Συνέντευξη Αθανασίου Καραμάνη στην εκπομπή του Η. Γιουρούκου

Akis Liliopoulos

Βυζαντινή Μουσική
[Σημείωμα συντονιστή (ΔΚ)] Αντιγράφηκε από άλλο θέμα ώστε να υπάρχει και στην ενότητα του Αθ. Καραμάνη.

1. "ΔΥΝΑΜΙΣ" (Ι. ΒΟΥΤΣΙΝΑ) Διευθύνει ο Χοράρχης και Πρωτοψάλτης Ηλίας Γιουρούκος http://www.youtube.com/watch?v=rfWTCHBZmF8
2. Συνέντευξη του Άρχοντος Πρωτοψάλτου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΗ στην εκπομπή Βυζαντινό Αναλόγιο του Ηλία Γιουρούκου (Μέρος 1 από 2) http://www.youtube.com/watch?v=YCMDDvsd2No
3. Συνέντευξη του Άρχοντος Πρωτοψάλτου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΗ στην εκπομπή Βυζαντινό Αναλόγιο του Ηλία Γιουρούκου (Μέρος 2 από 2) http://www.youtube.com/watch?v=u49zNuzYuog
 

nikosthe

Νίκος Θεοτοκάτος
Γυρνώντας σήμερα από το σχολείο νωρίς, είχα καμιά ώρα κενό, μέχρι να πάω να πάρω τα παιδιά και είπα να απομαγνητοφωνήσω τη συνέντευξη, καθώς εκτιμώ απεριόριστα το σεβαστό Άρχοντα Αθανάσιο Καραμάνη, που μόρφωσε ψαλτικά ολόκληρη την Ελλάδα. Τον είχα δει στην έναρξη του 1ου συνεδρίου του Ιδρύματος Βυζαντινής Μουσικολογίας το 2000 και είχα... πάρει την ευχή του, πλέκοντάς του ταυτοχρόνως το εγκώμιο για τα χερουβικά του, που τότε άρχιζα να λέω (και ακόμα φυσικά τα προτιμώ συχνά!). Ευτυχώς που ο Καραμάνης μιλάει αργά, οπότε αρκετές φορές δεν χρειαζόταν καν να διακόψω το youtube την ώρα που έγραφα στον υπολογιστή.

Μια παρατήρηση μόνο: όταν διατυπώνουν γνώμη περί των θεωρητικών άνθρωποι οι οποίοι δεν είναι αυτό το κύριό τους έργο, δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε τα λεγόμενά τους διϋλίζοντας τον κώνωπα, κρεμώμενοι από τις λέξεις τους και ψάχνοντας με το υποδεκάμετρο να βρούμε θεωρητικές ανακρίβειες. Αυτό μπορούμε να το κάνουμε σε κάποιον που έχει αποκλειστικό έργο τη θεωρία, η οποία όντως απαιτεί ακρίβεια. Θα έλεγα λοιπόν να μην προτρέξουν πολλοί σε πρόχειρα και βιαστικά σχόλια (ομολογώ ότι αρχικά μπήκα κι εγώ στον πειρασμό...), αλλά να διαβάσουν πρώτα όλη τη συνέντευξη και να δουν με σεβασμό όλα όσα λέει ο Διδάσκαλος και κυρίως να αναλογιστούν γιατί τα λέει. Τα θέματα που θίγει είναι όντως πολύ σοβαρά! Όσα δεν μπορούσα ν' ακούσω καλά, τα έβαλα σε αγκύλες. Ιδού λοιπόν η απομαγνητοφώνηση:
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΗ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ ΓΙΟΥΡΟΥΚΟ

ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ

ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: [Σε εφημερίδα] ευρείας κυκλοφορίας, που εκδόθηκε τον περασμένο μήνα, διαβάζω: “Ο Μελωδός της Θεσσαλονίκης. Η κλίμακα του Πυθαγόρα και η παρασπονδία (εντός εισαγωγικών η λέξη) του Χρυσάνθου του εκ Μαδύτων”. Ο Αθανάσιος Καραμάνης, ο Άρχοντας Πρωτοψάλτης, μας μιλά σχετικά με την πλάνη του Χρυσάνθου του εκ Μαδύτων.
Σεβαστέ μου Δάσκαλε, Άρχοντα Πρωτοψάλτη κ. Καραμάνη, σε καλωσορίζω στην εκπομπή “Βυζαντινό Αναλόγιο” της ΕΤ2. Με την ευκαιρία των δημοσιευμάτωνα αυτών, τι θα είχατε να μας πείτε;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Αγαπητέ Πρόεδρε, ευχαριστώ πρώτα για την πρόσκληση. Είναι ώρα να πούμε ορισμένα πράγματα με το όνομά τους. Ο θεωρητικός του 19ου αι. Αρχιμανδρίτης Χρύσανθος ο εκ Μαδύτων θέλησε να κάνει μια δική του κλίμακα, η οποία μόνον κλίμακα, από πλευράς και θεωρητικής και πρακτικής, δεν είναι. Ας δούμε ο ίδιος εις το βιβλίο, εις την σελίδα 97, τι λέει, πώς αποφαίνεται για την κλίμακά του: “Αν τις θελήση να ασχοληθή δι' αριθμών με τα διαστήματα της καθ' ημάς διατονικής κλίμακος εν τω διαπασών συστήματι, ούτως ηύραμεν αυτά εγγύτερον της αληθείας”.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Μάλιστα. Όχι ότι είναι αυτή η αλήθεια, “εγγύτερον”
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Με ποιον γνώμονα εμέτρησε και τα βρήκε αυτά τα διαστήματα “εγγύτερον της αληθείας”; Η κλίμακα, κατά τον μεγάλο σοφό επιστήμονα Πυθαγόρα, είναι μία δι' όλους τους ανθρώπους και είναι και “τοις απαιδεύτοις παντάπασι μελωδητή”. Δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης. Ο δε μεγάλος και κατ' εξοχήν μουσικός της αρχαιότητος, ο Αριστόξενος, ως επίσης και ο Αριστείδης ο Κοϊντιλιανός, αναφερόμενοι στην κλίμακα την διατονική: “Πρώτον τε και πρεσβύτατον θατέρον το διάτονον. Πρώτον τε αυτού η του ανθρώπου φύση προτυγχάνει και τοις απαιδεύτοις παντάπασι μελωδητόν εστί το γένος το διάτονο”. Πώς λοιπόν έρχεται ο θεωρητικός του 19ου αι. και λέει: “Ούτως ηύραμεν αυτά εγγύτερον της αληθείας”; Και εις την σελίδα 102 ο ίδιος γράφει: “Εκ των ειρημένων γίνεται φανερόν ότι μόνον οι τρεις μείζονες τόνοι της καθ' ημάς διατονικής κλίμακος είναι ίσοι με αυτούς των αρχαίων Ελλήνων, οι δε άλλοι άνισοι”.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Δάσκαλε, επιτρέψτε μου: πώς λέμε λοιπόν “η κλίμακα του τάδε ήχου, η κλίμακα του πλ. β', η κλίμακα του α' είναι αυτή”;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Εδώ είναι το λάθος: άλλο κλίμακα άλλο μελωδία. Η κλίμακα είπαμε είναι μία δι' όλους τους ανθρώπους. Είναι αυτή που καθόρισε ο μεγάλος Πυθαγόρας και είναι παραδεκτή απ' όλη τη μουσικολογία του κόσμου. Είναι αυτή που είναι διατυπωμένη πάνω στο όργανο πιάνο.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Στο πιάνο.
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Αλλά άλλο μελωδία.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Η μελωδία δηλαδή είναι αυτή που χαρακτηρίζει τον ήχο.
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: “Έκαστος δε ήχος έχει την εαυτού ιδέαν μελωδίας”, “Έκαστος”. Ποια κλίμακα θα κάνεις; Μία έκανε και ο Χρύσανθος.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Αυτό που είπατε ποιος το αναφέρει; “Έκαστος”;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Ο μεγάλος θεωρητικός του Βυζαντίου Μανουήλ Βρυέννιος, ο οποίος λέει ότι οι φθόγγοι άλλως φθέγγονται εν αναβάσει και άλλως εν καταβάσει και τούτο είναι που ονομάζουμε ποιότητα των φθόγγων. Μιλούμε πλέον για τις ιδιότητες της μελωδίας, που είναι οι κανόνες της, τελείως διαφορετικοί από αυτούς [αυτή] της κλίμακος. Για όλους. [...]
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Και για τον Ευρωπαίο;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Και για τον Ευρωπαίο.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Οι Ευρωπαίοι, Δάσκαλε, τι γνώμη έχουν για τη μουσική μας;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Οι Ευρωπαίοι έχουν πολύ καλή γνώμη για τη μουσική μας που ακούνε και μάλιστα όταν την ακούνε από έμπειρον της πρακτικής του βυζαντινού μέλους. Την ακούνε με πολλή προσοχή διότι ακούνε ότι υπάρχει περιεχόμενο και θέλουν συζήτηση. Όταν όμως εμείς [...-μία λέξη-] στη συζήτηση και τους ομιλούμε περί ελάσσονος ΒΟΥ και ΖΩ, λένε αυτοί: “Μα σας παρακαλούμε, αφήστε να υποστηρίζετε πράγματα για το οποία μίλησε η επιστήμη της μουσικής. Παύσατε να υποστηρίζετε αυτά τα πράγματα”. Και λέμε εμείς: “Δεν μας καταλαβαίνουν”. Και λέγω εγώ σ' αυτούς: μήπως εμείς δεν ξέρουμε τι υποστηρίζουμε;


ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ​
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Ο Αθανάσιος Καραμάνης πόσες ώρες εργαζόταν ημερησίως; Σαν Δάσκαλος, σαν συγγραφέας...
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Όσο ήθελε η ανάγκη των πραγμάτων. Εγώ αναλάμβανα το φτωχόπαιδο -διότι κανένα πλουσιόπαιδο δεν ήρθε- όπως κι εγώ, όταν κάποτε άρχισα, αναλάμβανα να τα κάνω ψάλτας. Όχι άντε να μάθουν μερικά πραγματα, όπως γίνεται στις σχολές και στα ωδεία και όποιος έχει ώτα ακούειν, καλώς. [...] Εγώ αναλάμβανα αυτό το φτοχώπαιδο να το κάνω ψάλτη. Και σε ένα, ενάμιση χρόνο να τον στείλω και σε στασίδι. Έτσι γέμισαν τα στασίδια της Ελλάδος και του Εξωτερικού.
[Άλλο σημείο της συνέντευξης]
Το “Περίζωσαι την ρομφαίαν σου” είναι ύμνος ο οποίος ψάλλεται κατά την ώρα όπου ενδύεται ο Αρχιερεύς εν τω μέσω του ναού. “Περίζωσαι την ρομφαίαν σου επί τον μηρόν σου δυνατέ τη ωραιότητί σου και τω κάλει σου και κατευοδού και βασίλευε” σε ήχον βαρύν, ο οποίος ήχος είναι αντιλεγόμενος. Και έρχεται ο υποφαινόμενος και λέει ότι είναι βαρύς διά [το χθαμαλόν] και διά το βαρύ του μέλους.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Σε μία άλλη μας εκπομπή, Δάσκαλε, θα συζητήσουμε αποκλειστικά για τον βαρύ ήχο. Επειδή ο χρόνος κυλάει, σήμερα στα 82 του χρόνια, αγαπητοί φίλοι και φίλες, ο Αθανάσιος Καραμάνης δεν έχει παύσει να εργάζεται και πολύ σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα νέο δίτομο έργο, όπου, με αρκετή τόλμη και τη γνώση μιας ολόκληρης ζωής, θα έλεγα, επιχειρεί να διορθώσει ορισμένα λανθασμένα πράγματα, κυρίως θεωρητικά.
Δάσκαλε, καλή δύναμη, να ολοκληρώσεις και αυτό το έργο σου. Σε ευχαριστώ για τη σημερινή σου παρουσία και, σαν τελευταία ερώτηση, θα ήθελα να σε ρωτήσω το εξής: Πώς βλέπεις την εξέλιξη, την πορεία της βυζαντινής μουσικής; Είσαι αισιόδοξος ή απαισιόδοξος;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Αισιόδοξος.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Αισιόδοξος;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Βεβαίως.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Βγαίνουν νέοι ψάλτες;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Βγαίνουν.
ΓΙΟΥΡΟΥΚΟΣ: Υπάρχουν άνθρωποι νέοι, που θέλουν να ερευνήσουν τη μουσική μας;
ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ: Πάντοτε θα υπάρχουν. Εκείνο το οποίον πρέπει να μας προβληματίσει, αγαπητέ Πρόεδρε, είναι ότι η ύπαιθρος στερείται ψαλτών. Εμείς εδώ των πόλεων είμαστε αρκετοί και βγάζουμε. Αλλά αυτούς που βγάζουμε δεν επιστρέφουν στα χωριά τους. Αυτό ακριβώς είναι το [αίτιο] που με ανάγκασε να καταπιαστώ με την νέαν παρασημαντινήν, την οποίαν θα φέρω εις φως, την αριθμητικήν νευματικήν, άμεσα φθογγόσημη, ώστε να μην υπάρχει πρόβλημα σε κανέναν που αγαπάει το βυζαντινό μέλος να γίνει κάτοχός του.
Επισυνάπτω την απομαγνητοφώνηση και σε αρχείο κειμένου, για όποιον θέλει να την έχει και στον υπολογιστή του.
 

Attachments

  • ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ-Συνέντευξη στο Γιουρούκο.doc
    22 KB · Views: 102

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Να είσαι καλά, βρε Νίκο! Σπουδαία δουλειά..
(άλλος ένας κρυπτοκαραμανικός λοιπόν:D)
 

nikosthe

Νίκος Θεοτοκάτος
Τολμώντας να σχολιάσω τα όσα λέει ο Άρχων, μια και έχω ασχοληθεί κι εγώ με το θέμα της κλίμακας τόσο του Χρυσάνθου όσο και του Πυθαγόρα, θα έλεγα καταρχήν ότι η άποψη για εισαγωγή στη μουσική μας ως βασικής κλίμακας αναφοράς της σκληρής πυθαγόρειας διατονικής, με τετράχορδο δηλ. 12-12-6 και όχι της μαλακής με 12-10-8, όπως ισχύει σήμερα, δεν θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με a priori απόρριψη, καθώς έχει προταθεί κι από άλλους και μάλιστα οι Τούρκοι στη δική τους λόγια και παραδοσιακή μουσική, που μοιάζει αρκετά με τη δική μας, έχουν υιοθετήσει την πρόταση του Καραμάνη ήδη από τις αρχές του 20ου αι. Έγραψα αναλυτικά κι εδώ ότι στην ουσία "κατασκεύασαν" τον δικό τους Γ' ήχο (το μακάμ τζαργκιάχ στη σύγχρονη εκδοχή του) με διαστήματα τόνο-τόνο-λείμμα (ημιτόνιο δηλ. συγκερασμένο) προκειμένου να τον χρησιμοποιήσουν ως κλίμακα αναφοράς για τη θεμελίωση του όλου συστήματος της μουσικής τους και με βάση αυτό τοποθέτησαν τις αλλοιώσεις που χαρακτηρίζουν τις μελωδίες των διαφόρων μακαμιών τους, όπως προτείνει στην ουσία και ο Καραμάνης.

Το σύστημα αυτό έχει οπωσδήποτε αρκετά πλεονεκτήματα: οι Τούρκοι π.χ. με το σύστημά τους έχουν πάντα μια ύφεση στο ΒΟΥ, έστω και μικρή, η οποία τους το διαφοροποιεί από αυτό του πιάνου. Εμείς, επειδή δεν έχουμε, δεν είναι και σπάνιο το φαινόμενο να σου λέει ο άλλος "πα-βου-γα-δι, όπως ρε-μι-φα-σολ". Ε, αυτό στο τουρκικό σύστημα είναι αδιανόητο, αφού η διαφορά του ΒΟΥ (ΜΙ) στο μαλακό διάτονο επισημαίνεται πάντα με ύφεση! Το σημειογραφικό αυτό σύστημα βέβαια, με το δυτικό πεντάγραμμο και τις πολλαπλές διεσοϋφέσεις, χρησιμοποιούν κι εδώ όσοι ασχολούνται με τη λόγια ανατολική μουσική στα παραδοσιακά όργανα. Ο Καραμάνης θεωρεί ότι θα πρέπει και στη φωνητική μουσική να εισαχθεί αυτό, γι' αυτό έφτασε να προτείνει μέχρι και νέα παρασημαντική "άμεσα φθογγόσιμη", όπως λέει (σαν τις ευρωπαϊκές νότες δηλαδή και όχι με ανεβοκατεβάσματα φωνών από κάποια σταθερή βάση, όπως ισχύει με την εν χρήση παρασημαντική), προκειμένου να διευκολυνθεί όποιος του αρέσει η βυζαντινή μουσική και να μαθαίνει ευκολότερα και γρηγορότερα, ώστε να πάνε ψάλτες και στην ύπαιθρο και όχι μόνο στις πόλεις, όπως λέει στο τέλος.

Αυτό μου θύμισε εκείνο το χαρακτηριστικό που είχε γράψει ένα μέλος του forum μας, με αφορμή τις θεωρητικές διαμάχες, που είχαμε κάποτε στο Ψαλτολόγιο, ότι "των οικειών ημών εμπιπρωμένων ημείς άδετε"!! Εδώ δηλ. δεν έχουμε ψάλτες στις εκκλησίες, κι εσείς μας μιλάτε για διαστήματα, καράδες, πατριαρχεία και δε συμμαζεύεται... Σεβαστή απολύτως η αγωνία του, όπως και αυτή του Άρχοντα Καραμάνη. Μην ξεχνάμε όμως ότι οι Τούρκοι, που υιοθέτησαν το σύστημα αυτό, δεν είχαν το παρελθόν το δικό μας ούτε στις θεωρητικές πραγματεύσεις ούτε στην ιστορία της παρασημαντικής (για να μην πω ότι δεν είχαν σχεδόν κανένα παρελθόν στον τομέα αυτό, αφού οι μελωδίες απομνημονεύονταν με τους ρυθμούς, τα ουσούλια...) και η πρώτη προσπάθεια για θεωρητική θεμελίωση της μουσικής τους έγινε απευθείας τον 20ο αι. Δεν ξέρω λοιπόν αν η σύγκριση με την περίπτωση των Τούρκων και η υιοθέτηση ενός παρεμφερούς συστήματος είναι τόσο εύκολη υπόθεση, τη στιγμή που εμείς έχουμε πίσω μας παλαιές γραφές, μελωδικές θέσεις, μουσική ορθογραφία και σημεία ποιότητος που έχουν άμεση σχέση με τα ψαλλόμενα (άλλο αν δεν κατανοούνται). Ακόμα και η νέα γραφή ήταν μια θυσία της περιπλοκότητας της μουσικής με σκοπό την ταχύτερη εκμάθησή της και αυτό είχε όντως επιτυχία, όπως είναι γνωστό (χαρακτηριστικό το περιστατικό με τους ψάλτες στην οικοδομή, που μόλις τους άκουσε ο Πατριάρχης και του είπαν ότι είχαν μάθει να ψέλνουν σε ελάχιστο χρόνο με το νέο σύστημα γραφής των τριών διδασκάλων, κάλεσε ξανά πίσω το Χρύσανθο στην Κωνσταντινούπολη!). Όμως όσο απλοποιείται η μουσική, τόσο αποκόβεται από το παρελθόν της και όποιος το μελετάει αυτό και βλέπει τη συνέχεια είναι πολύ επιφυλακτικός και προσεκτικός σε τέτοιες κινήσεις.

Δεν είμαι επομένως κατά της απλοποίησης της μουσικής γενικώς ως ιδέα για οποιαδήποτε μουσική. Απλοποίηση έκαναν και οι τρεις διδάσκαλοι άλλωστε. Όμως αυτοί γνώριζαν την παλαιά γραφή, γνώριζαν τη συνέχεια της μουσικής και τα όσα πρότειναν έχουν έναν κρίκο με το παρελθόν και την ουσία της μουσικής μας: ψάλλεις μεν φθόγγους, αλλά βλέπεις και τα σημεία ποιότητος και λες "γιατί το έχει εδώ αυτό το ματζαφλάρι, αφού δεν είναι φθόγγος;" ή βλέπεις π.χ. ότι άλλο σημείο το ολίγον, άλλο τα κεντήματα, άλλο η πεταστή (παρά το ότι ανεβαίνουν όλα μία φωνή) και προβληματίζεσαι. Μετά ακούς και παραδοσιακές ηχογραφήσεις (μεγάλο όπλο πράγματι!) και καταλαβαίνεις τις διαφορές και το γιατί η γραφή είναι έτσι όπως είναι και πλέον δεν ψέλνεις "επειδή είναι γραμμένο έτσι", όπως λένε πολλοί, αλλά, αντίθετα, το κείμενο είναι γραμμένο με τον τρόπο αυτό ΕΠΕΙΔΗ ΨΕΛΝΕΤΑΙ ΕΤΣΙ! Η αντικατάσταση όμως των σημείων με αριθμούς ή ο,τιδήποτε άλλο "άμεσα φθογγόσιμο" μήπως θα μας αποκόψει από το παρελθόν σημειογραφικά και σιγά-σιγά και ακουστικά (αφού δεν θα υπάρχουν τα σημεία που δίνουν την ΠΟΙΟΤΗΤΑ στο μέλος) και ο καθένας πλέον θα ψάλει όπως του κατέβει, λέγοντας "ορίστε, λέω ότι γράφει μέσα";; (που ήδη, εδώ που τα λέμε, γίνεται αυτό, φανταστείτε να εκλείψει και η γραφή...) Κι άντε μετά να του μιλήσεις για παράδοση, που υπηρέτησε άλλωστε και ο ίδιος ο Καραμάνης και δε νομίζω να ένοιωθε ωραία αν αυτό που τόσα χρόνια υπηρέτησε χανόταν σιγά-σιγά από μια νέα δικής τους έμπνευσης γραφή! Μήπως αυτά είναι πολύτιμη παρακαταθήκη, που δεν πρέπει να πάει περίπατο;; Μήπως δηλαδή η γραφή αυτή είναι το τελευταίο που μας συνδέει με τη σωστή αντίληψη για τη μουσική μας (και άρα δεν είναι καθόλου μουσειακό!) δηλ. με τα γυρίσματα στη φωνή, τις μελωδικές θέσεις, το διαστηματικό πλούτο και πολλά άλλα, που, ακόμα κι αν δεν είναι απαραίτητο να μαθαίνονται όλα στα ωδεία, αποτελούν ωστόσο αυτό που δίνει πνοή, την πεμπτουσία της μουσικής μας;; Λέω μήπως...
 
Last edited:
[Σημείωμα συντονιστή (ΔΚ)] Αντιγράφηκε από άλλο θέμα ώστε να υπάρχει και στην ενότητα του Αθ. Καραμάνη.

1. "ΔΥΝΑΜΙΣ" (Ι. ΒΟΥΤΣΙΝΑ) Διευθύνει ο Χοράρχης και Πρωτοψάλτης Ηλίας Γιουρούκος http://www.youtube.com/watch?v=rfWTCHBZmF8
2. Συνέντευξη του Άρχοντος Πρωτοψάλτου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΗ στην εκπομπή Βυζαντινό Αναλόγιο του Ηλία Γιουρούκου (Μέρος 1 από 2) http://www.youtube.com/watch?v=YCMDDvsd2No
3. Συνέντευξη του Άρχοντος Πρωτοψάλτου ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΚΑΡΑΜΑΝΗ στην εκπομπή Βυζαντινό Αναλόγιο του Ηλία Γιουρούκου (Μέρος 2 από 2) http://www.youtube.com/watch?v=u49zNuzYuog

http://www.4shared.com/file/GKAtUnmx/___HLIA_GIOUROUKOU.html
http://www.4shared.com/file/nBFuXy8h/_______1__2_PART_1_of_2avi.html
http://www.4shared.com/file/0RIrKNR0/____2_PART_2_of_2.html
 

nikosthe

Νίκος Θεοτοκάτος
Για όσους έχουν την περιέργεια για τα χωρία του Χρυσάνθου, που αναφέρει ο Καραμάνης: τα δύο αυτά χωρία είναι από τα κεφάλαια του θεωρητικού "Περί των κατά Μουσικήν Γενών" (παρ. 226) και "Περί τοις εν φθόγγοις διαφοράς" (παρ. 235) και όντως γράφει ακριβώς αυτά που λέει ο Καραμάνης. Κατηγορώντας το Χρύσανθο για διαφορά της βυζαντινής κλίμακας από την πυθαγορική, ίσως υποθέσει κάποιος πιθανή άγνοια του Χρυσάνθου για τις έρευνες του Πυθαγόρα. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια, καθώς λίγο πιο πάνω από τα χωρία που επικαλείται ο Καραμάνη, ο Χρύσανθος γράφει:
ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ (σελ. 95, παρ. 219)
Διατονικόν γένος κατά το διαπασών σύστημα έλεγον οι αρχαίοι όπερ ονόμαζον και Πυθαγορικήν οκτάχορδον, έχουσαν ούτω:
κε, ζω, νη, πα, βου, γα, δι, Κε​
Ηύρε δε αυτήν ο Πυθαγόρας οδεύουσαν από του βαρέος επί το οξύ ούτω: λείμμα, τόνος, τόνος. Ήγουν ζω νη, νη πα, πα βου. Και τούτο εστί το διά τεσσάρων σύστημα.
Δεν αγνοεί λοιπόν ο Χρύσανθος τον Πυθαγόρα. Απλώς ορίζει διαφορετικά το διάτονο της βυζαντινής μουσικής. Πιθανή τέτοια κατηγορία πιστεύω ότι είναι άδικη, όπως άδικη είναι και πιθανή κατηγορία προς το Χρύσανθο περί άγνοιας του εναρμονίου γένους, που υπονοείται κυρίως από τον Καρά: ο Χρύσανθος γνώριζε πολύ καλά τι εστί εναρμόνιο γένος στην Αρχαία Ελλάδα, αφού το περιγράφει στο θεωρητικό του. Απλώς ορίζει διαφορετικά το εναρμόνιο γένος στη δική μας μουσική (ως αποτελούμενο στο τετράχορδο από 1 τεταρτημόριο και μείζονες τόνους και όχι σπό 2 τεταρτημόρια και δίτονο, όπως στους Αρχαίους). Οι ορισμοί του Χρυσάνθου φυσικά δεν είναι αυθαίρετοι, αλλά προέρχονται από τη μουσική πράξη. Το "εγγύτερον της αληθείας" λοιπόν του Χρυσάνθου αφορά την αλήθεια ως ψαλτική μουσική πράξη και όχι ως γενικό αξίωμα για κάθε μουσική, όπως το θέτει ο Καραμάνης.

Χώρια που αυτό που λέει στο τέλος ο Καραμάνης, ότι η επιστήμη έχει αποφασίσει ότι το πυθαγορικό διάτονο είναι η βάση της μουσικής, χωράει πολύ συζήτηση, από την άποψη ότι ο Πυθαγόρας σκέφτηκε μαθηματικά ορίζοντας την κλίμακά του και η πυθαγόρεια κλίμακα δεν είναι η αρχαιότερη μουσικώς: πριν το μονόχορδο υπήρχαν τα πνευστά, που είναι και τα πρώτα μουσικά όργανα. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι πρώτες αρχαϊκές κλίμακες (που ήταν πεντάτονες και επτάτονες) δεν είχαν στους αυλούς τα σκληρά διαστήματα του Πυθαγόρα, αλλά πιο μαλακά (άλλοι υποστηρίζουν ότι είχαν ελάσσονα τόνο τον του Πτολεμαίου 12/11=9/72 και άλλοι τον του Διδύμου 10/9=11/72, δείτε περισσότερα:
α. στην εξαιρετική εισήγηση του Δημήτρη Λέκκα στο συνέδριο του ABSMH στην Παιανία το καλοκαίρι του 2009 εδώ, -επιλέγετε στη δεξιά στήλη Dimitrios Lekkas-, όπου υποστηρίζει ότι το σκληρό διάτονο προήλθε από το μαλακό και όχι το αντίστροφο
β. στην πολύ καλή μελέτη του Θ. Ματθαίου "Οι Πυθαγόριοι και τη κατάτμηση του τόνου" εδώ.)

Για να μην αδικήσουμε πάντως τον Άρχοντα, ο τρόπος που λέει ο Καραμάνης (παραγωγή υπολοίπων γενών από το σκληρό διάτονο) όντως φαίνεται να ίσχυε στην αρχαία Ελλάδα (από τον Πυθαγόρα και μετά). Απλώς η βυζαντινή μουσική, αν και έχει κρατήσει πολλούς όρους της αρχαίας ελληνικής, έχει ταυτόχρονα και πολλές διαφορές, αφού υπέστη και άλλες επιδράσεις στην πορεία.
 

vkoufog

Μέλος
Θέλει όντως τεράστια αποθέματα τόλμης για να αδικήσει κάποιος ή όχι τον Άρχοντα.
 
Top