Σύμπτωση θεοτοκίων

[MTheodorakis]

Ὅταν τὸ θεοτοκίο τῶν ἀποστίχων τῆς παρακλητικῆς συμπίπτει μὲ τὸ προηγούμενο τοῦ μηναίου, τότε στὰ ἀπόστιχα ψάλλεται τὸ θεοτοκίο τῶν στιχηρῶν τοῦ ἑσπερινοῦ τῆς παρακλητικῆς.

 

[π. Μάξιμος]

Τελικά, γιατί ὑπάρχουν θεοτοκία μετά τά ἑσπέρια στιχηρά στήν Παρακλητική; Πότε χρησιμοποιοῦνται; Ὑπάρχουν ἀπό τότε πού δέν ὑπῆρχαν συμπληρωμένα Μηναῖα;

 

[dkalpakidis]

Τελικά, γιατί ὑπάρχουν θεοτοκία μετά τά ἑσπέρια στιχηρά στήν Παρακλητική; Πότε χρησιμοποιοῦνται; Ὑπάρχουν ἀπό τότε πού δέν ὑπῆρχαν συμπληρωμένα Μηναῖα;

Παλαιότερα σκεφτόμουν κάτι τέτοιο μέχρι που διάβασα την πράξη νομίζω της μονής Βατοπεδίου που δεν ψάλλονται εκτός Σαββάτου ή Κυριακής Στιχηρά στον Εσπερινό εκ της Παρακλητικής παρά μόνο του Μηναίου.
Βέβαια σκέφτομαι μήπως έτσι καταστρατηγείται ο "ενόρδινος" ήχος.
Πάντως κι ο Μανόλης Θεοδωράκης στις Αρχέτυπες Διατάξεις το αναφέρει πως "Εσπέρια Στιχηρά της Παρακλητικής λέγονται μόνον τη Παρασκευή Εσπέρας και τω Σαββάτω Εσπέρας, και όταν ουδέ ένι Μηναίον" και παρακάτω "Ψάλλομε δηλαδή στιχηρά μόνον του Μηναίου εις στ΄" (Συμβολή τεύχος 10, σελ.12)

Συνεπώς τα θεοτοκία αυτά όπως και τα Στιχηρά Κεκραγάρια (και τα 6) τα χρησιμοποιούσαν όταν δεν υπήρχαν Εσπέρια Στιχηρά στο Μηναίον.

 

[MTheodorakis]

Ὑπάρχουν ἀπό τότε πού δέν ὑπῆρχαν συμπληρωμένα Μηναῖα;

Ναί. Πολυήμερα κενὰ παρατηροῦνται στὰ μηναῖα, τὰ ὁποῖα ἦταν ἐλλιπεῖς ἀνθολογίες ἀκόμη καὶ μέχρι τὸν ιγ’ αἰῶνα (βλ. Τ. Π. Θέμελη, Τὰ Μηναῖα ἀπὸ τοῦ ια’ μέχρι τοῦ ιγ’ αἰῶνος, ᾿Εκκλησιαστικὸς Φάρος, τ. Λ’ (1931), σσ. 295, 304, 541).

Τελικά, γιατί ὑπάρχουν θεοτοκία μετά τά ἑσπέρια στιχηρά στήν Παρακλητική; Πότε χρησιμοποιοῦνται;

Στὰ χφφ. μέχρι τὸν ιγ' αἰ. (καθὼς εἶχαν κενά) τὰ στιχηρὰ προσόμοια, δοξαστικά, καθίσματα καὶ ἐξαποστειλάρια στεροῦνται θεοτοκίων, τὰ ὁποία ὑπῆρχαν διατεταγμένα κατ' εἶδος καὶ ἦχο στὸ στιχηροκαθισματάριο καὶ τὸ τροπολόγιο. Ἀλλὰ θὰ μποροῦσαν νὰ χρησιμεύσουν καὶ αὐτὰ τὰ μεταγενέστερα προσόμοια τῆς παρακλητικῆς (850-886 μ.Χ.), ὅπως διαπιστώνεται ὅτι συνέβη στὰ μηναῖα ἀπὸ τὸν ιδ' αἰ. (χφ. Βεροίας ΚΒ-11 μηναῖο Ἀπριλίου τοῦ ἔτους 1357) μέχρι σήμερα.
Σήμερα χρησιμεύουν ὅταν δὲν θέλουμε νὰ ἑορτάσουμε ἕναν ἅγιο (π.χ. 4-6, 5-7, 11-7), ἔστω καὶ ἄν ψάλλουμε κάποιο δοξαστικό του ἀπὸ φυλλάδα (π.χ. 9-11, 26-11, 27-8).

 

[MTheodorakis]

Σήμερα χρησιμεύουν ὅταν δὲν θέλουμε νὰ ἑορτάσουμε ἕναν ἅγιο (π.χ. 4-6, 5-7, 11-7), ἔστω καὶ ἄν ψάλλουμε κάποιο δοξαστικό του ἀπὸ φυλλάδα (π.χ. 9-11, 26-11, 27-8).

Ἐπιλέγουμε τὸ θεοτοκίο τῆς ἴδιας ἡμέρας τοῦ ἤχου τοῦ δοξαστικοῦ.