Ἀπολυτίκια Χριστουγέννων καὶ Θεοφανίων

[MTheodorakis]

Τὰ ἀπολυτίκια τῶν Χριστουγέννων καὶ τῶν Θεοφανίων συνετέθησαν τὸν ε’ αἰῶνα χωρὶς τὴ λέξη «σήμερον» διατηρῶντας τὴν ἐπίγνωση ὅτι δὲν ἦταν ἀκριβῆς ἡ ἡμερομηνία ἑορτασμοῦ τους. Οἱ ποιμένες δὲν φύλαγαν φυλακὲς τῆς νυκτὸς σὲ ὑπαίθρια ποίμνια κατὰ τὸν χειμῶνα. Τὰ εἶχαν σὲ στάνες. Καὶ τὰ ἐξαποστειλάρια ἀκολουθοῦν τὸν ἴδιο κανόνα.

 

[romios1]

Τὰ ἀπολυτίκια, κύριε Θεοδωράκη; Στὴν περίπτωσι τῶν Κοντακίων; Ποιὰ ἐξήγησι δίδεται;

 

[MTheodorakis]

Τὰ κοντάκια συνετέθησαν ἀπὸ τὸν Ῥωμανὸ τὸν μελωδὸ μεταξὺ τῶν ἐτῶν 532-556, δηλαδὴ ἕναν αἰῶνα ἀργότερα ἀπὸ τὰ ἀπολυτίκια, ὁπότε εἶχε παγιωθεῖ ἡ ἡμερομηνία ἑορτασμοῦ τῶν δύο ἐορτῶν καὶ γιὰ τὸν λόγο αὐτὸ τονίζεται ἐξ ἀρχῆς τῶν κοντακίων τὸ «σήμερον».

 

[petrosgrc]

Ουάου, που θα έλεγε κι ένας αλήστου μνήμης Υπουργός Οικονομικών.

 

[giorgosgoudi]

Και μόλις παγιώθηκε η ημερομηνία εορτασμού χάθηκε η επίγνωση ότι αυτή δεν ήταν κάτι απόλυτο;

 

[MTheodorakis]

Βαθμιαῖα λησμονήθηκε ὑπὸ τὴν ἐπίδραση τοῦ πατριαρχικοῦ καὶ βασιλικοῦ συναξαρίου-τυπικοῦ τῆς ἁγίας Σοφίας (στ' αἰ.), τὸ ὁποῖο ἐπικράτησε γενικὰ κατὰ τὸν ι'-ια' αἰ.

 

[giorgosgoudi]

Δεν εννοούσαν δηλαδή τον "εκκλησιαστικό χρόνο" που καταλαβαίνουμε εμείς με το "σήμερον";

 

[MTheodorakis]

Τὸν ἐννοοῦσαν, ὅπως φαίνεται καὶ στοὺς ἑορταστικοὺς λόγους τῶν πατέρων, ἁπλὰ στὰ πρῶτα καὶ μόνα τροπάρια ποὺ ἔψαλλαν μέσα στὴν ἐκκλησία στὸν Θεό, τὰ ἀπολυτίκια (ε' αἰ.), ἤθελαν νὰ εἶναι ἀληθεῖς-ἀκριβεῖς.

 

[MTheodorakis]

Τὸ κοντάκιο τῶν Θεοφανείων καταλήγει σὲ ὑπαινιγμὸ τῆς παλαιᾶς σύζευξης μὲ τὰ Χριστούγεννα «Ἦλθες, ἐφάνης τὸ φῶς τὸ ἀπρόσιτον».

 

[giorgosgoudi]

Τα θεομητορικα απολυτίκια που έχουν τον όρο "σήμερον" είναι κι αυτά μεταγενέστερα όσων δεν τον έχουν;

 

[MTheodorakis]

Τὸ ἀπολυτίκιο τῆς Κοιμήσεως δὲν ἔχει τὸ «σήμερον», καθὼς ἡ ἑορτὴ μετετέθη ἀπὸ τὶς 13 Αὐγούστου κατὰ τὸ ἔτος 460[1], περίπου τὴν ἴδια ἐποχὴ μὲ τὰ ἀπολυτίκια τῶν Χριστουγέννων καὶ τῶν Θεοφανείων, ποὺ δὲν τὸ περιλαμβάνουν. Ἐπίσης δὲν ἀναφέρει τὴν σύναξη τῶν ἀποστόλων γιὰ τὴν κηδεία τῆς Θεοτόκου.

Τὰ ἀπολυτίκια τῶν Εἰσοδίων καὶ τῆς Σύλληψης τῆς Θεοτόκου (9 Δεκεμβρίου) ἔχουν τὸ «Σήμερον...», ὡς προσόμοια τοῦ δογματικοῦ ἀπολυτικίου τοῦ Εὐαγγελισμοῦ, ὁ ὁποῖος θεσπίστηκε ἐννέα μῆνες πρὸ τῶν Χριστουγέννων, στὶς 25 Μαρτίου, ἕνα αἰῶνα ἀργότερα, κατὰ τὸ ἔτος 560[2].

Τὰ μὴ δογματικὰ ἀπολυτίκια τοῦ Γενεσίου τῆς Θεοτόκου καὶ τῆς ἁγίας Ζώνης δὲν χρειάζονται τὸ «σήμερον».

---

[1]Γ. Φίλια Οἱ θεομητορικὲς ἑορτὲς στὴ λατρεία τῆς ἐκκλησίας ἐκδ. Γρηγόρη 2002 σ. 127-128.
[2] Δ. Τσάμη Ἁγιολογία 2006 σ. 71.