Το σημαντικότερο μέρος της Ακολουθίας Αγίων (καί επισημάνσεις περὶ Απολυτικίων καὶ Ἀκολουθιῶν)

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Ποιὸ εἶναι τὸ σημαντικότερο μέρος τῆς Ἀκολουθίας τῶν Ἁγίων;

Τὸ ἀπολυτίκιον; Τὰ ἰδιόμελα Δοξαστικὰ;

Τὸ σημαντικότερο μέρος τῆς Ἀκολουθίας τῶν Ἁγίων, εἶναι:

- τὰ τρία στιχηρὰ προσόμοια στὸν Ἑσπερινό, καὶ
- ὁ κανόνας στὸν Ὄρθρο.

Δὲν εἶναι οὔτε τὸ Ἀπολυτίκιον, οὔτε τὰ ἰδιόμελα Δοξαστικά, καθότι ὑπάρχουν Ἅγιοι χωρὶς ἀπολυτίκια καὶ ἰδιόμελα δοξαστικὰ, ἐνὼ δὲν ὑπάρχει κανένας Ἅγιος χωρὶς κανόνα.

Τὴν σήμερον ὅμως φθάσαμε νὰ νιώθουμε ἐνοχὴ ἂν δὲν ποῦμε τὸ Ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου, καὶ καμία ἐνοχὴ ὅταν κόβουμε τοὺς Κανόνες ποὺ ὀρίζει τὸ Τυπικόν... καὶ ὁ κανόνας τοῦ Ἁγίου (εἰς δ'), εἶναι ἀναλογικά, τοὐλάχιστον 32 (8×4) «ἀπολυτίκια»!

Οἱ μὴ ἐορταζόμενοι Ἅγιοι, ἔχουν κοινὰ ἀπολυτίκια, τὰ ὁποῖα εἶναι δηλωτικὸ ὅτι εἶναι μὴ ἑορταζόμενοι, βλ. [Ἐγκόλπιον Ἐκκλησιαστικῆς Τάξεως τῶν Ἱερῶν Ἀκολουθιῶν 2017, καταρτισθὲν ὑπὸ Διον. Ἀνατολικιώτου, σ. 12-14], ὅπου ὑπάρχει καὶ γενικευμένη ἀνάλυση.

Δὲν χάλασε ὁ κόσμος ἐὰν δὲν ποῦμε ἀπολυτίκιον τοῦ Ἁγίου ὅταν τὸ τυπικὸν δὲν τὸ προβλέπει, σεβόμενοι τὸ τυπικόν (καὶ τὴν περίοδο τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς δὲν λέμε ἀπολυτίκιον μὴ ἑορταζομένου Ἁγίου, ἀλλὰ τοὺς Τριαδικοὺς ὕμνους ἀντ’ αὐτῶν!). Μακάρι νὰ ποῦμε τὸν κανόνα τοῦ Ἁγίου ποὺ εἶναι καὶ τὸ βασικὸ μέρος τῆς ἀκολουθίας του, καὶ εἶναι ὡς προεἴπαμε, τοὐλάχιστον ὡς 32 Ἀπολυτίκια!

Ἐπίσης, κάθε ἀκολουθία ἔχει τὸ πολὺ ἕνα καὶ μόνο ἀπολυτίκιον.

Δὲν ἔχει ἕτερον, καὶ ξανὰ ἕτερον.

Τὸ Ἀπολυτίκιον τῶν Ἁγίων δευτερώνεται (ὅταν προβλέπεται) τὸ αὐτό, γιὰ νὰ τὸ μάθει καλὰ ὁ κόσμος.

Γνωρίζω γυναῖκες τοῦ δημοτικοῦ, στὴν ἠλικία τῶν 80 ἐτῶν, ποὺ γνωρίζουν τὰ ἀπολυτίκια τῶν Ἁγίων (καὶ τὶς ἡμερομηνίες τῶν ἑορτῶν τους) ἀπ' ἔξω! Τί θὰ μαθαίνανε ὅμως αὐτὲς ἂν λεγόντουσαν δύο καὶ τρία+ ἀπολυτίκια γιὰ κάθε Ἅγιο; Τίποτα.

Ἐδὼ δὲν ὑπάρχει χρόνος στὶς ἐνορίες νὰ ψαλλεῖ ὅλος ὁ κανὼν (καὶ ψάλλονται συνήθως α', γ', καὶ μὲ τὴν ψυχὴ στὸ στόμα ἡ στ') καὶ δυστυχῶς γεμίζουν παρατύπως τὰ Μηναῖα μὲ ἕτερα καὶ ἕτερα ἑτέρων ἀπολυτίκια. Γιατί; Γιὰ νὰ παραθεωρηθοῦν περαιτέρω οἱ Κανόνες; Ἂν θέλουν νὰ προσθέσουν ἄλλα Ἀπολυτίκια Ἁγίων, ἂς ἀρχίσουν πρώτα, ἀπὸ τὰ Ἀπολυτίκια τὴς Ἑορτῆς τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως καὶ τῶν ἄλλων Δεσποτικῶν Ἑορτῶν...

Οἱ παλαιοὶ Ἅγιοι Ὑμνογράφοι, δὲν ἔγραφαν πάντα πλήρη ἀκολουθία διὰ κάθε Ἅγιον, ἀλλὰ ἄλλους εἰς ηʹ (πλήρως), ἄλλους εἰς ςʹ (ἡμιεορταζομένους), καὶ ἄλλους ὡς μὴ ἑορταζομένους. Γιατὶ δὲν τοὺς ἀκολουθοῦν οἱ νεώτεροι Ὑμνογράφοι; Ἀφῆστε καὶ λίγο νὰ ἀκουστεῖ ἡ Παρακλητικὴ μὲ τὰ Θεολογικώτατα τροπάριά της, τὸ Τριῴδιον, τὸ Πεντηκοστάριον! Καὶ πολλάκις, οἱ παλαιοὶ Ἅγιοι Ὑμνογράφοι, συμπλήρωναν ἀκολουθίες, ἄλλος ἔγραφε τὸν κανόνα, ἄλλος τὸ δοξαστικόν, γιὰ παράδειγμα, σεβόντουσαν τὴν προϋπάρχουσαν ἀκολουθίαν.
 
Last edited:

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
«Ἐπαναλαμβάνοντας τὸ Ψαλτήρι καὶ τοὺς Κανόνας, ἔμαθα γράμματα καὶ ὄχι γράμματα αὐτὰ τὰ [σχολικά]... Τὶς συμβουλὲς ποὺ λέω, ἀπὸ κεῖ τὶς ἔχω μάθει. Ἀπὸ τοὺς κανόνας τῶν Ἁγίων, τῶν Ὁσίων, ποὺ ἔχει φτειάξει ὁ Θεοφάνης, ὁ ἄλλος μοναχός, καὶ οἱ διάφοροι ἅγιοι. Δηλαδὴ αὐτοὶ ἐγκωμίαζαν τὸν ἅγιο, ποὺ ἤξεραν τὰ βιώματα τὰ δικά τους πάνω στὸ θέμα καὶ λένε τρόπους, πάρα πολλοὺς τρόπους. Νὰ διαβάζετε τοὺς ἁγίους τοῦ χρόνου, ὅλου τοῦ χρόνου, μὲ ἐνδιαφέρον.» (σ. 158)

Ἁγίου Πορφυρίου, «Θὰ σᾶς πῶ...» (ἠχογραφημένες διηγήσεις τοῦ Ἁγίου γιὰ τὴν ζωή του), Ἐκδ. Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος, Μήλεσι 2015.

[Οἱ ὑπογραμμίσεις δικές μου.]

Καὶ τὴν σήμερον, τὰ πιὸ καταφρονεμένα μέρη τῆς ἀκολουθίας εἶναι τὸ Ψαλτήριον (μακράν), καὶ οἱ Κανόνες...

Προσπαθοῦν μερικοὶ τὴν σήμερον, τάχα νὰ καλύψουν τὸ κενὸ τοῦ Ψαλτηρίου, προτείνοντας τὴν αὔξηση τῶν στίχων, τῶν ἀντιφώνων, κτλ.. Χίλιες φορὲς εἶναι καλύτερο, νὰ διαβάσετε ἕναν Ψαλμὸ ὀλόκληρο σὲ ὅλη τὴν ἀκολουθία, ἀπὸ τὸ νὰ αὐξάνετε μεμονωμένους στίχους.
 
Last edited:

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
....
Καὶ τὴν σήμερον, τὰ πιὸ καταφρονεμένα μέρη τῆς ἀκολουθίας εἶναι τὸ Ψαλτήριον (μακράν), καὶ οἱ Κανόνες...

Προσπαθοῦν μερικοὶ τὴν σήμερον, τάχα νὰ καλύψουν τὸ κενὸ τοῦ Ψαλτηρίου, προτείνοντας τὴν αὔξηση τῶν στίχων, τῶν ἀντιφώνων, κτλ.. Χίλιες φορὲς εἶναι καλύτερο, νὰ διαβάσετε ἕναν Ψαλμὸ ὀλόκληρο σὲ ὅλη τὴν ἀκολουθία, ἀπὸ τὸ νὰ αὐξάνετε μεμονωμένους στίχους.

Δεν υποτιμώ τον υμνολογικό πλούτο των κανόνων ή το θεολογικό βάθος των ψαλμών, όμως όλα αυτά που ανέφερε ο Άγιος Πορφύριος έχουν νόημα μόνο για κάποιον που καταλαβαίνει στοιχειωδώς τα λόγια των ψαλμών που διαβάζονται ή των κανόνων που ψάλλονται. Πόσοι είναι αυτοί; Το 10%, ή μήπως το 1% των εκκλησιαζομένων; Και μάλλον είμαι αισιόδοξος. Άρα, πέρα από την αλλαγή στη γλώσσα, που είναι άλλο θέμα μεγάλο, ακανθώδες, πολυσηζητημένο, με θερμούς θιασώτες και ορκισμένους εχθρούς, είναι προτιμότερο να αυξάνονται τα μέρη της ακολουθίας που είναι κατανοητά. Αν βέβαια ενδιαφερόμαστε για την ωφέλεια που προκύπτει από την κατανόηση των λεγομένων/ψαλλομένων, γιατί για κάποιους ακόμα και η κατανόηση μοιάζει "ύποπτη".
 

Παναγιώτης

σκολιοὶ γὰρ λογισμοί, χωρίζουσιν ἀπὸ Θεοῦ
Αγαπητέ Νεοκλή, υπάρχει και η θέληση.

Όταν θέλουμε να μάθουμε κάτι, το μαθαίνουμε (με την βοήθεια του Θεού που την φέρνει η μικρή μας προσπάθεια), όταν δεν θέλουμε βρίσκουμε δικαιολογίες για το κάθε τί.

Όταν θέλουμε και Αγγλικά μαθαίνουμε, και Γερμανικά, και Ταμπλέτες και Κινητά, και Υπολογιστές (οι ηλικιωμένοι), κτλ.

Τα γράμματα (τα εκκλησιαστικά) μόνο δεν θέλουμε να μάθουμε.
Γιατί ούτε και την Καινή Διαθήκη ανοίγουμε, ούτε την Σύνοψη (όπως οι παλαιοί) και διαμαρτυρόμαστε μετά.


Ας μείνουμε στον Άγιο Πορφύριο:

«Όταν επήγα εκεί, ήμουνα πάρα πολύ κουτός και πολύ αγράμματος. Δηλαδή εκείνοι δεν ήξεραν πως δεν ήξερα γράμματα και το Σάββατο το βράδυ με βάλανε να πω το Ψαλτήρι.

Και μου το' βαλε ο παπα-Ιωαννίκιος εκεί, μου λέει, διάβασε παιδί μου το Ψαλτήρι. Λοιπόν, εγώ να πω δεν ξέρω γράμματα; Ναι, ντρεπόμουνα να το πω. Ήμουν πάρα πολύ ντροπαλός.

Ε, ενώ μου το 'βαλε μπροστά, άρχισα κι εγώ να διαβάζω: Μου, μ-μ-μ...μα-κά-ρι-ος α-ααα...

Λοιπόν μου το πήρε: Ναι, κάθισε παιδί μου, άσε να τα διαβάσω εγώ.» (σ. 51-52 ίδιο βιβλίο).

Πως λοιπόν, ένας που καθ' ομολογίαν του δεν ήξερε γράμματα (ας με συγχωρήσει ο Άγιος Πορφύριος), έμαθε το Ψαλτήρι και τους Κανόνες, αλλά και εξ αυτών χρησιμοποιούσε για τις συμβουλές του και τα κηρύγματά του;

Πως τόσοι και τόσοι, που δεν είχαν σχέση με τα Αρχαία, κατανοούν σε μεγάλο βαθμό την Καινή Διαθήκη και τα λόγια της Εκκλησίας;

Τόσες γιαγιάδες απόφοιτες του Δημοτικού, πηγαίνανε όρθρου βαθέος εκκλησία, όταν ήμουν μικρός, και καμία δεν άκουσα ποτέ να διαμαρτυρήθηκε για την γλώσσα της Εκκλησίας!

Και η γλώσσα της Εκκλησίας, είναι η Δημοτική των Ελληνιστικών χρόνων (πέραν των Ιαμβικών), και δεν διαφέρει πολύ με την δική μας.

Εμείς λίγο θέληση βάζουμε, και προσπάθεια, και έρχεται μετά η Χάρις του Θεού και βοηθάει στα υπόλοιπα. Αρκεί να παρακαλέσουμε κιόλας.

Έχουμε θέληση όμως; Βιάζουμε τον εαυτό μας λίγο, να μάθουμε έστω μια άγνωστη λέξη την ημέρα;

Κι αν θέλετε, παίρνει μεγάλη Χάρη κάποιος και μόνο που αφιερώνει χρόνο να διαβάσει (και να ακούσει με προσοχή) τα γράμματα της Εκκλησίας και ας μη τα καταλαβαίνει. Η Χάρις του Θεού εργάζεται μυστικώς.
 
Last edited:

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Αγαπητέ Παναγιώτη, είναι φανερό ότι δεν συνεννοούμαστε. Όπως επίσης ότι οι απόψεις μας (στο συγκεκριμένο θέμα) διίστανται, όσο δεν παίρνει. Αυτό που ο ένας θεωρεί καλό, ό άλλος το βλέπει απαράδεκτο (για να μη πω τίποτε βαρύτερο). Δεν προτίθεμα να ξανανοίξω τέτοια συζήτηση. Έχει γίνει κι αλλού. Απλώς ήθελα να δείξω ότι για τον τρόπο που εγώ ( και όποιοι άλλοι) βλέπω τα πράγματα, το θέμα της μη ανάγνωσης του Ψαλτηρίου ή της ψαλμώδησης των κανόνων είναι μη υφιστάμενο, για του λόγους που προανέφερα. Άρα δεν κάθομαι να χάσω χρόνο για να επιχειρηματολογήσω υπέρ ή κατά. Είτε με είτε χωρίς, το ίδιο χάλι βλέπω. Άρα δεν έχω κανένα λόγο να επιδιώξω είτε το ένα είτε το άλλο. Όποιος βέβαια έχει τις προϋποθέσεις κατανόησης των αρχαίων κειμένων, θα πράξει όχι απλώς καλά αλλά άριστα να τα μελετήσει περισσότερο. Η ωφέλειά του θα είναι μεγάλη.
 
Top