MTheodorakis
Παλαιό Μέλος
Τὴν μεγάλη (Κωνσταντινουπολιτικὴ-ᾀσματικὴ) δοξολογία ἀρχίζει ὁ ἱερεύς.
Σύμφωνα μὲ τὰ παλαιὰ πρότυπα, ὅταν οἱ ἱερεῖς περνοῦσαν πρῶτα ἀπὸ τὸν βαθμὸ τοῦ ψάλτη[1], «μετὰ τὴν θ’ ᾠδὴν ὁ ἱερεὺς λέγει τὸ Ἅγιος Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν καὶ τὴν ἔναρξιν τοῦ Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ[2] ἐν ταῖς μεγάλαις δοξολογίαις»
(χφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 14v· ὁμοίως Σινὰ 1094 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 5r, Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 22v, Dmitrievskij τ. 3 σ. 82, χφφ. Καρακάλλου 25 ΤΑΣ ἀρχὲς ιδ’ αἰ. φ. 11r, Βατοπαιδίου 320 τραπεζουντιακὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1346 (Dmitrievskij τ. 3 σ. 426), Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ’ αἰ. φ. 11v, Λειμῶνος 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428/1429 φ. 12r, Διονυσίου 448 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1547 σσ. 33, Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων 311 τυπικὸ ιστ’ αἰ. (Dmitrievskij τ. 3 σ. 351), ΤΑΣ κεφ. ε’).
Τὴν ψάλλει χωρὶς τὸ μεταγενέστερο «Δόξα (σοι) τῷ δείξαντι τὸ φῶς[3]»
(Ἀλεξανδρινὸς κώδικας τῆς Ἁγίας Γραφῆς μεταξὺ τῶν ἐτῶν 400-440 φ. 569r, Διήγηση ὁσίου Νείλου Σιναΐτου ἀρχὲς ζ’ αἰ. ἔκδ. Δ. Τσάμη Τὸ γεροντικὸν τοῦ Σινὰ 1991 σ. 292, χφφ. ψαλτήρια Zurich Zentralbibliothek RP 1 στ’-ζ’ αἰ. φ. 223r, Moscow State Historical Museum 129 ψαλτήριον Khludov περὶ τὸ ἔτος 850 φ. 164v, Σινὰ 30 θ’ αἰ. φ. 396v, Σινὰ 31 θ’ αἰ. φ. 263v, Σινὰ 32 θ’ αἰ. φ. 404r, Ὀξφόρδης Auctar. D. 4. 1 τοῦ ἔτους 950 φ. 313v, ΕΒΕ 47 τοῦ ἔτους 975 φ. 235v, Barb. gr. 340 ι’ αἰ. φ. 476r, Reg. gr. 1 ι’ αἰ. φ. 565v, Barb. gr. 372 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1092-1095 φ. 270v, Vat. gr. 1966 ια’ αἰ. φ. 178r, Φλωρεντίας Plutei 05.05 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 273v, Vat. gr. 1864 ιβ’ αἰ. φ. 276v, χφφ. ὡρολόγια χφ. Taurin. B. VII. 30 τέλη θ’ αἰ. φ. 138r, Paris. gr. 331 ια’ αἰ. φ. 27r, Μονάχου Bayerische Staatsbibliothek 320 φ. 44v, Dmitrievskij τ. 1 σσ. 5, 132, 192, 812, 839, 854, 877, 881, 910, Σινὰ 1094 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 5r, Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 14v, Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 22v, Dmitrievskij τ. 3 σ. 82, ΤΑΣ κεφ. ε’, τυπικὰ Εὐεργέτιδος μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1098-1118 σσ. 528, 554, 608, ναοῦ Ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων τοῦ ἔτους 1122 σ. 16, Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σσ. 6, 24, 32, 237, Κασούλων τοῦ ἔτους 1173 σσ. 9, 28, 182, 222, 238, χφφ. εὐχολόγια St. Petropolitanus Rossijskaja Nacionalnaja Biblioteka gr. 226 θ’ αἰ. φ. 53r, Κρυπτοφέῤῥης Γ. β. VII εὐχολόγιο ι’ αἰῶνος ἔκδ. G. Passarelli L’ Eucologio Cryptense Γ.β.VII (sec. X) Ἀνάλεκτα Βλατάδων 36 Θεσσαλονίκη 1982 σ. 95, Moscow Sevastianov 474 (RGB Gr. 27) εὐχολόγιο ι’ αἰ. φ. 68v, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 89, 176, 1058),
ὅπως καὶ στὰ ἀπόδειπνα καὶ τὴν ἀρχὴ τοῦ ἑξαψάλμου.
Βλ. καὶ https://analogion.com/forum/index.php?threads/«Δόξα-σοι-τῷ-δείξαντι-τὸ-φῶς»-στην-αρχή-της-μικρής-δοξολογίας.33449/#post-260946
[1] ι’ κανὼν τῆς ἐν Σαρδικῇ συνόδου (343 ἢ 347 μ.Χ.), β’ κανὼν τῆς ζ’ οἰκουμενικῆς συνόδου, ιζ’ κανὼν πρωτοδευτέρας συνόδου (861 μ. Χ.), Ἀθ. Βουρλῆ Ὁ τρόπος ἀναγνώσεως-ἐκφωνήσεως τῶν ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων ἔκδ. Ἱερουργεῖν τὸ Εὐαγγέλιον (πρακτικὰ ε’ πανελληνίου λειτουργικοῦ συμποσίου) 2004 σσ. 411, 415.
[2] Τυπικὸ Εὐεργέτιδος μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1098-1118 σ. 554. Βλ. καὶ Π. Τρεμπέλα Μικρὸν Εὐχολόγιον ἔκδ. β’ 1998 τ. 2 σσ. 206-207 καὶ Δ. Μπαλαγεώργου Ἡ ψαλτικὴ παράδοση τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ βυζαντινοῦ κοσμικοῦ τυπικοῦ 2001 σ. 167.
[3] «Δόξα τῷ δείξαντι τὸ φῶς» μαρτυρεῖται στὸ χφ. Σινὰ 125 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1248 φ. 107r.
Σύμφωνα μὲ τὰ παλαιὰ πρότυπα, ὅταν οἱ ἱερεῖς περνοῦσαν πρῶτα ἀπὸ τὸν βαθμὸ τοῦ ψάλτη[1], «μετὰ τὴν θ’ ᾠδὴν ὁ ἱερεὺς λέγει τὸ Ἅγιος Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν καὶ τὴν ἔναρξιν τοῦ Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ[2] ἐν ταῖς μεγάλαις δοξολογίαις»
(χφ. Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 14v· ὁμοίως Σινὰ 1094 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 5r, Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 22v, Dmitrievskij τ. 3 σ. 82, χφφ. Καρακάλλου 25 ΤΑΣ ἀρχὲς ιδ’ αἰ. φ. 11r, Βατοπαιδίου 320 τραπεζουντιακὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1346 (Dmitrievskij τ. 3 σ. 426), Λειμῶνος 88 ΤΑΣ ιδ’ αἰ. φ. 11v, Λειμῶνος 134 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1428/1429 φ. 12r, Διονυσίου 448 ΤΑΣ τοῦ ἔτους 1547 σσ. 33, Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων 311 τυπικὸ ιστ’ αἰ. (Dmitrievskij τ. 3 σ. 351), ΤΑΣ κεφ. ε’).
Τὴν ψάλλει χωρὶς τὸ μεταγενέστερο «Δόξα (σοι) τῷ δείξαντι τὸ φῶς[3]»
(Ἀλεξανδρινὸς κώδικας τῆς Ἁγίας Γραφῆς μεταξὺ τῶν ἐτῶν 400-440 φ. 569r, Διήγηση ὁσίου Νείλου Σιναΐτου ἀρχὲς ζ’ αἰ. ἔκδ. Δ. Τσάμη Τὸ γεροντικὸν τοῦ Σινὰ 1991 σ. 292, χφφ. ψαλτήρια Zurich Zentralbibliothek RP 1 στ’-ζ’ αἰ. φ. 223r, Moscow State Historical Museum 129 ψαλτήριον Khludov περὶ τὸ ἔτος 850 φ. 164v, Σινὰ 30 θ’ αἰ. φ. 396v, Σινὰ 31 θ’ αἰ. φ. 263v, Σινὰ 32 θ’ αἰ. φ. 404r, Ὀξφόρδης Auctar. D. 4. 1 τοῦ ἔτους 950 φ. 313v, ΕΒΕ 47 τοῦ ἔτους 975 φ. 235v, Barb. gr. 340 ι’ αἰ. φ. 476r, Reg. gr. 1 ι’ αἰ. φ. 565v, Barb. gr. 372 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1092-1095 φ. 270v, Vat. gr. 1966 ια’ αἰ. φ. 178r, Φλωρεντίας Plutei 05.05 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 273v, Vat. gr. 1864 ιβ’ αἰ. φ. 276v, χφφ. ὡρολόγια χφ. Taurin. B. VII. 30 τέλη θ’ αἰ. φ. 138r, Paris. gr. 331 ια’ αἰ. φ. 27r, Μονάχου Bayerische Staatsbibliothek 320 φ. 44v, Dmitrievskij τ. 1 σσ. 5, 132, 192, 812, 839, 854, 877, 881, 910, Σινὰ 1094 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 5r, Σινὰ 1095 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 14v, Σινὰ 1096 ΤΑΣ ιβ’ αἰ. φ. 22v, Dmitrievskij τ. 3 σ. 82, ΤΑΣ κεφ. ε’, τυπικὰ Εὐεργέτιδος μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1098-1118 σσ. 528, 554, 608, ναοῦ Ἀναστάσεως Ἱεροσολύμων τοῦ ἔτους 1122 σ. 16, Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σσ. 6, 24, 32, 237, Κασούλων τοῦ ἔτους 1173 σσ. 9, 28, 182, 222, 238, χφφ. εὐχολόγια St. Petropolitanus Rossijskaja Nacionalnaja Biblioteka gr. 226 θ’ αἰ. φ. 53r, Κρυπτοφέῤῥης Γ. β. VII εὐχολόγιο ι’ αἰῶνος ἔκδ. G. Passarelli L’ Eucologio Cryptense Γ.β.VII (sec. X) Ἀνάλεκτα Βλατάδων 36 Θεσσαλονίκη 1982 σ. 95, Moscow Sevastianov 474 (RGB Gr. 27) εὐχολόγιο ι’ αἰ. φ. 68v, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 89, 176, 1058),
ὅπως καὶ στὰ ἀπόδειπνα καὶ τὴν ἀρχὴ τοῦ ἑξαψάλμου.
Βλ. καὶ https://analogion.com/forum/index.php?threads/«Δόξα-σοι-τῷ-δείξαντι-τὸ-φῶς»-στην-αρχή-της-μικρής-δοξολογίας.33449/#post-260946
[1] ι’ κανὼν τῆς ἐν Σαρδικῇ συνόδου (343 ἢ 347 μ.Χ.), β’ κανὼν τῆς ζ’ οἰκουμενικῆς συνόδου, ιζ’ κανὼν πρωτοδευτέρας συνόδου (861 μ. Χ.), Ἀθ. Βουρλῆ Ὁ τρόπος ἀναγνώσεως-ἐκφωνήσεως τῶν ἁγιογραφικῶν ἀναγνωσμάτων ἔκδ. Ἱερουργεῖν τὸ Εὐαγγέλιον (πρακτικὰ ε’ πανελληνίου λειτουργικοῦ συμποσίου) 2004 σσ. 411, 415.
[2] Τυπικὸ Εὐεργέτιδος μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1098-1118 σ. 554. Βλ. καὶ Π. Τρεμπέλα Μικρὸν Εὐχολόγιον ἔκδ. β’ 1998 τ. 2 σσ. 206-207 καὶ Δ. Μπαλαγεώργου Ἡ ψαλτικὴ παράδοση τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ βυζαντινοῦ κοσμικοῦ τυπικοῦ 2001 σ. 167.
[3] «Δόξα τῷ δείξαντι τὸ φῶς» μαρτυρεῖται στὸ χφ. Σινὰ 125 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1248 φ. 107r.
Last edited: