"Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου" στους Όρθρους των καθημερινών της Μ. Τεσσαρακοστής

[billion]

[Σημ. συντ. (π.Μ.)] Μετακίνηση μηνυμάτων από εδώ.

Πάντως, ἐξ αὐτοῦ, μοῦ δίδεται ἡ εὐκαιρία νά ἐξηγήσω τήν ὕπαρξη τῆς ἱκεσίας «Σῶσον, ὁ Θεός, τὸν λαόν σου» κατά τούς ὄρθρους τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, πού διασῴζει προφανῶς ἀρχαία διάταξη ψαλμωδίας πεντηκοστοῦ καί πεντηκοσταρίου.

Αναφέρεστε στις καθημερινές ή στις Κυριακές;

Στο Μεγ.Ιερατικό που επιμελήθηκε ο π.Κων/νος Παπαγιάννης λέει στις καθημερινές της Μεγ.Τεσσαρακοστής στους ¨Ορθρους ότι λέγεται υπό του ιερέως το "Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου...".

Στο Ιερατικό της Ι.Μ.Σίμωνος Πέτρας αναφέρει ότι δεν λέγεται.

Τί λένε οι εμπειρογνώμονες;

 

[MTheodorakis]

Λέγεται

(χφφ. ΤΑΣ ιβ' αἰ. Σινὰ 1094 καὶ 1096 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 8).

 

[π. Μάξιμος]

Αναφέρεστε στις καθημερινές ή στις Κυριακές;

Στίς καθημερινές.

Στο Μεγ.Ιερατικό που επιμελήθηκε ο π.Κων/νος Παπαγιάννης λέει στις καθημερινές της Μεγ.Τεσσαρακοστής στους Όρθρους ότι λέγεται υπό του ιερέως το "Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου...".

Σέ ὅλα τά Ἱερατικά καί στό ΤΜΕ (σ. 326) καί σέ πολλές ἄλλες πηγές καί ἐκδόσεις γιά τήν Μ. Τεσσαρακοστή.

Στο Ιερατικό της Ι.Μ.Σίμωνος Πέτρας αναφέρει ότι δεν λέγεται.

Τό βλέπω στό ΙΕΡΑΤΙΚΟΝ Γ΄ σ. 59 καί μοῦ φαίνεται παράξενο. Ἤ πρόκειται γιά ἐκ παραδρομῆς ἀναγραφή συνδυαζομένη μέ τήν μή ἀνάγνωση Εὐαγγελίου ἤ πρόκειται γιά Ἁγιορείτικη ἰδιαιτερότητα.
Πάντως ὁ ἐπιμελητής αὐτῶν τῶν ἐκδόσεων, μακαριστός καθηγητής Ἰω. Φουντούλης, τό ἀναφέρει σαφῶς «κατά τάς ἑορτάς καί κατά τούς ὄρθρους τῆς Τεσσαρακοστῆς» τό «"Σῶσον, ὁ Θεός, τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου..."» (᾿Ι. Μ. Φουντούλη, Λειτουργική, Τεῦχος Ε΄, Ἀκολουθίαι τοῦ νυχθημέρου, (Σημειώσεις πρός χρῆσιν τῶν φοιτητῶν) Θεσσαλονίκη 1969, σελ. 118).

 

[π. Μάξιμος]

Ἀπό Τα χαμένα μηνύματα 2017 (10 Ιουνίου - 9 Δεκεμβρίου)

Καραογλάν βασίλειος :
Διορθώστε με ,αν κάνω λάθος ,αλλά το "Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου"δεν λέγεται (δεν το έχω ακούσει προσωπικά) κατά τους «Σαρακοστιανούς» όρθρους των τριών πρώτων ημερών της Μεγάλης Εβδομάδος.
Υπάρχει κάποια εξήγηση για την παράλειψη αυτή πέραν της επισυμβάσης εξελίξεως και φθοράς;
Έχει κάποια σχέση με την παράλειψη αυτή η «ιδιόρρυθμη» ανάγνωση Ευαγγελίου κατά τον Όρθρο των ημερών αυτών;

π. Μάξιμος :
Ἐπειδή τό ΤΑΣ καί τό Τριῴδιον (= ΤΑΣ) δέν τό ἀναφέρουν ρητῶς ὡς «συνήθη εὐχή» (βλ. ΤΑΣ κεφ. Λ΄ Τῇ Δευτέρᾳ τῆς πρώτης ἑβδομάδος), ὅπως ἐπί παραδείγματι δέν ἀναφέρεται στίς ἀναλυτικές διατάξεις τῶν ὄρθρων τῆς Πέμπτης καί τοῦ Σαββάτου τῆς Ε΄ Ἑβδομάδος. Κανονικά πρέπει νά λέγεται.
Ἐξέλιξη ἤ φθορά δέν ἔχει παρατηρηθεῖ, ἐκτός ἀπό τή διάταξη τοῦ Ἱερατικοῦ Γ΄ τῆς Σιμωνόπετρας, πού σχολιάστηκε στά προηγουμένα. Μόνον ἀπό παρερμηνεία ἐκ τῆς μή ρητῆς ἀναφορᾶς στό ΤΑΣ καί ἡ σύνδεση μέ τούς ὄρθρους τῶν τριῶν ἑπομένων ἡμερῶν τῆς Μ. Ἑβδομάδος ἐνδεχομένως.
Ὅσο γιά τό εὐαγγέλιο: Ἄσχετο. Ἀντιθέτως ὅποτε ὑπάρχει εὐαγγέλιον λέγεται.

Καραογλάν βασίλειος :
Πάτερ Μάξιμε , ευλογείτε.
Ευχαριστώ πολύ και πάλι για την άμεση και έγκαιρη απάντησή σας. Δεν είχα ,όντως , σκεφθεί ότι η έλλειψη ρητής αναφοράς στο ΤΑΣ και το Τριώδιον συνετέλεσε στην παράλειψη του "Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου", κατά την Μεγάλη Εβδομάδα.
Όταν αναφέρθηκα σε επισυμβάσα εξέλιξη και φθορά εννοούσα το πέρασμα από μια εποχή που λεγόταν το "Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου" σε μια εποχή που έπαψε να λέγεται.
Η συσχέτιση,εξάλλου, που έκανα με την «ιδιόρρυθμη» ανάγνωση Ευαγγελίου του Όρθρου αφορά το εξής: Σε κάποια εποχή που η Τάξη του Ευαγγελίου του Όρθρου ταυτίστηκε με τα προκείμενα και όσα προηγούνται της αναγνώσεως του Ευαγγελίου αλλά και όσα έπονται της αναγνώσεως αυτής, μήπως θεωρήθηκε ότι η παράλειψή τους έπρεπε να συμπεριλάβει και το "Σώσον ο Θεός τον λαόν Σου", το οποίο πλέον εθεωρείτο μέρος της τάξεως της πανηγυρικής αναγνώσεως του Ευαγγελίου και όχι μέρος του Όρθρου.
Ευχαριστώ και πάλι.

 

[Καραογλάν βασίλειος]

Κατά τους «Σαρακοστιανούς» όρθρους των τριών πρώτων ημερών της Μεγάλης Εβδομάδος το Ρωσσικό Τυπικό (κατ' ουσίαν τοπική εκδοχή του ΤΑΣ) σαφώς ορίζει το "Σώσον ο Θεός τον λαόν σου..." μετά τον Ν΄ : Псалом 50-й. «Спаси, Боже, люди Твоя…», «Господи, помилуй» (12), возглас: «Милостию и щедротами…». Певцы: «Аминь», ενώ από του Όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης ορίζει σαφώς και πάλι την παράλειψή του: Псалом 50-й. Молитва «Спаси, Боже, люди Твоя…» не читается.

 

[MTheodorakis]

Πεντηκοστάρια καὶ Σῶσον ὁ Θεὸς τὸν λαόν σου λεγόταν κατὰ τὶς καθημερινὲς τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς
(τυπικὰ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 198, χφ. Bayerische Staatsbibliothek gr. 320 ὡρολόγιο ιβ’ αἰ. φφ. 17r-18v, τυπικὸ Μήλι τοῦ ἔτους 1292 (Dmitrievskij τ. 1 σ. 868), χφ. Barb. gr. 359 τυπικὸ τῆς Bova τοῦ ἔτους 1552 φ. 118r, Ὡρολόγιον Κρυπτοφέῤῥης 1772 σσ. 543, 550)

καὶ ἀπὸ τὴν Μ. Δευτέρα ἕως καὶ τὴν Μ. Παρασκευή
(τυπικὸ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ ἔτους 1122 σσ. 34, 54, 69, 85, 137, 164, Ὡρολόγιον Κρυπτοφέῤῥης 1772 σ. 555).

Πεντηκοστάρια τῆς Μ. Παρασκευῆς μαρτυροῦνται ἐπίσης στὸ τυπικὸ Κασούλων τοῦ ἔτους 1173 σ. 229 καὶ τὸ Ὡρολόγιον Κρυπτοφέῤῥης 1772 σ. 570.