1. Βάσει ποιου κριτηρίου κάποια ακολουθία διαθέτει ή όχι σταυροθεοτοκία;
Τὰ σταυροθεοτοκία ὡς θρηνητικὰ δὲν ἁρμόζουν σὲ ἑορταζόμενους ἁγίους καὶ ἀκολουθίες Κυριακῶν.
2. Είναι γνωστό ότι στα παλαιότερα λειτουργικά βιβλία ήταν ευρύτερη η χρήση τους. Για ποιο λόγο περιορίστηκαν;
Ἡ ἀπελευθερωμένη ἀπὸ τὸν Τουρκικὸ ζυγὸ Ἐλλάδα ἐπιθυμοῦσε καὶ μποροῦσε νὰ ἔχει περισσότερα «πανηγύρια», καταλύσεις, ὅπως καὶ ἐλευθερία μουσικῶν ἐκκλησιαστικῶν συνθέσεων.
3. Για ποιο λόγο εντός της ίδιας ακολουθίας είναι δυνατόν τα ιδιόμελα δοξαστικά του Εσπερινού να συνοδεύονται από σταυροθεοτοκία , ενώ το των αίνων όχι; Πρόκειται περί τυπογραφικής αβλεψίας;
Τὰ σταυροθεοτοκία τῶν αἴνων δὲν ταίραιζαν μὲ τὴν Μεγάλη Δοξολογία ποὺ προσπαθοῦσαν νὰ εἰσάγουν.
4. Για ποιο λόγο όμοιας βαρύτητας ακολουθίες άλλες διαθέτουν σταυροθεοτοκία ενώ άλλες όχι;
Οἱ λαοφιλεῖς ἅγιοι τὰ «ἀπωθοῦσαν». Τὰ παλαίτυπα Μηναῖα μέχρι τὸ 1700 εἶναι ὁ ὁδηγός.
5.Υπάρχει διαφορά στήν Τυπική διάταξη των ακολουθιών με σταυροθεοτοκία και των ομοίων τους άνευ σταυροθεοτοκίων;
Ὅταν τὰ παλαίτυπα ἔχουν σταυροθεοτοκία, τὰ ἀπολυτίκια ἐπισφραγίζονται μὲ θεοτοκία τῶν μὴ ἑορταζομένων ἁγίων.
6. Τι γίνεται όταν μία ακολουθία του Μηναίου άνευ σταυροθεοτοκίων συμπέσει Τετάρτη ή Παρασκευή. Ψάλλονται κανονικά τα σταυροθεοτοκία της Παρακλητικής πχ στα καθίσματα των στιχολογιών του Όρθρου ή αντικαθίστανται από θεοτοκία;
Ψάλλονται κανονικὰ τὰ σταυροθεοτοκία της Παρακλητικῆς καὶ τῶν παλαιτύπων μηναίων ἤ, ἀντὶ τῶν παλαιτύπων, ἄλλα τῆς Παρακλητικῆς ὁμόηχα προσόμοια κατ’ ἐκλογήν.
7. Υπάρχουν περιπτώσεις που πρέπει να καταλιμπάνονται τα τυχόν υπάρχοντα σταυροθεοτοκία σε ακολουθία του Μηναίου ή που πρέπει να προστεθούν μη υπάρχοντα σταυροθεοτοκία;
Τὰ παλαίτυπα Μηναῖα μέχρι τὸ 1700 εἶναι ὁ ὁδηγός. Μποροῦν νὰ χρησιμοποιηθοῦν καὶ τὰ ἑσπέρια σταυροθεοτοκία τῆς Παρακλητικῆς ὁμόηχα προσόμοια κατ’ ἐκλογήν.
8. Συνδέεται η ύπαρξη σταυροθεοτοκίων:
α. με τη χρήση του «Θεός Κύριος» ή του «Αλληλούια» στον Όρθρο;
Ὄχι.
β. με την ύπαρξη ή μη Μεγάλης Δοξολογίας; Δηλαδή τα ,τυχόν, υπάρχοντα σταυροθεοτοκία κωλύουν τη Μεγάλη Δοξολογία;
Ναί.
γ. με την τέλεση ή μη Θείας Λειτουργίας;
Ὄχι.
δ. με την κατάλυση της νηστείας της Τετάρτης ή Παρασκευής;
Ὄχι. Βλ. 20 καὶ 26 Σεπτεμβρίου, ἑβδομάδες ἀσώτου καὶ τυρινῆς.
9. Τα σχετικά με τα σταυροθεοτοκία αντιμετωπίζονται καθ’ όμοιο τρόπο απ’ όλα τα Τυπικά ή υπάρχουν διαφοροποιήσεις; Ποιες και που οφείλονται;
Δὲν γνωρίζω τέτοιες διατάξεις. Τὰ παλαιὰ τυπικὰ γνώριζαν καὶ προϋπέθεταν τὸ στιχηροκαθισματάριο (πρώιμη παρακλητική), ὅπου σὲ κάθε ἦχο παρετίθοντο μαζὶ ὅλα τὰ στιχηρά (ἀναστάσιμα, κατανυκτικά, σταυρώσιμα, ἀποστολικά, μαρτυρικά, ὁσιακά, ἱραρχικά, νεκρώσιμα, θεοτοκία, σταυροθεοτοκία) καὶ ἀκολουθοῦσαν ὁμοίως τὰ καθίσματα.
Σταυροθεοτοκίο ἐπισφραγίζει καὶ τὸ μαρτυρικὸ τοῦ ἤχου μετὰ τὴν στ’ ᾠδὴ Τετάρτης ἤ Παρασκευῆς.