Στιχομυθία «Άρατε Πύλας» τη Μ. Παρασκευή ή/και το Πάσχα

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
[Σημείωμα συντονιστή (ΔΚ)] Αντιγράφτηκε από το θέμα Οι ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας και η τάξις τους και μεταφέρθηκαν επόμενα μηνύματα με την υποσυζήτηση που ακολούθησε.

Ψαλλομένου ἑκάστου καθίσματος τῶν ἁγίων παθῶν ὁ ἱερεὺς θυμιᾷ τὸ ἅγιον βῆμα (ΤΑΣ κεφ. μγ') διὰ τὸ ἐπικείμενον Εὐαγγέλιον.
Κατὰ τὶς μεγάλες ὧρες δὲν λέγεται ἀλληλουάριον οὔ τε «Καὶ ὑπὲρ τοῦ καταξιωθῆναι ἡμᾶς...» (τυπικὰ εὐεργέτιδος ια'-ιβ' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 552 καὶ Κωνσταμονίτου τοῦ ἔτους 1854 ἔκδ. ὅπ. πρ. τ. 3 σ. 705).
Τὸ «Ἄρατε πύλας...» δὲν λέγεται (χφ. Σινὰ 1108 ΤΑΣ ιε' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 250).
Ὁ ἀπαραίτητος ἀσπασμὸς γίνεται στὸ τέλος τοῦ ὄρθρου τῆς ἀναστάσεως καὶ ὄχι στὸν ἑσπερινὸ τῆς ἀγάπης (τυπκὸν Ρήγα σ. 832).
Ἀκολουθεῖ ἡ ἐπιγραφὴ τοῦ κατηχητικοῦ λόγου καὶ ὁ λόγος, μετὰ δὲ τὸ Εὐαγγέλιον τὸ μήνυμα τοῦ ἐπισκόπου.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ψαλλομένου ἑκάστου καθίσματος τῶν ἁγίων παθῶν ὁ ἱερεὺς θυμιᾷ τὸ ἅγιον βῆμα (ΤΑΣ κεφ. μγ') διὰ τὸ ἐπικείμενον Εὐαγγέλιον.
Ὡραῖο αὐτό. Γιά τά ἄλλα εὐαγγέλια;

Κατὰ τὶς μεγάλες ὧρες δὲν λέγεται ἀλληλουάριον οὔτε «Καὶ ὑπὲρ τοῦ καταξιωθῆναι ἡμᾶς...» (τυπικὰ εὐεργέτιδος ια'-ιβ' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 552 καὶ Κωνσταμονίτου τοῦ ἔτους 1854 ἔκδ. ὅπ. πρ. τ. 3 σ. 705)..
Αὐτό εἶναι ἕνα θέμα πού τό ἔχει ἐπισημάνει κι ὁ ἀείμνηστος Φουντούλης καί γιά τίς περιστατικές ἀκολουθίες. Ὄντως, δέν εἶναι λειτουργία, ὁπότε δέν ἔχουμε εὐχή πρό τοῦ εὐαγγελίου καί κυρίως δέν λέγεται ὑπό τοῦ διακόνου, ὥστε νά ἔχουμε μετάβαση αὐτοῦ στόν ἄμβωνα. Ἡ συνήθεια ὅμως βλέπεις μετά τό Εἰρήνη σοι —πού κι αὐτό ἴσως δέν ὑπάρχει—, ἀκόμη δέ καί ἡ συνήθεια, ἡ ἀκουστική, γιά κάποια ἀντιφωνία (ἀντίλαλο, σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση) μεταξύ ἱερέως καί ψάλτου, τό καθιερώνει ὡς «ἀναγκαῖο κακό». Ἐπίσης —τό καί σημαντικώτερον— ἔχει ξεχαστεῖ ἡ ἔννοια καί ὁ σκοπός τοῦ ἀλληλουιαρίου.

Τὸ «Ἄρατε πύλας...» δὲν λέγεται (χφ. Σινὰ 1108 ΤΑΣ ιε' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σ. 250)..
Ποῦ ἐννοεῖς καί ποῦ τό λένε. Ἐγώ δέν τό γνωρίζω γιά πουθενά.

Ὁ ἀπαραίτητος ἀσπασμὸς γίνεται στὸ τέλος τοὺ ὄρθρου τῆς ἀναστάσεως καὶ ὄχι στὸν ἑσπερινὸ τῆς ἀγάπης (τυπκὸν Ρήγα σ. 832)..
Δέν τό γνωρίζω αὐτό, οὔτε γιά ὄρθρο οὔτε γιά ἑσπερινό, ὅτι γίνεται. Ἐδῶ κατηργήθη στή λειτουργία, πού παραγγέλεται κιόλας...

Ἀκολουθεῖ ἡ ἐπιγραφὴ τοῦ κατηχητικοῦ λόγου καὶ ὁ λόγος, μετὰ δὲ τὸ Εὐαγγέλιον τὸ μήνυμα τοῦ ἐπισκόπου.
Ἡ ἀκρίβεια· ἀλλά «τέτοια ὥρα, τέτοια λόγια». Ἐμεῖς τήν Ἐγκύκλιο πρό τοῦ «Δεῦτε λάβετε φῶς...» καί τόν λόγο τοῦ ἁγίου Χρυσοστόμου —εὐτυχῶς τό καθιέρωσα κατ᾿ ἐξαίρεσιν μιά φορά τό χρόνο— στό κοινωνικό, γιά μιά οὐσιαστική παρέμβαση καί οἰκονομία χρόνου, ἀπό τήν ἀπαράδεκτη πρόβλεψη στή ὀπισθάμβωνο.

Γιά ξαναγράψε σχετικά μέ τό ἀπολυτίκιο τοῦ ἁγίου στό τέλος τοῦ ὄρθρου· τί γίνεται; πῶς λέγεται ἐκεῖ, ἄν τηρηθεῖ ἡ ἀκρίβεια;


 

dimskrekas

Δημήτρης Σκρέκας
π. Μάξιμος;33846 said:
Ποῦ ἐννοεῖς καί ποῦ τό λένε. Ἐγώ δέν τό γνωρίζω γιά πουθενά.

Οι Παπαδιαμαντικοί ( κ όχι μόνο) μάλλον το εφαρμόζουν το βράδυ της Μ.Παρασκευής ή (και) το βράδυ της Αναστάσεως...
 
Last edited:

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Οι Παπαδιαμαντικοί ( κ όχι μόνο) μάλλον το εφαρμόζουν το βράδυ της Μ.Παρασκευής ή (και) το βράδυ της Αναστάσεως...

Kαι φέτος έκανε τον άδη ο γράφων (κρίμα που δεν το ηχογράφησα!) :D:D:D
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Οι Παπαδιαμαντικοί ( κ όχι μόνο) μάλλον το εφαρμόζουν το βράδυ της Μ.Παρασκευής ή (και) το βράδυ της Αναστάσεως...

Χριστὸς Ἀνέστη!

Ἀπὸ προσωπικὴ ἐμπειρία στὴ Βόρειο Ἑλλάδα.

Πρὸς τὸ τέλος τῆς Ἀκολουθίας τὴν Μ. Παρασκευὴ τὸ βράδυ, ἀφοῦ γίνει ἡ περιφορὰ πέριξ τοῦ ναοῦ, ποὺ καταλήγει μπροστὰ στὴν δυτικὴ εἴσοδο, ὁ ἱερεὺς μὲ τὴ βοήθεια τοῦ νεωκόρου ὑποβαστάζει τὸν Ἐπιτάφιο, καὶ ὅλοι περνοῦν ἀπὸ κάτω ἀσπαζόμενοι καὶ τὸ Εὐαγγέλιο στὰ χέρια τοῦ ἱερέα. (Σημ. Πολὺ κουραστικὴ διαδικασία)
Στὴ συνέχεια, ὅταν τελειώσει τὸ πέρασμα καὶ ὅλοι ἔχουν μπεῖ στὸ ναό, ὁ ἱερεὺς προχωρὰ στὸ κεντρικό κλίτος μέχρι τὴν Ὡραία Πύλη. Αὐτὴ εἶναι κλειστὴ μὲ τὸ παραπέτασμα. Ἐκεῖ ἐκτυλίσσεται στιχομυθία μὲ τὸν ἀναγνώστη ποὺ βρίσκεται ἑντὸς τοῦ Βήματος (ὑποδύεται τὸν Ἄδη), χρησιμοποιῶντας τοὺς παρακάτω στίχους ἀπὸ τὸν 22ο ψαλμό.

ἱερεὺς: Ἄρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης.
ἀναγνώστης: Τίς ἐστιν οὗτος ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης;
ἱερεὺς: Κύριος κραταιὸς καὶ δυνατός, Κύριος δυνατὸς ἐν πολέμῳ. Ἄρατε πύλας, οἱ ἄρχοντες ὑμῶν, καὶ ἐπάρθητε, πύλαι αἰώνιοι, καὶ εἰσελεύσεται ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης.
ἀναγνώστης: Τίς ἐστιν οὗτος ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης;
ἱερεὺς: Κύριος τῶν δυνάμεων, αὐτός ἐστιν ὁ Βασιλεὺς τῆς δόξης.

Ἀμέσως μετὰ ἀνοίγει τὸ παραπέτασμα, εἰσέρχεται ὁ ἱερεὺς στὸ Βῆμα βαστάζοντας τὸν Ἐπιτάφιο καὶ συνεχίζεται ἡ ἀκολουθία μὲ τὰ ἀπολυτίκια καὶ τὴν προφητεία.
 
Last edited:

Λάμπρος Λιασής

Παλαιό Μέλος
Αυτή την παράδοση, ακριβώς με την ίδια στιχομυθία, την θυμάμαι από πολύ μικρός στην Κύπρο, αλλά γινόταν μετά το Χριστός Ανέστη, και πριν την είσοδο στο ναό με τον Αναστάσιμο Κανόνα. Ο νέος και μορφωμένος ιερέας έμενε μέσα στο ναό και έκανε τον άδη, ενώ ο παλαιός ιερέας, ήταν έξω από το ναό, μαζί με τους πιστούς. Όταν έλεγε "Αυτός εστίν ο Βασιλεύς της δόξης", έδινε πάντα μια κλωτσιά στην πόρτα του ναού, με τόσο πάθος λες και πατούσε τον άδη στο λαιμό.
 

master_yianni

Αργός και μετά μέλους
Αυτή την παράδοση, ακριβώς με την ίδια στιχομυθία, την θυμάμαι από πολύ μικρός στην Κύπρο, αλλά γινόταν μετά το Χριστός Ανέστη, και πριν την είσοδο στο ναό με τον Αναστάσιμο Κανόνα. Ο νέος και μορφωμένος ιερέας έμενε μέσα στο ναό και έκανε τον άδη, ενώ ο παλαιός ιερέας, ήταν έξω από το ναό, μαζί με τους πιστούς. Όταν έλεγε "Αυτός εστίν ο Βασιλεύς της δόξης", έδινε πάντα μια κλωτσιά στην πόρτα του ναού, με τόσο πάθος λες και πατούσε τον άδη στο λαιμό.

Λαμπρο χρονια πολλα για την γιορτη σου. Επισης, μιας και εισαι Κυπραιος, γιατι στην Κυπρο λεγεται το Ιδου Σκοτια και Πρωι μεσα στο Ιερο, πριν το Δευτε λαβετε Φως; Ειναι τοπικο εθιμο ή ισχυει σε ολο το νησι;
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Τὸ ἴδιο ἐωθινὸ λέγεται καὶ στὴν ἐπαρχία τῆς Βόρειας Ἑλλάδας.
 

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Και σε πολλές άλλες περιοχές της χώρας για να φτάσουμε να πούμε το "Χριστός ανέστη" στις 12.
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Λαμπρο χρονια πολλα για την γιορτη σου. Επισης, μιας και εισαι Κυπραιος, γιατι στην Κυπρο λεγεται το Ιδου Σκοτια και Πρωι μεσα στο Ιερο, πριν το Δευτε λαβετε Φως; Ειναι τοπικο εθιμο ή ισχυει σε ολο το νησι;

Χριστός ανέστη!
Βρε παιδιά, εκτός και δεν κατάλαβα κατι, αυτό είναι τοπικό έθιμο ή λέγεται παντού έτσι; Νόμιζα ότι είναι μέσα στην κανονική τάξη της ακολουθίας.

ΥΓ master-yanni ύστερα από πολλές δοκιμές κατάληξες στο σωστό avatar:wink:
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τό «Ἰδοὺ σκοτία καὶ πρωί» δέν πέρασε στό ΤΜΕ, ὅπως πέρασε τό «Δεῦτε λάβετε φῶς» -σέ ὑποσημείωση βέβαια-, τό «Τὴν ἀνάστασίν σου, Χριστὲ Σωτήρ» καί τό Εὐαγγέλιον, τά ὁποῖα δέν προβλέπονται ἀπό τό ΤΑΣ.
Πλήν ὅμως αὐτό τό ἔθος ἀπό Ἁγίου Ὄρους πέρασε καί σέ ναούς τῆς Πόλεως καί ὅλης τῆς Ἑλλάδος.
Ἐμπεριστατωμένη ἐκτενής μελέτη περί τούτου τοῦ ἀρχιμανδρίτου Εἰρηναίου Δεληδήμου ἔχει δημοσιευθεῖ στήν ΣΥΜΒΟΛΗ, τ. 7, σσ. 9-19, τῆς μελέτης ταύτης ὑπαρχούσης στήν, ὑπό τῶν Ἐκδόσεων Βασ. Ῥηγοπούλου, νέα ἔκδοση «Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάς», Θεσσαλονίκη 2004, σσ. 391-402.

Νομίζω στίς Σλαβικές χῶρες μέχρι σήμερα ἄρχονται ἀπό τοῦ «Δόξα τῇ ἁγίᾳ...», ὅπως προβλέπει τό ΤΑΣ. Κάπου εἴχαμε ξαναγράψει κάτι.


 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium

Τό «Ἰδοὺ σκοτία καὶ πρωί» δέν πέρασε στό ΤΜΕ, ὅπως πέρασε τό «Δεῦτε λάβετε φῶς» -σέ ὑποσημείωση βέβαια-, τό «Τὴν ἀνάστασίν σου, Χριστὲ Σωτήρ» καί τό Εὐαγγέλιον, τά ὁποῖα δέν προβλέπονται ἀπό τό ΤΑΣ.
Πλήν ὅμως αὐτό τό ἔθος ἀπό Ἁγίου Ὄρους πέρασε καί σέ ναούς τῆς Πόλεως καί ὅλης τῆς Ἑλλάδος.
Ἐμπεριστατωμένη ἐκτενής μελέτη περί τούτου τοῦ ἀρχιμανδρίτου Εἰρηναίου Δεληδήμου ἔχει δημοσιευθεῖ στήν ΣΥΜΒΟΛΗ, τ. 7, σσ. 9-19, τῆς μελέτης ταύτης ὑπαρχούσης στήν, ὑπό τῶν Ἐκδόσεων Βασ. Ῥηγοπούλου, νέα ἔκδοση «Ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάς», Θεσσαλονίκη 2004, σσ. 391-402.

Νομίζω στίς Σλαβικές χῶρες μέχρι σήμερα ἄρχονται ἀπό τοῦ «Δόξα τῇ ἁγίᾳ...», ὅπως προβλέπει τό ΤΑΣ. Κάπου εἴχαμε ξαναγράψει κάτι.



Νομίζω ἐδῶ.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Kαι φέτος έκανε τον άδη ο γράφων (κρίμα που δεν το ηχογράφησα!) :D:D:D
Στήν τηλεοπτική ἐκπομπή πού ἀναφέραμε ἐδῶ, ὁ π. Θωμᾶς Χρυσικός, Γενικός Ἀρχιερατικός Ἐπίτροπος τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς μας σήμερα, τόν ὁποῖον γνωρίζω ἀπό λαϊκό ὡς ἐκ τῶν ἀρίστων θεολόγων, λέει —ὅπως θά ἀκούσουμε ὅταν ἀνέβει— ὅτι τό νά θεωροῦμε τό ἐσωτερικόν τοῦ Ναοῦ ὡς τόν ᾍδην εἶναι βλάσφημο. Αὐτός ὁ διάλογος μόνον ὡς μεταξύ τῶν ἀγγέλων γενόμενος μπορεῖ νά δικαιολογηθεῖ.


 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Εὐχαριστῶ domesticus. Ὄντως πολλά εἴχαμε γράψει κι ἐκεῖ. Τελικά ὅλο τά ἴδια καί τά ἴδια λέμε...
Πάντως περί αὐτοῦ καί ἄμεσα μποροῦν νά μᾶς ἐνημερώσουν οἱ κ.κ. Μάρκελλος καί Παναγιώτης.


 
Last edited:

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Όταν ομιλούμε περί των Σλάβων Ορθοδόξων πρέπει να γίνεται διαχωρισμός μεταξύ των ακολουθούντων το ΤΑΣ και εκείνων που ακολουθούν το ΤΜΕ.

Οι Ρώσσοι, οι Ουκρανοί, οι μη Σλάβοι αλλά γείτονες των Σλάβων Γεωργιανοί, οι Πολωνοί, οι Σέρβοι (σε μεγάλο ποσοστό) ακολουθούν το ΤΑΣ.

Οι Βούλγαροι και οι κάτοικοι της ΠΓΔΜ ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό το ΤΜΕ.

Οι μη Σλάβοι αλλά με Σλαβικές επιρροές στη λατρεία των Ρουμάνοι ακολουθούν το ΤΑΣ κατά βάση αν και σε περιοχές που υπήρξαν ακμάζουσες ελληνικές παροικίες συναντά κανείς και "ελληνικά" έθιμα. Σε Ρουμανικά ψαλτικά βιβλία υπάρχει το "Δεύτε λάβετε φως" (σύνθεση του αρχιερέως Ευγενίου Χουμουλέσκου, ο οποίος συνέθεσε και άλλους ύμνους με πιο γνωστό ένα "Αγαπήσω σε, Κύριε"), το Ζ' Εωθινόν σε πρωτόβαρυ (σύνθεση του εκ Πατρών μουσικοδιδασκάλου Διονυσίου Φωτεινού)- αμφιβάλλω όμως εάν ψάλλονται.

Συνεπώς στις χώρες που τηρείται το ΤΑΣ η ακολουθία γίνεται κατά την εν Τριωδίω και Πεντηκοσταρίω τάξιν: λιτανεία με ψαλμωδία "Την Ανάστασίν σου" κλπ. Αντιθέτως στις χώρες που τηρείται το ΤΜΕ γίνονται όσα και στην Ελλάδα (αν και η τελετή της Αναστάσεως γίνεται κατόπιν λιτανείας πέριξ του ναού έμπροσθεν της κεντρικής εισόδου). Η χρήση του Ζ' εωθινού δεν είναι γνωστόν στους Βούλγαρους-εκεί η λιτανεία της αναστάσεως πέριξ του ναού τρώει αρκετό χρόνο... :rolleyes:

Εξαίρεση στη Βουλγαρία αποτελεί ο Πατριαρχικός Ναός του Αγ. Αλεξάνδρου Νέφσκι στη Σόφια στον οποίο χρησιμοποιείται η ρωσσική μουσική (ακόμη και σε Εσπερινό-Όρθρο!:mad::mad:) και τηρούνται ρωσσικά έθιμα. Επίσης γνωρίζω ότι σε κάποιες Σλαβικές χώρες η Θ. Λειτουργία του Πάσχα τελείται χωριστά από την Πασχαλινή αγρυπνία (ας μην ξεχνάμε τις δυσμενείς καιρικές συνθήκες και τα χρόνια του διωγμού).
 

souldatos

Στέφανος Σουλδάτος
Το σκηνικό με τον Άδη γίνεται και στο δικό μας ναό (παλιά παράδοση). Ο ιερέας χτυπά την πόρτα δυνατά με το σταυρό (η άδεια εκκλησία αντηχεί τον ήχο) και φωνάζει στη ντουντούκα το "Άρατε πύλας...". Ο αναγνώστης από μέσα φωνάζει στο μικρόφωνο "Τις εστίν ούτος ο βασιλεύς τη δόξης;". Το ανατριχιαστικό είναι ότι η φωνή του ακούγεται ταυτόχρονα σα βουητό από τα μέσα ηχεία (η εκκλησία είναι άδεια και αντηχεί) αλλά και από τα έξω ηχεία που βρίσκονται κρεμασμένα ψηλά στο καμπαναριό. Όπως ακούς τη φωνή αυτή από κάθε κατεύθυνση, νομίζεις ότι το βουητό έρχεται από το υπερπέραν και είναι ανατριχιαστικό...
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Εἰσερχόμενος δὲ ὁ ἱερεύς ἐν τῷ βήματι ποιεῖ συναπτὴν μεγάλην καὶ μετὰ τὴν ἐκφώνησιν ἄρχεται ὁ προεστὼς τοῦ εἱρμοῦ τοῦ κανόνος ἦχος α' Ἀναστάσεως ἡμέρα λαμπρυνθῶμεν λαοί, Πάσχα Κυρίου Πάσχα» (ΤΑΣ κεφ. μf').
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Η εν λόγω στιχομυθία το Πάσχα σε βίντεο από την Ι. Μ. Βατοπαιδίου φέτος από το μπλόγκ των φίλων της μονής εδώ με φιλοξενούμενο το μητροπολίτη Λεμεσού Αθανάσιο.
 
Εμείς στον Άγιο Νικόλαο λέμε την εγκύκλιο πριν το διευχών της πανυχίδος, το <<ιδού σκοτία>> πριν το <<δεύτε λάβετε>> και τον κατηχητικό λόγο τον λέμε στο κοινωνικό.
Στον εσπερινό της Αγάπης μετά τα απόστιχα κάνουμε περιφορά γύρω από τον ναό και βγάινει όλος ο κόσμος έξω και μόλις επιστέψουμε αρχίζει η στιχομυθια του πρωεστού με τον άδη (νεωκόρο) οπου στο τέλος ανοίγει και μπαίνουμε όλοι μέσα λέγοντας το <<τίς θεός>>.
 
Top