Στιχηρά των αίνων (και των εσπερίων): σύντομα ή αργά;

Θα ήθελα την άποψη των μελών για κάτι που με απασχολεί όσο αφορά τα αναστάσιμα στιχηρά των αίνων.
Γιατί έχει καθιερωθεί στα αναστάσιμα στιχηρά να ψέλνονται αναλόγως με τον ήχο άλλα σε σύντομο μέλος και άλλα σε αργό;
Υπάρχει άραγε κάποια ανάλογη διάταξη του τυπικού που να μας λέει κάτι πάνω σε αυτό και αν όχι πώς έχει καθιερωθεί οικουμενικώς κάποιος άγραφος νόμος.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Θα ήθελα την άποψη των μελών για κάτι που με απασχολεί όσο αφορά τα αναστάσιμα στιχηρά των αίνων.
Γιατί έχει καθιερωθεί στα αναστάσιμα στιχηρά να ψέλνονται αναλόγως με τον ήχο άλλα σε σύντομο μέλος και άλλα σε αργό;
Υπάρχει άραγε κάποια ανάλογη διάταξη του τυπικού που να μας λέει κάτι πάνω σε αυτό και αν όχι πώς έχει καθιερωθεί οικουμενικώς κάποιος άγραφος νόμος.
Πιστεύω πως πρόκειται για άγραφο τυπικό, για προφορική παράδοση. Γιατί του δ', του βαρέος και του πλ. δ' να τα λέμε ειρμολογικά και τα υπόλοιπα στιχηραρικά; Αντίστοιχα ισχύουν και για τα στιχηρά του Εσπερινού. Γιατί στο Άγ. Όρος τα λένε όλα αυτά στιχηραρικά; Ακόμη, και τα Απόστιχα του Εσπερινού δε λέγονται όλα ειρμολογικά, του β' λέγονται στιχηραρικά.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Δέν εἶναι σέ καμμία περίπτωση θέμα τυπικοῦ, γι᾿ αὐτό μεταφέρω τό θέμα (μᾶλλον) στήν καθιερωθεῖσα/παγιωθεῖσα κατά μεγάλο ποσοστό ψαλτική παράδοση, πού σημαίνει ὅτι ὑπάρχει καί διάσταση ἀπόψεων.
Τό θέμα δέν ἀφορᾶ μόνον στά στιχηρά τῶν αἴνων ἀλλά καί στά στιχηρά καί ἀπόστιχα τοῦ ἑσπερινοῦ (ἐκτός ἄν κάποιοι -ὅπως ἔχουμε τονίσει πάλιν- δέν ψάλλουν ποτέ ἀναστάσιμους ἑσπερινούς).
Ὑπάρχει ἕνα θέμα «Μέλη αναστασιματαρίου νέον αργόν και νέον σύντομον μέλος», ἀλλά χρειάζεται ἡ γνώση τῶν θεμἀτων τοῦ Ἀναστασιματαρίου καί ἐνδεχομένως ἄλλων θεμάτων θεωρίας καί πράξεως τῆς ψαλτικῆς.

Προσωπικῶς γνωρίζω ὅτι αὐτή ἡ καθιέρωση (ὅπως λές) ἔχει σχέση μέ τήν προβολή (θά λέγαμε) τῶν κύριων χαρακτηριστικῶν κάποιων ἤχων, πού διασώζονται στό στιχηραρικό μέλος (ἁρμόζον σέ στιχηρά -καί κατ᾿ ἄλλους πρέπει σέ ὅλους τούς ἤχους ἔτσι νά λέγωνται-), ἐνῶ σέ ἄλλους ἤχους δέν διαφέρουν αὐτά στά εἱρμολογικά (μέλος γιά εἱρμούς) καί ὡς ἐκ τούτου προτιμῶνται, χάριν συντομίας, κάτι πού εἶναι θεμιτό καί ἐπιθυμητό.

Οἱ πλέον ἁρμόδιοι ἄς συνεχίσουν τή συζήτηση.


 
  • Like
Reactions: tzo

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Πρόκειται για μελικές επιλογές προερχόμενες σαφώς από την παράδοση του Πατριαρχικού ναού και διαφέρουν μέσα στο χρόνο. Ο Πέτρος, ο Βουδούρης και ο Πρίγγος που καταγράφουν την πατριαρχική παράδοση τριών χρονικών περιόδων, έχουν ομοιώτητες αλλά και διαφορές όπως φαίνεται και στην εξήγηση του Γρηγορίου αλλά και στους κώδικες με τη γραφή του πρώτου. Στις νεώτερες εκδόσεις του αναστασιματάριου όπως αυτή του Ιωάννου Πρωτοψάλτου όπου συμπληρώνονται τα κενά, δίνεται πλέον η δυνατότητα να καθορίσει ο καθένας τις επιλογές του βάσει των αναγκών και του περιβάλοντος στο οποίο κινείται.
Κ. Γκόλια, δουλειά του τυπικού (του έγγραφου) δεν είναι να καθορίζει τέτοιους τομείς της ψαλτικής, οπότε θα σας πρότεινα να μην δεσμεύεστε, εφόσον όπως παρατηρείται και από τον πρώτο σύνδεσμο που παραπέμπει ο π. Μαξιμος, οι επιλογές και σήμερα διαφέρουν και ο καθένας έχει τους λόγους του για αυτό.
 
Last edited:

π. Ραφαήλ Γκουρβέλος

Βλάσιος-Ραφαήλ Γκουρβέλος
Στο αναστασιματάριο του Πέτρου Εφεσίου του 1820, όπου ασφαλώς καταγράφεται μία πρόταση,
ίσως και η τάξη της εποχής, έχουμε:

1. Στιχηρά εσπερινού:Πάντοτε αργοσύντομα.

2. Στιχηρά αίνων:Σύντομα στους ήχους τρίτο, βαρύ και πλ. δ΄.
Στους υπόλοιπους ήχους αργοσύντομα.
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Ανάλογα και με τον χρόνο της ακολουθίας μπορεί ασφαλώς κάποιος να ψάλλει και τα κατά μίμηση του σύντομου ειρμολογικού γένους μελοποιημένα στιχηρά. Κάπου είχε ανέβει μια ηχογράφηση του Στανίτσα όπου ψάλλει τα στιχηρά των Αίνων του πλ. β' (αν θυμάμαι καλά) ήχου με τον τρόπο αυτό.
Το αυτό μπορεί να γίνει αναλόγως και με τα θεοτοκία των αποστίχων στους αναστάσιμους εσπερινούς τα οποία μπορούν να ψάλλονται στιχηραρικά, και με πολλούς άλλους ύμνους.
 

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Επίσης μία καλή ευκαιρία ψαλμώδησης των σύντομων δογματικών λεγομένων θεοτοκιών (δεν είναι αυτά ακριβώς, αλλά ξέρετε σε ποια αναφέρομαι) είναι οι εσπερινοί των Παρασκευών όπου αποδίδονται οι ήχοι αφόσον δεν συντρέχει κάποιος επίσημα (ή ανεπίσημα, πλέον είναι τόσο θολά αυτά) εορταζόμενος Άγιος. Για όσους φυσικά ψάλλουν καθημερινές...
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Δὲν ψάλλεται ἀργοσύντομο κεκραγάριο πρὸ συντόμων στιχηρῶν, τὰ δὲ ἀργὰ κεκραγάρια ἀντιστοιχοῦν σὲ στιχηρά τοῦ ἀργοῦ στιχηραρίου καὶ ψάλλονται μόνο πρὸ αὐτῶν.

Δὲν ψάλλεται ἀργοσύντομον πασαπνοάριον πρὸ συντόμων στιχηρῶν, τὰ δὲ ἀργὰ πασαπνοάρια ἀντιστοιχοῦν σὲ στιχηρὰ τοῦ ἀργοῦ στιχηραρίου καὶ ψάλλονται μόνο πρὸ αὐτῶν.
 

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Αυτό που αναφέρει ο κ. Θεοδωράκης έχει μία αισθητική λογική, στην οποία όμως δυστυχώς καμία εκ των καταγραφών της πατριαρχικής παράδοσης δεν ήταν απόλυτα συνεπείς. Όυτε ο Πέτρος όπως αναφέρει ο κ. Μακρής, ούτε ο Πρίγγος, ούτε ο Βουδούρης π.χ. οι αίνοι του Βαρέως ήχου.

Όμως στην άποψη του κ. Θεοδωράκη που ορθώς άπτεται της αισθητικά μελικής αλληλουχίας που πρέπει να ακολουθείται και στον πρώτο στίχο του ψαλμού και στα μετέπειτα στιχηρά, θα πρόσθετα ότι υπάρχει και το θέμα της παρεμβολής της στιχολογίας (θεωρώντας ως δεδομένο ότι αυτή ψάλλεται), είτε αναφερόμαστε στα εσπέρια είτε στους αίνους, η οποία παντού καταγράφεται στο καθ' ομοίωση του σύντομου ειρμολογικού είδους μελοποιΐας. Στην περίπτωση αυτή, εφόσον π.χ. είναι η σειρά του πρώτου ήχου όπου όλες οι καταγραφές συμφωνούν στην ψαλμώδησή του κατά το νέο στιχηραρικό είδος μελοποιΐας, ούτως ή άλλως χαλάει η συνταγή αισθητικά, με την παρεμβολή των στιχολογιών. Πιθανόν αυτός να ήταν και ένας από τους λόγους για την ύπαρξη της προαναφερόμενης ασυνέπειας στα γραπτά κείμενα.
 

Λεωνίδας

Λεωνίδας Γαρουφαλῆς
Ἔχω ἀκούσει ὅτι καί ὁ Σπ.Περιστέρης ἐνίοτε στόν πλάγιο τοῦ πρώτου ἔψαλλε σύντομα τούς αἴνους (ἐκ τοῦ Κε), ἴσως ὅταν ὑπῆρχε πίεση χρόνου.
 

PANAG

Παλαιό Μέλος
Ἔχω ἀκούσει ὅτι καί ὁ Σπ.Περιστέρης ἐνίοτε στόν πλάγιο τοῦ πρώτου ἔψαλλε σύντομα τούς αἴνους (ἐκ τοῦ Κε), ἴσως ὅταν ὑπῆρχε πίεση χρόνου.
εγώ τον άκουγα στο ΄ραδιόφωνο να λέει τα σύντομα στον πλα. Αλήθεια είναι
 
Τα τροπάρια των αίνων του πλ. α΄ ήχου σε ειρμολογικό είδος είναι μια καλή λύση για την Κυριακή του Τυφλού, καθώς ταιριάζουν με τα "Πάσχα ιερόν" που ακολουθούν.

Μια φορά το χρόνο, λοιπόν, τα ψέλνω κι εγώ έτσι για... αλλαγή! Οι πιο προσεκτικοί από το εκκλησίασμα ξαφνιάζονται, μάλλον ευχάριστα.
 

Λάτρης Β.Μ.

Παράφωνος ερασιτέχνης!
Όταν υπάρχει πίεση χρόνου, τότε λέω πάσα πνοή-αινείτε και τα στιχηρά σύντομα.
Χωρίς βέβαια να αποκλείονται περιπτώσεις που υπάρχει άνεση χρόνου.
Έχουν και τα σύντομα μέλη τη χάρη τους.
 

PANAG

Παλαιό Μέλος
Ἔχω ἀκούσει ὅτι καί ὁ Σπ.Περιστέρης ἐνίοτε στόν πλάγιο τοῦ πρώτου ἔψαλλε σύντομα τούς αἴνους (ἐκ τοῦ Κε), ἴσως ὅταν ὑπῆρχε πίεση χρόνου.

πάντοτε τα έψελνε έτσι. Και τώρα στη μητρόπολη Αθηνών έτσι τα λένε.
 
Εδω και πολλά χρόνια έχει επικρατήσει στα στιχηρα των αινων στους ήχους Α,Β,ΠΛ Α.ΠΛ Β να ψέλνουμε απο το αργοσυντομο αναστασύματαριον

Στους άλλους ήχους Γ,Δ,ΒΑΡΥ ΚΑΙ ΠΛ Δ να ψάλουμε τα σύντομα

Υπάρχει κάποια παράδοση γιαυτο;

Ευαριστώ πολύ
 

ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Παλαιό Μέλος
Εδω και πολλά χρόνια έχει επικρατήσει στα στιχηρα των αινων στους ήχους Α,Β,ΠΛ Α.ΠΛ Β να ψέλνουμε απο το αργοσυντομο αναστασύματαριον
Στους άλλους ήχους Γ,Δ,ΒΑΡΥ ΚΑΙ ΠΛ Δ να ψάλουμε τα σύντομα
Υπάρχει κάποια παράδοση γιαυτο;
Ευαριστώ πολύ
Η παράδοση της ψαλμώδησης των αναστασίμων της οκτωήχου (σε ποιούς ήχους στιχηραρικά σε ποιούς σύντομα) έχει καταγραφεί στο Αναστασιματάριο του Πρίγγου, και επιβεβαιώνεται από τα ακούσματα του αειμνήστου Θρ. Στανίτσα που έχω, ο οποίος τηρούσε αυτή την παράδοση απαρέγκλιτα.
Εμένα αυτό μου φτάνει και μου περισσεύει, αλλά και δεν θα κακκίσω κάποιον που θα επιλέξει να ψάλει τα σύντομα αναστάσιμα στιχηρά πχ του πλ. Β' ήχου.
Θυμάμαι σε εσπερινό Σαββάτου με τρίτο ήχο ο φίλος μου Παν. Τζανάκος έψαλε τα στιχηραρικά αναστάσιμα μετά από την σύντομη στιχολογία «Θού Κύριε».
Τώρα θα σας βάλω σε πειρασμό, λέγοντάς σας το λόγο που εψάλησαν έτσι....:wink: Υπήρχε εκλεκτό ακροατήριο**!!! και ήρθαμε στο ... τσακίρ κέφι!!!:D
**Όχι βέβαια του ... λεγομένου ασθενούς φύλου:wink: (εξήγηση για αποφυγή παρεξήγησης).
 

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ

Παλαιό Μέλος
Τα τροπάρια των αίνων του πλ. α΄ ήχου σε ειρμολογικό είδος είναι μια καλή λύση για την Κυριακή του Τυφλού, καθώς ταιριάζουν με τα "Πάσχα ιερόν" που ακολουθούν.
Μια φορά το χρόνο, λοιπόν, τα ψέλνω κι εγώ έτσι για... αλλαγή! Οι πιο προσεκτικοί από το εκκλησίασμα ξαφνιάζονται, μάλλον ευχάριστα.
Τυχαία, είδα το παρόν θέμα, εντοπίζοντας το εξής λαθάκι:
Τα τροπάρια των Αίνων, όταν ψάλλονται σύντομα, ανήκουν και πάλι στο Στιχηραρικό είδος μελοποιίας, αλλά, πλέον στο σύντομο Στιχηραρικό!
Είναι, κατά τη γνώμη μου, λάθος να ονομάζουμε κάθε σύντομη μελωδία, ειρμολογική!
 

Κων/νος Βαγενάς

Κωνσταντίνος
Τυχαία, είδα το παρόν θέμα, εντοπίζοντας το εξής λαθάκι:
Τα τροπάρια των Αίνων, όταν ψάλλονται σύντομα, ανήκουν και πάλι στο Στιχηραρικό είδος μελοποιίας, αλλά, πλέον στο σύντομο Στιχηραρικό!
Είναι, κατά τη γνώμη μου, λάθος να ονομάζουμε κάθε σύντομη μελωδία, ειρμολογική!

Γι' αυτό το ζήτημα θα μπορούσε να ανοιχθεί θέμα, διότι σύντομο στιχηράριο είναι αυτό που λέμε όλοι στιχηράριο σήμερα, δηλαδή του Πέτρου, σε αντίθεση με το αργό π.χ. του Ιακώβου και παλιότερα.
Απ' την άλλη τα ιδιόμελα στιχηρά δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ειρμοί - αυτόμελα ή προσόμοια (ή μπορούν ενίοτε;) άρα ούτε ειρμολογικά είναι. Απ' την άλλη ο κλάδος του εκάστοτε ήχου που χρησιμοποιούν είναι ο αντίστοιχος ειρμολογικός.
Ίσως η Οκτώηχος είναι από μόνη της κεφάλαιο. Ούτε είμαστε βέβαιοι για την προέλευση και επικράτηση των συντόμων.
 
Last edited:
Top