Τάξις χειροθεσίας/προχειρίσεως ἀναγνώστου/ψάλτου

[π. Μάξιμος]

1) Τό Μέγα Εὐχολόγιον καί τό Ἀρχιερατικόν προβλέπουν τήν αὐτήν Τάξιν γιά χειροθεσία Ἀναγνώστου καί Ψάλτου. Δέν ὑπάρχει διαφορά. Ἡ διαφορά (ἱστορική) ἔγκειται στό ὅτι ὁ μέν Ἀναγνώστης διαβάζει λίγο ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, ὁ δέ ψάλτης ψάλλει προκείμενον. Σήμερα αὐτά εἶναι ἑνοποιημένα. Ὁποτε ἡ χειροθεσία Ἀναγνώστου εἶναι χειροθεσία Ψάλτου.
2) Τά ἄμφια ἤ ράσα εἶναι τό ἴδιο καί ἀφοροῦν στήν ἐξέλιξη τῆς παράδοσης. Τό στιχάριον εἶναι τό ἀντερί ἤ ἐσώρασον καί τό ράσο εἶναι τό φελώνιον. Διαβᾶστε ἐδῶ γιά πηγές καί πού γράφω ὅτι «Σήμερα ὁ ἀναγνώστης νομιμοποιεῖται νά φοράει ἐσώρασο (ἀντερί), ράσο καί στιχάριον». Ἐπίσης καί τό ὁράριον φαίνεται πώς εἶχε κάποια χρήση σέ βαθμίδες τοῦ χοροῦ τῶν ψαλτῶν.

Θα ήθελα να σχολιάσω την (υποτιθέμενη απουσία ειδικής ευχής χειροθεσίας ιεροψάλτου. Πριν από καμιά δεκαριά χρόνια ο Μητροπολίτης Βοστώνης Μεθόδιος χειροθέτησε ιεροψάλτη τον υποφαινόμενο, διαβάζοντας ειδική ευχή διάφορη αυτής της χειροθεσίας αναγνώστου. Δε θυμάμαι από ποιο βιβλίο διάβαζε, αλλά ήταν τόσο "καλοφτιαγμένη" η ευχή που οπωσδήποτε τη συνέταξε άριστος γνώστης και χειριστής της αρχαΐζουσας ελληνικής. Μου φαίνεται απίθανο να διάβαζε από κάποιο νεοφανές ελληνοαμερικανικής εμπνεύσεως ευχολόγιο, αλλά δεν το αποκλείω κιόλας.

Μένιος

Πάτερ Μάξιμε,

Συμφωνώ απολύτως. Αναρωτιέμαι όμως αν η ευχή "εις χειροθεσίαν ιεροψάλτου" που διαβάζει ο Μητροπολίτης Βοστώνης είναι παλαιά ευχή που "ξετρύπωσε" σε κάποιο χειρόγραφο ο συντάκτης του ευχολογίου που την περιλαμβάνει.

Μένιος

Στό «Εὐχολόγιον τὸ Μέγα, ἐπιμελείᾳ Πρωτοπρεσβυτέρου Ν. Π. Παπαδοπούλου, ἔκδοσις Μ. Σαλιβέρου, ἐν ᾿Αθήναις 1927», εἶδα συμπληρωματική τάξη προχειρίσεως Ψάλτου καθώς καί ἑτέρα Ἀναγνώστου (σ. 518, 520).
Ἐκεῖ ἀναφέρεται ὅτι τήν ἔχουν προσθέσει ἀπό τό «Τακτικόν» ἤ Ἀρχιερατικόν Εὐχολόγιον τοῦ 14ου αἰ. τῆς Ἐπισκοπῆς Καρπασέων-Κύπρου (σ. 118) καί κώδικα (Εὐχολόγιον) Θ88 (τοῦ 1457) Μ. Λαύρας.
Ἡ ἐτέρα εἰς Ἀναγνώστην ἁπλῶς ἔχει εὐλογία/ὀνομασία, μιά εὐχή τριχοκουρίας καί εὐλογίας (χωρίς ἀναφορά σέ ἀνάγνωση) καί δεύτερη εὐχή πάλι τριχοκουρίας καί εὐλογίας.
Στήν τάξη προχειρίσεως Ψάλτου, ἔχει εἰρηνικά, εἰδική εὐχή «...φώτισον αὐτὸν ἐν γλυκύτητι ψάλλειν Σοι τὰ ἄσματα τὰ πνευματικά· ἐνάρχεσθαι τῆς νοητῆς καὶ ὁσίας Σου δουλείας ἀξίωσον...», τριχοκουρία καί δεύτερη εὐχή τριχοκουρίας καί εὐλογίας, ὅμοια μέ τήν δεύτερη τῆς τοῦ Ἀναγνώστου.
Δέν ξέρω ἄν αὐτή τήν ἀκολουθία εἶχε ὑπόψη του ὁ ἅγιος Βοστώνης.
Δύο εὐχές ἔχουν μόνον οἱ χειροτονίες, ἄν καί ἐδῶ ἡ δεύτερη εἶναι τριχοκουρίας. Πάντως ὑπάρχει μιά τάση ὁμοιότητος μέ χειροτονία (ἔτσι-sic μάλιστα ἀναφέρει τήν τάξη τοῦ Ἀναγνώστου).
Σημ.: Ὅσοι ἔχουν τήν ἔκδοση (Σαλιβέρου) τοῦ 1960, οἱ ἀντίστοιχες σελ. εἶναι 526-528, ὅπως παραπέμπει ὁ Ἰάκωβος Πηλίλης, Ἐπίσκοπος Κατάνης, στό ἔργο του «Τίτλοι, ὀφφίκια καί ἀξιώματα...».

Οἱ Ἀποστολικές Διαταγές (F.X.Funk, Didascalia et Constitutiones Apostolicae, Paderborn 1905) ἔχουν ἄλλη εὐχή ἐπί χειροθεσίᾳ Ἀναγνώστου. Ἐπίσης καί τό εὐχολόγιον Goar.

Ἄλλες πληροφορίες στήν ΘΗΕ, τ. 2, σ. 462/463.

 

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

Η δρ. Ευαγγελία Σπυράκου, στη διατριβή της, Οι χοροί ψαλτών κατά την βυζαντινή παράδοση (σ. 123), αναφέρει και την τάξη (ξεχωριστή για αναγνώστη και ξεχωριστή για ψάλτη) όπως προβλέπεται από το Αλλατιανό Ευχολόγιο (Κύπρος, 1260). Η πλήρης τάξη (σύμφωνα και με υποσημείωση της ίδιας) βρίσκεται στο Μικρὸν Εὐχολόγιον του Τρεμπέλα (τ. Α, σσ. 245-246) και στο Ευχολόγιο GOAR (σσ. 196 - 198), την οποία και επισυνάπτω.

 

[Εμμανουήλ Αβραμίδης]

1) Τό Μέγα Εὐχολόγιον καί τό Ἀρχιερατικόν προβλέπουν τήν αὐτήν Τάξιν γιά χειροθεσία Ἀναγνώστου καί Ψάλτου. Δέν ὑπάρχει διαφορά. Ἡ διαφορά (ἱστορική) ἔγκειται στό ὅτι ὁ μέν Ἀναγνώστης διαβάζει λίγο ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, ὁ δέ ψάλτης ψάλλει προκείμενον. Σήμερα αὐτά εἶναι ἑνοποιημένα. Ὁποτε ἡ χειροθεσία Ἀναγνώστου εἶναι χειροθεσία Ψάλτου.

Πάλι στη διατριβή της δρ. Σπυράκου (σσ. 124 - 125): "Παρόλο ὅμως ποὺ ἡ γενικότερη τάξις μεταφέρεται ἀπαράλλακτη στὴ χειρόγραφη παράδοση, στὸν κώδ. Βατοπαιδίου 134 (745) τοῦ 1538 καὶ μέσα ἀπὸ τὸν συνδυασμὸ τῶν δύο τελετουργικῶν, θὰ καταγραφεῖ πλέον ἐπίσημα ἡ ἀπὸ καιροῦ ἐπιτελεσθεῖσα συγχώνευση τῶν δύο ρόλων: <<Καὶ μετὰ τὸ Ἀμήν, λαμβάνων ὁ ἀρχιερεὺς βιβλίον ἀποστολικὸν καὶ ἀνοίξας αυτό, δίδωσι τῷ ἀναγνώστῃ ... καὶ λέγει ὁ ἀναγνώστης προκείμενον τῆς ἡμέρας, καὶ ἀναγινώσκει καὶ ἀπὸ τοῦ ἀποστόλου, οἷος ἂν τύχῃ ἐν τῷ ἀνοίγειν τὸ βιβλίον τὸν ἀρχιερέα, ὀλίγον ἀπὸ τῆς ἀρχῆς καὶ ὀλίγον ἀπὸ τοῦ τέλους, καὶ λαμβάνων εἰρήνην παρὰ τοῦ ἀρχιερέως, ἄπεισιν εἰς τοὺς ἀναγνῶστας>>."

Το βιβλίο εκδίδει ο καθηγητής Γρ. Θ. Στάθης (Ίδρυμα Βυζαντινής Μουσικολογίας, Μελέται 14).

 

[π. Μάξιμος]

Νά εἶσαι καλά Μανουήλ γιά τίς παραπομπές.
Ἐγώ δέν εἶχα χρόνο πρίν. Ὁ Πηλίλης δίνει παραπομπή στήν ἔκδοση Βενετίας τοῦ 1730 τοῦ εὐχολογίου τοῦ Goar, σ. 366 καί δέν τό εὕρισκα. Τελικά ἔχει τοῦ Ἀλλατιανοῦ, ὅπως τό Μ. Εὐχολόγιον Σαλιβέρου, πού περιέγραψα. Τά ἴδια καί ὁ Τρεμπέλας στό Μικρόν Εὐχολόγιον, τόμος Α΄, γιά τήν ἔκδοση τοῦ 1950, σ. 242-244.
Γιά τίς Ἀποστολικές Διαταγές ὁ μέν Πηλίλης δίνει παραπομπή κεφ. 21 τοῦ VIII βιβλίου καί ὁ Τρεμπέλας κεφ. 23. Τελικά εἶναι τό κεφ. 22, τό ὁποῖον ἐπισύναπτω, γιά νά δοῦμε τήν εὐχή τοῦ 4ου αἰ..

 

[π. Ρωμανός Καράνος]

Στήν τάξη προχειρίσεως Ψάλτου, ἔχει εἰρηνικά, εἰδική εὐχή «...φώτισον αὐτὸν ἐν γλυκύτητι ψάλλειν Σοι τὰ ἄσματα τὰ πνευματικά· ἐνάρχεσθαι τῆς νοητῆς καὶ ὁσίας Σου δουλείας ἀξίωσον...», τριχοκουρία καί δεύτερη εὐχή τριχοκουρίας καί εὐλογίας, ὅμοια μέ τήν δεύτερη τῆς τοῦ Ἀναγνώστου.
Δέν ξέρω ἄν αὐτή τήν ἀκολουθία εἶχε ὑπόψη του ὁ ἅγιος Βοστώνης.

Πάτερ Μάξιμε,

Όντως αυτή είναι η ακολουθία που χρησιμοποιεί ο άγιος Βοστώνης.

Μένιος

 

[Pros Korinthious]

Ανεβάζω σε μορφή "pdf", από το Ευχολόγιον το Μέγα (εκδόσεις Σαλιβέρου, Αθήναι 1927), την Τάξιν επί Προχειρήσει Ψάλτου και την Τάξιν επί Χειροτονία Αναγνώστου.

 

[APOSTOLAS]

εγω ειμαι αναγνωστης..μπορω να φοραω αντερι τελικα?αν ναι,μονο στην εκκλησια?η και στο δρομο...και τι χρωμα? γιατι η πηγη εδω http://el.wikipedia.org/wiki/Αναγνώστης_(Χριστιανισμός) λεει πως αναγνωστης συνηθιζε να φοραει αντερι,χρωματος γκρι και να εχει υπογενιο

 

[apostoloskalpakidis]

εγω ειμαι αναγνωστης..μπορω να φοραω αντερι τελικα?αν ναι,μονο στην εκκλησια?η και στο δρομο...και τι χρωμα? γιατι η πηγη εδω http://el.wikipedia.org/wiki/Αναγνώστης_(Χριστιανισμός) λεει πως αναγνωστης συνηθιζε να φοραει αντερι,χρωματος γκρι και να εχει υπογενιο

Αξιόπιστη πηγή βρήκες.
Αυτοί που σε πρότειναν ή αυτός που σε χειροθέτησε ..δεν σου τα είπαν;
Βάλε και στο δρομο , βάλε και στο σπίτι .
Φέτος το Καλοκαίρι θα φορεθεί πολύ το "παστέλ"...