έμβρυον ή έμβιον απήμεσεν;

[Stathis]

Δεν ξερω που ακριβώς να το τοποθετησω το θεμα, και το τοποθέτησα εδω.

Στις καταβασίες των Χριστουγεννων στην στ' ωδη (αν δεν κανω λάθος)
λεει "Σπλαγχνων Ιωναν εμβρυον απημεσεν.." κλπ

Πριν χρονια ειχα μια κουβεντα με τον Μητροπολιτη πρωην Πατρων κκ Νικόδημο και ειχε υποστηριξει την αποψη οτι ειχε γινει παράφραση με το χρονο και οτι το σωστο ειναι "εμβιον", ζωντανό δηλαδη.

Να πω επίσης, ότι ιατρικα μιλώντας εμβρυο ονομαζεται ο ανθρωπος οσο βρισκεται εντος της κοιλιας της μητερας. Απαξ και γεννηθει ονομαζεται βρεφος και οχι εμβρυο. Αρα ο Ιωνας απαξ και βγηκε απο την κοιλια του κητους δε μπορει να λεγεται εμβρυο...

Περιμενω τις αποψεις σας.

 

[μάρκελλος]

Ἡ σλαβικὴ μετάφρασι ἔχει ''βρέφος'', ἡ δὲ ἀραβικὴ ''ἔμβρυον''.

 

[Γιώργος Μ.]

κ. Μεντζά, είναι πολύ ωραίο το θέμα αυτό. Μεταφορικά νομίζω ότι στέκει η παρομοίωση, γιατί ο Ιωνάς ήταν στην κοιλιά του κήτους σαν έμβρυο στη μήτρα. Η έμφαση είναι στην κατάσταση στην οποία βρισκόταν (σκοτάδι, ακινησία, θλίψη) κι όχι στο πώς βγήκε έξω. Στην ποιητική /μεταφορική γλώσσα δηλαδή των ύμνων (και μάλιστα δεδομένου ότι μιλούμε για έναν ποιητή με τολμηρές ποιητικές συλλήψεις) μπορούν να ξεπεραστούν κάποια λογικά κενά.

Επίσης, υπάρχει το υμνογραφικό και θεολογικό παράλληλο του Χριστού (το λέω αναλογικά, όχι ότι ο ποιητής εμπνεύστηκε απ’ αυτό), του οποίου η Ανάσταση περιγράφεται σαν έξοδος από μήτρα («πρωτότοκος των νεκρών»). Κι εκεί η σκοτεινή και ζοφερή εικόνα του Άδου παραλληλίζεται με την κατάσταση που επικρατεί στη μήτρα. Ο Χριστός ελευθερώθηκε από αυτήν πρώτος και εν συνεχεία ακολουθούν τα άλλα «τέκνα», δηλαδή οι σωζόμενοι Χριστιανοί.

ΥΓ Υπάρχουν κι επιχειρήματα κατά του ἔμβιος, αλλά ας μιλήσουν και πιο αρμόδιοι.

 

[π. Μάξιμος]

Γιατρέ μου,
Δόξα τῷ Θεῷ πού ἔχουμε τό Ἑορτοδρόμιον τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.
Ἐκεῖ στήν σελ. 85 (116 τοῦ pdf) δίδεται ἡ σαφής ἐξήγηση γιά τήν ὀρθότητα τοῦ «ἔμβρυον». Ἐπίσης ὁ ἅγιος παραπέμπει καί στήν σελ. 168 (199 τοῦ pdf) γιά συναφῆ ἐρμηνεία ὑπό τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας.
Κι ἐγώ συμφωνῶ ὅτι τό «ἔμβιον» παραπέμπει ἀλλοῦ.

 

[Stathis]

Γιατρέ μου,
Δόξα τῷ Θεῷ πού ἔχουμε τό Ἑορτοδρόμιον τοῦ ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου.
Ἐκεῖ στήν σελ. 85 (116 τοῦ pdf) δίδεται ἡ σαφής ἐξήγηση γιά τήν ὀρθότητα τοῦ «ἔμβρυον». Ἐπίσης ὁ ἅγιος παραπέμπει καί στήν σελ. 168 (199 τοῦ pdf) γιά συναφῆ ἐρμηνεία ὑπό τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας.
Κι ἐγώ συμφωνῶ ὅτι τό «ἔμβιον» παραπέμπει ἀλλοῦ.

Πάτερ, ευλογείτε,

Τι εννοείτε ότι το "έμβιον" παραπέμπει αλλόυ;
Μια απλη σκεψη μου ειναι οτι ο ύμνος μιλάει για το θαύμα οτι ο Ιωνάς παρέμεινε ζωντανός στην κοιλιά του κητους.


ΥΓ. Μόλις διαβασα την ερμηνεια του Αγ. Νικοδημου, αλλά μαλλον μπερδευτηκα...
Βλέπετε δεν εχω σπουδασει θεολογία αλλά θετικη επιστημη (οδοντιατρικη).
Αν με βλεπετε να γινομαι αιρετικος επαναφερατέ με στην ταξη.
Να εξηγησω τι εννοω.
Παρομοιαζεται η κοιλια του κητους με αυτην της Παρθενου Μαριας
και ο Ιωνας με το Χριστο.
Ομως, αβλαβης και "απειραχτος" παραμενει ο Ιωνας και η κοιλια της Παρθενου, αντι για το Χριστο που θα"πρεπε (αναλογικα)... Ο παραλληλισμος δεν ειναι καλός και το παραδεχεται ο αγιος λεγοντας οτι εμφανιζεται "ενάντιον". Στη συνέχεια μιλά για τον Χριστο οτι παρέμεινε ως ειχε πριν τη γεννηση και μετα τη γέννηση. Αυτο μαλλον συνηγορει στο "εμβιος" διοτι ο Ιωνας ηταν ζωντανος πριν τον καταπιει το κητος και εξήλθε παλι ζωντανος και αβλαβης.

Δεν εκφράζω άποψη, απλως καποιες σκέψεις... βοηθηστε με...

την ευχή σας

 

[π. Μάξιμος]

Γιατρέ μου, ὁ Κύριος νά σέ εὐλογεῖ καί εὐχαριστοῦμε γιά τό θέμα πού ἔθεσες.
Κάθε θέμα μᾶς ὁδηγεῖ σέ καλό, ἐποικοδομητικό καί ὠφέλιμο προβληματισμό.
Ἐδῶ νομίζω, ὅπως καί ὁ ἅγιος ἑρμηνευτής μᾶς ἐξηγεῖ, ὅτι πρόθεση καί πνευματοκίνητη ποιητική ἔμπνευση τοῦ ἱεροῦ μελῳδοῦ εἶναι τό ἔμβρυο πού βγαίνει ἀπό τήν κοιλιά. Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ἔτσι ὀνομάζεται αὐτό πού ὑπάρχει στήν κοιλιά. Ἡ διαδικασία τῆς γέννησης, ἐκείνη τήν συγκεκριμένη στιγμή δέν ἀλλάζει τόν χαρακτηρισμό τοῦ κυοφορουμένου.
Χωρίς νά βλέπω τό λόγο νά ἀναλυθῶ σέ παραπάνω ἐξηγήσεις, ἀφ᾿ ἑνός γνωρίζω ὅτι αὐτή εἶναι ἡ μοναδική γραφή πού μαρτυρεῖται (ἐκτός ἄν κάνω λάθος) καί ἀφ᾿ ἑτέρου ἡ λέξη ἔμβιος/ον μέ παραπέμπει στά ἔμβια ὄντα, ζῶα ἤ φυτά, καί ὄχι σέ ἄνθρωπο, ἀπ᾿ ὅσα γνωρίζω.

Υ.Γ. Οὔτε αἱρετικός εἶστε, καλῶς κάνετε καί ἐκφράζετε ἐλεύθερα τήν ἄποψή σας. Ἐγώ δέν μπορῶ νά βοηθήσω περισσότερο ἀπό τόν ἅγιο Νικόδημο. Ὅποια βαθύτερη ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου, προσλαμβάνεται κατά τήν δύναμιν τοῦ καθενός. Τό σημαντικό εἶναι ὅτι δέν τίθεται θέμα ἤ δέν μπαίνει διόλου στήν διαδικασία ἐκλογῆς μεταξύ ἐμβρύου καί ἐμβίου (ὅπως συμβαίνει μέ ἄλλες διφορούμενες περιπτώσεις πού ἔχουμε ἐξετάσει), διότι δέν ἀπαντᾶται αὐτός ὁ τύπος καί προφανῶς δέν τό εἶχε φανταστεῖ ποτέ.

 

[Stathis]

Γιατρέ μου, ὁ Κύριος νά σέ εὐλογεῖ καί εὐχαριστοῦμε γιά τό θέμα πού ἔθεσες.
Κάθε θέμα μᾶς ὁδηγεῖ σέ καλό, ἐποικοδομητικό καί ὠφέλιμο προβληματισμό.

Να 'στε καλά.

Ἐδῶ νομίζω, ὅπως καί ὁ ἅγιος ἑρμηνευτής μᾶς ἐξηγεῖ, ὅτι πρόθεση καί πνευματοκίνητη ποιητική ἔμπνευση τοῦ ἱεροῦ μελῳδοῦ εἶναι τό ἔμβρυο πού βγαίνει ἀπό τήν κοιλιά. Δέν ὑπάρχει ἀμφιβολία ὅτι ἔτσι ὀνομάζεται αὐτό πού ὑπάρχει στήν κοιλιά. Ἡ διαδικασία τῆς γέννησης, ἐκείνη τήν συγκεκριμένη στιγμή δέν ἀλλάζει τόν χαρακτηρισμό τοῦ κυοφορουμένου.
Χωρίς νά βλέπω τό λόγο νά ἀναλυθῶ σέ παραπάνω ἐξηγήσεις, ἀφ᾿ ἑνός γνωρίζω ὅτι αὐτή εἶναι ἡ μοναδική γραφή πού μαρτυρεῖται (ἐκτός ἄν κάνω λάθος) καί ἀφ᾿ ἑτέρου ἡ λέξη ἔμβιος/ον μέ παραπέμπει στά ἔμβια ὄντα, ζῶα ἤ φυτά, καί ὄχι σέ ἄνθρωπο, ἀπ᾿ ὅσα γνωρίζω.

Κατ' αρχην να πω ότι ο αγιος Νικοδημος σιγουρα δεν εχει υπόψη του την πιθανότητα του "εμβιος". Επομένως προσπαθεί να εξηγησει αυτο που βλέπει.
Στις περισσοτερες αν οχι ολες στ΄ ωδες των διαφορων καταβασιων η ιστορία αυτη του Ιωνά με το κητος παρομοιαζεται με την ταφη και την ανασταση του Κυριου, οπως και το Μ.Σαββατο το αντιστοιχο αναγνωσμα. Επομένως τονίζεται η εννοια του "εμβιος", οπως ο Χριστός αναστηθηκε 'αμετάβλητος' και ολος ζωη οπως ηταν και πριν. Ετσι και ο Ιωνάς.
Ισως ειναι και η μοναδικη περιπτωση παρομοιωσης με τη γεννηση του Χριστού. (Λογικο, γιατι μιλαμε για την εορτη των Χριστουγεννων)
Η μοναδική σχεση που μπορω να βρω ειναι οτι ο Χριστός υπήρξε ως εμβρυο στην κοιλια της Παναγιας και ο Ιωνας ως αλλο εμβρυο στην κοιλια του κητους.

Ο αγιος ομως παρομοιαζει την κοιλια της Παναγιας με τον Ιωνά. Οπως αδιαφθορος η κοιλια της Θεοτόκου ετσι αβλαβης και ο Ιωνάς. Αρα ζωντανός...λεω εγω... Εμένα εκει με παει η σκεψη μου... τι να πω...

Πατερ, η διαδικασία της γέννησης αλλάζει την ονομασια του κυοφορούμενου. Αν δεν αλλάζει τότε, πότε αλλάζει;
Επίσης, χωρίς να ειμαι φιλόλογος, στη βιολογια περισσότερο, εμβιος χαρακτηρίζεται αυτος που εχει ζωη, δηλαδή και ο ανθρωπος. Ισως αυτο να μην πολυισχυει στα θεολογικα κειμενα...Ισως εκει επειδη ο ανθρωπος εχει και ψυχή χαρακτηρίζεται συνήθως ως ανθρωπος, ενω τα ζωα ως απλώς εμβια οντα.

Υ.Γ. Οὔτε αἱρετικός εἶστε, καλῶς κάνετε καί ἐκφράζετε ἐλεύθερα τήν ἄποψή σας. Ἐγώ δέν μπορῶ νά βοηθήσω περισσότερο ἀπό τόν ἅγιο Νικόδημο. Ὅποια βαθύτερη ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου, προσλαμβάνεται κατά τήν δύναμιν τοῦ καθενός. Τό σημαντικό εἶναι ὅτι δέν τίθεται θέμα ἤ δέν μπαίνει διόλου στήν διαδικασία ἐκλογῆς μεταξύ ἐμβρύου καί ἐμβίου (ὅπως συμβαίνει μέ ἄλλες διφορούμενες περιπτώσεις πού ἔχουμε ἐξετάσει), διότι δέν ἀπαντᾶται αὐτός ὁ τύπος καί προφανῶς δέν τό εἶχε φανταστεῖ ποτέ.

Δεν θα πάω 'κοντρα' σε εναν αγιο. Ομως, γνωρίζουμε οτι και οι αγιοι εχουν υποπέσει σε σφάλματα, δεν ειναι αναμάρτητοι.

Επειδη με προβληματίσατε ακόμη περισσότερο (και σας ευχαριστω γι΄ αυτο) θα προσπαθησω να το μελετησω περισσότερο

ΥΓ. Μην ξεχνάμε οτι μόλις πρωτοτυπώθηκαν τα εκκλησιαστικα βιβλία δεν εγινε και ο σχολαστικοτερος ελεγχος στα πιθανά λάθη. Στις επανεκδόσεις, συνηθως γινοταν μια απλη επανεκτυπωση χωρις έλεγχο. Μιλάμε για δυσκολους καιρους, τότε.

ΥΓ2. Κι εγω δεν το εχω δει γραμμένο καπου, η αφορμη δόθηκε απο τον μητροπολιτη πρωην Πατρων κκ Νικοδημο (Βαλληνδρά) ο οποιος υποστηριζε την ιδεα του "εμβιος", και θεώρησα λογική την τοποθέτησή του.

Να ευχεσθε

 

[π. Μάξιμος]

Πατερ, η διαδικασία της γέννησης αλλάζει την ονομασια του κυοφορούμενου. Αν δεν αλλάζει τότε, πότε αλλάζει;

Καί βέβαια ἀλλάζει, ἀλλά

Απαξ και γεννηθει ονομαζεται βρεφος και οχι εμβρυο. Αρα ο Ιωνας απαξ και βγηκε απο την κοιλια του κητους δε μπορει να λεγεται εμβρυο...

Ἀναφέρεται στό παρομοιαζόμενο ἔμβρυο, πού ἦταν μέσα. Μετά λέγεται βρέφος σαφῶς, ὅπως εἶπες καί εἶπαν.

Επίσης, χωρίς να ειμαι φιλόλογος, στη βιολογια περισσότερο, εμβιος χαρακτηρίζεται αυτος που εχει ζωη, δηλαδή και ο ανθρωπος. Ισως αυτο να μην πολυισχυει στα θεολογικα κειμενα... Ισως εκει επειδη ο ανθρωπος εχει και ψυχή χαρακτηρίζεται συνήθως ως ανθρωπος, ενω τα ζωα ως απλώς εμβια οντα.

Δέν νομίζω ὅτι πρόκειται γιά θεολογική ἑρμηνεία. Ἔτσι τό ξέρω καί ἔτσι τό εἶδα στά λεξικά.
Ἄς ποῦν οἱ φιλόλογοι.

Πάντως σ᾿ εὐχαριστοῦμε.

 

[Stathis]

κ. Μεντζά, είναι πολύ ωραίο το θέμα αυτό. Μεταφορικά νομίζω ότι στέκει η παρομοίωση, γιατί ο Ιωνάς ήταν στην κοιλιά του κήτους σαν έμβρυο στη μήτρα. Η έμφαση είναι στην κατάσταση στην οποία βρισκόταν (σκοτάδι, ακινησία, θλίψη) κι όχι στο πώς βγήκε έξω. Στην ποιητική /μεταφορική γλώσσα δηλαδή των ύμνων (και μάλιστα δεδομένου ότι μιλούμε για έναν ποιητή με τολμηρές ποιητικές συλλήψεις) μπορούν να ξεπεραστούν κάποια λογικά κενά.

κ. Γιωργο Μ.,
Δε νομίζω οτι ο υμνος αναλογικα αναφερεται στο σκοτάδι στο οποιο βρισκόταν ο Χριστός στην κοιλια της Παναγιας κατα την εγκυμοσυνη.
Κατοικησε και ελαβε σάρκα. Ομως περασε μια "ζοφερη" περιοδο κατα τη διαρκεια της εγκυμοσυνης; Δεν αναφερεται καπου αυτο.(απ οτι ξερω...)

Επίσης, υπάρχει το υμνογραφικό και θεολογικό παράλληλο του Χριστού (το λέω αναλογικά, όχι ότι ο ποιητής εμπνεύστηκε απ’ αυτό), του οποίου η Ανάσταση περιγράφεται σαν έξοδος από μήτρα («πρωτότοκος των νεκρών»). Κι εκεί η σκοτεινή και ζοφερή εικόνα του Άδου παραλληλίζεται με την κατάσταση που επικρατεί στη μήτρα. Ο Χριστός ελευθερώθηκε από αυτήν πρώτος και εν συνεχεία ακολουθούν τα άλλα «τέκνα», δηλαδή οι σωζόμενοι Χριστιανοί.

Δικαιως λετε οτι η ανασταση περιγραφεται σαν εξοδος απο μητρα αλλά δεν αναφερεται ως εμβρυο! Και παλι λεω οτι το κυοφορούμενον παυει να λεγεται εμβρυο τη στιγμη που γεννιεται. Διαφορετικά πότε γινεται βρεφος;

ευχαριστώ για την ανοχή σας.

 

[Stathis]

Καί βέβαια ἀλλάζει, ἀλλά

Ἀναφέρεται στό παρομοιαζόμενο ἔμβρυο, πού ἦταν μέσα. Μετά λέγεται βρέφος σαφῶς, ὅπως εἶπες καί εἶπαν.

Δεν θα πρεπε να λεει "Σπλαγχων Ιωναν ως εμβρυον απημεσεν" για να κυριολεκτει περισσότερο;

Καλύτερα να μιλησουν οι φιλόλογοι.

 

[π. Μάξιμος]

Δεν θα πρεπε να λεει "Σπλαγχων Ιωναν ως εμβρυον απημεσεν" για να κυριολεκτει περισσότερο;
Καλύτερα να μιλησουν οι φιλόλογοι.

Θά μιλήσω ἐγώ πρῶτα.
Ἀκριβῶς στήν ἀρχαία γλῶσσα αὐτό τό ὡς ἐννοεῖται.
Ἔγραψα παραπάνω γιά παρομοίωση.
Ἄν γραφόντουσαν οἱ ὕμνοι περιγραφικά... τότε τί ἀξία θέ εἶχε ἡ γλῶσσα μας;

 

[dkalpakidis]

Εγκυμονεί ο κίνδυνος να "διορθώνουμε" κι αυτά που δεν χρειάζονται διόρθωση.

 

[Γιώργος Μ.]

κ. Γιωργο Μ.,

Δε νομίζω οτι ο υμνος αναλογικα αναφερεται στο σκοτάδι στο οποιο βρισκόταν ο Χριστός στην κοιλια της Παναγιας κατα την εγκυμοσυνη.
Κατοικησε και ελαβε σάρκα. Ομως περασε μια "ζοφερη" περιοδο κατα τη διαρκεια της εγκυμοσυνης; Δεν αναφερεται καπου αυτο.(απ οτι ξερω...)

Δεν θα παρενέβαινα, κ. Μεντζά, εκ νέου στην ενδιαφέρουσα αυτή συζήτηση, τη στιγμή που ο άγιος Νικόδημος έχει δώσει ερμηνείες, και ο π. Μάξιμος ως πλέον αρμόδιος έκανε τον δικό του σχολιασμό, αλλά πρέπει να διορθώσω μια ακούσια παρανόηση των λεγομένων μου, μόνο και μόνο γιατί έχει ορισμένες δογματικές προεκτάσεις. Πρώτα όμως να πω ότι πρέπει εξαρχής να συμφωνήσουμε πως η αναλογία που επισημαίνει ο υμνωδός στον ειρμό δεν είναι ανάμεσα στη δυσφορία που ένιωθε ο Ιωνάς στην σκοτεινή « μήτρα» του κήτους και στην ανάλογη δυσφορία του Χριστού ως εμβρύου, αλλά ανάμεσα στο «απαθές» της αποβολής του Ιωνά και το «απαθές» της γεννήσεως του Χριστού.
Τώρα, η παράθεση που μου κάνετε την τιμή να σχολιάζετε

Μεταφορικά νομίζω ότι στέκει η παρομοίωση, γιατί ο Ιωνάς ήταν στην κοιλιά του κήτους σαν έμβρυο στη μήτρα. Η έμφαση είναι στην κατάσταση στην οποία βρισκόταν (σκοτάδι, ακινησία, θλίψη) κι όχι στο πώς βγήκε έξω. Στην ποιητική /μεταφορική γλώσσα δηλαδή των ύμνων (και μάλιστα δεδομένου ότι μιλούμε για έναν ποιητή με τολμηρές ποιητικές συλλήψεις) μπορούν να ξεπεραστούν κάποια λογικά κενά.

αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στην περίπτωση του Ιωνά, προσφέροντας επιχειρήματα υπέρ του έμβρυος, δεν αναφέρεται καθόλου στην κατάσταση που βίωνε ο Χριστός στη μήτρα της Θεοτόκου. Θα μου πείτε «αλλιώς λειτουργεί η παρομοίωση έμβρυος στη μια περίπτωση κι αλλιώς στην άλλη;». Βεβαίως, γιατί μια παρομοίωση (όπως ακριβώς κι ένα παράδειγμα) έχουν αποκλειστικά λειτουργική αξία, δηλαδή σε βοηθούν να εξεικονίσεις κάτι μεμονωμένο και συγκεκριμένο (εν προκειμένω την «αρνητική» κατάσταση του Ιωνά, που έμοιαζε με αυτήν ενός εμβρύου, ακόμα περισσότερο την απελευθέρωσή του. Δεν είναι μια αναλογία που ισχύει σε όλα τα επίπεδα. Πολλώ μάλλον, που εσείς, ως βιολόγος γνωρίζετε ότι το παιδί στη μήτρα βιώνει μια κατάσταση ζεστασιάς και ασφάλειας και η έξοδός του στον κόσμο είναι μια οδυνηρή εμπειρία, εξ ου και η προσπάθεια να αναπνεύσει και το κλάμα κ.ο.κ.).
Τονίζω ιδιαίτερα ότι δεν αναφέρομαι στον Χριστό, γιατί όπως πολύ σωστά λέτε

Δεν αναφερεται καπου αυτο.(απ οτι ξερω...)

Και η δογματική της εκκλησίας μας διδάσκει ότι η εγκυμοσύνη της Θεοτόκου δεν είχε καμία σχέση με την κοινή εγκυμοσύνη ως προς τη δυσφορία και την οδύνη που προκαλούσε, ήταν εκτός των νόμων της φύσεως. Το ότι ο άσαρκος Θεός μπήκε στη διαδικασία της ανθρώπινης γέννησης ήταν μια «κένωση» της δόξας Του καθεαυτήν, αυτό όμως δε σημαίνει ότι βίωσε στη μήτρα την δυσφορία ή τη στενότητα που βιώνουν όλα τα παιδιά. Μπήκα σε κάτι θεολογικό, συχωρέστε με, ας με διορθώσουν οι γνώστες αν κάνω λάθος.


ΥΓ Οι όποιες παρατηρήσεις, γίνονται υπό την ιδιότητα του πιστού που ασχολείται βιωματικά με την υμνογραφία. Οι φιλολογικές, πολύ περισσότερο οι λεξικογραφικές προσεγγίσεις, δεν βοηθούν πολύ πιστεύω στην ερμηνεία των ύμνων. Εκεί που μπορούν να βοηθήσουν (και αυτό ακριβώς υπονοούσα λέγοντας ότι υπάρχουν επιχειρήματα κατά του έμβιος) είναι στο πώς χρησιμοποιούνται κάποιες λέξεις γενικά στην υμνογραφία. Συγκεκριμένα το έμβιος δεν έχει κάπου αλλού τη λειτουργία που υποστηρίζει ο μακαριστός ιεράρχης, αλλά δεν έχω εδώ που βρίσκομαι τα εργαλεία για να σας το τεκμηριώσω, θα το κάνω ευχαρίστως αν το θέλετε).
Ευχαριστώ κι εγώ για την ανοχή σας.

 

[Γιώργος Μ.]

Εγκυμονεί ο κίνδυνος να "διορθώνουμε" κι αυτά που δεν χρειάζονται διόρθωση.

κ. Καλπακίδη, πάντως, η επιλογή του ρήματος ήταν πολύ εύστοχη...

 

[π. Βασίλειος Χλαμπάνης]

Ἐάν ἰσχύει ἡ ἄποψις τοῦ π. Μαξίμου ( δέν ἔχω λόγον νά ἀμφιβάλλω), ὅτι δέν ὑπάρχει πουθενά γραμμένο ὡς "ἔμβιον", μᾶλλον δέν ὑπάρχει θέμα ἐπιλογῆς.
Παρά ταῦτα, ἐάν θά ἔπρεπε νά ἐπιλέξω μεταξύ τῶν δύο, "ἔμβρυον"καί "ἔμβιον", θά ἐπέλεγα τό δεύτερον διά τούς ἑξῆς λόγους:
1) Καί εἰς τούς δύο Εἰρμούς τῆς Η'ὠδῆς "Θαύματος ὑπερφυοῦς..." καί "Μήτραν ἀφλέκτως..." ὁ ὑμνογράφος παρομοιάζει τήν Παρθένον, ἡ ὁποία ἔμεινεν ἄφθορος κατά τήν κύησιν (Μέγα καί παράδοξον θαῦμα), μέ τούς τρεῖς παῖδας, οἱ ὁποῖοι ἐξῆλθον ἀλώβητοι ἀπό τήν φλόγα (μέγα καί παράδοξον θαῦμα).
Ἀλλά καί ὁ Ἰωνᾶς ἐξῆλθεν ἀλώβητος (ἔμεινεν ζωντανός, ἔμβιος) ἀπό τήν κοιλίαν τοῦ κήτους (μέγα καί παράδοξον θαῦμα).

2) Μεταφράζοντες τήν ὑπό κρίσιν ΣΤ' ὠδήν, "Σπλάχνων Ἰωνᾶν...", ἔχομεν:
"Ἐκ τῆς κοιλίας τό θαλάσσιον θηρίον (μέν) ἐξέβαλεν τόν Ἰωνᾶν, τόν ὁποῖον εἶχε καταπιεῖ, ζωντανόν (ἀδιάφθορον, ἔμβιον)΄ εἰς τήν κοιλίαν δέ τῆς Παρθένου, ἀφοῦ ἐκατοίκησεν ὁ Λόγος καί ἔλαβε σάρκα, διῆλθεν τῆς μήτρας αὐτῆς φυλάξας αὐτήν ( τήν μήτραν) ἀδιάφθορον΄ διότι καί συλληφθείς ἀρρεύστως, ἀπαθῶς (ὅπως γεννᾶται καί ἀπό τόν Πατέρα), τήν Παρθένον ἄφησεν ἀλώβητον".

Ἐξ ἄλλης ἀπόψεως, ὅμως, δυνάμεθα νά μεταφράσωμεν, μέ ἀλλαγήν τῶν κομμάτων, τά ὁποῖα δεχόμεθα ὅτι ἐτοποθετήθησαν οὕτω διά τόν μουσικόν καταμερισμόν τοῦ κειμένου:
""Ἐκ τῆς κοιλίας τό θαλάσσιον θηρίον (μέν) ἐξέβαλεν τόν Ἰωνᾶν, εἰς τήν ὁποίαν τόν εἶχε δεχθεῖ ὡς ἔμβρυον...".

Πράγματι, δύσκολη περίπτωσις.
Ἐγώ, πάντως, ψάλλω καί θά συνεχίσω νά ψάλλω "ἔμβρυον", διότι, παρά τήν προσωπικήν ἄποψιν ἑνός ἑκάστου, δέν ἐπιτρέπεται νά ἐπιφέρωμεν διορθώσεις κατά τό δοκοῦν. Ἄς φροντίσουν οἱ ἔχοντες λόγον καί ρόλον.....

Φιλικώτατα,

 

[MTheodorakis]

«ἔμβρυον» (χφ. Λειμῶνος 262 εἰρμολόγιον ιβ'-ιγ' αἰ.).

 

[π. Μάξιμος]

Διαβάζοντας αὐτό τό βιβλίο τοῦ Καθηγητοῦ κ. Κων/νου Καλοκύρη (τό ὁποῖο προμηθεύθηκα γιά ἄλλο λόγο πού φαίνεται ἐδῶ) εἶδα ὅτι διορθώνει τό ἔμβρυον σέ ἔμβιον, προσάγοντας ὅμως ἐπιχειρήματα μόνον ἀπό προσωπική του γνώμη καί ἀπό τήν ἁπλῆ λογική. Γράφει (σελ. 246, ὑποσημ. 26) ὅτι, κατά τήν προσωπική του γνώμη τό σφάλμα ὀφείλεται στόν ἀντιγραφέα χειρογράφου καί ὅτι αὐτό τό σφάλμα ἔκτοτε ἀναπαράγεται. Ἴσως ὅμως καί ἀρχικῶς νά ἦταν τυπογραφικό τό λάθος. Μετά ἐπικαλεῖται τήν ἁπλῆ λογική πού στηρίζεται στό «οἷον ἐδέξατο», δηλαδή τό θαλασσινό θηρίο τόν ἐξήμεσε ὅπως τόν δέχτηκε, ἤτοι ἔμβιο = ζωντανό καί εἶναι ἀπαράδεκτο ὅτι τόν δέχτηκε καί τόν κατάπιε ὡς ἔμβρυο. Καί καταλήγει «Ἄρα ἡ ὀρθή γραφή εἶναι: ἔμβιον».
Αὐτή τή θέση προφανῶς εἶχε ὑπόψη του ὁ μακαριστός μητροπολίτης Πατρῶν κυρός Νικόδημος, τά δέ ἐπιχειρήματα τοῦ Καθηγητοῦ ἐκτίθενται ἀναλυτικώτερα καί ἀπό τόν γιατρό μας Εὐστάθιο Μεντζᾶ καί ἀπό τόν π. Βασίλειο.
Τό μόνο πού ὁ Καθηγητής δέν προσάγει μαρτυρίες χειρογράφων (ὅπως κάνει μέ ἄλλα θέματα καί ἐπιβάλλει ἡ ἐπιστημονική τεκμηρίωση) ἀλλά ἁπλᾶ ὑποθέτει. Δέν μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι ἀβάσιμες οἱ ὑποθέσεις του καί οἱ ἰσχυρισμοί του, ὅπως καί τῶν προγραψάντων μελῶν· ἁπλᾶ θά πρέπει νά τεκμηριωθοῦν ἀπό χειρόγραφα. Ὁ Μανόλης καί ὁ Μάρκελλος μᾶς ἔδωσαν κάποιες πληροφορίες. Ἐγώ θά συμπληρώσω τή μαρτυρία ἀπό δύο Κώδικες α) Παρισινός μεμβράνινος μουσικός τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῶν Γάλλων ὑπ᾿ ἀριθμ. 220 Coislin, ιγ΄ αἰ. καί β) Μεγίστης Λαύρας μεμβράνινος ὑπ᾿ ἀριθμ. Β 32, ιγ΄ αἰ. ἀπό τό σημαντικό ἔργο τοῦ (+)Μητροπολίτου πρ. Λεοντοπόλεως Σωφρονίου Εὐστρατιάδου, ΕΙΡΜΟΛΟΓΙΟΝ. Α΄ ἔκδοση 1932 στό Παρίσι, ἐπανέκδοση ὑπό τοῦ Ἐκδοτικοῦ Ὀργανισμοῦ Π. Κυριακίδη Α.Ε., Ἀθήνα 2006. Ἡ ἔκδοση ἔγινε «ἐπί τῇ βάσει δύο ἀρχαίων δοκίμων Κωδίκων περικλειόντων τόν ἅπαντα εἱρμολογικόν πλοῦτον τόν γνωστόν μέχρι τοῦ ιγ΄ αἰῶνος, καί ἐν χρήσει ὄντα τότε ἐν τῇ ἐκκλησία». Κι ἐκεῖ τή λέξη «ἔμβρυον» συναντᾶμε. Ἀπομένει ἡ προσαγωγή καί ἄλλων ἰσχυρῶν μαρτυριῶν, μέχρι ἐνδεχομένως νά φτάσουμε καί στήν ἄποψη τοῦ ποιητοῦ.
Νομίζω ὅμως ὅτι ὁ ποιητής γράφοντας εἱρμούς γιά τά Χριστούγεννα εὐλόγως χρησιμοποιεῖ τή λέξη «ἔμβρυον» πού στήν ἀρχαία γλώσσα σημαίνει τό νεογνό, τό ἀρτιγέννητο βρέφος, τό νεογέννητο καί πού ταιριάζει στή χριστουγεννιάτικη ἀτμόσφαιρα, κάνοντας ἕνα συνειρμό, πού ἴσως ἡ ἄκρα λογική καί ὁ σχολαστικισμός δέν δικαιολογοῦν σέ σχέση μέ τόν Ἰωνᾶ. Τό θέμα ὅμως ἑστιάζεται στό «τῇ Παρθένω δέ, ἐνοικήσας ὁ Λόγος καὶ σάρκα λαβών» καί στή γέννηση τοῦ βρέφους πού «διελήλυθε φυλάξας ἀδιάφθορον· ἧς γάρ, οὐχ ὑπέστη ῥεύσεως, τὴν τεκοῦσαν, κατέσχεν ἀπήμαντον».

 

[MTheodorakis]

«ἔμβρυον»

(χφφ. μηναῖα Σινὰ 578 ι’-ια’ αἰ. φ. 68r, 582 ια’ αἰ. φ. 99r, 581 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 74r, ἁγ. Σάβα 63 ιβ’ αἰ. φ. 134r, χφφ. εἱρμολόγια Διονυσίου 95 ιβ’ αἰ. φ. 101r, Λειμῶνος 262 ἀρχὲς ιδ' αἰ. φ. 16r).