Τρόπος του ψάλλειν

μάρκελλος

Μάρκελλος Πιράρ, Γενικός συντονιστής
Χρῆστος Πανάγου;12844 said:
... νὰ ὰσχοληθοῦμε πέρα ἀπὸ τὰ ἀπαραίτητα καὶ ἐξόχως ἐνδιαφέροντα μουσικολογικὰ θέματα ΚΑΙ μὲ τὸ Τυπικὸν εἰδικῶς ἀλλὰ καὶ τὴν Λειτουργικὴ Θεολογία γενικότερα. Τοὺς ψάλτες λοιπὸν πρέπει νὰ τοὺς ἀπασχολεῖ ὄχι μόνο ὁ τρόπος τοῦ ψάλλειν, δῆλα δὴ ἡ μουσικὴ προσέγγιση τῶν ὔμνων ἀλλὰ καὶ ἡ αἰτία καὶ θέση καὶ ἐν τέλει ἡ θεολογία τῶν ὔμνων αὐτῶν. Μὲ ἄλλα λόγια ὁ ψάλτης δὲν πρέπει νὰ μεριμνᾶ μόνο γιὰ τὸ "πῶς" (τὴν μουσικὴ) ἀλλὰ καὶ τὸ "γιατί": δῆλα δή, Τυπικὸν καὶ σὲ εὐρύτερο πλαίσιο Λειτουργικὴ Θεολογία.
Ἡ ἀνάδειξη τῆς Θεολογίας τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἡ βιωματική τους προσέγγιση μέσω αὐτῆς τῆς "παιδείας" καὶ "ἀγωγῆς τῆς χριστιανικῆς λατρείας" ἀποτελοῦν τὴν ἀσφαλιστικὴ δικλείδα τῆς πραγματώσεως τῆς κατὰ τὸν Παῦλο "λογικῆς λατρείας".
Ἄλλως τε δὲν ἐννοῶ κάτι περισσότερο ἀπὸ τὸ διὰ χειλέων τοῦ μακαριστοῦ Ἄρχοντος Μουσικοδιδασκάλου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας κὺρ Ἀβραὰμ Εὐθυμιάδου λεχθὲν στὴν παραχωρηθείσα συνέντευξη του στὸν π. Γεώργιο Σταθόπουλο (ποὺ ἔχει ἀναρτΗθεῖ ὡς πολυτιμότατον ἄρτΥμα [μὲ ὕψιλον]) στὸν οἰκεῖο τόπο τοῦ Forum αὐτοῦ: Ὁ ψάλτης ψέλνει τὸ 'Ὑπεραγία Θεοτόκε σῶσον ὑμᾶς' σὰν νὰ βλέπει μπροστὰ του τὴν Παναγία, λέγει τὸ 'Κύριε ἐλέησον' σὰν νὰ βλέπει μπροστὰ του τὸν Κύριον· καὶ ψέλνει αὐτὸ τὸ Δαυιτικὸ 'Κύριε ἐκέκραξα' γιατὶ ἔχει ἀνάγκη ἡ ψυχή του νὰ τὸ ψάλλει...

Εὐχαριστῶ πολύ.

Ἀναφερόμενος στὸν τρόπο ἐκτελέσεως (ἀναγνώσεως/ψαλμωδήσεως) τῶν κειμένων, ὁ Ἀββᾶς Ισαὰκ ὁ Σῦρος νουθετεῖ:
«μὴ ἐπελπίσῃς εἰς τὰς σημειώσεις τῶν στίχων, ὅτε οὐκ ἀκολουθεῖ αὐταῖς πολὺς ἐξυπνισμὸς καὶ κατάνυξις διηνεκὴν ἐν πάσῃ ὥρᾳ» (μὴ βασίζεσαι στὰ σημάδια τῶν στίχων, ὅταν δὲν συνοδεύονται κάθε στιγμὴ ἀπὸ πολλὴ ἐγρήγορση καὶ παντοτεινὴ κατάνυξη). [τὸ πρῶτο σκέλος τῆς προτάσεως, ποὺ συνάδει μὲ τὸ πρωτότυπο, προέρχεται ἀπὸ ἀνέκδοτη κριτικὴ ἔκδοση].

"Τὰ λόγια πάνω ἀπὸ ὅλα", "ψάλλω λόγια, ὄχι μουσικὰ σημάδια", "ἢ δαμάζεις τὸν τρόπο (τὴν τεχνικὴ) καὶ ψέλνεις ἐλεύθερα, σεβόμενος τὰ λόγια, ἢ μένεις δέσμιος τοῦ τρόπου, προσκολλημένος στὴν τεχνικὴ καὶ χάνεται ἡ οὐσία", ἔλεγε ἐπανειλημμένως ὁ παπα-Γαβριὴλ Καρεώτης. Σημειωτέον ὅτι τὸ "λογικὴν λατρείαν" [α' στιχηρὸ τῶν Ἑσπερίων, πλ. Δ'] μεταφράζεται "λατρεία ἐν λόγῳ" στὰ σλαβονικὰ καὶ ἀραβικά· τὸ "λατρεία μὲ ὀρθὴ σκέψη" ἀπαντᾶται δυστυχῶς σὲ σύγχρονες μεταφράσεις (βλ. τὸ γαλλικὸ culte raisonnable) …
 
Last edited:

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Ευχαριστώ αγαπητέ Μάρκελλε για το ενδιαφέρον θέμα. Συμφωνώ οτι η κατανόηση και ιδανικά βίωση του ψαλλομένου κειμένου είναι πρωταρχικής σημασίας. Φαίνεται όμως σε κάποιες περιπτώσεις οτι η μουσική "υπερισχύει" κατά κάποιον τρόπο του κειμένου στη λατρεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα κρατήματα και ίσως και οι καλοφωνικές (μελισματικές) συνθέσεις του Βυζαντίου οπου μία συλλαβή του κειμένου μπορεί να εκτείνεται σε πολλές μουσικές "γραμμές". Σχόλια;
 
C

chretienorthodox

Guest
Ευχαριστώ αγαπητέ Μάρκελλε για το ενδιαφέρον θέμα. Συμφωνώ οτι η κατανόηση και ιδανικά βίωση του ψαλλομένου κειμένου είναι πρωταρχικής σημασίας. Φαίνεται όμως σε κάποιες περιπτώσεις οτι η μουσική "υπερισχύει" κατά κάποιον τρόπο του κειμένου στη λατρεία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα τα κρατήματα και ίσως και οι καλοφωνικές (μελισματικές) συνθέσεις του Βυζαντίου οπου μία συλλαβή του κειμένου μπορεί να εκτείνεται σε πολλές μουσικές "γραμμές". Σχόλια;

Ενα σχολιο κυριε Διαχειριστα, και σας ευχαριστω εξαιρετικα γιατι μου επιτρεπεται το edit χωρις λογοκρισια.
Eαν πουμε τι λεξη "αδελφοι" σε πολυ υψηλη νοτα, θα μας δειρουνε. Σε πολυ χαμηλη, θα μας πουνε συχαρητηρια εσυ κανεις για την απαγγελια του Αποστολου.
 
Top