Τον Δεσπότην και αρχιερέα - Κέλευσον

Bασίλης

Παλαιό Μέλος
Καλησπέρα,

ο αρχιερέας πρέπει να κατέρχεται του θρόνου όταν ξεκινάει το μέλος ή όταν ψάλεται η λέξη αρχιερέα; Ο δεσπότης είναι ο αυτοκράτορας;;;..... αν ναι... θα περίμενα κατι σαν τον δεσπότην και ΤΟΝ αρχιερέα ως δύο πρόσωπα...


Άλλο θέμα:

Στο Κέλευσον περιμένουμε μεχρι τη λέξη "αινείτε" για να επιστρέψουμε στα στασίδια μας; Γιατί;;;;;

Και επίσης είδα στο ππατριαρχείο τις μετάνειες στον Πατριάρχη τις κάνουν ολόκληρες..... να τις κάνω και εγώ στον δικό μου;;;; θα φρικάρει.

....αλλά αν το διατάξουν οι αρχοντες τυπικάριοι να το κάνω!!

Νομίζετε οτι τελείωσα;;;;χα έχω κιάλλη.....
 

apostolos

Απόστολος Κομπίτσης
ο αρχιερέας πρέπει να κατέρχεται του θρόνου όταν ξεκινάει το μέλος ή όταν ψάλεται η λέξη αρχιερέα; Ο δεσπότης είναι ο αυτοκράτορας;;;..... αν ναι... θα περίμενα κατι σαν τον δεσπότην και ΤΟΝ αρχιερέα ως δύο πρόσωπα...

Βασίλη,

Εις το αρχαίον μέλος "Τον Δεσπότη και Αρχιερέα", ο αρχιερεύς κατέρχεται του θρόνου για να πάρη καιρό στο σημείο που επαναλαμβάνεται τη δεύτερη φορά η λέξις "Αρχι-".

Ο Πατήρ Σεραφείμ Φαράσογλου στο βιβλίο του Από την Τάξη και Ψαλμωδία Στον Πατριαρχικό Ναό Κωνσταντινουπόλεως γράφει: Στον "Δεσπότην" κατέβαινε άλλοτε ο αυτοκράτορας από το θρόνο του με την συνοδεία του Αρχιδιακόνου και του Δευτερεύοντα, και στο "Αρχιερέα" ο Πατριάρχης με τον Τριτεύοντα και το Διάκονο της Σειράς για να προσκυνήσουν τα Άγια Δίπτυχα που εικονίζουν τον Χριστό με τον Άγιο Ιωάννη από τη μιά και την Παναγία με τον Άγιο Γεώργιο από την άλλη, τα οποία κρατούν ο Μέγας Εκκλησιάρχης και ένας Εφημέριος του Πατριαρχικού Ναού.

Στο Κέλευσον περιμένουμε μεχρι τη λέξη "αινείτε" για να επιστρέψουμε στα στασίδια μας; Γιατί;;;;;

Κατ' αρχάς πρέπει πρώτα να ευλογήση ο αρχιερεύς τον Πρωτοψάλτη αμέσως μετά το "Κέλευσον", και αυτό σαν "άδεια" για να αρχίση την ψαλμωδία. Μετά την απαγγελία του "Κέλευσον", οι κανονάρχαι (γιατί κανονικά, είναι ΔΥΟ που εκτελούν το "Κέλευσον", ένας από το δεξιό αναλόγιο και ένας από το αριστερό) μένουν ΑΚΙΝΗΤΟΙ στις θέσεις των μέχρι να συκώσει χέρι ο αρχιερεύς να τους ευλογήση. Και αυτό γίνεται (περίπου) όταν επαναλάβει ο Πρωτοψάλτης στο "Κεκραγάριον" το "Κύριε εκέκραξα" (και εις τον Όρθρον στο "Πάσα πνοή" όταν πεί ο Πρωτοψάλτης το "αινείτε τον Κύριον").

Και επίσης είδα στο ππατριαρχείο τις μετάνειες στον Πατριάρχη τις κάνουν ολόκληρες..... να τις κάνω και εγώ στον δικό μου;;;; θα φρικάρει.

....αλλά αν το διατάξουν οι αρχοντες τυπικάριοι να το κάνω!!

Ναί, σωστό: η μετάνοιες γίνονται μέχρι κάτω. Να μην ξεχνάμε ότι ο Πατριάρχης (ή όποιος αρχιερεύς) δεν αντιπροσωπεύει τον εαυτόν του, αλλά είναι "τύπος Χριστού" και αντιπροσοπεύει τον ίδιο τον Χριστό. Γι' αυτό, δεν κάνουμε την μετάνοια προς το πρώσοπο του αρχιερέα, αλλά στον Χριστό.

Απόστολος
 

Bασίλης

Παλαιό Μέλος
Βασίλη,

Εις το αρχαίον μέλος "Τον Δεσπότη και Αρχιερέα", ο αρχιερεύς κατέρχεται του θρόνου για να πάρη καιρό στο σημείο που επαναλαμβάνεται τη δεύτερη φορά η λέξις "Αρχι-".

Ο Πατήρ Σεραφείμ Φαράσογλου στο βιβλίο του Από την Τάξη και Ψαλμωδία Στον Πατριαρχικό Ναό Κωνσταντινουπόλεως γράφει: Στον "Δεσπότην" κατέβαινε άλλοτε ο αυτοκράτορας από το θρόνο του με την συνοδεία του Αρχιδιακόνου και του Δευτερεύοντα, και στο "Αρχιερέα" ο Πατριάρχης με τον Τριτεύοντα και το Διάκονο της Σειράς για να προσκυνήσουν τα Άγια Δίπτυχα που εικονίζουν τον Χριστό με τον Άγιο Ιωάννη από τη μιά και την Παναγία με τον Άγιο Γεώργιο από την άλλη, τα οποία κρατούν ο Μέγας Εκκλησιάρχης και ένας Εφημέριος του Πατριαρχικού Ναού.



Κατ' αρχάς πρέπει πρώτα να ευλογήση ο αρχιερεύς τον Πρωτοψάλτη αμέσως μετά το "Κέλευσον", και αυτό σαν "άδεια" για να αρχίση την ψαλμωδία. Μετά την απαγγελία του "Κέλευσον", οι κανονάρχαι (γιατί κανονικά, είναι ΔΥΟ που εκτελούν το "Κέλευσον", ένας από το δεξιό αναλόγιο και ένας από το αριστερό) μένουν ΑΚΙΝΗΤΟΙ στις θέσεις των μέχρι να συκώσει χέρι ο αρχιερεύς να τους ευλογήση. Και αυτό γίνεται (περίπου) όταν επαναλάβει ο Πρωτοψάλτης στο "Κεκραγάριον" το "Κύριε εκέκραξα" (και εις τον Όρθρον στο "Πάσα πνοή" όταν πεί ο Πρωτοψάλτης το "αινείτε τον Κύριον").



Ναί, σωστό: η μετάνοιες γίνονται μέχρι κάτω. Να μην ξεχνάμε ότι ο Πατριάρχης (ή όποιος αρχιερεύς) δεν αντιπροσωπεύει τον εαυτόν του, αλλά είναι "τύπος Χριστού" και αντιπροσοπεύει τον ίδιο τον Χριστό. Γι' αυτό, δεν κάνουμε την μετάνοια προς το πρώσοπο του αρχιερέα, αλλά στον Χριστό.

Απόστολος

Αποστολε,

Καταρχας Χρονια πολλά δια την εορτή σας αύριο.

Ευχαριστώ για το χρόνο σας να τα γράψετε όλα αναλυτικά, είναι πάρα πολύ χρήσιμα δια όλους. Δεν ξέρω από που κατάγεστε αλλά εγώ έψαλλα για 8 χρόνια στην Αθήνα και έπρεπε να τα μάθω όλα τα παραπάνω μιας και τα ζήταγε ο μακαριστός Χριστοδουλος....

Οι ερωτήσεις μου είναι γιατί περιμένουμε και επιστρέφουμε σε συγκεκριμένο σημειο.... ποια είναι η λογική πίσω από αυτό;;;; Έχουμε παλιά μαρτυρία που να λέει κάτι τέτοιο;


Επίσης αντιλαμβάνομαι πότε κατεβαίνει ο Δεσπότης... αλλά σαν έκφραση "Τον Δεσπότην και αρχιερέα" δεν σας κάνει πιο πολύ για ένα και το αυτό πρόσωπο;;;;


Το βιβλίο του Πατρός Σ. είναι πραγματικά εξαιρετικά ενδιαφέρον με πάρα πολύ χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με το άγραφο τυπικό της ΜΤΧ. Δεν ξέρω πόσο έγκυρη πηγή είναι άλλα μέχρι αποδείξεως του εναντίου τη πιστευω....

Σας ευχαριστώ.
 
Last edited:

chanendes

Ιωάννης Π. Αχιλλιάς
Bασίλης;9783 said:
θα περίμενα κατι σαν τον δεσπότην και ΤΟΝ αρχιερέα ως δύο πρόσωπα...
Bασίλης;9783 said:
αλλά σαν έκφραση "Τον Δεσπότην και αρχιερέα" δεν σας κάνει πιο πολύ για ένα και το αυτό πρόσωπο;;;;

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτή ("Τον Δεσπότην και τον Αρχιερέα ημών) πρέπει να ήταν πραγματικά η αρχική μορφή του κειμένου, και το μέγεθός του μέλους περίπου το διπλό απ' ότι σήμερα (για να υπάρχει όρθότητα του νοήματος, αλλά και ό απαιτούμενος χρόνος για να γίνουν και οι δύο τελετουργικοί ασπασμοί των Αγίων Εικόνων, από τα δύο πρόσωπα που υπονοούνται απ' το κείμενο (δεδομένου ότι ποτέ μέχρι την Άλωση ο Πατριάρχης - και πολύ περισσότερο κανείς άλλος Επίσκοπος- δεν είχε την προσωνυμία "Δεσπότης" (= πολιτικός Ανώτατος Άρχοντας ενός Έθνους).
Τα πράγματα άλλαξαν μετά την Άλωση, όταν ο Πατριάρχης, λόγω των προνομίων των δοθέντων από τον Πορθητή, ανέλαβε ευθύνες ως "Ρουμ μιλλέτ βαλεσί" ("Γενάρχης Ρωμαίων =ανώτατος πολιτικός 'Αρχων των Ρωμαίων, υπόλογος - επί ποινή θανάτου τις πιο πολλές φορές- για το γένος των Ρωμιών- απ' ευθείας στο Σουλτάνο και μόνο σ' αυτόν.
Έτσι ο Πατριάρχης όντας πλέον -στην πραγματικότητα αλλά και στην συνείδηση των Ορθοδόξων Ελλήνων - ο μόνος νόμιμος διάδοχος του Δεσποτικού(= Βασιλικού- Αυτοκρατορικού) αξιώματος προσεταιρίζεται και την προσφώνηση και τον πολυχρονισμό του Δεσπότου. Επειδή όμως δεν έπαυσε ο βασικός του τίτλος να είναι "Αρχιερεύς" γι' αυτό οι δύο τίτλοι συμπίπτουν σε ένα πρόσωπο πλέον, το κείμενο τροποποιείται και παίρνει την σημερινή του μορφή, και το μέλος συντμάται.
(Βαθμιαία λόγω μιμήσεως αλλά και επειδή στα όρια της επαρχίας τους είχαν κατ' αναλογία τις ίδιες "εθναρχικές" αρμοδιότητες, προσεταιρίστηκαν τον τίτλο του "Δεσπότου" και οι υπόλοιποι Αρχιερείς)
Εκτός από τον Πολυχρονισμό του Αυτοκράτορα, ο Πατριάρχης "οικειοποιείται" και την αυτοκρατορική Στολή. Η σημερινή "Αρχιερατική Στολή" είναι η αυτοκρατορική ενδυμασία την οποία είχε δικαίωμα μόνον αυτός να φορά, ως Γενάρχης των Ρωμαίων.
[Γι' αυτό το λόγο, ακόμα και σήμερα, όταν υπάρχει στο Πατριαρχείο, Πατριαρχικό και Συνοδικό Συλλείτουργο, μόνον ο Πατριάρχης φορά Μίτρα (=αυτοκρατορικό στέμα) και φέρει ποιμαντορική Ράβδο (= σκήπτρο). Όλοι οι υπόλοιποι Αρχιερείς του Θρόνου δεν φέρουν Ράβδο και φορούν μόνον επανωκαλύμαυχο. (= βέβαια και αυτά βαθμηδόν επεκτάθηκαν- κακώς- και εις τους άλλους Αρχιερείς όταν χοροστατούν, για τους λόγους που αναφέρθηκαν και πιο πάνω).
apostolos έγραψε "οι κανονάρχαι (γιατί κανονικά, είναι ΔΥΟ που εκτελούν το "Κέλευσον", ένας από το δεξιό αναλόγιο και ένας από το αριστερό) μένουν ΑΚΙΝΗΤΟΙ στις θέσεις των μέχρι να σηκώσει χέρι ο αρχιερεύς να τους ευλογήση."και "η μετάνοιες γίνονται μέχρι κάτω"
και αυτό είναι αυτοκρατορικό κατάλοιπο: η προσκύνηση στον Αυτοκράτορα ήταν εδαφιαία (ως Αντιβασιλέως του Θεού επί της γης) και δεν εδικαιούτω ο προσκυνών να σαλεύσει, πριν να του μιλήσει ή να του νεύσει ο Αυτοκράτωρ, δίνοντάς του την άδεια...
Στην εποχή μας, που ο Πατριάρχης και οι Επίσκοποι δεν είναι (;) (και) πολιτικοί Άρχοντες, πολύ σωστά κάνουν και κατεβαίνουν στο "Αρχιερέα", αφού δεν είναι (πλέον και) "Δεσπόται"...
Όσο για την εδαφιαία μετάνοια παρατηρείται στις μέρες μας το εξής τραγελαφικό: πολλοί (ιερείς- ιεροψάλτες)κάνουν (κάνουμε) εδαφιαία μετάνοια κατά (την θυμίαση ή και )την εκζήτηση ευχής από τον Αρχιερέα, και δεν κάνουμε (κάνουν) εδαφιαία μετάνοια κατά την θυμίαση ή την προσκήνηση των Αγίων Εικόνων, ή των Αγίων Λειψάνων....:eek: (κι όμως γίνεται... το έχω δει με τα μάτια μου...)
κατα την ταπεινή μου γνώμη μια απλή μετάνοια (και εννοείται φυσικά άνευ Σταυρού!) είναι αρκετή ως ένδειξη τιμής προς τη Χάρη της Αρχιερωσύνης....(στο Πατριαρχείο μόνον, ίσως θα μπορούσε να διατηρηθεί η εδαφιαία ως αρχαίο έθιμο συμφώνως με τα προεκτεθέντα.)

(διασαφινίζω ότι τα προεκτεθέντα αποτελούν συμπεράσματα από μικρή έρευνα που έκανα για να ικανοποιήσω την προσωπική μου περιέργεια, και το τελευταίο αποτελεί προσωπική γνώμη. Με χαρά θα ακούσω άλλες γνώμες καθώς και συμπληρώσεις- διορθώσεις απ' όσους έχουν να προσκομίσουν περισσότερες γνώσεις σχετικά....)
 
Last edited:

Bασίλης

Παλαιό Μέλος
Κατά την ταπεινή μου γνώμη, αυτή ("Τον Δεσπότην και τον Αρχιερέα ημών πρέπει να ήταν πραγματικά η αρχική μορφή του κειμένου, ...

...................................Άφωνος..... καλά σε τι επίπεδο παίξατε τώρα!!! Συγχαρητήρια.......Ευχαριστώ!!! Σας πιστεύω απόλυτα σε αυτά που λέτε!!!

Αλλά επίσης θα με ενδιέφερε αν θέλατε να μοιραστείτε τις πηγές της "μικρής" έρευνας που κάνατε....Αν δεν θέλετε κανένα προβλήμα... και όσα είπατε προσωπικώς μου αρκούν.....
 

ΠΑΛΗΚΑΡΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

Παλαιό Μέλος
Σας ευχαριστώ είναι ότι έψαχνα και ότι ζητούσα.Την τυπική διάταξη κατά την στιγμή του''Κέλευσον Δέσποτα.....''
Καλό 15αυγουστο σε όλους.
 
Top