Χειρόγραφος Κώδικας Κουτλουμουσίου 399 (Παπαδική, μέσα ΙΔ΄ αιώνος)
104rΧερουβικον ασματικον, ποιημα του πρωτοψαλτου κυρου Ιωαννου του Γλυκεως, ηχος β΄ Νεανες - Οι τα χερουβιμ
Τα τμηματα ειναι χωρισμενα ως εξης: α) Οι τα χερουβιμ μυστικως, β) Ο δομεστικος απ' εξω, ηχος β΄ Νεανε Οτοτο τεριρεμ (φ 104v), γ) Οι ολοι απο χορου, πλ β΄ Εικονιζοντες (φ 105r), δ) Ειτα αρχεται ο μονοφωναρης τουτι, αργα και μετα μελους και μετα φοβου Θεου, πλ β΄ (φ 105r - 106v), Και τη ζωοποιω Τριαδι τον τρισαγιον υμνον προσαδοντες, πασαν νυν βιοτικην αποθωμεθα μεριμναν, ως τον βασιλεα - αλλο (φ 106r) Ως τον βασιλε... τερριτε... Ως τον βασιλεα των ολων υποδεξομενοι, ταις αγγελικαις αορατως δορυφορουμενον ταξεσιν, αλληλουια, αλληλουια, αλληλουια - αλλο τελος (φ 106v) Ιιρριτιτιτι αλληλουια
Ἀπό αὐτό φαίνεται, ὅπως τό ἀνέβασα κι ἐδῶ, παραθέτοντάς τό καί ὁλοκληρωμένα:Στην Αγία Σοφία το 1437 (τάξις της εορτής της Σταυροπροσκυνήσεως του Θεοδώρου Αγαλιαννού, Α. Βουδούρης, Τυπικόν) αναφέρεται το εξής
"Εις την μεγάλην είσοδον ψαλλομένου υπό του αριστερού χορού του "Ως τον βασιλέα" ...εξέρχονται της αριστεράς πύλης... και με το "Πάντων ημών" προσέρχονται πρό της ωραίας πύλης. Ο Πατριάρχης λαμβάνων τα τίμια δώρα μνημονεύει..."
Η αποψη μου περι τουτου ειναι οτι πρεπει να γινεται η μεγαλη εισοδος στο υποδεξομενοι διοτι εκει ολοκληρωνεται το νοημα της φρασης του χερουβικου υμνου, οπως ανεγραψε και ο κ Σωτηρης παραπανω την ερμηνεια της. Οι δυο βασικες φρασεις του Χερουβικου ειναι το "πασαν νυν βιωτικην αποθωμεθα μεριμναν" κ "ως τον βασιλεα των ολων υποδεξομενοι'' δεν μπορουμε να κοβουμε τον αιτιολογικο πρισδιορισμο που ειναι η προταση ''ως τον βασιλεα των ολων υποδεξομενοι" στην μεση διοτι αν αποδωσουμε στην νεοελληνικη το χερουβικονΟ χερουβικός ύμνος μας που καλεί να υποδεχτούμε τον αοράτως δορυφορούμενον αγγελικαίς τάξεσιν βασιλέα αφορά
την Μεγάλη Είσοδο, ήτοι την μεταφορά των τιμίων δώρων από την πρόθεση στην Αγία Τράπεζα,
ή τον ίδιο τον Κύριο, ο οποίος εν τω θείω του Σώματι και Αίματι θα παρευρεθεί ανάμεσά μας και θα ενωθεί μαζί μας;
Οι τα χερουβίμ μυστικώς εικονίζοντες και τη ζωοποιώ Τριάδι τον τρισάγιον ύμνον προσάδοντες/
Πάσαν νυν βιοτικήν αποθώμεθα μέριμναν /
ως τον βασιλέα των όλων υποδεξόμενοι ταις αγγελικαίς αοράτως δορυφορούμενον τάξεσιν.
Με πολύ απλά λόγια το κύριο νόημα:
Εμείς/ ας αποθέσουμε κάθε βιοτική μέριμνα/ επειδή θα υποδεχτούμε τον βασιλέα.
Κατά της πρώτης ερμηνείας νομίζω είναι η αναφορά στον τρισάγιο ύμνο, ο οποίος σαφώς και δεν λέγεται εκείνη τη στιγμή, αλλά έχει προηγηθεί. Εικάζω δηλαδή πως ο ύμνος δεν αφορά αυτήν καθαυτήν την Μ. Είσοδο, αλλά γενικότερα τη Θεία Ευχαριστία.
Κάθε τοποθέτηση ευπρόσδεκτη
Ἡ Μεγάλη Εἴσοδος μόνον μετὰ λαμπάδος (θυμιατὸν μόνον εἰς τὴν Προηγιασμένην, ὅπου τέλειά εἰσι τὰ Δῶρα). Μνημόνευσις κατ᾿ αὐτὴν ἁπλῆ: "Πάντων ὑμῶν καὶ πάντων τῶν εὐσεβῶν καὶ Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν μνησθείη Κύριος ὁ Θεός, ἐν τῇ Βασιλείᾳ αὐτοῦ πάντοτε, νῦν καὶ ἀεί..." καὶ εἰσέρχεται εἰς τὸ Ἅγιον Βῆμα, οὐδὲν ἕτερον ἐπιλέγων εἴτε ὁ Διάκονος εἴτε ὁ ἱερεύς. Γίνεται δὲ ἡ Μεγάλη Εἴσοδος ἀμέσως μετὰ τὸ "μέριμναν" τοῦ Χερουβικοὺ Ὕμνου, ὡς ἡ ἀρχαία Τάξις ἀπαιτεῖ, καὶ οὐχὶ μετὰ τὸ "ὑποδεξόμενοι". Ὁ Βασιλεὺς οὔπω ἦλθε πρὸς ὑποδοχήν, ἐλεύσεται ἀλλὰ κατὰ τὴν Μεταβολὴν τῶν Τιμίων Δώρων. Μὴ λύωμεν τάξιν ἐπαινουμένην. Μὴ γινώμεθα ἀρτολάτραι καὶ οἰνολάτραι. Μετὰ τὴν Μεγάλην Εἴσοδον ὁ Β΄ χορός: "Ὡς τὸν Βασιλέα" καὶ κλείονται τὰ Ἅγια Θύρια καὶ τὸ καταπέτασμα.
Χάριν πληρότητος της συζήτησις, παραθέτω και το παρακάτω απόσπασμα από το "Τυπικόν της Αγρυπνίας" του π. Δοσιθέου, ηγουμένου της Ιεράς Μονής Παναγίας Τατάρνας (πηγή):
Αρχικά αυτός ο χερουβικός ύμνος δεν υφίστατο διακοπή για τη μεγάλη είσοδο, αλλά αυτή γινόταν ψαλλομένου του ύμνου (αν θυμάμαι καλά γίνεται αναφορά στην εργασία του δρ. Καραγκούνη Παραλειπόμενα περὶ τοῦ Χερουβικοῦ Ὕμνου). Για αυτό κάνουμε και αυτήν την συζήτηση (η σύνθεση δεν γράφτηκε για να διακόπτεται, και προσπαθούμε να βρούμε ένα κατάλληλο σημείο με φιλολογικές, θεολογικές ερμηνείες).
Τα εκτενή χερουβικά στα μουσικά βιβλία του προηγούμενου αιώνα (1820-1900) με τα κρατήματα μετά την λέξη Βασιλέα, συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι τα συγκεκριμένα μουσικά κείμενα είναι έτσι γραμμένα ώστε να γίνεται εκεί η παύση (πέραν από την εντελή κατάληξη σε ΔΙ ή ΚΕ που βοηθάει τον ιερέα να εκφωνήσει το Πάντων ὑμῶν...).
Το ΤΜΕ (1888) μας δείχνει την τάξη της Μεγάλης Εκκλησίας (παύση μετά τη λέξη ὑποδεξόμενοι) τότε (αλλά και τώρα), την οποία αμφιβάλλω αν ακολουθούσαν και οι ιερές μονές (σήμερα δεν υπάρχει μία κοινή γραμμή σε αυτό το θέμα).