὸ τὴν ὁποίαν πῆρε τὸ ὄνομά του, εἶχε τὸν παπά του καὶ τοὺς ψάλτες του και ὅλοι οἱ Ναοὶ λειτουργοῦαν καθ' ὅλον τὸ ἔτος.
Οἱ οἰκισμοὶ αὐτοὶ ἦταν:
1) Ἁγίας Τριάδος, 2) τῆς Παναγίας, 3) Ἁγ. Ἀναργύρων, 4) Ἁγ. Παρασκευῆς, 5) Προφ. Ἠλία, 6) Ἁγ. Βαρβάρας, 7) Ἁγ. Γεωργίου, 8)Ἁγ. Κυριακῆς κ.α.
Ὅμως, ἀπὸ τὰ πολλὰ ἕλη ποὺ ὑπήρχαν, τὰ κουνούπια ἀποδεκάτιζαν τοὺς κατοίκους, γι' αὐτὸ ἀποφάσισαν νὰ ἑνωθοῦν καὶ νὰ μετοικίσουν στοὺς πρόποδες τοῦ βουνοῦ, ἀνατολικὰ τοῦ ὄρους Προφήτου Ἠλία, στὴν τοποθεσία «πηγαδάκια», ὅπου ὑπάρχει μεγάλο δάσος καὶ ἄφθονα νερά.
Ὁ νέος συνοικισμὸς ὀνομάστηκε Ἀνθεμοῦς, ἀπὸ τὸ ὄνομα τοῦ ποταμοῦ. Ἐδὼ, ὁ κάθε οἰκισμὸς ἔκτισε πάλιν τὴν Ἐκκλησίαν του καὶ λειτουργοῦσε μὲ τὸν παπὰ καὶ τοὺς ψάλτες καθ' ὅλον τὸ ἔτος μέχρι τὶς ἀρχὲς τοῦ Κ' αἰ. (1910).
Καὶ σήμερα ὑπάρχουν μέσα στὸ χωριὸ εἰς ἀρίστην κατάστασιν οἱ Ἐκκλησίες τῶν παλαιῶν οἰκισμῶν καὶ εἶναι:
1) Προφ. Ἠλία, 2) Ἁγ. Νικολάου, 3) Ἁγίας Τριάδος, 4) Ἁγ. Παρασκευῆς, 5) Ἁγ. Γεωργίου, 6) Ἁγ. Δημητρίου, 7) τῆς Παναγίας, 8) Τ. Προδρόμου.
Ἀργότερα, ἑνώθηκαν οἱ οἰκισμοὶ σὲ δύο ἐνορίες, τοῦ Ἁγ. Γεωργίου Δυτικὰ καὶ τῆς Παναγίας Ἀνατολικά, καὶ λειτουργοῦν ὅλο τὸ ἔτος καὶ οἱ ἄλλοι Ναοὶ λειτουργοῦν μόνον στὴ μνήμη τῶν Ἁγίων τους.
Ἐδὼ, στὴν ὀρεινὴ περιοχὴ, οἱ κάτοικοι ἔτρεφαν πολλά κοπάδια ἀπὸ αἰγοπρόβατα, ποὺ έβγαζαν πολὺ γάλα, καὶ ἔτσι τὸ χωριὸ ὀνομάστηκε πλέον Γαλάτιστα.
Διασώζονται οἱ περισσότεροι Ναοὶ τῶν παλαιῶν οἰκισμῶν κάτω στὸν ποταμὸ καὶ λειτουργοῦν μόνον στὴν μνήμη τῶν Ἁγίων τους ἢ καὶ σὲ ἰδιωτικὲς Λειτουργίες.
Ἔτσι, λοιπὸν, ἡ Γαλάτιστα ἀνέκαθεν ἦταν ἡ μεγάλη ψαλτομάνα, λόγω τῶν πολλῶν οἰκισμῶν μὲ τὶς Ἐκκλησίες τους καὶ τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ψάλτες τους.
Ἀρχικὰ, οἱ ψάλτες σπούδαζαν τὴν Βυζαντινὴν Μουσικὴν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολιν καὶ τὸ Ἅγιον Ὅρος, ὑπῆρχαν ὅμως καὶ μέσα ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ χωριὸ μουσικοδιδάσκαλοι, ὅπως ὁ Ἰωάννης Μπατᾶς καὶ ὁ Ἀστέριος Πλιάτσικας.

Θεσσαλονίκη, Χριστούγεννα 2011

Ἀστέριος Δεβρελῆς
τοὐπίκλην Γαλατισταῖος​
 
Last edited:

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Οἱ Ψάλτες τῆς Γαλάτιστας
κατὰ τὸν Κ' αἰῶνα

(ὑπὸ Ἀστερίου Δεβρελῆ)

Ἀπὸ τοὺς παλαιοὺς ἰθύνοντες τοῦ χωριοῦ ἀναφέρονται οἱ κάτωθι ψάλτες.
1) Ἀφοὶ Βογιατζῆ, 2) Ἀφοὶ Βαφειάδη, 3) Ρουμπῆς, 4) Ἄνθιμος Διάκος, 5) Παπασάββας Ἱερομόναχος, 6) Ζαχαριάδης, 7) Βουλγαράκης Δημήτριος, 8) Ζαγκλιβερινός, 9) Ζωγράφος Ἀστέριος, 10) Πελαγᾶς Στέφανος, 11) Κουρατζίνος Ἀθανάσιος, 12) Μπατᾶς Ἰωάννης, 13) Πλιάτσικας Ἀστέριος, 14) Δεβρελῆς Κωνσταντίνος, μετέπειτα ἱερέας, και ὁ ἀδελφός του 15) Δεβρελῆς Ἰωάννης, 16) Βογιατζῆς Ἀχιλλέας, 17) Σακελλάρης Ἀστέριος, 18) Ματσούκης Κωνσταντίνος, 19) Σειρᾶς Ἰωάννης, 20) Στρογγύλης, 21) Πανέλας Γεώργιος, 22) Πανέλας, Μιχαήλ, 23) Καραζαφείρης Νικόλαος, 24) Κουρατζίνος Ἐμμανουήλ, 25) Κατσούρης Εὐριπίδης, 26) Μπούρδας - Παπανικολάου Θρασύβουλος, 27) Δεβρελῆς Ἄγγελος, 28) Δεβρελῆς Παῦλος, 29) Δεβρελῆς Ἀστέριος, 30) Χαλκιᾶς, 31) Ἀνδριώτης Παναγιώτης, 32) Τσολάκης Κωνσταντίνος.
Οἱ παλαιοὶ ψάλτες εἶχαν σπουδάσει τὴν Βυζαντινὴν Μουσικὴν στὴν Κωνσταντινούπολη, στὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ στοῦς Γαλατισταίους Μουσικοδιδασκάλους Ἰωάννη Μπατᾶ καὶ Ἀστέριο Πλιάτσικα.
Δικαίως, λοιπόν, ἡ Γαλάτιστα θεωρεῖται ὡς ἡ μεγάλη ψαλτομάνα τῆς Χαλκιδικῆς.
Ὅμως τὰ μάλα συνετέλεσεν καὶ ἡ Ἐκκλησιαστικὴ Σχολὴ στὸ Μοναστῆρι τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, ὅπου ὁ ἀείμνηστος κράτιστος Μουσικοδιδάσκαλος Θεμιστοκλῆς Γεωργιάδης ἐδίδαξε ἐπὶ 26 συναπτὰ ἔτη (1920 - 1946) τὴν Βυζαντινὴν Μουσικὴν εἰς πλειάδα μαθητῶν ἀπ' ὅλην την Ἑλλάδα.

Θεσσαλονίκη, Χριστούγεννα 2011

Ἀστέριος Δεβρελῆς
τοὐπίκλην Γαλατισταῖος​
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Τὰ ψαλτικὰ μπορεῖ νὰ τὰ γνωρίζει, ἀλλὰ τὰ ἱστορικὰ του χρειάζονται διόρθωση.

Ἡ Γαλάτιστα πῆρε τὸ ὄνομά της ἀπὸ τὸ μεσοβυζαντινὸ καὶ ὑστεροβυζαντινὸ χωρίον τῆς Γαλάτισσας.

Στὴ Χαλκιδικὴ δὲ, οἱ κάτοικοι τῆς Γαλάτιστας δὲν ὀνομάζονται «Γαλατισταῖοι» ἀλλὰ «Γαλατσιάνοι», ὅπως οἱ γνωστοὶ ἁγιορεῖτες μοναχοὶ ἁγιογράφοι τοῦ 18ου καὶ 19ου αἰ. ἀπὸ τὸ ἴδιο χωριὸ.

Αὐτὰ πρὸς ἀποκατάστασιν τῆς ἱστορικῆς ἀληθείας ἀντὶ γιὰ τὰ τοπικὰ μασάλια.
 

haris1963

παλαιότατο μέλος
Στὴ Χαλκιδικὴ δὲ, οἱ κάτοικοι τῆς Γαλάτιστας δὲν ὀνομάζονται «Γαλατισταῖοι» ἀλλὰ «Γαλατσιάνοι», ὅπως οἱ γνωστοὶ ἁγιορεῖτες μοναχοὶ ἁγιογράφοι τοῦ 18ου καὶ 19ου αἰ. ἀπὸ τὸ ἴδιο χωριό

Προς επίρρωσιν:
https://m.youtube.com/watch?v=ElOxy0ksKho
 

destur

Παλαιό Μέλος

Όποιος δεν είναι από την περιοχή δε γνωρίζει. Οι κάτοικοι λέγονται Γαλατσιάνοι αλλά και Γαλατσιανοί (λιγότερο χρησιμοποιείται ο όρος). Ο όρος Γαλατισταίος, απαντά σε ορισμένες επιστολές επιφανών προυχόντων της περιοχής κατά το 18ο και 19ο αιώνα. Τα δε εργαστήρια ζωγραφικής των μοναχών υπάρχουν εκεί από τον 15ο αιώνα, πιθανόν και νωρίτερα. Ένα εξαιρετικό δείγμα γραφής είναι ο Άγιος Δημήτριος στα Ταταύλα.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Όποιος δεν είναι από την περιοχή δε γνωρίζει. Οι κάτοικοι λέγονται Γαλατσιάνοι αλλά και Γαλατσιανοί (λιγότερο χρησιμοποιείται ο όρος). Ο όρος Γαλατισταίος, απαντά σε ορισμένες επιστολές επιφανών προυχόντων της περιοχής κατά το 18ο και 19ο αιώνα. Τα δε εργαστήρια ζωγραφικής των μοναχών υπάρχουν εκεί από τον 15ο αιώνα, πιθανόν και νωρίτερα. Ένα εξαιρετικό δείγμα γραφής είναι ο Άγιος Δημήτριος στα Ταταύλα.

Ἔχετε συγκεκριμένα στοιχεία γιὰ
εργαστήρια ζωγραφικής των μοναχών ... από τον 15ο αιώνα, πιθανόν και νωρίτερα
στὴν Γαλάτιστα;
 

destur

Παλαιό Μέλος


Ἔχετε συγκεκριμένα στοιχεία γιὰ στὴν Γαλάτιστα;

Το ότι υπήρξε σχολή από τον 16ο αιώνα είναι σίγουρο και μάλιστα δεν έχει καμία σχέση με τους Καρπενιτσιώτες και Σκοπελίτες που εγκαταστάθηκαν εκεί στα τέλη του 17ου και 18ο αιώνα. Οι του 16ου αιώνα είναι ντόπιοι. Δεν είμαι σίγουρος για την πηγή, διότι ψάχνοντας για κάτι άλλο είδα και διάβασα αυτό, το οποίο μάλιστα μου έκανε εντύπωση. Με πάσα επιφύλαξη, μπορεί να το είδα και εδώ: http://search.lib.auth.gr/Record/520127
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Το ότι υπήρξε σχολή από τον 16ο αιώνα είναι σίγουρο και μάλιστα δεν έχει καμία σχέση με τους Καρπενιτσιώτες και Σκοπελίτες που εγκαταστάθηκαν εκεί στα τέλη του 17ου και 18ο αιώνα. Οι του 16ου αιώνα είναι ντόπιοι. Δεν είμαι σίγουρος για την πηγή, διότι ψάχνοντας για κάτι άλλο είδα και διάβασα αυτό, το οποίο μάλιστα μου έκανε εντύπωση. Με πάσα επιφύλαξη, μπορεί να το είδα και εδώ: http://search.lib.auth.gr/Record/520127

Σύμφωνα μὲ τὴν διατριβὴ τοῦ Ν. Μπονόβα, Ὄψιμη Μεταβυζαντινὴ Ζωγραφικὴ στὸ Ἅγιον Ὄρος. Τὸ Ἐργαστήριο τῶνν Καρπενησιωτῶν Ζωγράφων (1773-1890), Θεσσαλονίκη 2009, ὁ ἱερομόναχος Μακάριος Α΄ (1778-1814), ἱδρυτὴς τῆς συνοδείας τῶν Γαλατσιάνων ζωγράφων, ὑπῆρξε μαθητὴς -μαζὶ μὲ τὸν Καρπενησιώτη Νικηφόρο Α΄- τοῦ ζωγράφου Δαμασκηνοῦ ἀπὸ τὸ Καρπενήσι, ὁ ὁποῖος μὲ τὴ σειρά του ἀνῆκε στὴν συνοδεία τοῦ γνωστοῦ ζωγράφου Διονυσίου ἐκ Φουρνᾶ τῶν Ἀγράφων (π. 1670-1746).

Οἱ Γαλατσιάνοι τὴν ζωγραφικὴ τὴν διδάχθηκαν στὸ Ὄρος, ἐνῶ ἡ Γαλάτιστα κάηκε στὴν Ἐπανάσταση καὶ πέραν τοῦ Πύργου στὸ κέντρο τοῦ χωριοῦ, τίποτε ἀπὸ ὑστεροβυζαντινὴ ἤ πρώιμη μεταβυζαντινὴ ζωγραφικὴ ζωγραφικὴ δὲν σώζεται, πλήν τῶν ἐρειπίων στὸ ἐξωκκλήσι τοῦ Ἁγίου Νικολάου (ἔχει ταυτισθεῖ μὲ ὁμώνυμο βυζαντινὸ μοναστήρι μετόχι τῆς Μονῆς Βλατάδων) καὶ σὲ ἄλλες θέσεις πέριξ τοῦ χωριοῦ.
 
Top