[Ερώτηση] Σταυροθεοτοκία

petros

Παλαιό Μέλος
Θα ήθελα να ανοίξουμε το θέμα για το πότε ψάλλονται στην θέση τον θεοτοκίον τα σταυροθεοτοκία.
Έχω ακούσει διάφορα πράγματα (ψάλλονται όταν δεν θα τελεστεί το πρωί Θεία Λειτουργία αλλά μόνο Όρθρος) αλλά θα ήθελα την άποψη σας...:confused:
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Ψάλλονται σὲ σταυρώσιμες ἡμέρες (Τετάρτη καὶ Παρασκευή), ὅταν εἶναι μόνα τους, ὅπως κατὰ τὴν α' Αὐγούστου καὶ κστ' Σεπτεμβρίου διὰ τὸν παρὰ τὸν Σταυρὸ μαθητὴ καὶ σὲ σταυρώσιμες περιόδους, ὅπως τὰ ἐξαποστειλάρια τῆς γ' Αὐγούστου (περίοδος προόδου τιμίου Σταυροῦ) καὶ κ' Σεπτεμβρίου (μεθέορτα Ὑψώσεως)).
 
Last edited:
ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΣΤΑΥΡΟΘΕΟΤΟΚΙΩΝ

Θα ήθελα να θέσω κάποια (αρκετά) ερωτήματα σχετικά με τη χρήση των σταυροθεοτοκίων:
1. Βάσει ποιου κριτηρίου κάποια ακολουθία διαθέτει ή όχι σταυροθεοτοκία;
2. Είναι γνωστό ότι στα παλαιότερα λειτουργικά βιβλία ήταν ευρύτερη η χρήση τους. Για ποιο λόγο περιορίστηκαν;
3. Για ποιο λόγο εντός της ίδιας ακολουθίας είναι δυνατόν τα ιδιόμελα δοξαστικά του Εσπερινού να συνοδεύονται από σταυροθεοτοκία , ενώ το των αίνων όχι; Πρόκειται περί τυπογραφικής αβλεψίας;
4. Για ποιο λόγο όμοιας βαρύτητας ακολουθίες άλλες διαθέτουν σταυροθεοτοκία ενώ άλλες όχι ;
5.Υπάρχει διαφορά στήν Τυπική διάταξη των ακολουθιών με σταυροθεοτοκία και των ομοίων τους άνευ σταυροθεοτοκίων;
6. Τι γίνεται όταν μία ακολουθία του Μηναίου άνευ σταυροθεοτοκίων συμπέσει Τετάρτη ή Παρασκευή. Ψάλλονται κανονικά τα σταυροθεοτοκία της Παρακλητικής πχ στα καθίσματα των στιχολογιών του Όρθρου ή αντικαθίστανται από θεοτοκία;
7. Υπάρχουν περιπτώσεις που πρέπει να καταλιμπάνονται τα τυχόν υπάρχοντα σταυροθεοτοκία σε ακολουθία του Μηναίου ή που πρέπει να προστεθούν μη υπάρχοντα σταυροθεοτοκία;
8. Συνδέεται η ύπαρξη σταυροθεοτοκίων:
α. με τη χρήση του «Θεός Κύριος» ή του «Αλληλούια» στον Όρθρο;
β. με την ύπαρξη ή μη Μεγάλης Δοξολογίας; Δηλαδή τα ,τυχόν, υπάρχοντα σταυροθεοτοκία κωλύουν τη Μεγάλη Δοξολογία;
γ. με την τέλεση ή μη Θείας Λειτουργίας;
δ. με την κατάλυση της νηστείας της Τετάρτης ή Παρασκευής;
9. Τα σχετικά με τα σταυροθεοτοκία αντιμετωπίζονται καθ’ όμοιο τρόπο απ’ όλα τα Τυπικά ή υπάρχουν διαφοροποιήσεις; Ποιες και που οφείλονται;

Τα παραπάνω ερωτήματα περί τα σταυροθεοτοκία αφορούν κυρίως τα Παλαιά Τυπικά (αλλά και το ισχύον) και προκύπτουν γιατί από τα λειτουργικά μας βιβλία αλλά και από διάφορα Τυπικά δεν φαίνεται να υπάρχει σταθερός κανόνας που να διέπει τη χρήση τους.

Οι ειδήμονες του ψαλτολογίου θα μπορούσαν να μας διαφωτίσουν;

Ευχαριστώ εκ των προτέρων και συγχωρέστε μου την πληθώρα αλλά και τη συνάφεια των ερωτημάτων.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
1. Βάσει ποιου κριτηρίου κάποια ακολουθία διαθέτει ή όχι σταυροθεοτοκία;

Τὰ σταυροθεοτοκία ὡς θρηνητικὰ δὲν ἁρμόζουν σὲ ἑορταζόμενους ἁγίους καὶ ἀκολουθίες Κυριακῶν.



2. Είναι γνωστό ότι στα παλαιότερα λειτουργικά βιβλία ήταν ευρύτερη η χρήση τους. Για ποιο λόγο περιορίστηκαν;

Ἡ ἀπελευθερωμένη ἀπὸ τὸν Τουρκικὸ ζυγὸ Ἐλλάδα ἐπιθυμοῦσε καὶ μποροῦσε νὰ ἔχει περισσότερα «πανηγύρια», καταλύσεις, ὅπως καὶ ἐλευθερία μουσικῶν ἐκκλησιαστικῶν συνθέσεων.



3. Για ποιο λόγο εντός της ίδιας ακολουθίας είναι δυνατόν τα ιδιόμελα δοξαστικά του Εσπερινού να συνοδεύονται από σταυροθεοτοκία , ενώ το των αίνων όχι; Πρόκειται περί τυπογραφικής αβλεψίας;

Τὰ σταυροθεοτοκία τῶν αἴνων δὲν ταίραιζαν μὲ τὴν Μεγάλη Δοξολογία ποὺ προσπαθοῦσαν νὰ εἰσάγουν.



4. Για ποιο λόγο όμοιας βαρύτητας ακολουθίες άλλες διαθέτουν σταυροθεοτοκία ενώ άλλες όχι;

Οἱ λαοφιλεῖς ἅγιοι τὰ «ἀπωθοῦσαν». Τὰ παλαίτυπα Μηναῖα μέχρι τὸ 1700 εἶναι ὁ ὁδηγός.



5.Υπάρχει διαφορά στήν Τυπική διάταξη των ακολουθιών με σταυροθεοτοκία και των ομοίων τους άνευ σταυροθεοτοκίων;

Ὅταν τὰ παλαίτυπα ἔχουν σταυροθεοτοκία, τὰ ἀπολυτίκια ἐπισφραγίζονται μὲ θεοτοκία τῶν μὴ ἑορταζομένων ἁγίων.



6. Τι γίνεται όταν μία ακολουθία του Μηναίου άνευ σταυροθεοτοκίων συμπέσει Τετάρτη ή Παρασκευή. Ψάλλονται κανονικά τα σταυροθεοτοκία της Παρακλητικής πχ στα καθίσματα των στιχολογιών του Όρθρου ή αντικαθίστανται από θεοτοκία;

Ψάλλονται κανονικὰ τὰ σταυροθεοτοκία της Παρακλητικῆς καὶ τῶν παλαιτύπων μηναίων ἤ, ἀντὶ τῶν παλαιτύπων, ἄλλα τῆς Παρακλητικῆς ὁμόηχα προσόμοια κατ’ ἐκλογήν.



7. Υπάρχουν περιπτώσεις που πρέπει να καταλιμπάνονται τα τυχόν υπάρχοντα σταυροθεοτοκία σε ακολουθία του Μηναίου ή που πρέπει να προστεθούν μη υπάρχοντα σταυροθεοτοκία;

Τὰ παλαίτυπα Μηναῖα μέχρι τὸ 1700 εἶναι ὁ ὁδηγός. Μποροῦν νὰ χρησιμοποιηθοῦν καὶ τὰ ἑσπέρια σταυροθεοτοκία τῆς Παρακλητικῆς ὁμόηχα προσόμοια κατ’ ἐκλογήν.



8. Συνδέεται η ύπαρξη σταυροθεοτοκίων:

α. με τη χρήση του «Θεός Κύριος» ή του «Αλληλούια» στον Όρθρο;

Ὄχι.


β. με την ύπαρξη ή μη Μεγάλης Δοξολογίας; Δηλαδή τα ,τυχόν, υπάρχοντα σταυροθεοτοκία κωλύουν τη Μεγάλη Δοξολογία;

Ναί.



γ. με την τέλεση ή μη Θείας Λειτουργίας;

Ὄχι.


δ. με την κατάλυση της νηστείας της Τετάρτης ή Παρασκευής;

Ὄχι. Βλ. 20 καὶ 26 Σεπτεμβρίου, ἑβδομάδες ἀσώτου καὶ τυρινῆς.



9. Τα σχετικά με τα σταυροθεοτοκία αντιμετωπίζονται καθ’ όμοιο τρόπο απ’ όλα τα Τυπικά ή υπάρχουν διαφοροποιήσεις; Ποιες και που οφείλονται;

Δὲν γνωρίζω τέτοιες διατάξεις. Τὰ παλαιὰ τυπικὰ γνώριζαν καὶ προϋπέθεταν τὸ στιχηροκαθισματάριο (πρώιμη παρακλητική), ὅπου σὲ κάθε ἦχο παρετίθοντο μαζὶ ὅλα τὰ στιχηρά (ἀναστάσιμα, κατανυκτικά, σταυρώσιμα, ἀποστολικά, μαρτυρικά, ὁσιακά, ἱραρχικά, νεκρώσιμα, θεοτοκία, σταυροθεοτοκία) καὶ ἀκολουθοῦσαν ὁμοίως τὰ καθίσματα.

Σταυροθεοτοκίο ἐπισφραγίζει καὶ τὸ μαρτυρικὸ τοῦ ἤχου μετὰ τὴν στ’ ᾠδὴ Τετάρτης ἤ Παρασκευῆς.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
1. Στις ακολουθίες εις ς΄ , αν δεν υπάρχουν σταυροθεοτοκία είναι υποχρεωτική η Μεγάλη Δοξολογία; Δηλαδή ακολουθίες όπως πχ οι 8/6, 25/6, 13/7, 30/8 , 27/10 κτλ πρέπει να ψαλούν με Μεγάλη Δοξολογία ή να προστεθούν σ’ αυτές σταυροθεοτοκία;
Δὲν εἶναι ὑποχρεωτική. Ἀπὸ τὶς περιπτώσεις ποὺ ἀναφέρατε, μόνο στὶς 8/6 δὲν ὑπάρχουν σταυροθεοτοκία στὰ παλαιὰ Μηναῖα.


2. Αν δεν συμβαίνει αυτό ,δηλαδή αν δεν ψάλλεται Μεγάλη Δοξολογία αλλά και δεν χρησιμοποιούνται την Τετάρτη και την Παρασκευή σταυροθεοτοκία:
α. Ποιο θεοτοκίο συνοδεύει το απολυτίκιο τους , το α΄ των απολυτικίων ή το καθ’ ημέραν και ήχον;
Τὸ τῶν μὴ ἑορταζομένων ἁγίων, δηλ. τὸ καθ' ἡμέραν καὶ ἦχον.

β. Γίνεται κατάλυσις οίνου και ελαίου ασχέτως αν δεν εψάλη Μεγάλη Δοξολογία για τον λόγο ότι εν Τετάρτη ή Παρασκευή δεν εψάλησαν σταυροθεοτοκία αλλά αντ’ αυτών θεοτοκία, όπως αναγράφεται ( κατάλυση) μερικές φορές στα Ωρολόγια ή τούτο είναι μεταγενεστέρας χειρός;
Δὲν γίνεται κατάλυση, τοῦτο εἶναι μεταγενεστέρας χειρός.
 
Top