Στάση του ψάλλοντος στο αναλόγιο

Stavros78

Σταύρος Ζαχαρίου
Στα πλαίσια μιας μελέτης που κάνω, ψάχνω κάποιες πληροφορίες σχετικές με τη στάση που πρέπει να έχει ο ιεροψάλτης στο αναλόγιο. Μήπως υπάρχει κάποια κατεύθυνση από την εκκλησία/πατριαρχείο πάνω στο θέμα αυτό;

Επίσης θυμάμαι ότι ο δάσκαλός που με δίδασκε ΒΜ μου είχε πεί κάποτε ότι ο Κων/νος Πρωτοψάλτης δεν έκανε καθόλου κινήσεις πάνω στο αναλόγιο, στεκόταν σαν άγαλμα, για να μου δείξει παραστατικά πώς θα πρέπει να στεκόμαστε και να συμπεριφερόμαστε γενικά στο αναλόγιο. Αληθεύει αυτό για τον Κων/νο Πρωτοψάλτη; Υπάρχουν ίσως κάποιες πηγές και μαρτυρίες για άλλους ψάλτες στο Πατριαρχείο και αλλού;

Σε πρόσφατο άρθρο του ο Αθ. Βουγιουκλής κάνει αναφορά γενικά στη στάση που πρέπει να τηρούμε στο αναλόγιο:
http://byzantinmusiki.blogspot.com.cy/2015/09/normal-0-false-false-false-el-x-none-x.html


Ευχαριστώ πολύ.
 
Last edited:

ilias nektarios

Παλιο-μέλος... και μισό!
Τα ίδια στοιχεία συμπεριφοράς στο αναλόγιο, γνωρίζω οτι τα τηρούσε ο Ευστάθιος Βιγγόπουλος. Αλλος ένας σημαντικός ψάλτης! Υπήρξε Α. Λαμπαδάριος της Μ. Χ. Ε.
 

anthem

Μέλος
Τα ίδια λένε και οι μαθητές του Νεοχωρίτη.

Ότι δηλαδή στέκεται σχεδόν ακίνητος.

Αν βρεις κανένα μαθητή του πιάστον και ανέκρινε τον.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Τα ίδια στοιχεία συμπεριφοράς στο αναλόγιο, γνωρίζω οτι τα τηρούσε ο Ευστάθιος Βιγγόπουλος. Αλλος ένας σημαντικός ψάλτης! Υπήρξε Α. Λαμπαδάριος της Μ. Χ. Ε.
Σωστά! Σε σημείο να μην ξεχωρίζει οπτικά αν ψάλλει αυτός ή άλλος! Κάτι παρόμοιο είδα στο βίντεο της Μ. Τρίτης με το Χρύσανθο!
 

ἄκουε πολλά λάλει καίρια

Βίας Ι σ. 65,7 (Diels-Kranz)
Στα πλαίσια μιας μελέτης που κάνω, ψάχνω κάποιες πληροφορίες σχετικές με τη στάση που πρέπει να έχει ο ιεροψάλτης στο αναλόγιο. Μήπως υπάρχει κάποια κατεύθυνση από την εκκλησία/πατριαρχείο πάνω στο θέμα αυτό;

Επίσης θυμάμαι ότι ο δάσκαλός που με δίδασκε ΒΜ μου είχε πεί κάποτε ότι ο Κων/νος Πρωτοψάλτης δεν έκανε καθόλου κινήσεις πάνω στο αναλόγιο, στεκόταν σαν άγαλμα, για να μου δείξει παραστατικά πώς θα πρέπει να στεκόμαστε και να συμπεριφερόμαστε γενικά στο αναλόγιο. Αληθεύει αυτό για τον Κων/νο Πρωτοψάλτη; Υπάρχουν ίσως κάποιες πηγές και μαρτυρίες για άλλους ψάλτες στο Πατριαρχείο και αλλού;

Σε πρόσφατο άρθρο του ο Αθ. Βουγιουκλής κάνει αναφορά γενικά στη στάση που πρέπει να τηρούμε στο αναλόγιο:
http://byzantinmusiki.blogspot.com.cy/2015/09/normal-0-false-false-false-el-x-none-x.html


Ευχαριστώ πολύ.


Φίλε Σταύρο, καλησπέρα.

Υποδειγματική στάση στο αναλόγιο κρατούν οι μοναχοί ψάλτες (συνήθως στέκονται κατά την διάρκεια πολύωρων ακολουθιών σχεδόν ακίνητοι ενώ ψάλλουν, έχοντες τα χέρια τους σταυρωμένα έμπροσθεν).

Βεβαίως, πλείστοι κοσμικοί (και δη Άρχοντες) ψάλτες έχουν επίσης ιεροπρεπέστατη στάση στο αναλόγιο.

Γενικώς, επειδή είναι γνωστόν πως η ψαλμωδία εν ώρα ακολουθιών είναι πρωτίστως προσευχή του πιστώς ψάλλοντος και των πιστώς συμμετεχόντων, οφείλει ο ψάλλων να έχει τέτοια στάση στο αναλόγιο ως αυτή που έχει ο άνθρωπος την ώρα που απευθύνει στον Θεό την ταπεινή του προσευχή.

Η προσευχή πρωτίστως είναι μετάνοια και ταπείνωση. Η στάση λοιπόν των ψαλλόντων οφείλει να έχει σχέση με αυτές και να αποτελεί καρπό μιας όσο το δυνατόν βιωματικότερης και βαθύτερης, εσωτερικότερης ψαλμωδίας (πράγμα το οποίο στις ενορίες δεν είναι πάντοτε τόσο εύκολο, χωρίς να σημαίνει τούτο πως είναι και αδύνατον).

Και -ναι- από την αλήθεια αυτή προκύπτει εν πολλοίς και το λεγόμενο πατριαρχικό ψαλτικό ήθος, γι΄ αυτό και εγράφη πως παλαιοί πατριαρχικοί ψάλτες, αλλά και νεώτεροι, κρατούσαν στο αναλόγιο ιεροπρεπή ολιγοκίνητη στάση κατά την ώρα της ψαλμωδίας.
 
Last edited:

PavlosKouris

Pavlos Papadopaidi
Δύσκολο θέμα κ κακώς δεν διδάσκεται
στους μαθητευόμενους.Δυστυχώς μετά
από χρόνια καταλαβαίνουμε τι κάνουμε
στο αναλόγιο.Υπάρχουν ιεροψάλτες που
τους ακούς κ λες ωραίος κ όταν τον βλέπεις
θέλεις να γελάσεις ή να κλάψεις με αυτά
που βλέπεις.
 

Δημήτρης Μαούνης

Παλαιό Μέλος
Στα πλαίσια μιας μελέτης που κάνω, ψάχνω κάποιες πληροφορίες σχετικές με τη στάση που πρέπει να έχει ο ιεροψάλτης στο αναλόγιο. Μήπως υπάρχει κάποια κατεύθυνση από την εκκλησία/πατριαρχείο πάνω στο θέμα αυτό;

Επίσης θυμάμαι ότι ο δάσκαλός που με δίδασκε ΒΜ μου είχε πεί κάποτε ότι ο Κων/νος Πρωτοψάλτης δεν έκανε καθόλου κινήσεις πάνω στο αναλόγιο, στεκόταν σαν άγαλμα, για να μου δείξει παραστατικά πώς θα πρέπει να στεκόμαστε και να συμπεριφερόμαστε γενικά στο αναλόγιο. Αληθεύει αυτό για τον Κων/νο Πρωτοψάλτη; Υπάρχουν ίσως κάποιες πηγές και μαρτυρίες για άλλους ψάλτες στο Πατριαρχείο και αλλού;
Σε πρόσφατο άρθρο του ο Αθ. Βουγιουκλής κάνει αναφορά γενικά στη στάση που πρέπει να τηρούμε στο αναλόγιο:
http://byzantinmusiki.blogspot.com.cy/2015/09/normal-0-false-false-false-el-x-none-x.html
Ευχαριστώ πολύ.
Εκτός από όσα παραπάνω αναφέρουν οι συνάδελφοι και είναι ορθά, θα σας πρότεινα και το εξής: Σήμερα, που η τεχνολογία μας παρέχει απεριόριστες δυνατότητες και ευκαιρίες, μπορείτε να ανατρέξετε και σε κάποια video (και υπάρχουν αρκετά) με τον αείμνηστο Σπύρο Περιστέρη. Θεωρώ ότι ήταν υποδειγματική η στάση του στο αναλόγιο και όταν έψαλλε και κυρίως όταν δεν έψαλλε. Παρέδιδε και σε αυτόν τον τομέα μαθήματα για διδακτορικό!
 

EIRYK EMNOSHELE

Qu'est-ce que je ferais sans toi?
Αρκετά ενδιαφέρον το θέμα της συγκεκριμένης μελέτης και θα βοηθούσε πιστεύω όλους μας, εάν υπάρχει αυτή η δυνατότητα, να την παρουσιάσεις κι εδώ όταν με το καλό ολοκληρωθεί.
Η γνώμη μου πάντως είναι πως η στάση του ψάλτη δεν είναι μία, δηλαδή σίγουρα υπάρχουν βασικά στοιχεία, δηλαδή δε μπορεί να κάθεσαι σταυροπόδι για παράδειγμα ή να καθίσεις την ώρα του Σε υμνούμεν ή να κάθεσαι να χαζεύεις τους πιστούς από κάτω. Σίγουρα υπάρχουν κάποια βασικά πλαίσια αλλά πέρα από αυτά πιστεύω πως δε μπορεί ποτέ να είναι συγκεκριμένη αλλά ποικίλει ανάλογα το μέρος (μοναστήρι, ενοριακός ναός) και τη θέση (πρωτοψάλτης, βοηθός) που βρίσκεται αλλά και από άλλους παράγοντες (ψυχολογικούς, σωματικούς).
Δηλαδή αλλιώς κάθεσαι μια καθημερινή που έχεις μια ακολουθία σε ενοριακό ναό άδειο που θα τελειώσει σε λιγότερο από δύο ώρες, αλλιώς σε μια επίσημη ακολουθία, σ ένα πανηγυρικό εσπερινό για παράδειγμα με το ναό γεμάτο με πιστούς, αλλιώς είναι η στάση του ψάλτη όταν έχει βοηθούς που ψάλλουν, κανοναρχούν, ισοκρατούν και του βρίσκουν και τα βιβλία κάθε φορά, και αλλιώς όταν είναι μόνος, αλλιώς αν έχεις ένα τάμπλετ μπροστά με όλα έτοιμα και αλλιώς να πρέπει να ανοιγοκλείνεις βιβλία, αλλιώς όταν είσαι κουρασμένος σωματικά αλλιώς αν είσαι ξεκούραστος και γεμάτος ενέργεια.
Επίσης αλλιώς όταν βρίσκεσαι σε ναό για πρώτη φορά και δε γνωρίζεις κανέναν και αλλιώς όταν βρίσκεσαι στο ναό σου τον οποίο μπορεί να υπηρετείς επί σειρά ετών. Στην πρώτη περίπτωση είσαι μαζεμένος, πιο συγκρατημένος, ενώ στη δεύτερη επειδή τους ξέρεις και σε ξέρουν, ασφαλώς νιώθεις αρκετά πιο άνετα το οποίο εκφράζεται και μέσα από τη γενικότερη στάση του σώματος.
Ένας αρχάριος επίσης με έναν έμπειρο, ή ένας νέος με έναν ηλικιωμένο γίνεται να έχουν την ίδια στάση; Όταν ψάλλεις ένα απαιτητικό κομμάτι και προσπαθείς να το ερμηνεύσεις όσο καλύτερα μπορείς, όταν έχει ψιλές νότες γίνεται να στέκεσαι το ίδιο όπως όταν ψάλλεις ένα απλό τροπάριο μια καθημερινή;
Τέλος πάντων υπάρχουν πολλές κατηγορίες, που νομίζω πως μια μελέτη καλό θα ήταν να ασχοληθεί με αυτές και σίγουρα δεν είμαι ειδικός και δεν έχω διαβάσει κάτι πάνω σ αυτό, αλλά τα έχω δει στην πράξη από τον εαυτό μου. Άλλες φορές μπορεί να στέκομαι εντελώς ακίνητος στο αναλόγιο και άλλες φορές ίσα που δε χορεύω. Ανάλογα την περίπτωση και τους παράγοντες δηλαδή που την επηρεάζουν, όπως άλλωστε είμαστε οι άνθρωποι χαρούμενοι λυπημένοι κουρασμένοι ξεκούραστοι αισιόδοξοι απαισιόδοξοι κ.ο.κ. Δεν γίνεται να είμαστε πάντα μόνο ένα συγκεκριμένο και ποτέ το άλλο, έτσι δε βρίσκω σωστό να καθοριστεί μια συγκεκριμένη στάση ως σωστή που θα πρέπει να τηρείται αυστηρά και οτιδήποτε άλλο να αποτελεί παρέκκλιση.
 

ybulbu

Μπουλμπουτζής Ιωάννης
Θα διαφωνήσω εν μέρει με τον προλαλήσαντα.

Την ιεροπρεπέστερη στάση που είδα ζωντανά την είχε ο Άρχων Πρωτοψάλτης της ΜΧΕ κ. Λεωνίδας Αστέρης. Τύχη αγαθή με εφερε στο αναλόγιό του όταν έψαλε το 2009 στη Βέροια, στην Πανήγυρη των Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Αυτός ο άνθρωπος δεν κάθισε δευτερόλεπτο στο στασίδι του, ούτε και την ώρα του κηρύγματος. Μάλιστα, τη στιγμή που αναφέρθηκε σε αυτόν ο ιεροκήρυκας, κατέβηκε από το στασίδι του και έκανε σχήμα, εις ένδειξιν ευχαριστίας.

Βέβαια, για τη στάση του αυτή ήμουν προετοιμασμένος, καθώς ψάλλοντας για χρόνια απέναντι στον τότε Άρχοντα Α' Δομέστικο της ΜΧΕ κ. Μιλτιάδη Παππά δεν καθόμουν σχεδόν καθόλου, ενίοτε μόνο στις ώρες του Αποστολικού αναγνώσματος και του κηρύγματος. Ούτε κι εκείνος καθόταν φυσικά. Εκτός αυτού, τηρούσαμε με ιδιαίτερο ζήλο και τα σημεία καθόδου από το ιεροψαλτικό στασίδι. Δε νοείται να ψάλλεται Εξάψαλμος, Τιμιωτέρα, Δοξολογία, Ευαγγέλιο, Σε υμνούμεν - Άξιον εστίν ή να εισοδεύουν οι ιερείς ή να είναι εν σώματι ο Χριστός στην Ωραία Πύλη την ώρα της Θείας Κοινωνίας και εμείς να καθόμαστε ή να στεκόμαστε πάνω στο στασίδι μας. Είναι κινήσεις που τονίζουν την ιερότητα της στιγμής και στο εκκλησίασμα που μας βλέπει. Το πού κατεβαίνουμε είναι άγραφο τυπικό, καταγεγραμμένο όμως, αν θυμάμαι καλά, σε μια εγκύκλιο της Μεγάλης Αρχιδιακονίας του Πατριαρχείου. Όποιος θυμάται πού είναι, ας παραπέμψει.

Σχετικά πάλι με τους παράγοντες που έθιξε ο προλαλήσας, παραπέμπω στη συνέντευξη του αειμνήστου Άρχοντος Μουσικοδιδασκάλου της ΜΧΕ Αβραάμ Ευθυμιάδη στον π. Γεώργιο Σταθόπουλο που μετέδωσε στην εκπομπή του ο Λυκούργος Αγγελόπουλος, από την οποία έκοψα το σχετικό τμήμα και θα το βρείτε συνημμένο. Εκεί γνωρίζουμε έναν Πρίγγο να ψάλλει στο «Θεός Κύριος» σαν ο Ναός να είναι γεμάτος, και σε απορία του Ευθυμιάδη επ' αυτού να απαντάει ότι η Εκκλησία είναι γεμάτη με του Αγίους και ότι μας ακούει ο Θεός. Συνεπώς, και η σοβαρότητα της στάσεώς μας, πρέπει να είναι η ίδια σε κάθε περίπτωση. Βέβαια, ως άνθρωποι, αν νιώθουμε έντονα κουρασμένοι, μπορεί να ξεκλέψουμε κάποια στιγμή και να καθίσουμε, αλλά αυτό με πολλή φειδώ σε κάθε Ακολουθία. (Ε, αν έχουμε πιο επίσημη Ακολουθία, με δεσπότη ή τηλεόραση, ας ζοριστούμε λίγο παραπάνω).

Σχετικά με τις κινήσεις, είναι πολύ σοβαρότερο και ιεροπρεπέστερο το να καθόμαστε ανέκφραστοι. Αν, όμως, αυτό στερεί και από το ψάλσιμο την εκφραστικότητά του, πιστεύω πως πολύ περιορισμένες διακριτικές κινήσεις δεν είναι κάτι το κακό. Επίσης, αν πρέπει να συντονίσεις χορό (στο αναλόγιο πάντα), δε χρειάζεται να ανεβοκατεβαίνουν τα χέρια. Οι καρποί νομίζω πως αρκούν στο να γίνουν ορατοί από τα άτομα του χορού. Τα υπόλοιπα δείχνουν άνθρωπο που ξεχνάει πού βρίσκεται. Ακόμη, επ' αυτού μου έλεγε ο κ. Δεβρελής μια ιστορία με έναν Αθηναίο, δε θυμάμαι ποιον, που ήρθε στο αναλόγιό του και άρχισε την ώρα που έψαλλε να ζωγραφίζει το ρυθμό όπως τον μαθαίνουμε στην α' τάξη. Μου είπε (στο περίπου): «Εγώ ευτυχώς αντέγραψα σ' αυτό τον Παναγιωτίδη. Είχα πάντα τα χέρια κολλημένα στα μπράτσα του στασιδίου και από εκεί έπαιρνα δύναμη για να ψάλλω, ενώ με το πόδι χτυπούσα διακριτικά το ρυθμό». Όντως, το πόδι δεν το καταλαβαίνει κανείς, εκτός κι αν μιλάμε για δυνατά χτυπήματα.
 

Attachments

  • Αβραάμ Ευθυμιάδης - Περί της στάσεως του Πρίγγου στο ψαλτήρι.mp3
    251.6 KB · Views: 62
Last edited:
Top