Σκέψεις πάνω σε κάποιες λέξεις του κανόνα του Ακαθίστου Ύμνου

Status
Not open for further replies.
Αγαπητοί Αδελφοί χαίρετε,
μελετώντας λίγο τις 2 πρώτες ωδές του Ακάθιστου βλέπουμε φράσεις όπως Ἁγνείας θησαύρισμα, χαῖρε δι' ἧς ἐκ τοῦ πτώματος, ἡμῶν ἐξανέστημεν...
Έχει επικρατήσει να υπάρχει σταυρός "+" για παύση μετά το δι' ἧς ἐκ τοῦ πτώματος+...
Λαμβάνοντας υπ΄όψην μας τον ορθό νοηματικό τονισμό (επηρεασμένος από την μελοποίηση του Κανόνα από τους Παναγιωτόπουλο και Κούρο) ο σταυρός θα έπρεπε να μπει στο δι' ἧς ἐκ τοῦ πτώματος, ἡμῶν+ ἐξανέστημεν..., Όμως σκέφτηκα το ενδεχόμενο να έχει γίνει κάποια αλλοίωση στο κείμενο με την πάροδο των χρόνων. Έτσι αναρωτήθηκα μήπως το κείμενο κάποτε ήταν δι' ἧς ἐκ τοῦ πτώματος+, ΗΜΕΙΣ ἐξανέστημεν...
Ομοίως σκέφτηκα και στον Ειρμό της γ΄ωδής: ...θίασον συγκροτήσαντας πνευματικόν, στερέωσον...
συνήθως κόβουμε στο θίασον συγκροτήσαντας+... ενώ εννοούμε στερέωσον τον πνευματικόν θίασον. Με το ίδιο σκεπτικό υπάρχει πιθανότητα κάποτε να ήταν θίασον συγκροτήσαντας ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΣ, στερέωσον...

Ας μας ενημερώσουν και οι πιο έμπειροι του forum για αυτό το θέμα...
Θερμές ευχές για ένα καλό και Άγιο Πάσχα!
 

Μελωδός

Αριστείδης Μιχελουδάκης
Οι ύμνοι της εκκλησίας μας είναι ποιήματα γραμμένα με μέτρο γι αυτό και πολλές φορές τα κόμματα χωρίζουν δύο λέξεις που νοηματικά θα έπρεπε να είναι δίπλα δίπλα χωρίς κόμμα ανάμεσα τους. Χάριν λοιπόν του ποιητικού μέτρου συμβαίνει αυτό που παρατηρείτε κ. Μακρή. Από εκεί και πέρα επειδή η ποίηση είναι τέχνη και μάλιστα στην περίπτωση της εκκλησιαστικής μας παραδόσεως η ποίηση προηγείται της μουσικής, η μουσική πρέπει να υπηρετεί την ποίηση και όχι χάριν νοήματος να χαλάει το ποιητικό μέτρο. Παραδείγματος χάριν: το ορθώς ψαλλόμενο είναι, "την ιεράν αναστήλωσιν, +των εικόνων και χαίρουσα" και όχι "την ιεράν αναστήλωσιν των εικόνων+ και χαίρουσα". Ελπίζω να βοήθησα.
 
Νομίζω ότι οι παραθέσεις των ημείς εξανέστημεν αντί του ημών εξανέστημεν και πνευμετικώς στερέωσον αντί του πνευματικόν στερέωσον δεν επηρεάζουν το μέτρο.
Ως αναφορά τα υπόλοιπα προσωπική (πάντα) άποψη ότι δεν είναι και το τραγικό λάθος να αλλάζουμε λίγο το μέτρο και τις μουσικές γραμμές που και που για να εκφραστεί καλύτερα το νόημα (ίσα ίσα που ακούγετε και κάτι διαφορετικό στα αυτιά του εκκλησιάσματος.)
 
Last edited:

Μελωδός

Αριστείδης Μιχελουδάκης
Νίκο, σου εξηγώ με το παραπάνω μήνυμα ότι τα κείμενα δεν έχουν αλλαχθεί όπως εικάζεις αλλά τα κόμματα και αντίστοιχα οι αναπνοές (σταυροί) έχουν να κάνουν με το ποιητικό μέτρο. Σχετικά με την απόδοση του νοήματος, δηλαδή οι υμνογράφοι της εκκλησίας δεν απέδιδαν σωστά το νόημα και πρέπει να το διορθώσουμε εμείς;;;
 

ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ

Παλαιό Μέλος
Νομίζω ότι οι παραθέσεις για ημείς εξανέστημεν αντί του ημών εξανέστημεν και πνευματικώς στερέωσον αντί του πνευματικόν στερέωσον δεν επηρεάζουν το μέτρο.
Ως αναφορά τα υπόλοιπα προσωπική (πάντα άποψη) ότι δεν είναι και το τραγικό λάθος να αλλάζουμε λίγο το μέτρο και τις μουσικές γραμμές που και που για να εκφραστεί καλύτερα το νόημα (ίσα ίσα που ακούγετε και κάτι διαφορετικό στα αυτιά του εκκλησιάσματος.)
Συμφωνώ μαζί σας και ήδη το συγκεκριμένο τροπάριο, το ψάλλω σύμφωνα με την κατ' έννοιαν ερμηνεία, τροποποιώντας το μέλος ως εξής:
........ "πτώ-μα-τος - ἡ-μῶν" (Δι - γα - βου - πα - βου -ου) "ἐ-ξα-νέεστη-μεν" (Γα - δι - κεδιγα - βου -ου) και συνεχίζω:
"Χαί-ρε η-δύυ-πνο-ον κρίινοον" (Δι - γα - δι - κεδι - γα - βου - γαδι - βου -ου)
"Δέ-σποι-ναα" (Κε - γα - δι-ι) "πι-στούς ευ-ω-δι-ά-ζωων" (Βου - δι - γα - γα - βου - δι - πα -α) "θυμίαμα εύοσμον........." (η γνωστή μελωδική γραμμή................)!
 
Last edited:

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
και ποιος λέει ότι η μουσική πρέπει να υπηρετεί την ποίηση; Αντιθέτως, όλοι οι Πατέρες, όλοι οι μουσικοί, όλοι οι ψάλτες λένε το αντίθετο: ότι η μουσική πρέπει να υπηρετεί τον λόγο και να προβάλλει το περιεχόμενό του ώστε να γίνεται καταληπτός στους πιστούς. Και οι θεολογικές αναφορές στον ρόλο της εκκλησιαστικής τέχνης τονίζουν τον υπηρετικό της χαρακτήρα στην λατρεία και την ουσιαστική της διαφορά με τις εκτός λατρείας μορφές της. Πέραν τούτου, για όποιον μελετά και βλέπει και τα καθαρά μουσικολογικά θέματα, όλη η πορεία της μουσικής, ήδη από την χειρόγραφη παράδοση και τις διαδοχικές μελοποιήσεις των ίδιων ύμνων, την έντυπη διάδοσή τους, τις αλλεπάλληλες εκτελέσεις τους από την στιγμή που έχουμε ηχογραφήσεις, είναι μια πορεία προς επιτυχέστερους μελωδικούς τονισμούς και χωρισμούς των υμνογραφικών κειμένων.
Ψάξτε λίγο, δείτε την εξέλιξη των μελοποιήσεων των ύμνων, δείτε πώς καλλωπίζει ο ένας τον άλλον οι μεγάλοι μουσικοί, διαβάστε τους προλόγους των βιβλίων τους (για την προτεραιότητα της ποίησης μιλούν ή για τον λόγο;). Ιεροψάλτης που δεν μελετά περισσότερο ή λιγότερο συστηματικά τα νοήματα των υμνογραφικών και αγιογραφικών κειμένων που πρόκειται να αποδώσει με σκοπό την ορθότερη εμμελή ανάγνωση ή ψαλμώδησή τους προς όφελος της εκκλησιαστικής συνάξεως, ασχολείται απλά με την μουσική, όχι με την ψαλτική. Η τελευταία είναι αδιάρρηκτη ενότητα λόγου (πρώτα) και μέλους.
 
Δεν προτείνω απολύτως καμία αλλαγή στα κείμενα απλώς αναρωτήθηκα γιατί υπάρχει αυτή η υπεροχή του μέτρου από το νόημα...
Επιπρόσθετα για να μην διαταραχθεί η αρμονία του μέτρου έγραψα μια άλλη εκδοχή των κομματιών που η οποία δεν απορρίπτεται να ήταν μια παλαιότερη γραφή (αφού ταιριάζει και στο νόημα και στο μέτρο) που "εξασθένησε" με την πάροδο των χρόνων για τους χι ψι λόγους...

ΥΓ: Ασφαλώς και είμαι υπέρ όλων αυτών που αναφέρει ο κ. Γιαννόπουλος παραπάνω.
 
Last edited:

Μελωδός

Αριστείδης Μιχελουδάκης
Δεν προτείνω απολύτως καμία αλλαγή στα κείμενα απλώς αναρωτήθηκα γιατί υπάρχει αυτή η υπεροχή του μέτρου από το νόημα...
Επιπρόσθετα για να μην διαταραχθεί η αρμονία του μέτρου έγραψα μια άλλη εκδοχή των κομματιών που η οποία δεν απορρίπτεται να ήταν μια παλαιότερη γραφή (αφού ταιριάζει και στο νόημα και στο μέτρο) που "εξασθένησε" με την πάροδο των χρόνων για τους χι ψι λόγους...

Νίκο ο κυρ Αντώνης προφανώς δεν αναφέρεται σε εσένα. Εσύ μια καλοπροαίρετη ερώτηση έκανες και απολύτως λογική. Α, και κάτι άλλο. Αλλάξτε σας παρακαλώ και την άθλια μελοποίηση του λίγου Μάντζαρου στον εθνικό ύμνο μιας και αποδεχόνενος και σεβόμενος το ποιητικό μέτρο του αγράμματου Σολωμού δεν αποδίδει ορθά το νόημα.
 
Last edited:

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Αλλάξτε σας παρακαλώ και την άθλια μελοποίηση του λίγου Μάντζαρου στον εθνικό ύμνο μιας και αποδεχόνενος και σεβόμενος το ποιητικό μέτρο του αγράμματου Σολωμού δεν αποδίδει ορθά το νόημα.

του Νίκου Σκαλκώτα... ε; Και μετά άλλαξε σε "λίγου Μάντζαρου" ευτυχώς.
Καταλαβαίνω.

Κατά τα άλλα δεν χρειάζεται κουβέντα, υπάρχουν τα κείμενα, υπάρχουν τα χειρόγραφα, τα έντυπα και οι ηχογραφήσεις, υπάρχουν και οι επιστημονικές εργασίες που ερευνούν όσα ανέφερα στο πρώτο μήνυμα.
Υπάρχουν βέβαια και οι εύκολες κουβέντες. Με γνώση, όπως διαπιστώνω.......
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Δεν προτείνω απολύτως καμία αλλαγή στα κείμενα απλώς αναρωτήθηκα γιατί υπάρχει αυτή η υπεροχή του μέτρου από το νόημα...
ΥΓ: Ασφαλώς και είμαι υπέρ όλων αυτών που αναφέρει ο κ. Γιαννόπουλος παραπάνω.
Αὐτό εἶναι μεγάλο θέμα, δέν εἶναι μονοδιάστατο, καί δέν εἶναι κατάλληλη αὐτή ἡ ἑνότητα πού ἐπέλεξες.
Ὑπάρχουν θέματα στήν ἑνότητα: Μελοποιία.
Εἰδικότερα γιά τόν κανόνα, ἄν ἔχουμε προσόμοια τροπάρια, ἀναγκαστικά ἔχουμε κάποια διασάλευση στό νόημα.
Γι᾿ αὐτό ἔχουμε καί πολλές ἐκδόσεις (ἐκτός ἀπό αὐτή πού ἀνέφερες) καί γνῶμες, πού μπορεῖς νά δεῖς στά θέματα:
1. http://analogion.com/forum/forumdisplay.php?f=722
2. http://analogion.com/forum/showthread.php?t=4448
ἴσως καί σέ ἄλλα.

Επιπρόσθετα για να μην διαταραχθεί η αρμονία του μέτρου έγραψα μια άλλη εκδοχή των κομματιών που η οποία δεν απορρίπτεται να ήταν μια παλαιότερη γραφή (αφού ταιριάζει και στο νόημα και στο μέτρο) που "εξασθένησε" με την πάροδο των χρόνων για τους χι ψι λόγους...
Αὐτή ἡ παράγραφος εἶναι ἐντός ἑνότητος, πού ὅμως αὐτή ἡ φανταστική ἐκδοχή στά κείμενα δέν ὑπάρχει, δηλ. ἀποκλείεται.


 

Μελωδός

Αριστείδης Μιχελουδάκης
του Νίκου Σκαλκώτα... ε; Και μετά άλλαξε σε "Μάντζαρου" ευτυχώς.
Καταλαβαίνω.

Κατά τα άλλα δεν χρειάζεται κουβέντα, υπάρχουν τα κείμενα, υπάρχουν τα χειρόγραφα, τα έντυπα και οι ηχογραφήσεις, υπάρχουν και οι επιστημονικές εργασίες που ερευνούν όσα ανέφερα στο πρώτο μήνυμα.
Υπάρχουν βέβαια και οι εύκολες κουβέντες. Με γνώση, όπως διαπιστώνω.......

Προφανώς επειδή εγώ δεν έχω το αλάθητο του πάπα έσφαλλα αλλά το αντελήφθην και το διόρθωσα πριν να απαντήσετε. Από εκεί και πέρα τα ονόματα και τα προσώπατα δεν αλλάζουν τις καταστάσεις. Όποτε σας συμφέρει χρησιμοποιείται τα ποιητικά μέτρα (βλ. Τη υπερμάχω) και όποτε δε σας συμφέρει τα κατακερματίζετε. Οι επιστημονικές εργασίες δεν ψάλλουν αγαπητέ μου. Ψάλλει ο Ιάκωβος, ο Πρίγγος, ο Νεραντζής, ο Καραμάνης..... Εγώ έμαθα να σέβομαι τις άλλες τέχνες και όχι να τις σκεπάζω χάριν της δικιάς μου. Γράψτε λοιπόν ότι θέλετε, αλλάξτε κόμματα, λέξεις, μέτρα αλλά η παράδοση θα ναι εκεί να σας φωνάζει πόσο λάθος είστε.
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Περισσή άγνοια.
Οι εργασίες παρουσιάζουν αυτά για τα οποία έγραψα: τα χειρόγραφα, τα έντυπα, τις μελοποιήσεις, την ψαλμώδηση κορυφαίων. Αυτά και έτσι ψάλλουν οι κορυφαίοι. Ούτε αυτό διαβάσατε καλά;
Αυτοί που αναφέρατε (και καμιά 100 άλλοι που μπορώ να σας πω), είστε σίγουρος ότι δεν προσπαθούν στα βιβλία τους και στην ψαλμώδησή τους να προσέξουν το νόημα των ύμνων, μετατοπίζοντας πολλές φορές ατελείς και εντελείς καταλήξεις; Αν είστε, τότε, με το συμπάθιο αλλά, ούτε να διαβάζετε ξέρετε, ούτε να ακούτε.
Πώς είπατε; Ο (σεβαστός μου φίλος) κ. Νεραντζής δεν το κάνει; Να σας παραπέμψω σε ηχογραφήσεις πού το κάνει; Άλλο τι λέμε και τι γράφουμε, άλλο τι κάνουμε. Πόσες φορές και μόνο από ένστικτο ψάλλουμε κατά το νόημα, ιδιαίτερα σε τρανταχτά σημεία.
Και για να είμαι μέσα στο θέμα: την μελοποίηση του Χουρμουζίου για τον κανόνο του Ακαθίστου την είδατε; Άλλο αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε με αυτήν, αλλά την είδατε;

Και γιατί να γελάσουν τα μικρά παιδιά; Ας γελάσουν οι γιαγιάδες όταν θα μας ακούσουν να ψάλλουμε έναν κανόνα (π.χ. των Χριστουγέννων) εφαρμόζοντας ακριβώς την μελωδία των ειρμών στα τροπάρια κάθε ωδής.
 

Μελωδός

Αριστείδης Μιχελουδάκης
Εντάξει ας συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε και ας το σταματήσουμε εδώ το θέμα πριν το κλειδώσουν οι συντονιστές γιατί προς τα εκεί θα πάει. Απλά διαβάστε το τελευταίο βιβλίο του Νεραντζή και δείτε τί γράφει. Πάντα γειά.
 

Αντωνης Μιχελουδακης

παλαιόν στρουθίον μονάζον
Για τους επιστημονες λοιπον αλλα ατεχνους δυστυχως η μερα φευγει και ο ακαθιστος ερχεται δια τουτο γρηγορειτε για την σωτηρια των υμνων
 
Last edited:

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
... (ίσα ίσα που ακούγετε και κάτι διαφορετικό στα αυτιά του εκκλησιάσματος.)

Αυτή την καλλιτεχνική ανησυχία και την ανάγκη για ποικιλία την έχουν, κατά την γνώμη μου, μόνον οι ψάλτες. Το λοιπό εκκλησίασμα, που δεν έχει ιδιαίτερες μουσικές (και μάλιστα Βυζαντινής μουσικής) γνώσεις, επιθυμεί να ακούει τα τροπάρια ψαλλόμενα με τον ίδιο τρόπο, γιατί έτσι τα μαθαίνει και μετά μπορεί να συμψάλλει. Εάν ο ψάλτης για ποικιλία τα ψάλλει κάποιες φορές διαφορετικά (κι εγώ το κάνω), μάλλον ενόχληση προκαλεί.
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Ας δούμε λοιπόν τι γράφει ο άτεχνος (μεταφέρονται εδώ από τον πλέον, κατά το ειρωνικόν άμα και πολύξερον Μιχελουδάκειον, άτεχνο):
«Προς τους εντευξομένους»: «...και επειδή τινές των Μουσικών ψάλλοντες παρατόνως, και παρατρέχοντες τα κόμματα, και τας στιγμάς, προφέρουσι τας λέξεις, και τας εννοίας ακαταλλήλους ως προς την φύσιν των, διά τούτο εφιλοτιμήθην ου μόνον εις τον ορθόν τονισμόν, των λέξεων, καταλλήλως με τα κόμματα και με τας περιόδους, αλλά και εις τον καλλωπισμόν του τρόπου, με τον οποίον ψάλλονται ήδη εις την μεγάλην του Χριστού Εκκλησίαν»
Ποιος είναι; Μα, ένας άτεχνος πρωτοψάλτης της ΜΧΕ, άτεχνος όπως και ο Χουρμούζιος, και ο Ιάκωβος πρωτοψάλτης, Ο Πρίγγος, ο Στανίτσας, ο Καραμάνης, ο Ταλιαδώρος, ο Αστέρης, ο Σύρκας, ο Μαγούρης και τόσοι άλλοι που προσέχουν και αλλάζουν, όταν χρειαστεί, τον ποιητικό χωρισμό σε νοηματικό.
Α, ναι: και ο κ. Νεραντζής, που γράφει μεν στο βιβλίο του να μην αλλάζουμε το: "τῶν ἐντολῶν φάγονται", αλλά ο ίδιος πάλι, προς τιμήν του, το ψάλλει ορθά: "τρίβους βαδιοῦνται τῶν ἐντολῶν, φάγονται ζωηρὰν γὰρ παγκαρπίαν".
 
Last edited:

sagra

Στάθης Αγραπίδης
Επιτρέψτε μου να κάνω μια μικρή παρέμβαση, υπενθυμίζοντας ότι στα είδη της μελωδίας έχουμε το στιχηραρικό και το ειρμολογικό. Στο μεν στιχηραρικό το κείμενο του ύμνου είτε είναι πεζό, είτε ποιητικό σε ελεύθερο μέτρο όμως. Στο δε ειρμολογικό, το κείμενο του ύμνου χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένο και σταθερό είδος μέτρου.

Αυτοί που αναφέρατε (και καμιά 100 άλλοι που μπορώ να σας πω), είστε σίγουρος ότι δεν προσπαθούν στα βιβλία τους και στην ψαλμώδησή τους να προσέξουν το νόημα των ύμνων, μετατοπίζοντας πολλές φορές ατελείς και εντελείς καταλήξεις;

Έχετε δίκιο σε αυτό, προσοχή όμως δεν το κάνουν πάντα. Το κάνουν περισσότερο σε στιχηραρικά τροπάρια παρά σε ειρμολογικά. Τα ειρμολογικά δεν τα πείραζαν(ουν τόσο).

Εφαρμόζοντας, λοιπόν, τη μελωδία του αρχικού ειρμού στο ειρμολογικό είδος δεν αλλοιώνεται το νόημα (όπως πολλοί μπορεί να υποστηρίζουν), και επιπλέον δεν αλλοιώνεται και η ποιητική σύνθεση του κειμένου. Αποκλείσεις από τη σταθερότητα της μελωδίας, τραβούν την προσοχή του πιστού σε κοσμική διάθεση και δεν ευνοούν την προσευχή-επικοινωνία με το Θεό. Τονισμός του νοήματος μπορεί να γίνει πάνω στην αρχική μουσική φράση χωρίς αλλαγές των μουσικών θέσεων, αλλά με σωστή έκφραση. Δεν έχω συγκεκριμένο παράδειγμα να παραπέμψω αυτή τη στιγμή, παρά μόνο γενικά μπορώ να πω ότι το πατριαρχικό ύφος ερμηνείας είναι ένα καλό παράδειγμα έκφρασης όσον αφορά και τα ειρμολογικά.

Όσον αφορά την κατανόηση από τον πιστό, ειδικά στα ποιητικά κείμενα, ούτως ή άλλως είναι δύσκολη, περισσότερο δε στα εκκλησιαστικά ποιητικά που είναι γραμμένα σε μια παλαιότερη μορφή της γλώσσας μας, η οποία πλέον ηχεί ξενικά στα αυτιά των περισσοτέρων. Όταν δεν υπάρχει παιδεία αυτής της γλώσσας, όσο και να πειράξουμε τη μουσική για να βοηθήσουμε το νόημα των ύμνων, το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο.

Συναυλιακά δεν είναι κακό να ακούγονται διαφορετικές μουσικές θέσεις, αλλά καλό είναι να μην μπερδεύονται τα εντός με τα εκτός των ακολουθιών. Εδώ θέλω να σας εξομολογηθώ ότι κι εγώ κάνω ορισμένες φορές τέτοιες παρασπονδίες από την παράδοση αλλάζοντας λίγο τις μουσικές γραμμές εντός των ακολουθιών. Χάριν του νοήματος; Δεν ξέρω. Ίσως και να είναι κάποιες στιγμές πάθους και αδυναμίας που να εκφράζονται με αυτό τον τρόπο. Ξέρω όμως ότι είναι λάθος και κακώς τις κάνω.

Κλείνω με μια ερώτηση. Κατά την απαγγελία ενός ποιήματος (κοσμικού) που παίρνουμε αναπνοές; Όπου μας αρέσει, ή όπου ορίζει ο ποιητής δια των σημείων στίξης;
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
... Κατά την απαγγελία ενός ποιήματος (κοσμικού) που παίρνουμε αναπνοές; Όπου μας αρέσει, ή όπου ορίζει ο ποιητής δια των σημείων στίξης;

Η δική μου απάντηση είναι "όπου ορίζει ο ποιητής δια των σημείων στίξης", παραβιάζοντας όμως συχνά προς τον σκοπό αυτό το μέτρο του ποιήματος (όταν έχει).
 

Emmanouil Giannopoulos

Emmanouil Giannopoulos
Επιτρέψτε μου να κάνω μια μικρή παρέμβαση, υπενθυμίζοντας ότι στα είδη της μελωδίας έχουμε το στιχηραρικό και το ειρμολογικό. Στο μεν στιχηραρικό το κείμενο του ύμνου είτε είναι πεζό, είτε ποιητικό σε ελεύθερο μέτρο όμως. Στο δε ειρμολογικό, το κείμενο του ύμνου χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένο και σταθερό είδος μέτρου.



Έχετε δίκιο σε αυτό, προσοχή όμως δεν το κάνουν πάντα. Το κάνουν περισσότερο σε στιχηραρικά τροπάρια παρά σε ειρμολογικά. Τα ειρμολογικά δεν τα πείραζαν(ουν τόσο).

Εφαρμόζοντας, λοιπόν, τη μελωδία του αρχικού ειρμού στο ειρμολογικό είδος δεν αλλοιώνεται το νόημα (όπως πολλοί μπορεί να υποστηρίζουν), και επιπλέον δεν αλλοιώνεται και η ποιητική σύνθεση του κειμένου. Αποκλείσεις από τη σταθερότητα της μελωδίας, τραβούν την προσοχή του πιστού σε κοσμική διάθεση και δεν ευνοούν την προσευχή-επικοινωνία με το Θεό. Τονισμός του νοήματος μπορεί να γίνει πάνω στην αρχική μουσική φράση χωρίς αλλαγές των μουσικών θέσεων, αλλά με σωστή έκφραση. Δεν έχω συγκεκριμένο παράδειγμα να παραπέμψω αυτή τη στιγμή, παρά μόνο γενικά μπορώ να πω ότι το πατριαρχικό ύφος ερμηνείας είναι ένα καλό παράδειγμα έκφρασης όσον αφορά και τα ειρμολογικά.

Όσον αφορά την κατανόηση από τον πιστό, ειδικά στα ποιητικά κείμενα, ούτως ή άλλως είναι δύσκολη, περισσότερο δε στα εκκλησιαστικά ποιητικά που είναι γραμμένα σε μια παλαιότερη μορφή της γλώσσας μας, η οποία πλέον ηχεί ξενικά στα αυτιά των περισσοτέρων. Όταν δεν υπάρχει παιδεία αυτής της γλώσσας, όσο και να πειράξουμε τη μουσική για να βοηθήσουμε το νόημα των ύμνων, το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο.

Συναυλιακά δεν είναι κακό να ακούγονται διαφορετικές μουσικές θέσεις, αλλά καλό είναι να μην μπερδεύονται τα εντός με τα εκτός των ακολουθιών. Εδώ θέλω να σας εξομολογηθώ ότι κι εγώ κάνω ορισμένες φορές τέτοιες παρασπονδίες από την παράδοση αλλάζοντας λίγο τις μουσικές γραμμές εντός των ακολουθιών. Χάριν του νοήματος; Δεν ξέρω. Ίσως και να είναι κάποιες στιγμές πάθους και αδυναμίας που να εκφράζονται με αυτό τον τρόπο. Ξέρω όμως ότι είναι λάθος και κακώς τις κάνω.

Κλείνω με μια ερώτηση. Κατά την απαγγελία ενός ποιήματος (κοσμικού) που παίρνουμε αναπνοές; Όπου μας αρέσει, ή όπου ορίζει ο ποιητής δια των σημείων στίξης;

Έχουν εκτεθεί απόψεις για όλα αυτά σε άλλα θέματα, διαβάστε τα αν έχετε χρόνο παρακαλώ. Επιπλέον, η ίδια η πράξη των κορυφαίων μουσικών απαντά σε πολλά από τα θέματα. Για το τελευταίο επίσης έχουν γραφτεί παραδείγματα. Βλ. και παρακάτω.

"Μόνο όμως στην ψαλτική υπάρχει αυτή η ανάγκη; Τελικά τι επιθυμούν οι υμνογράφοι και γενικότερα οι ποιητές; Να ψαλλεί το ποίημά τους χωρίς κατανόηση; Να υποταχθεί στην μελωδία, έστω και αν αυτή το κάνει ακατάληπτο; Σαφώς όχι. Δεν θα φέρω ως παράδειγμα έναν εκκλησιαστικό ποιητή, αλλά τον νομπελίστα Γιώργο Σεφέρη. Όταν ο Μ. Θεοδωράκης μελοποίησε την «Ἀρνηση» (το γνωστό «Περιγιάλι») του άρεσε πολύ, όμως· «Την άνω τελεία! Την άνω τελεία! Αλλιώς μου αντιστρέφεις το νόημα» ήταν η προτροπή-παράκληση του ποιητή προς τον συνθέτη για τον στίχο πήραμε τη ζωή μας· λάθος. Τελικά το νόημα έμεινε αντεστραμμένο. Δεν ήταν όμως ανέφικτο το να διορθωθεί.* Παρόμοιες παρατηρήσεις μπορούμε να κάνουμε ακούγοντας αναγνώσεις ποιημάτων από τους δημιουργούς τους ή από άλλους: σε ανάλογες με την παραπάνω περιπτώσεις, οι αναγνώσεις είναι νοηματικές."

* Πράγματι, σε παλαιό δίσκο 45 στροφών (Philips 431709), το ηχητικό του οποίου έχει αναρτηθεί στο youtube (http://www.youtube.com/watch?v=tv-QYniuEJo), ο Γιώργος Μούτσιος τραγουδά και χωρίζει το ποίημα κατά το σωστό τρόπο.
 
Status
Not open for further replies.
Top