Πώς πρέπει να βγαίνει η φωνή στην ψαλτική;

[mmamais]

Α αδερφέ εδώ συμφωνώ κ εγώ, πιστεύω όλοι θα έχουμε διαπιστώσει ότι αν "φτιαχτείς" με ένα μάθημα, εννοώ αν αισθανθείς ότι "σου λέει κάτι" και "το ζεις", πάει και η προσοχή να κάνουμε σωστή τοποθέτηση....πάνε και όλα. Η φωνή βγαίνει αβίαστα.

 

[ilias nektarios]

Α αδερφέ εδώ συμφωνώ κ εγώ, πιστεύω όλοι θα έχουμε διαπιστώσει ότι αν "φτιαχτείς" με ένα μάθημα, εννοώ αν αισθανθείς ότι "σου λέει κάτι" και "το ζεις", πάει και η προσοχή να κάνουμε σωστή τοποθέτηση....πάνε και όλα. Η φωνή βγαίνει αβίαστα.

Αυτο ειναι γεγονος αγαπητε μου!...Μου συμβαινει και εμενα κατα καιρους αυτο.Μηπως ξερει καποιος συναδελφος γιατι;... Εγω νομιζω οτι ειναι καθαρα θεμα ψυχολογιας της συγκεκριμενης στιγμης που εισαι στο αναλογιο για να ψαλλεις!....

 

[mmamais]

Ναι, είναι ή θέμα ψυχολογίας, η οποία παίζει βασικό ρόλο κατά τη γνώμη μου στη φώνηση και όχι μόνο, ή θέμα θείου ενθουσιασμού. Νομίζω για τον μέσο χλιαρό χριστιανό πιο πιθανό είναι να πάθει το πρώτο.

 

[Ι. Μ. ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ]

Νομίζουμε ταπεινά πώς μάλλον φταίνε τά μικρόφωνα στό θέμα τῆς ἀντοχῆς! Ἐμεῖς στό Ὄρος ψάλλουμε σέ ἀγρυπνίες συνεχόμενες γιά 12 καί 14 ὥρες καί τά καταφέρνουμε τελοσπάντων... Ἄρα ἡ ἐξάσκηση εἶναι αὐτό πού λείπει... Στήν ἀρχή βέβαια κουραζόμασταν ἀλλά σιγά σιγά συνηθίζεις.
Ἔχω νά καταθέσω ἐπίσης πώς ὁ ἀγαπητός μας π. Δανιήλ τῶν Δανιηλαίων (μιᾶς καί ἀναφέρθηκε πιό πάνω) πῆγε μιά φορά στόν Ὡ.ρι.λά. ὄχι γιά ἐξέταση, ἀπλά συνόδευε τόν π. Δαμασκηνό. Ε, λέει ὁ γιατρός, γιά νά ρίξω μιά ματιά καί σέ σένα πάτερ. Καί "ἔμεινε"! Πώπω, τέτοιο πράγμα δέν ξανάδα, εἶπε, καί ἔκανε τό...σταυρό του. Σπήλαιο!!!!
Ὁπότε μήν περιμένουμε ἐμεῖς οἱ ἀπλοί νά "πιάσουμε"τά μέτρα τῶν μεγάλων, αὐτά εἶναι καί χαρίσματα Θεοῦ...

 

[sokrates]

Κατά τη ταπεινή μου γνώμη όσον αφορά τη σωστή τοποθέτηση της φωνής, βοηθάει πάρα πολύ η ενασχόληση με κάποιο όργανο, για ένα νέο μουσικό το καλύτερο είναι το πιάνο, καθώς δε φαλτσάρει, άλλα για κάποιον που θέλει να ασχοληθεί με τη Ψαλτική τέχνη καλό θα ήταν κάποιο από τα όργανα που έχουν αναφερθεί και σε άλλο μέρος του ψαλτολογίου (κανονάκι,λύρα,βιολί,ούτι). Το μόνο κακό με τη φωνητική είναι το ύφος επειδή στο κλασσικό τραγούδι όλα πρέπει να ακούγονται καθαρά, πρέπει το σαγόνι να είναι κατεβασμένο κάτω και να μη κουνιέται, ενώ στο ψάλλειν για να πούμε ένα κατανυκτικό Α πρέπει να σφίξουμε λιγάκι το σαγόνι. Η δυσκολία σε κάποιο ψάλτη που κάνει ορθοφωνία έγκειται στο διαχωρισμό του τραγουδιού από τη ψαλτική, ή απλά να το ξεκαθαρίσει στο δάσκαλο από την αρχή.

 

[agrippas]

Η φωνή παιδιά μου δεν θα έπρεπε να μας απασχολεί καν πώς πρέπει να βγαίνει διότι αυτό όφειλε να είναι γνωστό εξ' ορισμού. Τι κάνει η φωνεί; Τραγουδάει. Για ποιο σκοπό; Για να υμνήσει το Θεό πρώτον, αλλά όχι μόνο αυτό: και για να τέρψει ή λυπήσει ή καθοδηγήσει τους ακροατές δεύτερον.

Τώρα αν βάζουμε ταμπέλα στο τραγούδι ως "εκκλησιαστικό άσμα/ψαλμωδία" αυτό αναφέρεται στη σύνθεσή του και στη μουσική του και ΟΧΙ στον τρόπο εκφοράς του λόγου. Ο λόγος ο ίδιος και ο αυτός και δεν αλλάζει η εκφορά του επειδή είμαστε στην εκκλησία. Όπως μιλάμε έτσι πρέπει να βγάζουμε και τη φωνή μας. Βέβαια λίγο πιο στρογγυλεμένα (όχι πολύ) για να μπορούμε να αποδώσουμε τα σημεία ποιότητας (ύφος) και να χτυπήσουμε τις νότες σωστά χωρίς να ακούγεται ξερά και γελοία στο αφτί του κόσμου.

Αυτοί που βγάζουν τη φωνή από τη μύτη έχουν πέσει σε παγίδα. Προσπαθούν να αντιγράψουν ψάλτες περασμένων εποχών που αναγκαστικά χρησιμοποιούσαν τη μύτη για να ακουστούν (δεν είχαν μικρόφωνα και είχαν ανακαλύψει ότι η ένρινη τοποθέτηση δίνει πρόσθετο μέταλλο). Σήμερα με την άνεση που έχουμε στο θέμα της ηχητικής, δε χρειάζεται τέτοιο μπάλωμα και πλέον μπορεί η φωνή να βγαίνει άνετα και ωραία χωρίς να θυμίζει νιαούρισμα.

 

[Γιώργος Μ.]

Αυτοί που βγάζουν τη φωνή από τη μύτη έχουν πέσει σε παγίδα. Προσπαθούν να αντιγράψουν ψάλτες περασμένων εποχών που αναγκαστικά χρησιμοποιούσαν τη μύτη για να ακουστούν (δεν είχαν μικρόφωνα και είχαν ανακαλύψει ότι η ένρινη τοποθέτηση δίνει πρόσθετο μέταλλο). Σήμερα με την άνεση που έχουμε στο θέμα της ηχητικής, δε χρειάζεται τέτοιο μπάλωμα και πλέον μπορεί η φωνή να βγαίνει άνετα και ωραία χωρίς να θυμίζει νιαούρισμα.

πβ.

Όσον αφορά την τοποθέτηση των φωνών τους, ο Δάσκαλος Χατζημάρκου είναι πολύ περισσότερο ένρινος από τον κ. Βασιλικό. Ο δεύτερος έχει υιοθετήσει μια πιο "ανοιχτή" τοποθέτηση με αποτέλεσμα να έχει γλυκύτερη χροιά πιο καθαρή άρθρωση των λέξεων αλλά και λιγότερη ένταση φωνής.

Η χρήση της μύτης ως αντηχείο προσδίδει μεν ένταση αλλά δυστυχώς και τραχύτητα ή "σκληράδα" αν θέλετε η οποία στην περίπτωση του Δασκάλου δεν ενοχλεί , αλλά σε άλλους ψάλτες τους κάνει να ακούγονται σαν γραμμόφωνα.

Συζητώντας με μια δασκάλα τραγουδιού, μου είπε οτι ένα ακόμη μειονέκτημα της τοποθέτησης στη μύτη είναι και ο περιορισμός στην έκταση. Στο Δάσκαλο αυτό προφανώς δεν ισχύει, μιας και διάλεγε τις καταλληλότερες γι' αυτόν τονικότητες (βάσεις) και εκ φύσεως είχε ψηλά τοποθετημένη φωνή.

Συνεχίζοντας η δασκάλα τραγουδιού μου είπε πως η χρυσή τομή είναι να μπορούμε να ελέγχουμε την τοποθέτηση τόσο στη μύτη όσο και στη "μασκα" έτσι ώστε να μπορούμε κατά τη διάρκεια της ερμηνείας μας να ελέγχουμε και τις δυναμικές μας. "Μάσκα" για γλυκό ψάλσιμο και μυτη για πιο δυνατές φράσεις.
Μου είπε επίσης οτι για την ένταση βοηθάει και το μέγεθος της μύτης, πράγμα λογικό αφού όσο μεγαλύτερο το αντηχείο τόσο μεγαλύτερη και η ένταση πράγμα το ποίο ισχύει 200% για το Δάσκαλο ο οποίος είχε μεγάλη μύτη αλλά εκτός απ' αυτόν, δέστε το πλάτος και γενικότερα το μέγεθος της μύτης του Καζαντζίδη, του Διονυσίου, ακόμη και της Κάλλας...

 

[nicos]

Στη Βυζαντινή Μουσική που η έκταση φτάνει μέχρι περίπου Φα-Φα δίεση, δεν χρειάζεται φωνητική τοποθέτηση με σπουδές απο την Ευρωπαϊκή.
Τα μόνα που χρειάζονται είναι πολύ προσοχή απο τους αρχάριους κυρίως στις κακές μιμήσεις, που αν είναι για το σσσ του Ταλιαδώρου είναι σχεδόν άκακο...μερικές φορές η μίμηση φτάνει να κάνουν κάποιοι την φωνή τους ή έντονα λαρυγγική ή έντονα ρινική...
Οπωσδήποτε δεν θέλει ποτέ πίεση φωνητική και αγριοφωνάρες και μια απλή γνώση για το είδος της φωνής που διαθέτουμε, είναι πάντα χρήσιμο.
Προσοχή επίσης στις παγίδες του τύπου, άκουσα τον τάδε ψάλτη να ψάλλει το τάδε απο την δείνα βάση... άρα προσπαθώ και εγώ να το πώ εκεί κλπ...πολύ προσοχή σε αυτά...
Αυτό που κυρίως χρειάζεται είναι το σωστό εκκλησιαστικό ύφος στην απόδοση των ψαλλομένων, πράμα που δύσκολα αποκτιέται, ιδιαίτερα στις μέρες μας...

 

[Greekψαλτης]

Αυτο που ειπωθηκε παραπανω πως οι παλιοι ψαλτες χρησιμοποιουσαν τη μυτη προκειμενου να ακουστουν δεν θεωρω πως ισχυε!! Δηλ. ο Ναυπλιωτης ειχε μικροφωνα στις εκκλησιες που εψαλλε?? Γιατι ακουμε μια φωνη τεραστίου ογκου!!! Η μεταγενεστερα ο Πριγγος??? Καποιοι χρησιμοποιουν περισσοτερο τη μυτη οχι σκοπιμα αλλα διοτι ετσι ειναι τοποθετημενη η φωνη τους!! Κ περα απο το Χατζημαρκο, για τον οποιο ισχυει το ιδιο, οσα ατομα εχω γνωρισει κ οι οποιοι χρησιμοπουν περισσοτερο τη μυτη τους το κανουν διοτι ετσι μπορουν!! Δεν ειναι προτερημα καποιου να ειναι τοποθετημενη η φωνη του ως επι το πλειστον στη μυτη του, ουτως ωστε να ισχυριστει καποιος πως κ καποιοι αλλοι προσπαθουν να μιμηθουν το αυτο!!! Το οτι ο Χατζημαρκος ηταν αυτος που ηταν δεν σημαινει πως κ η φωνη του ηταν απολυτα σωστα τοποθετημενη ή πως το εκανε σκοπιμα προκειμενου να ωφεληθει!! Ετσι ηταν εκ γενετης τοποθετημενη κ εχω την πεποιθηση πως κ ο ιδιος θα προσπαθησε να ''διορθωσει'' το ''μειονεκτημα'' αυτο προσδιδοντας περισσοτερο ογκο!!!! Οι μεγαλοι ψαλτες κ δασκαλοι ειναι πανω απ'ολα ανθρωποι κ εχουν κ αυτοι μειονεκτηματα!! Κ ειναι τουλαχιστον ανοητο να προσπαθουμε εμεις να τους μιμηθουμε ακομη κ σε αυτο!! Καποτε στη Θεσ/νικη ο κ. Αθ. Γεωργιαδης -μαθητης του Καραμανη- μου ειχε πει πως ο Ταλιαδωρος απορουσε με το γεγονος οτι οι μαθητες του προσπαθουσαν να μιμηθουν ακομη κ τη προφορα του σιγμα...πραγμα τουλαχιστον αφελες οπως ειχε πει!!!

 

[Βεροιεύς]

Όλες καλές οι απόψεις αλλά υπάρχουν και άνθρωποι που θέλουν να λέγοντε ψάλτες και το μόνο που καταφέρνουν να κάνουν τον κόσμο ή να φύγει ή να κλείνει τα αυτιά του απο αυτά που ακούει!!!

 

[erasitexnis]

Απο τη στιγμη που καποιος ασχοληται "επαγγελματικα" με το αναλογιο πιστευω πως καλο ειναι να αξιοποιησει καθε διαθεσιμο "εργαλειο"(μαθηματα φωνιτικης κτλ.), απο εκει κ περα εγω πιστευω πως οταν ψαλλουμε η φωνη πρεπει να βγενει απλα αβιαστα και να ειμαστε οσο το δυνατον ποιο ηρεμοι με προσευχητικη διαθεση και σεβασμο της ιεροτητας του χωρου και του εκκλησιασματος... ο σκοποςτου ιεροψαλτη ειναι- οπως μου ειχε πει και ενας πνευματικος -να οδηγησει τους πιστους στη Θεια Κοινωνια. Επίσης δεν πρεπει να υπαρχει ανταγωνισμος αναμεσα σε πρωτοψαλτες και λαμπαδαριους ποιος θα ψαλει ποιο επιδεξια και ποιο δυνατά με αποτελεσμα να κουραζομαστε φωνητικα, αλλα ο ενας να συμπληρωνει και να βοηθαει τον αλλον στις αδυναμιες ή τυχον λαθη του.

 

[nicos]

ο σκοποςτου ιεροψαλτη ειναι- οπως μου ειχε πει και ενας πνευματικος -να οδηγησει τους πιστους στη Θεια Κοινωνια.

Επίσης, ο σκοπός του ψάλτη είναι να διατηρήσει και εάν αυτό είναι εφικτό να διαδώσει μια τέχνη ασύγκριτης ιστορικής, επιστημονικής, αισθητικής, καλλιτεχνικής και εθνικής αξίας...
Δεν είμαι κακοπροαίρετος, αλλά αυτά τα λένε οι παπάδες για να υποβαθμίζουν την παρουσία του καλού ψάλτη στο αναλόγιο, με την δικαιολογία ότι αποκλειστικός σκοπός είναι η τέλεση του μυστηρίου...οπότε όποιος και να τα πεί, είναι το ίδιο...

 

[ilias nektarios]

Σωστος!....

 

[Greekψαλτης]

Επίσης, ο σκοπός του ψάλτη είναι να διατηρήσει και εάν αυτό είναι εφικτό να διαδώσει μια τέχνη ασύγκριτης ιστορικής, επιστημονικής, αισθητικής, καλλιτεχνικής και εθνικής αξίας...
Δεν είμαι κακοπροαίρετος, αλλά αυτά τα λένε οι παπάδες για να υποβαθμίζουν την παρουσία του καλού ψάλτη στο αναλόγιο, με την δικαιολογία ότι αποκλειστικός σκοπός είναι η τέλεση του μυστηρίου...οπότε όποιος και να τα πεί, είναι το ίδιο...

Ετσι οπως τα λες ειναι φιλε μου!!!! Ο απωτερος σκοπος ειναι η τελεση των ακολουθιων!! Κανεις δεν ειπε το αντιθετο!! Γιαυτο κ σε περιπτωσεις αναγκης επιτρεπεται να ψαλλει κ η ''κουτση Μαρια''. Ομως η εκκλησια χρησιμοποιει αυτη τη τοσο πλουσια μουσικη για εναν συγκεκριμενο λογο! Την νοηματικη αποδοση αυτης της τοσο πλουσιας σε νοημα υμνολογιας!! Κ για να γινει αυτο θα πρεπει ο ψαλτης να εχει τουλαχιστον καλη γνωση -για να μη πω αριστη- αυτης της μουσικης, ουτως ωστε να μπορει να την χρησιμοποιει σωστα για να πετυχει τη σωστη αποδοση των υμνων!!! Ειναι τουλαχιστον τρελο επομενως να δινεις απο τη μια ενα τοσο σπουδαιο ''εργαλειο'' οπως ειναι η Β. Μουσικη κ απο την αλλη να λες πως η σωστη ή μή χρηση του δεν εχει ιδιαιτερη αξια!!! Τετοιες κουβεντες προερχονται απο ατομα αταλαντα, κομπλεξικα, χωρις διαθεση να κοπιασουν ωστε να μαθουν τη μουσικη αυτη!!! Το κακο ειναι πως καταστρεφουν με τα λεγομενα τους το μουσικο αιθητηριο του κοσμου!! Τι εννοω θα μου πειτε???? Παλιοτερα -απ'οτι εχω μαθει- υπηρχαν περιπτωσεις οπου το εκκλησιασμα εδινε κ ''παραγγελιες'' στο ψαλτη για τεριρεμ κτλ.!! Τωρα αν πεις τεριρεμ καποιοι θα κοιτουν με απορια κ καποιοι αλλοι θα σπευσουν να πουν πως αυτα ειναι φιγουρες των ψαλτων διοτι αυτα τους μαθαινουν καποιοι κληρικοι κ αλλοι, οι οποιοι οντας ασχετοι επι του θεματος εκφραζουν κ αποψη!!! Ξεχνουν οι δυστυχοι πως καποιοι απο τους μεγαλυτερους μελοποιους που υπηρξαν ειναι κ συγχρονως Αγιοι της εκκλησιας μας!!!

 

[PAPAZ DIMITRIOS]

Θα ηθελα να πω καποιες προσωπικες σκεψεις πανω στο θεμα διδαχης ορθοφωνιας των σημερινων ψαλτων .
Ολοι οι παλιοι ψαλταραδες Ναυπλιωτης , Πριγγος , Στανιτσας , Θεσσαλονικεις
(Καραμανης κλπ) και και και , ΔΕΝ ΝΟΜΙΖΩ οτι σπουδαζαν (εδιδασκοντο) ορθοφωνια . Και ομως ΟΛΟΙ εψαλλαν τοσο ωραια !!! , με το στομα μισανοικτο
προς το κλειστο (εχω δει αρκετους απο αυτους να ψαλλουν) .
Παρατηρω οτι οι σημερινοι ψαλτες ή υποψηφιοι ψαλτες , εχουν αναγαγει το θεμα διδασκαλιας ορθοφωνιας σε μεγιστη αναγκη . Πολυ φοβαμαι οτι η διδασκαλια ορθοφωνιας και μαλιστα απο δασκαλους που δεν ειναι ψαλτες αλλα
διδασκουν κατα τα ευρωπαϊκα προτυπα (ευρωπαϊκη μουσικη) κανει περισσοτερο ζημια παρα ωφελει . Και αυτο με την εννοια οτι δημιουργουντα φωνες ευρωπαϊκου ηθους και υφους (θα τις ελεγα ''ξυλινες'' φωνες) , αχρωμες , αοσμες , αγευστες , πορω απεχουσες απο την φωνη που απαιτει η βυζαντινη ψαλμωδια . Φωνες ευρωπαϊκες που θελουν το στομα ορθανοικτο
εν ειδη τραγουδιστων οπερας .
Και να ξεκαθαρισω κατι . Δεν μιλαω για ασκησεις καλλιτερης αναπνοης . Αλλο
μαθηματα αναπνοης αλλο φωνης .
Καλο λοιπον θα ειναι , ολοι οσοι καλως ή κακως θελουν να διδαχθουν μαθηματα ορθοφωνιας , να επιλεξουν με προσοχη τον δασκαλο τους . Ο κινδυνος να χασουν το βυζαντινο ψαλτικο ηθος και υφος της φωνης τους ,
ειναι υπαρκτος .
Τελειωνω επαναλαμβανωντας , οτι τα παραπανω ειναι καθαρα προσωπικες σκεψεις και ουδεις υποχρεουται να συμφωνει με αυτες .

Δεν νομίζω κάνοντας μαθήματα φωνητικής και ορθοφωνίας κάποιος να κινδυνεύει να χάσει το ψαλτικό και βυζαντινό ήθος και ύφος.Αυτός που έχει τον Χριστό μέσα του και ζει αναλόγως,ποτέ δεν θα καταλήξει τραγουδιστής όπερας ή κάτι ανάλογο.Θα βελτιώσει τα μέγιστα την φωνή του,θα καλλιεργήσει ολοκληρωτικά τις φωνητικές του χορδές και με την τελειοποίηση της διαφραγματικής αναπνοής θα προσθέσει και αντοχή+ αντήχηση στο ψάλσιμο του.

 

[Μιχαήλ Τσαβαρής]

Η φωνή πρέπει να βγαίνει με τρόπο που ο ιεροψάλτης αισθάνεται άνετα. Απλα και όμορφα χωρίς μορφασμούς και χωρίς να νιώθει το εκκλησίασμα οτι φωνάζεις. Δεν ήρθαν τα άγρια να διώξουν τα ήρεμα.Ουτε φωνάζοντας θα γίνεις καλύτερος ψάλτης αλλά ούτε και θα αποδείξεις σε κανέναν οτι είσαι καλός ψάλτης με το να
κάνεις τον πιστό να νιώθει άσχημα ακούγοντας σε. Είμαι υπέρ των φωνητικών ικανοτήτων αλλά με μέτρο..

 

[Dimitris Ntavis]

Καλησπέρα σε όλους. Είμαι νεος μαθητης της Θεοσταλτης αυτης τεχνης, αλλα εγω θεωρω οτι ειναι χαρισμα απο το Θεο για οποιον το ζητησει και θα το λαβει. Θα μου επιτρεψετε να καταθεσω τη γνωμη μου χωρις να θελω να υποβαθμισω οποιοδηποτε σεβασμιο αδελφο. Επισης να με συγχωρεσετε για τα ορθογραφικα μου λαθοι.
Ο Θεος, οπως λεει και ο Ν' ψαλμος, ζηταει καρδια συντετριμενη και τεταπεινομενη. Οταν θα ανεβουμε στο ψαλτηρι σημαινει οτι θα προσφερουμε την προσωπικη μας αναιμακτη θυσια στο Θεο και μαζι με το θυμιαμα θα ανεβει στο θρονο του Θεου και θα εισακουστει. Αυτα τα περι φωνητικης και ορθοφωνιας, πιστευω οτι ειναι ασκοπα εξοδα και χασιμο χρονου. Ουτε απο το στομαχι θα βγει η φωνη ουτε απο τον πνευμονα. Απο την καρδυα και μονο απο εκει. Να ειμαστε προσιλομενει στο Θεο και στην προσευχη που κανουμε εκεινη την ωρα και θα ψαλει ολος ο χορος των αγγελων μαζι μας. Λεει ο Κυριος «Όταν προσφερεις το δωρο σου στο ναο και εκει θυμηθεις πως ο αδερφο σου εχει κατι εναντιον σου, αφησε εκει το δωρο σου και πηγενε να συμφιλιωθεις με τον αδερφο σου, και υστερα ελα να προσφερεις το δωρο σου (Μτ 5, 23-24)». Αμα ενας ψαλτης εχει κατι που τον βαραινει την καρδυα, πως θα ψαλει; Ισως καποιοι να πουν «ενταξει, αμα δεν εχω καλη φωνη, ομως, δεν θα πρεπει να κανω κατι γι’ αυτο;» Λεει ακομα ο Κυριος, «Σας βεβαιωνω, αν εχετε πιστη χωρις να αμφιβαλλετε, οχι μονο θα κανετε το θαυμα με τη συκια, αλλα κι αν πειτε σ’ αυτο το βουνο ‘’σηκω και πεσε στη θαλασσα’’, θα γινει. Κι ολα οσα ζητησετε στην προσευχη με πιστη, θα το λαβετε».(Μτ 21, 21-22). Πιστευω οτι ο Θεος ξερει την ικανοτητα του καθενα μας για οτιδηποτε μας εχει δωσει να κανουμε. Δεν ζηταει περισσοτερο απο αυτο που μπορουμε, αλλα να προσπαθησουμε γι’ αυτο που μπορουμε. Καλη Ανασταση σε ολους.