Κ
Κωσταντής1
Guest
[...] Μετὰ τὴν λειτουργία, οἱ παπάδες μᾶς ὁδήγησαν στὴν ἕδρα τους [σχόλιο: στὴν Ῥοζέττα]. Μᾶς ἔμπασαν σὲ μιὰν αἴθουσα ἐπιπλωμένη μισὸ εὐρωπαϊκά, μισὸ ἀνατολίτικα. Πρὶν καλὰ καλὰ μποῦμε μέσα, μᾶς ἔριξαν στὸ πρόσωπο καὶ στὸ σῶμα κρύο νερὸ ἀπὸ μιὰ γυάλινη φιάλη διαφανῆ, κλεισμένη μὲ ἕνα διαπερατὸ πῶμα σκαλιστό - ἦταν ῥοδόνερο αὐτὸ μὲ τὸ ὁποῖο μᾶς ῥαντίζανε, συνήθεια ποὺ ἐπικρατεῖ στὴν Ἀνατολὴ ἀπὸ ἀμνημονεύτων ἐτῶν, ὄταν θέλει κανεὶς νὰ ὑποδεχθῇ ἐπίσημα κάποιον ξένο ἢ ἐπισκέπτη. Καθὼς δὲν τὸ περιμέναμε αὐτὸ τὸ ἔθιμο, στὴν ἀρχὴ μᾶς ξένισε· ἀλλὰ ἡ ἔκπληξή μας δὲν κράτησε παρὰ ὅσο ἡ πρώτη στιγμὴ τῆς ξαφνικῆς μας ἐντύπωσης, καὶ οἱ παπάδες μᾶλλον δὲν πρόλαβαν νὰ τὴν ἀντιληφθοῦν. Ἀλλιῶς, θὰ γελάγαμε μαζί τους, καὶ αὐτοὶ μὲ μᾶς· δὲν ἐτέθη θέμα, ὅμως, οὔτε ἀπὸ τὴν δική τους πλευρά, οὔτε ἀπὸ τὴν δική μας. Ἦταν πολὺ περίεργοι νὰ μάθουν πῶς μᾶς φάνηκε τὸ ψάλσιμό τους, καὶ μᾶς ῥώτησαν πῶς τὸ βρήκαμε. Ἐπαινέσαμε λοιπὸν τὴν τάξη, καὶ τὴν εὐπρέπεια, μὲ τὴν ὁποίαν ἐξετελέθησαν οἱ ψαλμοί τους, ἀλλὰ φυλαχτήκαμε μὴν τοὺς κοινοποιήσουμε τὴν ἐντύπωση ποὺ μᾶς ἔκαναν: φαίνονταν δὲ τόσο πεπεισμένοι ὅτι τὰ ᾄσματά τους εἶναι ὑπέροχα, ὥστε θὰ τοὺς δίναμε τὴν ἐντύπωση ὅτι ἔχουμε πολὺ κακὸ γοῦστο, ἐὰν τοὺς φανερώναμε ὅτι δὲν μᾶς ἄρεσε ἡ μελῳδία. Μᾶς φάνηκε προτιμώτερο νὰ μάθουμε ἀπὸ τοὺς ἴδιους τί ἦταν αὐτὸ τὸ κράτημα τῆς φωνῆς, ποὺ γινόταν κατὰ τὴν διάρκειά της, καὶ μᾶς εἶπαν ὅτι αὐτὸ τὸ κράτημα λεγόταν ἴσον, καὶ ὅτι ὁ κάθε ψάλτης ῥύθμιζε τὴν φωνή του μὲ βάση αὐτὸ τὸ κράτημα. Τοὺς ῥωτήσαμε ἐὰν στὴν ἐκκλησία τους ἔπρεπε νὰ ἀκολουθεῖ κανεὶς κατὰ γράμμα τὶς νότες ποὺ εἶναι σημειωμένες στὰ βιβλία. Μᾶς ἀπάντησαν ὅτι ἕνας ἔμπειρος ψάλτης δὲν ἀρκεῖται ποτὲ σὲ αὐτὸ καὶ ὅτι τοῦ ἀρκεῑ νὰ ξέρει τὸν τόνο στὸν ὁποῖον πρέπει νὰ ψαλῇ τὸ κάθε ᾷσμα ὥστε νὰ συνθέτει τὴν μελῳδία ἐπὶ τόπου. Τὸ ἴσον, ἐξάλλου, ὅπως ἔχουμε ἀκούσῃ, χρησιμεύει σὰν ὁδηγὸς στον ψάλτη προκειμένου νὰ μένει ἐντὸς τοῦ τόνου, ἢ νὰ ἐπιστρέψῃ σὲ αὐτὸν ἄν ἔχει ἀπομακρυνθῇ [σχόλιο: τόνος=ἧχος]. -Ποιές λοιπὸν οἱ ἀρχὲς καὶ ποιοί οἱ κανόνες στὸ ψάλσιμό σας; τοὺς ῥωτήσαμε. Ἀμέσως, μᾶς ἔδειξαν ἕνα βιβλιο, ποὺ μάθαμε μετὰ ὅτι λεγόταν παπαδική, καὶ μᾶς εἶπαν: - Εἶναι γραμμένα ἐδῷ μέσα. Ὁποιοσδήποτε, μὲ τὴν βοήθεια ἑνὸς καλοῦ δασκάλου, ἔχει μάθῃ ὅλα ὅσα βρίσκονται γραμμένα σὲ αὐτὸ τὸ βιβλίο, μπορεῖ εὔκολα μετὰ νὰ συνθέτει ἀνὰ πᾶσα στιγμὴ ἕνα ᾄσμα σὲ ὁποιονδήποτε ἦχο. -Μά, ἀντιτείναμε, δὲν ἔχετε κάποια εἰδικὰ ᾄσματα ἀφιερωμένα σὲ κάποιες τελετές, κάποιες συγκυρίες, καὶ ἄλλα, ποὺ ψέλνονται μόνο σὲ συγκεκριμένες περιστάσεις, ἐπίσημες - ἄλλα, δηλαδή, γιὰ κείνη τὴν ἑορτή, ἄλλα γιὰ τὴν ἄλλη; Ἀλλιῶς, ἄν δὲν ἔχετε, δηλαδή, καὶ ψέλνετε μόνο αὐτοσχεδιαστικά, σύμφωνα με τὸ γοῦστο καὶ τὴν ἰκανότητα τοῦ κάθε ψάλτη, τότε, πῶς ξεχωρίζει τὸ κάθε ᾄσμα ἀπὸ τὰ ὑπόλοιπα, σὲ κάθε διαφορετικὴ περίσταση; - Ὅλα αὐτὰ τὰ διαφορετικὰ ᾄσματα τὰ ἔχουμε καταγεγραμμένα στὰ βιβλία μας. Τὰ ξέρουμε ἀπέξω, ὅλοι μας, ξέρουμε καὶ τὸν ἦχο στὸν ὁποῖο πρέπει νὰ ψέλνεται τὸ καθένα, καὶ ἔτσι ὅταν μᾶς ποῦν τὸν ἦχο, ἀνακαλοῦμε ἀμέσως στὴν μνήμη μας τὸ ᾄσμα. Θὰ μπορούσαμε νὰ τοὺς ἔχουμε ἐπισημάνῃ ὅτι ὑπάρχει μιὰ κάποια ἀντίφαση ἀνάμεσα σε αὐτὴν την ἀπάντηση καὶ αὐτὰ ποὺ μᾶς εἶχαν πῇ πρωτύτερα. Μᾶς φάνηκε ὅμως ὅτι αὐτὴ ἡ αντίφαση πρέπει νὰ ἦταν περισσότερο φαινομενικὴ παρὰ πραγματικὴ καὶ ὅτι προερχόταν μᾶλλον ἀπὸ τὴν κατάχρηση ποὺ ἔκαναν στὴν ἔννοια σύνθεση. Στὴν ἀρχὴ τὴν εἴχαμε ἐκλαβῃ κατὰ γράμμα, σύμφωνα μὲ τὸ αὐστηρὰ καθορισμένο περιεχόμενο ποὺ ἔχει αὐτὴ ἡ ἔννοια σὲ μᾶς, στὴν δική μας μουσική. Προτιμήσαμε ὅμως νὰ μὴν ἐπιμείνουμε, γιὰ νὰ μὴν μπλέξουμε σὲ μιὰ συζήτηση γύρω ἀπὸ λέξεις ποὺ κινδύνευε νὰ τραβήξῃ σὲ μάκρος, νὰ γίνῃ ὑπερβολικὰ θεωρητικὴ καὶ νὰ μὴν καταλήξῃ πουθενά, ὅπως γίνεται σχεδὸν πάντοτε σὲ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις.
Βιγιωτώ, Περὶ τῆς σημερινῆς κατάστασης τῆς μουσικῆς στὴν Αἴγυπτο, μέρος πρῶτο, 1826, Παρίσι, τυπ. Πανκοὺκ σελ. 369 κ.ἑ. μτφρ. δική μου.
[σχόλιο: δὲς ἐδῷ]
Βιγιωτώ, Περὶ τῆς σημερινῆς κατάστασης τῆς μουσικῆς στὴν Αἴγυπτο, μέρος πρῶτο, 1826, Παρίσι, τυπ. Πανκοὺκ σελ. 369 κ.ἑ. μτφρ. δική μου.
[σχόλιο: δὲς ἐδῷ]
Last edited by a moderator: