Σάββατο Λαζάρου: «Σήμερον σωτηρία» ή «Την Κοινήν Ανάστασιν»;

[dkalpakidis]

Βλέπω στην πλειονότητα των παλαιών Τυπικών ότι για την Απόλυση του Όρθου του Σαββάτου του Λαζάρου προβλέπουν το "Την κοινήν ανάστασιν".
Απολυτίκιον Δεσποτικόν το οποίο σίγουρα είναι ταιριαστό να επισφραγίσει την Μεγάλη Δοξολογία.
Παρότι λόγοι ποικιλίας ίσως θα μπορούσαν να επιβάλουν την γνώμη για επαναφορά της αρχαιοτέρας και ίσως ορθότερης αυτής πράξεως δεν βρίσκω και εντελώς άστοχη την διάταξη του ΤΜΕ που προβλέπει το "Σήμερον σωτηρία".
Μην λησμονούμε ότι εκείνη την ημέρα ψάλλονται και τα Αναστάσιμα Ευλογητάρια, το "Υπερευλογημένη" και η Ακολουθία έχει "τα δίκαια της Κυριακής".

Δημήτριος Καλπακίδης

 

[MTheodorakis]

Βλέπω στην πλειονότητα των παλαιών Τυπικών ότι για την Απόλυση του Όρθου του Σαββάτου του Λαζάρου προβλέπουν το "Την κοινήν ανάστασιν".
Απολυτίκιον Δεσποτικόν το οποίο σίγουρα είναι ταιριαστό να επισφραγίσει την Μεγάλη Δοξολογία

ὡς εἰδικὸν τῆς ἡμέρας, ἡ ὁποία εἶναι προΐμιον-προανάκρουσμα-προεόρτιον τῆς ἀναστάσεως, ἀλλὰ ὄχι ἀκόμη Κυριακὴ τοῦ Πάσχα, κατὰ τὴν ὁποία μαρτυρεῖται τὸ «Σήμερον σωτηρία...» (πρβλ. Λκ. ιθ', 9 καὶ ἁγ. Γρηγορίου τοῦ θεολόγου λόγον με' Εἰς τὸ Πάσχα §1 Ε.Π.Ε. τ. 5 σ. 152) εἰς τὸ τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας θ'-ι' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 135

 

[dkalpakidis]

ὡς εἰδικὸν τῆς ἡμέρας, ἡ ὁποία εἶναι προΐμιον-προανάκρουσμα-προεόρτιον τῆς ἀναστάσεως, ἀλλὰ ὄχι ἀκόμη Κυριακὴ τοῦ Πάσχα, κατὰ τὴν ὁποία μαρτυρεῖται τὸ «Σήμερον σωτηρία...» (πρβλ. Λκ. ιθ', 9 καὶ ἁγ. Γρηγορίου τοῦ θεολόγου λόγον με' Εἰς τὸ Πάσχα §1 Ε.Π.Ε. τ. 5 σ. 152) εἰς τὸ τυπικὸν τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας θ'-ι' αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 135

Κύριε Θεοδωράκη.
Όπως έγραψα λόγοι ποικιλίας ίσως θα μπορούσαν να επιβάλουν την γνώμη για επαναφορά της αρχαιοτέρας
και ίσως ορθότερης αυτής πράξεως δεν βρίσκω και εντελώς άστοχη την διάταξη του ΤΜΕ που προβλέπει το "Σήμερον σωτηρία".
Συμφωνώ ότι η αρχαία πράξη είναι υπέρ του "Την κοινήν Ανάστασιν". Δεν βρίσκω όμως άστοχη και την διάταξη του ΤΜΕ.
Άλλωστε παρότι είναι προύμνιον της Αναστάσεως κι όχι Κυριακή του Πάσχα και τα Αναστάσιμα Ευλογητάρια ψάλλουμε
και το "Ανάστασιν Χριστού θεασάμενοι"... και 8 Ιδιόμελα σαν να είναι Κυριακή, και το "Υπερευλογημένη υπάρχεις"...

Πάντως υπάρχει υποσημείωση για το θέμα στα Δίπτυχα του 2008 η οποία δυστυχώς φέτος έχει αφαιρεθεί

 

[π. Μάξιμος]

Πάντως τό θέμα δέν εἶναι ἀπλό. Κι ἐγώ θά ὐποστηρίξω ὅτι δέν εἶναι ἄστοχη ἡ διάταξη τοῦ Τυπικοῦ τῆς τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας ἀπό τῆς πρώτης ἐκδόσεως αὐτοῦ (ΤΚΠ 1838).
Κατ᾿ ἀρχήν ἡ μία ἑορτή διασπάσθηκε σέ δύο καί τό Σάββατο κράτησε ὅλα τά ἀναστάσιμα στοιχεῖα, ἐνῶ στήν Κυριακή δέν φαίνονται τέτοια, ἄν καί ὅπως εἴχαμε γράψει ἐδῶ σύμφωνα μέ τό ΤΑΣ γίνεται ἀσπασμός τοῦ Εὐαγγελίου ψαλλομένου τοῦ Ν΄ Ψαλμοῦ, πράξη πού ἀπηχεῖ παλαιότερη τῆς ἀναγνώσεως πάντοτε σέ Κυριακή Ἑωθινοῦ Εὐαγγελίου. Σήμερα ἡ Κυριακή τῶν Βαΐων εἶναι μιά δεσποτική ἑορτή σέ Κυριακή, ὅπου καταλιμπάνονται τά ἀναστάσιμα.
Τό θέμα ὅμως βρίσκεται ἀλλοῦ. Στήν μέτρηση τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς πού κάπου μετά τόν θ΄ αἰ. ἐπεκράτησε ἡ μορφή τῆς ΚΠόλεως, κατά τήν ὁποία ἡ Μ. Τεσσαρακοστή λήγει τήν Παρασκευή πρό τῶν Βαΐων καί δέν συμπεριλαμβάνεται σ᾿ αὐτήν ἡ Μ. Ἑβδομάδα, ὅπως ἀναλυτικά ἔχουμε γράψει ἐδῶ.
Αὐτό δέν πέρασε μέ ἀπόλυτη ἐπιτυχία στή συνείδηση τῶν πιστῶν, πού μέχρι σήμερα θεωροῦμε ἐνιαία περίοδο τή Νηστεία μέχρι καί τό Μ. Σάββατο. Ἡ δέ ἑβδομάδα τῆς Τυροφάγου, πού γιά μᾶς μέχρι σήμερα ἔχει περιορισμένη νηστεία καί πολλά λειτουργικά στοιχεῖα τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς, φανερώνει τήν προσπάθεια συμβιβασμοῦ τῶν 6 ἤ 8 ἑβδομάδων, ὡς πρός τή χρονική διάρκεια τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς (περισσότερα στό προμνημονευθέν ἄρθρο).
Ὅπως γνωρίζουμε στή λήξη τῆς Νηστείας, πού ἀρχικά εἶχε κατηχητικό χαρακτῆρα, ἔχουμε τήν βάπτιση τῶν κατηχουμένων καί πρός τό ἅγιον φώτισμα εὐτρεπισθέντων.
Μέ τή νέα μέτρηση καί τή νέα λήξη τῆς Μ. Τεσσαρακοστῆς ἔχουμε βάπτισμα τό Σάββατο τοῦ Λαζάρου, ὅπως φανερώνουν τά βαπτισματικά στοιχεῖα αὐτῆς τῆς Θ. Λειτουργίας (῞Οσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε...), ἀλλά κυρίως τό δεύτερο ἀπολυτίκιο τῆς ἑορτῆς ψαλλόμενο τήν Κυριακή τῶν Βαΐων «Συνταφέντες σοι διά τοῦ Βαπτίσματος, Χριστέ ὁ Θεός, τῆς ἀθανάτου ζωῆς ἠξιώθημεν τῇ ᾿Αναστάσει σου...», πού φανερώνει τήν ἤδη τελεσθεῖσα βάπτιση τῶν κατηχουμένων στή λήξη τῆς Τεσσαρακοστῆς.
Ἀντί νά ἐπικαλούμεθα, λοιπόν, τό ΤΑγΣ, πού δέν εἶναι μοναστικό (ἐνῶ ἡ διάταξη πού μᾶς ἀπασχολεῖ εἶναι τοῦ μοναχικοῦ τυπικοῦ), νά τό ἐπικαλεσθοῦμε γιά τήν σαφέσταση διάταξη τῆς βαπτίσεως τῶν κατηχουμένων ὑπό τοῦ Πατριάρχου τό Σάββατον τοῦ Λαζάρου.
Ἡ Ἀνάσταση, λοιπόν, εἶναι προφανής. Ταυτίζεται μέ τήν βάπτιση μας, καλουμένη καί «πρώτη ἀνάσταση», ὅπως ἀκριβῶς γιά τόν ἴδιο λόγο καλοῦμε τήν βαπτισματική Θ. Λειτουργία τοῦ Μ. Σαββάτου.
Τό ΤΜΕ, νομίζω, ἔχει μιά βαθύτερη σοφία, πού δέν τήν ἀπορρίπτουμε μέ εὐκολία.

 

[Eliasraft]

Συγγνώμη που επαναφέρω το θέμα μετά από ένα χρόνο αλλά τελικά, πάτερ Μάξιμε, ποιο συμπέρασμα βγαίνει; ¨Σήμερον σωτηρία" ή ¨Την κοινήν Ανάστασιν";

 

[π. Μάξιμος]

Συγγνώμη που επαναφέρω το θέμα μετά από ένα χρόνο αλλά τελικά, πάτερ Μάξιμε, ποιο συμπέρασμα βγαίνει; ¨Σήμερον σωτηρία" ή ¨Την κοινήν Ανάστασιν";

Σέ πολλές περιπτώσεις, ποτέ δέν βγαίνει ἕνα συμπέρασμα. Ἄλλωστε ἐδῶ ἀναπτύχθηκε ἕνας προβληματισμός —πού ἐμπλούτισε τίς γνώσεις μας— καί δέν (ἀνα)ζητήθηκε ἕνα συμπέρασμα.

Στίς ἐνορίες τηροῦμε ὅ,τι προβλέπει τό ΤΜΕ. Ἄλλωστε τό ΤΑΣ (πρβλ. καί Τριῴδιον) προβλέπει «Δοξολογία μεγάλη καὶ ἀπόλυσις».