Φῶς ἱλαρὸν

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Προτεινόμενη μορφή:

«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεοῦ. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς ὁσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὅν ὁ κόσμος ἑορτάζει»

(χφφ. Σινὰ 863 ὡρολόγιο θ’ αἰ. φ. 99r-v, 30 ψαλτήριο θ’ αἰ. φ. 396r-v, Bodleian Auctar. D. 4. 1, ψαλτήριο τοῦ ἔτους 950 φ. 314r).



Ὁ ὕμνος ψαλλόταν ἀνέκαθεν στὸν ἑσπερινὸ τοῦ Μ. Σαββάτου (Γεωργιανὸ-Ἱεροσολυμιτικὸ κανονάριο ζ’ αἰ. (Νέα Σιὼν τ. 14 (1914) σ. 311, τυπικὸ τοῦ ναοῦ τῆς ᾿Αναστάσεως Ἱεροσολύμων τοῦ ἔτους 1122 ἀναγόμενο στὸν ι’ αἰ. ἔκδ. Ἀθ. Παπαδοπούλου-Κεραμέως σ. 182), «ὀψὲ Σαββάτων» (Ματ. κη’ 1), γιὰ τὴν ἀφὴ τοῦ ἁγίου φωτὸς (χφφ. ψαλτήρια Ambrosiana F 12 sup. τοῦ ἔτους 961 φ. 302r, Barb. gr. 285 ια’ αἰ. φ. 155r, Dmitrievskij τ. 3 σ. 660), τῆς ἁγίας δόξης τοῦ ἀναστάντος Κυρίου καὶ ζωὴν διδόντος (Ἰω. ιζ’ 2), δι’ ὅν ὁ κόσμος ἑορτάζει τὸ Πάσχα αὐτοῦ τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ὕμνος ἐπεκτάθηκε στοὺς ἀναστάσιμους ἑσπερινοὺς τῶν Σαββάτων ἤδη ἀπὸ τὸν στ’ αἰ. (Διήγηση ὁσίου Νείλου Σιναΐτου μεταξὺ τῶν ἐτῶν 584-594 ἔκδ. Δ. Τσάμη Τὸ γεροντικὸν τοῦ Σινὰ 1991 σ. 290), κατὰ δὲ τὸν θ’ αἰ. εἶχε γενικευθεῖ γιὰ ὅλη τὴν ἑβδομάδα, «κατὰ τὸν κανόνα τῆς λαύρας τοῦ ἁγίου πατρὸς ἡμῶν Σάβα» (χφφ. Σινὰ 863 ὡρολόγιο θ’ αἰ. φ. 99r-v, 30 ψαλτήριο θ’ αἰ. φ. 396r-v), πρὸ τῆς τραπέζης (λύση νηστείας).



«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεοῦ. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς ὁσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὧν ὁ κόσμος σὲ δοξάζει»

(χφφ. Ambrosiana F 12 sup. ᾀσματικὸ ψαλτήριο τοῦ ἔτους 961 φ. 302r, Σινὰ ΜΓ 19 ψαλτήριο ι’ αἰ., Paris. Suppl. gr. 343 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 1026 φ. 169v).



«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν αἰνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεέ. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς ὁσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ἧν ὁ κόσμος σὲ δοξάζει»

(χφ. ΕΒΕ 7 ψαλτήριο ι’ αἰ. φ. 252r).



«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεοῦ. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς αἰσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὅ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει»

(χφ. Vat. gr. 619 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 1015 φ. 13r).



«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεόν. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς ὁσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὧν ὁ κόσμος σὲ δοξάζει»

(χφ. Erlangen A 2 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1025 φ. 46v).



«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεόν. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς αἰσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὧν ὁ κόσμος σὲ δοξάζει»

(χφ. Βατοπαιδίου 1248 ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1077 φ. 33r).



«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεόν. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς αἰσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὅ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει»

(χφφ. Dumbarton Oaks 3 ψαλτήριο τοῦ ἔτους 1083 φ. 84v, Φλωρεντίας Plutei 05.05 ὡρολόγιο ια’-ιβ’ αἰ. φφ. 274v-275r).



«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεόν. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς ὁσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὅ ὁ κόσμος σὲ δοξάζει»

(χφ. Barb. gr. 285 ψαλτήριο ια’ αἰ. φ. 155v).
 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«ἑορτάζει»

ἔχουν καὶ τὰ συριακὰ χφφ. Mossoul Mar Tuma 8 ὀκτώηχος φ. 1v καὶ Berlin (State Library) Or. Oct. 1019 παλαιστινὸ ὡρολόγιο τοῦ ἔτους 1187-1188 ἔκδ. M. Black A Christian Palestinian Syriac Horologion σ. 261.

Βλ. συνημμένη μελέτη J. Mateos σσ. 71-73.
 

Attachments

  • χφφ. Σινὰ 863+Chest I 58.pdf
    39.7 MB · Views: 36
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
«Φῶς ἱλαρὸν ἁγίας δόξης, ἀθανάτου πατρός, οὐρανίου ἁγίου μάκαρος, Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλθόντες ἐπὶ τὴν ἡλίου δύσιν, ἰδόντες φῶς ἑσπερινόν ὑμνοῦμεν Πατέρα καὶ Υἱὸν καὶ ἅγιον Πνεῦμα Θεοῦ. Ἄξιός εἶ ἐν πᾶσι καιροῖς ὑμνεῖσθαι φωναῖς ὁσίαις Υἱὲ Θεοῦ ζωὴν ὁ διδούς, δι’ ὅν ὁ κόσμος ἑορτάζει»

(χφφ. ψαλτήρια Σινὰ 32 η'-θ’ αἰ. φφ. 403v-404r, 31 θ’ αἰ. φ. 263v).
 

brucewayne

Νέο μέλος
I found this post looking for information on why the word αἰσίαις is used in this hymn. Has this been discussed anywhere on the forum?

Do you have any information on why some texts use ὁσίαις and others use αἰσίαις? The Old Church Slavonic uses преподобными = ὁσίαις.

In English translations that are not from the Slavonic version, αἰσίαις is usually translated as joyful or gladsome. But looking in Greek-English dictionaries, αἰσίος is translated as auspicious, lucky, and fortunate. I don't know about in Greek, but in English none of those words is the same as joyful and gladsome, which is why I became confused and started looking for more information.

In English, auspicious, lucky, and fortunate all have pagan connotations related to "luck, fate, or destiny"; that is, some other "force" besides God that controls your life. Auspicious, for example, comes from the practice of divining the future by looking at the flight patterns of birds. I suppose one could say that if God bestowed mercy on you it could appear as if you are "lucky" and therefore you are made joyful... but it seems odd to connect luck with God (at least in English). Or maybe I'm overthinking this.

I did notice that there are a few hymns in the Menaion that also use αἰσίος or some variant thereof. So it's not a one-off use in this hymn.
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
I found this post looking for information on why the word αἰσίαις is used in this hymn. Has this been discussed anywhere on the forum?
 
Top