Στιχολογία θ' (βιβλικῆς) ᾠδῆς κι ὅταν δέν ψάλλεται ἡ τιμιωτέρα

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Σύμφωνα μὲ τὸ παλαιὸ τυπικὸ ἡ στιχολογία τῶν ᾠδῶν ἀργεῖ μόνο κατὰ τὴν διακαινήσιμο ἑβδομάδα (χφ. πατριαρχικῆς βιβλιοθήκης τοῦ Καΐρου 450 ΤΑΣ τοῦ 1442 ἔκδ. Dmitrievskij τ. 3 σσ. 221 -222, κεφ. ογ’ τῶν Ἀπορουμένων τῶν ἐντύπων ΤΑΣ, χφ. British Library Add. 16398 μηναῖο Δεκεμβρίου τοῦ ἔτους 1460 φ. 133v). Τὸ ὑπόλοιπο ἔτος, ἀκόμη καὶ ὅταν «ἡ τιμιωτέρα οὐ ψάλλεται, στιχολογεῖται ἡ θ’ ᾠδὴ (Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον ...)» (τυπικὸ μ. Διονυσίου σσ. 15, 86, 90, 131, 145, 195, 259, 394, 402).
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Τότε ἀκόμη καὶ ὅταν «ἡ τιμιωτέρα οὐ ψάλλεται, στιχολογεῖται ἡ θ’ ᾠδὴ (Μεγαλύνει ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον ...)» (τυπικὸ μ. Διονυσίου σσ. 16, 86, 90, 131, 145, 195, 259, 394, 402).
Ἔτσι ἤ πῶς ἑρμηνεύεις δηλ. τό «ἡ θ΄ ὠδὴ μετὰ τῶν μεγαλυναρίων προηγουμένης τῆς στιχολογίας»; Πρακτικά πῶς γίνεται;
Πάντως αὐτό εἶναι ἐνδιαφέρον, γιατί ἐγώ ἐδῶ βλέπω τήν (μεταγενέστερη) σύνταξη τῶν μεγαλυναρίων ἀντί τῶν στίχων τῆς ᾠδῆς τῆς Θεοτόκου. Καί τά δύο μαζί πῶς νά γίνεται; Μήπως πρόκειται γιά διατύπωση δύο διατάξεων (ἐν ἐξελίξει); Παλαιότερα δηλ. ἐψάλλοντο οἱ στίχοι τῆς ᾠδῆς τῆς Θεοτόκου μέ τά τροπάρια καί αὐτοί ἀντικαταστάθηκαν ἀπό τά μεγαλυνάρια καί στίς διατάξεις τοῦ (νεώτερου κατά τά ἄλλα) ΤΔ ἔμειναν καί τά δύο; Ἐπίσης γνωρίζουμε ὅτι στή στιχολογία τῆς θ΄ συμπεριλαμβάνεται καί ἡ προσευχή Ζαχαρίου. Ἐννοεῖται κι αὐτή;

Σχετικά (ὑμέτερα) ἐδῶ, ἐδῶ κι ἐδῶ.

 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Τὰ μεγαλυνάρια ψάλλονται πρὸ τοῦ τροπαρίου μετὰ τὸν στίχον τῆς βιβλικῆς ᾠδῆς» (Ἰ. Φουντούλη Μοναχικὸς ὄρθρος 1972 σ. 10, βλ. καὶ σσ. 90-93).

Τὰ μεταγενέστερα μεγαλυνάρια ὁρισμένων ἑορτῶν ἀφοροῦν τὰ τροπάρια καὶ δὲν σχετίζονται μὲ τὴν ἀργία ἤ μὴ τοῦ «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν» - «Τὴν Θεοτόκον ἐν ὕμνοις μεγαλύνομεν».
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

«Τὰ μεγαλυνάρια ψάλλονται πρὸ τοῦ τροπαρίου μετὰ τὸν στίχον τῆς βιβλικῆς ᾠδῆς» (Ἰ. Φουντούλη Μοναχικὸς ὄρθρος 1972 σ. 10, βλ. καὶ σσ. 90-93).
Ἐκεῖ πρόκειται γιά τόν ὄρθρο τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, πού προβλέπεται ἡ Τιμιωτέρα καί αὐτό πού λές γίνεται μέ τούς στίχους τῆς ᾠδῆς Ζαχαρίου (ἄν καί δέν εἶναι ἀπόλυτος ὁ Φουντούλης). Δέν ἀπαντᾶς ὅμως στό θέμα πού ἐσύ ἔθεσες καί στίς παραπομπές ἀπό τό ΤΔ, πού δέν εἶναι τέτοια περίπτωση. Τί γίνεται ὅταν «ἡ τιμιωτέρα οὐ στιχολογεῖται, ἀλλά ψάλλεται ἡ θ΄ ὠδὴ μετὰ τῶν μεγαλυναρίων προηγουμένης τῆς στιχολογίας»; Τί σημαίνει καί πῶς γίνεται;
Καί ἐπειδή τό θέμα τό περιόρισες στή διακαινήσιμο, πῶς πρέπει νά ψάλλουμε τήν θ΄ τοῦ Πάσχα;


Τὰ μεταγενέστερα μεγαλυνάρια ὁρισμένων ἑορτῶν ἀφοροῦν τὰ τροπάρια καὶ δὲν σχετίζονται μὲ τὴν ἀργία ἤ μὴ τοῦ «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν» - «Τὴν Θεοτόκον ἐν ὕμνοις μεγαλύνομεν».
Ἀφοῦ εἶναι μεταγενέστερα, γιά ποιό λόγο συντάχθηκαν; Μήπως γιά νά ἀντικαταστήσουν τούς στίχους τῆς Τιμιωτέρας, πού δέν προβλέπεται ἤ προβλέπονταν (οἱ στίχοι) καί ἐξέπεσαν;
Ὄντως σχετίζονται αὐτές οἱ περιπτώσεις μὲ τὴν ἀργία τοῦ «Τῷ Κυρίῳ ᾄσωμεν» - «Τὴν Θεοτόκον ἐν ὕμνοις μεγαλύνομεν», ἤτοι τῆς μή προβλέψεως Τιμιωτέρας γιά τήν θ΄ (γι᾿ αὐτό ἐπεξεργάστηκα καί τό προηγούμενό μου -πρβλ. Συμβολή, τ. 22, σσ. 34, 35 καί τ. 20 σσ. 27, 2:cool:.

 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Διόρθωσα τὸ #1.
Οἱ κανόνες συνετέθησαν γιὰ τις θεμελιώδεις βιβλικὲς ᾠδές, οἱ ὁποῖες ἀργοῦν μόνο τὴ διακαινήσιμο. Οἱ περισσότεροι ὅμως παρεξήγησαν τὸ κεφ. οβ' τῶν Ἀπορουμένων καὶ τὸ ἐξέλαβαν ὅτι ἀφορᾶ τὴ στιχολογία τῶν ᾠδῶν.
Τὸν ὑπόλοιπο χρόνο ψάλλεται ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου καὶ ἡ τοῦ Ζαχαρίου, καὶ στοὺς τελευταίους 8, 14, ἤ 16 στίχους μετὰ ἀπὸ κάθε βιλικὸ στίχο ψάλλονται τὰ τυχὸν μεγαλυνάρια. Τὸ Πάσχα καὶ τὴ διακαινήσιμο παραλείπονται οἱ βιβλικοὶ στίχοι.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Διόρθωσα τὸ #1.
Κι ἐγώ ἄλλαξα τόν τίτλο ἐπί τό σαφέστερον.


Οἱ κανόνες συνετέθησαν γιὰ τις θεμελιώδεις βιβλικὲς ᾠδές, οἱ ὁποῖες ἀργοῦν μόνο τὴ διακαινήσιμο. Οἱ περισσότεροι ὅμως παρεξήγησαν τὸ κεφ. οβ' τῶν Ἀπορουμένων καὶ τὸ ἐξέλαβαν ὅτι ἀφορᾶ στὴ στιχολογία τῶν ᾠδῶν.
Σαφές. Ἔχει ἐξηγηθεῖ κι ἐδῶ (καί ὅπου παρέπεμψα καί πρίν).


Τὸν ὑπόλοιπο χρόνο ψάλλεται ἡ ᾠδὴ τῆς Θεοτόκου καὶ ἡ τοῦ Ζαχαρίου, καὶ στοὺς τελευταίους 8, 14, ἤ 16 στίχους μετὰ ἀπὸ κάθε βιβλικὸ στίχο ψάλλονται τὰ τυχὸν μεγαλυνάρια. Τὸ Πάσχα καὶ τὴ διακαινήσιμο παραλείπονται οἱ βιβλικοὶ στίχοι.
Ὁ ὑπόλοιπος χρόνος περιλαμβάνει καί τίς δεσποτικές καί θεομητορικές ἑορτές, πού ἐνῶ κατά τό ΤΔ οἱ κανόνες εἶναι «ἄστιχοι», στήν θ΄ διασώζει τήν ἀρχαιότατη αὐτή τάξη.
Αὐτό ἤθελες νά μᾶς δείξεις κι εὐχαριστοῦμε.
Ἔχουμε ἀποκρυνθεῖ ὅμως πολύ ἀπό αὐτή τήν τάξη. Καλόν εἶναι ὅμως νά τά γνωρίζουμε.

ΥΓ. Πάντως γιά τήν ἀνάγκη συντάξεως τῶν (μεταγενέστερων) μεγαλυναρίων συνεχίζω νά ἐρωτῶ «γιά ποιό λόγο συντάχθηκαν; Μήπως γιά νά ἀντικαταστήσουν τούς στίχους τῆς τιμιωτέρας, πού δέν προβλέπεται, ἤ πού ἐνῶ προβλέπονταν (οἱ στίχοι), ἐξέπεσαν;».

 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος

ΥΓ. Πάντως γιά τήν ἀνάγκη συντάξεως τῶν (μεταγενέστερων) μεγαλυναρίων συνεχίζω νά ἐρωτῶ «γιά ποιό λόγο συντάχθηκαν; Μήπως γιά νά ἀντικαταστήσουν τούς στίχους τῆς τιμιωτέρας, πού δέν προβλέπεται, ἤ πού ἐνῶ προβλέπονταν (οἱ στίχοι), ἐξέπεσαν;».


Μᾶλλον αὐτὸ συνέβη. Οἱ ᾠδὲς α'-η' ἐψάλλοντο ἄνευ στίχων-ἀδιακόσμητες. Ἡ τελευταία καὶ σπουδαιότερη ᾠδὴ τοῦ κανόνα (ἤ τῶν δύο κανόνων) ὄχι. Ἀντικατεστάθησαν οἱ στίχοι τοῦ «Μεγαλύνει...», τὸ ὁποῖο εἶναι καὶ ἡ σπουδαιότερη βιβλικὴ ᾠδή, μὲ παρόμοια μεγαλυνάρια (ἐκτὸς αὐτὸ τῆς Ἀναλήψεως), ἐνὼ ἡ ᾠδὴ τοῦ Ζαχαρίου ἀγνοήθηκε τελείως.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Οἱ περισσότεροι ὅμως παρεξήγησαν τὸ κεφ. οβ' τῶν Ἀπορουμένων καὶ τὸ ἐξέλαβαν ὅτι ἀφορᾶ τὴ στιχολογία τῶν ᾠδῶν.


Βλ. τυπικὸ μονῆς Κασούλων ιβ'-ιγ' αἰ. (Dmitrievskij τ. 1 σ. 814) καὶ χφ. Βατοπεδίου 320 τραπεζουντιακὸ τυπικὸ τοῦ ἔτους 1346 (Dmitrievskij τ. 3 σ. 450).
 
Last edited:
Top