Την ωραιότητα...υπό χορού Άρχ.Λυκ.Αγγελόπουλου

Μιχαήλ Τσαβαρής

Ιερός Καθεδρικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Πολύ ωραία εκτέλεση! Ούτε διφωνίες και τριφωνίες ούτε τίποτα! Καλά δεν πέφτω και από τα σύννεφα πάντα ο δάσκαλος είναι πολύ μπροστά.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Ούτε διφωνίες και τριφωνίες ούτε τίποτα! Καλά δεν πέφτω και από τα σύννεφα πάντα ο δάσκαλος είναι πολύ μπροστά.

Δὲν ἔχετε ἀκούσει ΠΟΤΕ τὸ συγκεκριμένο μέλος χωρὶς διφωνίες καὶ τριφωνίες;
 

Μιχαήλ Τσαβαρής

Ιερός Καθεδρικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Δὲν ἔχετε ἀκούσει ΠΟΤΕ τὸ συγκεκριμένο μέλος χωρὶς διφωνίες καὶ τριφωνίες;

Εδώ στην Ρόδο? Σπάνια αγαπητέ.... εδώ το Φώς Ιλαρόν και το Την ωραιότητα είναι η χαρά του κάθε πικραμένου .και αν δεν το ακούσεις με διφωνίες σίγουρα θα το ακούσεις με περίεργο ίσο. :p
Βεβαία πολλοί μεγάλοι ψάλτες γραφούν στα βιβλία τους το συγκεκριμένο μάθημα
να έχει και τις διφωνίες-τριφωνίες από κάτω και ίσως γι αυτό να το ψάλλουν έτσι.
Τώρα αν εννοείτε απο άλλες χορωδίες φυσικά και το έχω ακούσει. Η αναφορά μου ηταν γι αυτούς που τους αρέσουν τα ευρωπαϊκά ακούσματα στους Εκκλησιαστικούς Ύμνους.
Η χορωδία του Λ. Αγγελόπουλου είναι πάρα πολύ δεμένη πράγμα δύσκολο. Ψάλλουν όλοι ομοιόμορφα και σχετικά ψάλλουν ακριβώς το ίδιο. Δεν υπερασπίζω κάτι! Ούτε φοράω παρωπίδες! Αν και έχω μάθει μουσική με την θεωρία του Σ.Καρρα πολλά πράγματα στο ύφος με βρίσκουν αντίθετο. Όταν ας πούμε ψάλλουν κανόνες δεν μου αρέσει ο τρόπος. Ούτε και με το διπλό ισοκρατημα είμαι σύμφωνος. Εγώ σπάνια αλλάζω ίσο στα κομμάτια. Αλλά σε αργά μαθήματα μου αρέσει πάρα πολύ η συγκεκριμένη χορωδία.
 
Last edited:
Γ

Γεώργιος Κ. Σιαπερόπουλος

Guest
Βεβαία πολλοί μεγάλοι ψάλτες γράφουν στα βιβλία τους το συγκεκριμένο μάθημα
να έχει και τις διφωνίες-τριφωνίες από κάτω και ίσως γι αυτό να το ψάλλουν έτσι.
.

Συμφωνώ απολύτως, δυστυχώς είναι αλήθεια.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Εδώ στην Ρόδο? Σπάνια αγαπητέ.... εδώ το Φώς Ιλαρόν και το Την ωραιότητα είναι η χαρά του κάθε πικραμένου .και αν δεν το ακούσεις με διφωνίες σίγουρα θα το ακούσεις με περίεργο ίσο. :p
Βεβαία πολλοί μεγάλοι ψάλτες γραφούν στα βιβλία τους το συγκεκριμένο μάθημα
να έχει και τις διφωνίες-τριφωνίες από κάτω και ίσως γι αυτό να το ψάλλουν έτσι.
Τώρα αν εννοείτε απο άλλες χορωδίες φυσικά και το έχω ακούσει. Η αναφορά μου ηταν γι αυτούς που τους αρέσουν τα ευρωπαϊκά ακούσματα στους Εκκλησιαστικούς Ύμνους.
Η χορωδία του Λ. Αγγελόπουλου είναι πάρα πολύ δεμένη πράγμα δύσκολο. Ψάλλουν όλοι ομοιόμορφα και σχετικά ψάλλουν ακριβώς το ίδιο. Δεν υπερασπίζω κάτι! Ούτε φοράω παρωπίδες! Αν και έχω μάθει μουσική με την θεωρία του Σ.Καρρα πολλά πράγματα στο ύφος με βρίσκουν αντίθετο. Όταν ας πούμε ψάλλουν κανόνες δεν μου αρέσει ο τρόπος. Ούτε και με το διπλό ισοκρατημα είμαι σύμφωνος. Εγώ σπάνια αλλάζω ίσο στα κομμάτια. Αλλά σε αργά μαθήματα μου αρέσει πάρα πολύ η συγκεκριμένη χορωδία.

Ἁπλὰ ἦταν απόλυτη ἡ θέση σας καὶ παραξενεύτηκα, ὑπάρχουν πολλὲς χορωδίες μὲ ὠραιότατες καὶ παραδοσιακότερες ἐκτελέσεις. Λίγο πίσω βέβαια στὴ «θεωρία» ἀλλὰ τὶ να κάνουμε; :rolleyes:
 

Μιχαήλ Τσαβαρής

Ιερός Καθεδρικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Συμφωνώ οτι υπάρχουν πάρα πολλές αξιόλογες χορωδίες :) Τώρα για την θεωρία έχουν γίνει συζητήσεις που οδηγούν σε αδιέξοδο οπότε ας το αφήσουμε και εμείς το θέμα :p
 
Last edited:

Α.Ι.Ζ

Νέο μέλος
Οι αλλαγές του ισοκρατήματος εκει που το οδηγεί η μελωδία πάντα με αποτέλεσμα να ακούγεται όμορφα, χωρίς υπερβολές (..βλεπε Χαρδαβέλλα και "ουρανιο τεριρεμ..") αλλα και η διφωνία θα έλεγα μια στο τόσο, έτσι για να ομοφύνει κάποιο κομμάτι, δεν είναι δα και το έγκλημα...
Δηλαδη ειναι τοσο κακό να ψαλλεις τον Ακάθιστο μια χαρα και να κανεις μια φραση "Χαιρε η Κεχαριτωμένη" μια διφωνία;;;
Κάποτε ήρθε στο αναλόγιο μου ενας μαθητης του κ. Αγγελόπουλου και δεν αλλαζε με τίποτα ισοκράτημα. Θυμαμαι χαρακτηριστικά ητανε Κυριακή του α΄ηχου. Βρε καλε μου βρε χρυσε μου.. κολλημένος στον Πα! Και να βγαίνει ενα αποτέλεσμα χαλια,γιατι οπως ολοι ξερουμε όταν η μελωδια ας πουμε ανεβαινει πανω απο τον Δι στο πάνω τετράχορδο,το ισο εκ των πραγματων λογω αρμονιας πρεπει να ανεβει στον Δι. Ε, δεν μου εκανε καθολου αλλαγές, έπαθα πλάκα...
Αποτέλεσμα λοιπον. ΠΑΡΑΦΩΝΟ!
Και ρωτάω: μηπως ειναι και μια δικαιολογία για να αποφευγουμε τις αλλαγες..;
Οπως ξερουμε για να κάνεις ΚΑΛΟ ισο θελει πολύ... γερο αφτί!
 

Μιχαήλ Τσαβαρής

Ιερός Καθεδρικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Α.Ι.Ζ;109195 said:
Οι αλλαγές του ισοκρατήματος εκει που το οδηγεί η μελωδία πάντα με αποτέλεσμα να ακούγεται όμορφα, χωρίς υπερβολές (..βλεπε Χαρδαβέλλα και "ουρανιο τεριρεμ..") αλλα και η διφωνία θα έλεγα μια στο τόσο, έτσι για να ομοφύνει κάποιο κομμάτι, δεν είναι δα και το έγκλημα...
Δηλαδη ειναι τοσο κακό να ψαλλεις τον Ακάθιστο μια χαρα και να κανεις μια φραση "Χαιρε η Κεχαριτωμένη" μια διφωνία;;;
Κάποτε ήρθε στο αναλόγιο μου ενας μαθητης του κ. Αγγελόπουλου και δεν αλλαζε με τίποτα ισοκράτημα. Θυμαμαι χαρακτηριστικά ητανε Κυριακή του α΄ηχου. Βρε καλε μου βρε χρυσε μου.. κολλημένος στον Πα! Και να βγαίνει ενα αποτέλεσμα χαλια,γιατι οπως ολοι ξερουμε όταν η μελωδια ας πουμε ανεβαινει πανω απο τον Δι στο πάνω τετράχορδο,το ισο εκ των πραγματων λογω αρμονιας πρεπει να ανεβει στον Δι. Ε, δεν μου εκανε καθολου αλλαγές, έπαθα πλάκα...
Αποτέλεσμα λοιπον. ΠΑΡΑΦΩΝΟ!
Και ρωτάω: μηπως ειναι και μια δικαιολογία για να αποφευγουμε τις αλλαγες..;
Οπως ξερουμε για να κάνεις ΚΑΛΟ ισο θελει πολύ... γερο αφτί!

Οι αλλαγές στο ισοκρατημα έγιναν με την Νέα μέθοδο. Παραδοσιακά το ίσο σε ένα κομμάτι είναι η βάση του ήχου. Χωρίς αλλαγές.Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί δικαιολογία αγαπητέ. Νομίζω ο Ιάκωβος δεν έψελνε ποτέ με αλλαγές στο ίσο. Δεν είμαι σίγουρος. Πάντως δεν σημαίνει οτι επειδή είναι μαθητής του Αγγελόπουλου κρατάει σταθερό ίσο.Ο καθένας το έκανε. Και ο κ.michalakis απ οσο ξέρω είναι κατά Καρρα και Αγγελόπουλου και παρ όλα αυτά κρατάει την βάση του ήχου σαν ίσο.:) και ΝΑΙ είναι τόσο κακό να κάνουμε μια διφωνία και στο "Χαίρε η Κεχαριτωμένη" και σε οποιοδήποτε άλλο μέλος.Τα κομμάτια είναι ΠΑΝΕΜΟΡΦΑ και χωρίς αυτές. :p Παράδοση και πάλι παράδοση...
Φιλικά Μιχάλης :)

ΥΓ. Δεν είναι δα και τόσο χάλια αν δεν αλλάξουμε ίσο όταν η μελωδία πάει στο ΔΙ (μιλάμε για πρώτο ήχο). Αν κάνει Άγια είναι άλλο θέμα.
 
Last edited:

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Οι αλλαγές στο ισοκρατημα έγιναν με την Νέα μέθοδο. Παραδοσιακά το ίσο σε ένα κομμάτι είναι η βάση του ήχου. Χωρίς αλλαγές.Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί δικαιολογία αγαπητέ. Νομίζω ο Ιάκωβος δεν έψελνε ποτέ με αλλαγές στο ίσο. Δεν είμαι σίγουρος.

Κάτι λεπτομερέστερο ἐπ' αὐτοῦ γιὰ μᾶς τοῦς πτωχοὺς στὴ θεωρία;
 

Μιχαήλ Τσαβαρής

Ιερός Καθεδρικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΟΚΡΑΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ

από τον ΛΥΚΟΥΡΓΟ ΑΝΤ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟ


Το κείμενο που ακολουθεί βασίζεται στην ανέκδοτη ομότιτλη ανακοίνωση του υπογράφοντος στη μουσικολογική σύναξη "Βυζαντινή μουσική – Δημοτικό τραγούδι: οι δύο όψεις της ελληνικής μουσικής κληρονομιάς", που οργάνωσε το Κέντρο Έρευνας της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, από 10 έως 12 Νοεμβρίου 2000.

Με τον όρο ισοκράτημα χαρακτηρίζεται οτη Βυζαντινή μουσική, η συνεχής οριζόντια συνήχηση της τονικής ενός ήχου ή πιο συγκεκριμένα της τονικής ενός τετροχόρδου ή πενταχόρδου με τη μελωδική γραμμή. Η λέξη είναι σύνθετη: ίσον και κράτημα. Ορισμένες φορές βλέπουμε σημειωμένη μόνο τη λέξη ίσον με την ίδια απολύτως έννοια: το κράτημα ή άλλως και βάσταγμα του ίσου.

Στη μουσική το ίσον είναι το πρώτο και μοναδικό σημάδι της βυζαντινής σημειογραφίας που χαρακτηρίζεται ως "αρχή, μέση και σύστημα πάντων των σημαδιών της ψαλτικής τέχνης. Χωρίς γάρ του ίσου ου κατωρθούται φωνή. Το ίσον δε λέγεται άφωνον, ουχ ότι φωνήν ουκ έχει. Φωνείται μεν, ου μετρείται δε. Και δια μεν ουν πόσης της ισότητος ψάλλεται το ίσον..." (όλες οι προ-θεωρίες της παπαδικής).

Από εκεί, λοιπόν, νομίζω ότι προέρχεται και η ετυμολογία αλλά και η κυριολεκτική έννοια του όρου: η συνεχής φωνητική επανάληψη, από τον κατάλληλο κάθε φορά φθόγγο του χαρακτήρα που ονομάζεται ίσον, είναι το κράτημα του ίσου, δηλαδή το ισοκράτημα. Είναι γνωστό, πως το σύστημα της Βυζαντινής μουσικής είναι μονόφωνο, τροπικό, καθαρά φωνητικό, γραπτό, με συνθέτες επώνυμους και συνθέσεις έντεχνες και ολοκληρωμένες ως μουσικά έργα, παρ' όλο που προορίζονται αποκλειστικά σχεδόν για λειτουργική χρήση στην εκκλησία - που αποτελεί βέβαια το κέντρο της ζωής των χριστιανών.

Δε λείπουν όμως και συνθέσεις που μπορούν να ψάλουν εκτός εκκλησίας -όπως λόγου χάρη "εις τρόπεζαν αρίστου" (φαγητού), που, ωστόσο, είναι και αυτή (η τράπεζα) συνέχεια της λειτουργικής σύναξης. Η γραπτή παράδοση ερμηνεύεται από την προφορική παράδοση και συμπληρώνεται από αυτή. Η μικροδιοστηματική ποικιλία και οι ενέργειες των σημαδιών είναι βασικά στοιχεία μιας ολοκληρωμένης ερμηνείας.

Το ισοκράτημο μαρτυρείται από τη βυζαντινή εποχή στα χειρόγραφα, είτε με την αναγραφή του προσώπου που το υπηρετεί(βαστακτικής), είτε με τον προσδιορισμό του έργου του βαστακτή. Με την επισήμανση της ορολογίας αυτής σε ορισμένα μόνο μέλη των χειρογράφων, θα μπορούσα να διατυπώσω τη γνώμη πως, δεν βάλλονταν όλα τα μέλη με αβάστακτες, αλλά εκείνα που έφεραν την ένδειξη. Αντίστοιχοι, ενδεχομένως, με τους βαστσκτές της Ανατολής, υπάρχουν στη Δυτική μουσική παράδοση: τα τέσσερα τελευταία - οπό τα επτά - μέλη της Scuola Cantorum, δηλαδή ο αρχιπαραφωνίστας και οι τρεις παραφωνίοτες (τα τρία πρώτο είναι οι πριμηκύριος, σεκοντάριους, τέρτιους). Αυτά ως προς τις γενικές μαρτυρίες για την ύπαρξη βαστακτών του ίσου στη βυζαντινή περίοδο, γιατί απ' όσο γνωρίζω δεν υπάρχει καμιά ένδειξη γραπτού ισοκρατήματος στη μελοποιεί, τόσο της βυζαντινής όσο και της μεταβυζαντινής περιόδου. Μετά την καθιέρωση της νέος μεθόδου των τριών διδασκάλων (αρχές του 19ου αι.), οι πρώτες καταγραφές ισοκρατήματος στα βιβλία πραγματοποιούνται στις αρχές του 20ού αιώνα. Είναι αξιοπερίεργο ότι η πρώτη καταγραφή ισοκρατήματος το 19ο αιώνα, δεν είναι σε έντυπο της νέας μεθόδου του μουσικού μας συστήματος, αλλά σε βιβλίο ενός άλλου συστήματος, του Λεσβίου (συστήματος που απολύτως δικαιολογημένα απορρίφθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο γιατί κατέστρεφε ανεπανόρθωτα το συνδετικό κρίκο της εν χρήσει νέας μεθόδου με τις προηγούμενες μεθόδους, του επί αιώνες ισχύοντος μουσικού μας συστήματος).

Την τεράστια σημασία του συνδετικού κρίκου των παλαιοτέρων και της εν χρήσει μεθόδου του συστήματος υπέδειξε και ανέδειξε πρώτος ο Σίμων Καράς με την ταύτιση της ενέργειας συγκεκριμένων σημαδιών με την προφορική -αλλά και τη γραπτή- παράδοση. Η μεταγενέστερη έρευνα αποδεικνύει πανηγυρικά την ορθότητα και αναγκαιότητα των απόψεων Καρό - θυμίζω την εξαιρετικά τεκμηριωμένη διδακτορική διατριβή του Γιώργου Κωνσταντίνου, που εγκρίθηκε πέρυσι από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο.

Η πρώτη καταγραφή, λοιπόν, του ιοοκρατήματος τον 19ο αιώνα γίνεται από τον Γεώργιο Λέσβιο στο βιβλίο "Μελίφωνος Τερψινόη", μία ανθολογία σε δύο τόμους, που εκδόθηκε στην Αθήνα στα 1847. Τα κείμενα "μεταποιήθηκαν" κατά την έκφραση του Γεωργίου Λεσβίου από τη μέθοδο των τριών διδασκάλων στο σύστημα του. Στον πρόλογο του έργου ο Γεώργιος Λέσβιος γράφει τα ακόλουθα: "Εις του δευτέρου τόμου τα επισημότερα άσματα προετέθησαν και τα σημεία των μεταβολών των βάσεων, ή τα ίσα, το οποία θέλουσι υπάδειν υπηχούντες (ισοκρατώσι), καθ 'ην ώραν το άσμα ψάλλεται, οι ισοκράται, ως γίνεται από τους εις τας εν Κωνσταντίνουπόλει Εκκλησίας ισοκρατούντας, και μάλιστα εις αυτήν την Μεγάλην Εκκλησίαν. Οίτινες πρέπει όμως δια τούτο να είναι οπωσούν Μουσικοί, άλλως δύνανται να σφάλλωσι". Η φράση εδώ "ως γίνεται" αφήνει κάποιες αμφιβολίες αν ο Λέσβιος άκουσε και έγραψε επακριβώς τα ισοκρατήματα όπως ψάλλονταν στη Μεγάλη Εκκλησία ή τα εσημείωσε ακολουθώντας γενικά και "περίπου" τα πρότυπα και την παράδοση της ΜτΧΕ. Και οι δύο υποθέσεις έχουν τις ίδιες πιθανότητες.

Η επισήμανση της πρώτης αυτής καταγραφής ισοκρατημάτων οφείλεται στο γνωστό φιλόλογο Μ.Κ. Χατζηγιακουμή και έγινε κατά τη διάρκεια των ερευνών του για την καταλογογράφηση των εντύπων μουσικών βιβλίων. Δεν θα επεκταθώ περισσότερο σ' αυτή την καταγραφή, γιατί έχω δώσει ήδη τα κείμενα στον μουσικολόγο Σωτήριο Κ. Δεσπότη, υποψήφιο διδάκτορα του Πανεπιστημίου της Βιέννης, ο οποίος ασχολήθηκε διεξοδικά (περισσότερα στοιχεία, στην πτυχιακή του εργασία στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο: ΣΟΚ. Δεσπότη, Η εφαρμογή του συνηχητικού συστήματος της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Μουσικής στο βυζαντινά εκκλησιαστικό μέλος, μέσα από τη θεωρία και την πράξη του 20ού αιώνα, Κέρκυρα 2002" και στην ανακοίνωση του ιδίου στο διεθνές συνέδριο του Πανεπιστημίου της Βιέννης, 3-5 Οκτωβρίου 2002: 'Die Isokratema Praxis der Byzantinischen Kirchnmusik").

Στα 1902 ο Πρωτοψάλτης Σμύρνης Μισαήλ Μισαηλίδης εκδίδει το "Νέον Θεωρητικόν", το οποίο περιλαμβάνει τρία μέρη: 1) Περί της καθ' ημάς εκκλησιαστικής 2) Περί της αρχαίος Ελληνικής μουσικής 3) Διάφοροι εκκλησιαστικοί ύμνοι κ.λ.π. Στο τρίτο μέρος και από τη σελίδα 63, όπου αρχίζουν τα Χερουβικά κατ' ήχον, σημειώνει με κεφαλαίο Ι το φθόγγο που πρέπει να κρατάει ο Ισοκράτης.Πολύ αργότερα, στα 1924, ο Στυλιανός Χουρμούζιος στην Κύπρο θα μεταχειρισθεί το ίδιο κεφαλαίο Ι, με την ίδια ακριβώς σημασία, στο βιβλίο του "Εκκλησιαστική Σάλπιγξ", τόμος Γ' Λειτουργία.Στα χρόνια που συγκροτείται και εργάζεται η Πατριαρχική Μουσική Επιτροπή των ετών 1881 - 1883, παρατηρείται μια αναζήτηση πιο συστηματικού τρόπου συνήχησης μελωδικής γραμμής και ισοκρατήματος. Κεντρικό πρόσωπο της περιόδου αυτής είναι ο Φαναριώτης Αρχιμανδρίτης Γερμανός Αφθονίδης, πρόεδρος της επιτροπής. Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πληροφορία, που αφορά και στον Γερμανό, μας παραχώρησε ευγενικά ο πρωτοψάλτης και ερευνητής Κώστας Μάρκος.Σε κείμενο του γνωστού Γάλλου μουσικού L. Bourgault-Ducoudray, τη μετάφραση του οποίου θα εκδώσει προσεχώς ο Κ. Μάρκος, αναφέρεται ότι ο Ducoudray, σε επανειλημμένες συναντήσεις και συζητήσεις με τον Αρχιμανδρίτη Γερμανό Αφθονίδη, ερεύνησαν τη δυνατότητα κάποιας συνοδείας της μελωδικής γραμμής. Ο Ducoudray πρότεινε ορισμένες λύσεις, χωρίς αποτέλεσμα όμως, επειδή δεν γίνονταν αποδεκτές από τον Αρχιμανδρίτη Γερμανό. Στο τέλος ο Γάλλος μουσικός πρότεινε στον Αρχιμανδρίτη Γερμανό δύο συνηχήσεις (deux harmonisations), τις οποίες ο Γερμανός αποδέχθηκε και τις ονόμασαν, για την πρωτόγονη απλότητα τους (vu leur simplicite primitive) με το χαρακτηρισμό διπλό ίσον.Δεν έχω άλλες πληροφορίες για την τύχη της εργασίας αυτής, αλλά, πιθανότατα, να υπάρχει σ' αυτήν η αφετηρία της διπλής βοηθητικής ή συνηχητικής γραμμής που καλλιεργεί ο Κωνσταντίνος Ψάχος όταν έρχεται από την Κωναταντινούπολη στην Αθήνα, πρώτος καθηγητής της νεοσύστατης σχολής βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής του Ωδείου Αθηνών (1904).Στη βοηθητική ή συνηχητική γραμμή του Κ. Ψάχου, μπορούμε να κάνουμε τις εξής παρατηρήσεις:

1. Διπλασιάζει σε ταυτοφωνία ή επταφωνία τμήματα της μελωδίας, με αποτέλεσμα το ίσον να βρίσκεται στη μέση, ή η μελωδία να κινείται πάνω ή εκατέρωθεν του ίσου. 'Όταν κινείται η δεύτερη φωνή, η τρίτη κάνει ίσον και αντιστρόφως, όταν κινείται η τρίτη, το ίσον μετατίθεται στή δεύτερη.

2. Στην περίπτωση αυτή οι δύο φωνέςψάλλουν σε ταυτοφωνία και η τρίτη κρατάει τοίσον.

3. Και οι τρεις φωνές ψάλλουν σεταυτοφωνία χωρίς ισοκράτημα.

Αυτές οι περιπτώσεις παρατηρούνται και στα συλλαβικά, αλλά και στα μελισματικά μέλη. Ιδιαιτέρως, τώρα, τα μελισματικά μέλη παρουσιάζουν μια διαφοροποίηση στις μελωδικές γραμμές που προσφέρονται για κολοφώνια. Στην περίπτωση αυτή το ίσον βαστάζεται από τη δεύτερη και τρίτη φωνή σε ταυτοφωνία ή σε διπλό ίσον.Η μελέτη σε βάθος του συστήματος της οκτωηχίας, αλλά και της ενέργειας των σημαδιών, οδήγησε τον Σίμωνα Καρά στο χτίσιμο μιας διδασκαλίας που δίνει σαφείς» ολοκληρωμένες και αιτιολογημένες απαντήσεις και στο θέμα που εξετάζουμε.

Γενικά θα μπορούσα να παρατηρήσω ότι το πρώτο μισό του 20ού αιώνα, η τάση για κάποιον εμπλουτισμό του ίσοκράτηματος, προκειμένου η μονόφωνη μουσική μας να αντιπαρατεθεί και ν' αντιμετωπίσει την ακμάζουσα την περίοδο εκείνη πολυφωνία, είναι αρκετά έντονη. Και ο Σίμων Καράς διανύει, σε σύντομο χρονικό διάστημα, ένα μακρύ δρόμο από την πρώτη ηχογράφηση του 1930 (από την Μέλπω Μερλιέ), ως τη διατύπωση της διδασκαλίας του, για το ισοκράτημα, βάσει του συστήματος των ήχων και της ενέργειας των σημαδιών.Η λειτουργία του διπλού ισοκρατήματος, όπως το ονομάζει, είναι διαφορετική από τη συνηχητική γραμμή του Ψάχου. Το διπλό ιοοκράτημα του Σίμωνος Καρά λειτουργεί όταν υπάρχουν κοινοί φθόγγοι κατά τη μετάβαση από ήχο σε ήχο με συνημμένα τετράχορδα (λόγου χάρη στις περιπτώσεις διαδοχής του έσω πρώτου, ή του πλαγίου του δευτέρου με τον παπαδικό άγια). Η οποιαδήποτε αλλαγή του ισοκρατήματος πρέπει να ακολουθεί τη μουσική φράση από την αρχή της, πράγμα που αρκετές φορές δεν είναι τόσο ευδιάκριτο και τόσο εύκολο. Ιδίως στις περιπτώσεις όπου μια μουσική γραμμή μπορεί να ανήκει στον ένα ή στον άλλο ήχο, αναλόγως προς τη μελώδησή της, με τα χαρακτηριστικά στοιχεία του ενός ή του άλλου ήχου.Η δομή επίσης των μελών παίζει σημαντικό ρόλο ως προς τη θέση του ισοκρατήματος. Στο "θεωρητικόν" του Σίμωνος Καρά υπάρχει λεπτομερής διδασκαλία για τα ισοκρατήματα όλων των ήχων, όπου μπορεί κάποιος να κατατοπιστεί καλύτερα. Η σημερινή πρακτική της ψαλμωδίας παρουσιάζεται εντελώς αντιφατική ως προς το ισοκράτημα. Από το ένα μέρος υπάρχει η διάθεση για μελέτη, έρευνα και πορεία σύμφωνα με όλους τους κανόνες του μουσικού μας συστήματος. Από το άλλο πάλι, παρατηρεί κάποιος μια προχειρότητα και προσαρμογή στα ήδη υπάρχοντα αδιέξοδα παιδείας και γνώσης. Το χειρότερο οπ' όλα είναι η αντιμετώπιση του ισοκρατήματος με τη λογική της ευρωπαϊκής μουσικής και της κάθετης αρμονίας, που δεν έχει καμιά σχέση με το μουσικό μας σύστημα. Και το ακόμη χειρότερο, η επίδραοη αυτής της λογικής σε εντελώς πρακτικό επίπεδο, στις περιπτώσεις που δεν υπάρχει γνώση της ευρωπαϊκής μουσικής, αλλά μια σημερινή αισθητική αντίληψη, που επηρεάζεται από δυτικό ή και ανατολικά πρότυπα και παραμένει δέσμιο σε τυποποιημένα ακούσματα, που δεν υπολογίζουν ούτε το σύστημα των ήχων ούτε τις ενέργειες των σημαδιών.Η μελέτη σε βάθος, η πλήρης γνώση της δομής και της λειτουργίας του συστήματος της οκτωηχίας, αλλά και της ενέργειας των σημαδιών είναι απαραίτητη για μια τεκμηριωμένη καταγραφή του ισοκρατήματος.

Λυκούργος Αντ. Αγγελόπουλος Άρχων Πρωτοψάλτης της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως


Πιστεύω λέει αρκετά καλά μέσα..
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Να σημειώσω ότι το παραπάνω κείμενο «Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΟΚΡΑΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΝΕΩΤΕΡΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ» έχει πρωτοδημοσιευθεί εδώ.
 

Α.Ι.Ζ

Νέο μέλος
Τελοσπάντων, σε αυτές τις περιπτώσεις δε βγαίνει άκρη γιατί ο καθένας εχει τις απόψεις του και την αντίληψη περι αρμονίας κ.τ.λ.
Εμενα προσωπικά μου φαίνεται πολύ "φτωχό" στο αφτί μου, οταν στον α΄ηχο σηκώνεται η μελωδία στο επάνω τετράχορδο και το ισο να παραμένει στον ΠΑ. Νομίζω δε χρειάζεται να σου το πει κάποια θεωρία να το κάνεις. επιβάλλεται μουσικά να το κανεις..
Τώρα απο θεωρίες και κατεβατά θεωριών εχουμε "μπουκώσει".ΠΡΑΞΗ επάνω στο αναλόγιο δεν βλέπουμε..
Αλλωστε, μην ξεχναμε οτι η πράξη προηγείται της θεωρίας. Πρωτα λέγοταν κάτι ας πούμε και μετά καθόντουσαν και το αποτυπώναν σε θεωρία για να μπορεί να διδαχθεί...
Πάλι θυμήθηκα κάποιον που ηρθε στο αναλόγιό μου.. Ρωτάω: ψάλλετε; Βεβαίως, μου λέει.. Εχω και πτυχίο βυζ. μουσικής κ.λ.π. κ.λ.π.
Σε μια μικρη συζητηση που ειχαμε αρχισε να μου λεει για ήχους, για ελξεις, για διάφορα...
Μπράβο, σκέφτομαι, διαβασμένος ειναι, θα ψελνει ωραία.
Ηρθε η ωρα να του παραχωρήσω για αρχη τα αντίφωνα να δω πρωτα στα ευκολα τι λέει.. Ε, σας πληροφορώ δεν μπορούσε να πιάσει τον ήχο, Αναγκάστηκα να τον βοηθήσω γιατι τα έχασε. Και τελικά σε μια δεύτερη δοκιμή που έκανα αποδείχθηκε οτι... μηδέν εις το πηλίκον!
Και κάτι τελευταίο, αγαπητε "Αρχων" πρώτα λέτε οτι "δεν υπερασπίζω κάτι ούτε φοράω παρωπίδες" και μετά το αναιρείτε με τα λεγόμενά σας: "και ΝΑΙ είναι τόσο κακό να κάνουμε μια διφωνία και στο "Χαίρε η Κεχαριτωμένη" "Παράδοση και πάλι παράδοση..." κ.τ.λ
Δεν ειμαι κατά της παράδοσης προς Θεου αλλα ούτε και εναντίον καποιου στοιχείου που θα ομορφυνει για λιγάκι τη μελωδία.. Για λιγάκι λέω
Φιλικά πάντα! :)
 
Γ

Γεώργιος Κ. Σιαπερόπουλος

Guest
αλλα και η διφωνία θα έλεγα μια στο τόσο, έτσι για να ομοφύνει κάποιο κομμάτι, δεν είναι δα και το έγκλημα...
Δηλαδη ειναι τοσο κακό να ψαλλεις τον Ακάθιστο μια χαρα και να κανεις μια φραση "Χαιρε η Κεχαριτωμένη" μια διφωνία;;;

Εγκλημα μπορεί να μη είναι, όμως είναι απαρέδεκτη στον χώρο της Εκκλησίας. Στην Εκκλησία πάμε να προσευχηθούμε κατά κύριον λόγον, και όχι να ευχαριστήσουμε τα αυτιά μας με διφωνίες και τριφωνίες.
Και ας μη ξεχνάμε ότι η Βυζαντινή Μουσική είναι μονοφωνική.
Οσο για το ισοκράτημα όσο πιο απλό τόσο το καλύτερο. Ποτέ το ισοκράτημα δεν πρέπει να είναι εις βάρος της μελωδίας.
 

Μιχαήλ Τσαβαρής

Ιερός Καθεδρικός Ναός Ευαγγελισμού της Θεοτόκου
Και κάτι τελευταίο, αγαπητε "Αρχων" πρώτα λέτε οτι "δεν υπερασπίζω κάτι ούτε φοράω παρωπίδες" και μετά το αναιρείτε με τα λεγόμενά σας: "και ΝΑΙ είναι τόσο κακό να κάνουμε μια διφωνία και στο "Χαίρε η Κεχαριτωμένη" "Παράδοση και πάλι παράδοση..." κ.τ.λ
Δεν ειμαι κατά της παράδοσης προς Θεου αλλα ούτε και εναντίον καποιου στοιχείου που θα ομορφυνει για λιγάκι τη μελωδία.. Για λιγάκι λέω
Φιλικά πάντα! :)

Φίλτατε το "δεν φοράω παρωπίδες" και το "δεν υπερασπίζω" ήταν για τον Αγγελόπουλο και όχι για τις διφωνίες.Για τις διφωνίες η γνώμη μου είναι απόλυτη(η δική μου τουλάχιστον) Οπως σας ειπα "Tα κομμάτια είναι πανέμορφα και χωρίς αυτές"
Φιλικά πάντα :)
 
E

emakris

Guest
Ας δούμε το θέμα και λίγο πρακτικά. Αφού η συζήτηση ξεκίνησε από μέλος του γ΄ ήχου, κοιτάξτε την παρακάτω φράση. Προσπαθήστε να ψάλετε το ισοκράτημα συνεχώς στον Γα. Γίνεται; Με λίγη προσπάθεια όλα γίνονται, αλλά είναι φυσικό και ανεκτό ακουστικά;
Τι προτείνετε λοιπόν; Να παραιτούμεθα από το ισοκράτημα σε τέτοιες φράσεις, να το κάνουμε λιγότερο παραδοσιακό, ή να εξασκηθούμε να κρατάμε τη βάση, ό,τι και να γίνει; Περιμένω με ενδιαφέρον τις απόψεις σας.
 

Attachments

  • Πέτρος.jpg
    223.4 KB · Views: 17
Γ

Γεώργιος Κ. Σιαπερόπουλος

Guest
Ας δούμε το θέμα και λίγο πρακτικά. Αφού η συζήτηση ξεκίνησε από μέλος του γ΄ ήχου, κοιτάξτε την παρακάτω φράση. Προσπαθήστε να ψάλετε το ισοκράτημα συνεχώς στον Γα. Γίνεται; Με λίγη προσπάθεια όλα γίνονται, αλλά είναι φυσικό και ανεκτό ακουστικά;
Τι προτείνετε λοιπόν; Να παραιτούμεθα από το ισοκράτημα σε τέτοιες φράσεις, να το κάνουμε λιγότερο παραδοσιακό, ή να εξασκηθούμε να κρατάμε τη βάση, ό,τι και να γίνει; Περιμένω με ενδιαφέρον τις απόψεις σας.

Εγώ δεν είπα ότι το ισοκράτημα πρέπει να είναι από την αρχή μέχρι το τέλος το ίδιο. Μίλησα ότι πρέπει να είναι όσο πιο απλό γίνεται. Υπάρχουν κείμενα με 5 αλλαγές ισοκρατήματος σε 5 συνεχόμενους φθόγους!!!!
Ας θυμηθούμε το αρχαίον ΠΑΝ ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ.
 
Top