[Ερώτηση] Πως εξηγείται το Φεραχνακ που έγραψε ο Στανίτσας

[psaltis123]

Πως εξηγείτε το Φεραχνακ που έγραψε ο Στανίτσας. Διλαδη για τη ο Στανιτσας έγραψε αυτό το Φεραχνακ σε ηχος τέταρτος αλλά ακούγεται σαν τρίτος στο Τρισαγιον (αγιος ο θεός). Ευχαριστό

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Πως εξηγείτε το Φεραχνακ που έγραψε ο Στανίτσας. Διλαδή γιατί ο Στανίτσας έγραψε αυτό το Φεραχνακ σε ήχο τέταρτο, αλλά ακούγεται σαν τρίτος στο Τρισαγιον (αγιος ο θεός). Ευχαριστώ

Αυτή η εύλογη απορία, ταιριάζει για όλες τις μελωδίες που "περπατούν στο μουσικό δρόμο φεραχνάκ"!
Αυτό συμβαίνει, κατά τη γνώμη μου, για δύο λόγους:
1. Κάθε "μουσικός δρόμος" ψάλλεται ακολουθώντας, συγκεκριμένη κλίμακα, βάση & σύστημα. Ειδικότερα, ακολουθούμε διατονική κλίμακα με βάση το ΔΙ, κατά τριφωνία σύστημα, που στο φθόγγο ΔΙ τίθεται η διατονική φθορά του ΝΗ, με την παρατήρηση ότι στις καταλήξεις πρέπει να αλλάζει (το σύστημα), με τη διατονική φθορά του ΔΙ, οπότε επανερχόμαστε στο οκτάχορδο σύστημα με κατάληξεις στο ΖΩ του βαρέως τετραχόρδου. Ο Γ' ήχος, σε πάμπολες μελωδίες, π.χ. Χερουβικά Φωκαέως, ακολουθεί το κατα τριφωνία σύστημα.
2. Καθιερώθηκε, πιθανόν για λόγους φωνητικής έκτασης του μαθήματος, να μην κάνουμε φυσιολογικά καταλήξεις στο ΖΩ, αλλά στο ΔΙ!
Στην περίπτωση "του Τρισαγίου Ύμνου του Θ. Στανίτσα", οι δύο παραπάνω συνδυασμοί (κατά τριφωνία σύστημα, που μέχρι τέλος της μελωδίας - κακώς δεν αλλάζει ώστε να καταλήξει στο ΖΩ), μας οδηγούν σε άκουσμα Γ' ήχου!

 

[π. Μάξιμος]

Διαβᾶστε τά θέματα:
«Άγιος ο Θεός-Δύναμις» Φεραχνάκ-Ήχος Βαρύς φθορικός
Makam Ferahnak - Βαρύς μαλακός διατονικός ΖΩ (Τέταρτος "Φθορικός")
Τρισάγιος Ύμνος Θρ. Στανίτσα σε ήχο γ΄
Φεραχνάκ!
Άξιον Εστίν (Φεραχνάκ)
Δοξολογία Παναγιώτου Κηλτζανίδου Ήχος Δ' Φθορικός (Φεραχνάκ)
Τρισάγιον & Δύναμις, Ήχος βαρύς φθορικός, Θρασύβουλου Στανίτσα
Τρισάγιον Στανίτσα-ήχος Δ' (φεραχνάκ) υπό Χ. Ταλιαδώρου

Σημ. Ἀλλά μήν περιμένεις καί πολλές ἐξηγήσεις... Ὅπως μοῦ ἔγραψε κάποιο μέλος

περιμένουν και εξήγηση σ' αυτά τα φαινόμενα;

​

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Αυτή η εύλογη απορία, ταιριάζει για όλες τις μελωδίες που "περπατούν στο μουσικό δρόμο φεραχνάκ"!
................Στην περίπτωση "του Τρισαγίου Ύμνου του Θ. Στανίτσα", οι δύο παραπάνω συνδυασμοί (κατά τριφωνία σύστημα, που μέχρι τέλος της μελωδίας - κακώς δεν αλλάζει ώστε να καταλήξει στο ΖΩ), μας οδηγούν σε άκουσμα Γ' ήχου!

Υπάρχουν μαθήματα με τον Τρισάγιο ύμνο σε ήχο καθαρό Δ' - Άγια, όπου εκεί φαίνεται ξεκάθαρα ότι διαφέρει ριζικά με το άκουσμα του Φεραχνάκ.
Χαρακτηριστικά αναφέρω, του αειμνήστου δασκάλου, ερευνητή κ. Άρχοντα Δ. Σουρλαντζή. Υπάρχει καταχωρημένο στη Θ. Λειτουργία, αλλά δεν έχω "σκάνερ" για να το σκανάρω & να το δημοσιοποιήσω.
Εάν κάποιος εκ' των συντονιστών ή εκ των συναδέλφων μπορούσε να το "ανεβάσει", θα βλέπαμε τη διαφορά!
Λογικό είναι, αφού τα διαστήματα στη μια και στην άλλη περίπτωση (Φεραχνάκ & Άγια), καθώς και το σύστημα (τετράχορδο & τροχός) αντίστοιχα, προσδιορίζουν διαφορετικούς "μουσικούς δρόμους". Άσχετα εάν έχουμε ίδια Βάση - ΔΙ & ίδιο γένος - διατονικό!

 

[ΔΑΜΩ]

Πως εξηγείτε το Φεραχνακ που έγραψε ο Στανίτσας. Διλαδη για τη ο Στανιτσας έγραψε αυτό το Φεραχνακ σε ηχος τέταρτος αλλά ακούγεται σαν τρίτος στο Τρισαγιον (αγιος ο θεός). Ευχαριστό

Το Φεραχνάκ δεν είναι Δ΄ Ήχος, αλλά Βαρύς.
Το ότι ακούγεται σαν Γ΄ Ήχος, οι λόγοι είναι 2.
α') Το Τρισάγιον του Στανίτσα, κάνει χρήση του διαστήματος Πα-Δι που θυμίζει το άκουσμα του διαστήματος Νη-Γα, αφού είναι και τα δύο τετράχορδα.
β') Εκτελείται με διαστήματα Γ' Ήχου και όχι με πλ. Δ' που είναι το σωστό, αφού το Μακάμ Φεραχνάκ φέρει 2 συνημμένα τετράχορδα Ραστ από Πα και Δι.

Περισσότερα για το Μακάμ Φεραχνάκ από βδομάδα γιατί σήμερα Παρασκευή με καλεί η θάλασσα.

Καλό καλοκαίρι και καλά μπάνια .

 

[evangelos]

Τα διαστηματα δεν ειναι σε καμια περιπτωση τριτου ηχου αλλα πλ δ κατα τριφωνια απο τον δι ονομαζεται απο τους τρεις διδασκάλους κλιτον(τεταρότριτος κατά την λογικη Ι. Πλουσιαδηνού). Πιο σωστη ονομασια ειναι ηχος δ ο οποιος καταληγει στην αντιφωνια της διφωνιας του. Ετσι τον ονομαζει ο Κιλτζανιδης στην δοξολογια που "εκλεψε" ο Στανιτσας για αυτο το ομορφο τρισαγιο

 

[Papazaris]

Τα διαστηματα δεν ειναι σε καμια περιπτωση τριτου ηχου αλλα πλ δ κατα τριφωνια απο τον δι ονομαζεται απο τους τρεις διδασκάλους κλιτον(τεταρότριτος κατά την λογικη Ι. Πλουσιαδηνού). Πιο σωστη ονομασια ειναι ηχος δ ο οποιος καταληγει στην αντιφωνια της διφωνιας του. Ετσι τον ονομαζει ο Κιλτζανιδης στην δοξολογια που "εκλεψε" ο Στανιτσας για αυτο το ομορφο τρισαγιο

Ο Κ. Ι. Πανάς στην Θεία Λειτουργία του και στην σελ. 49 παρουσιάζει το Δύναμις του αείμνηστου Άρχοντα Θρ. Στανίτσα, σε επεξεργασία ως προς την γραφήν και ρύθμισιν παρά του ιδίου και σε ήχο Βαρύ πεντάφωνον και επί του Γα θέτει την φθορά του φθόγγου νη. Στο τέλος της παρουσίασης του Δύναμις αναφέρει:Ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖον ψάλλονται τ' ἀνωτέρω "Τρισάγιον καί Δύναμις" εἶναι μικτός ἐκ βαρέως ἤχου καί τετάρτου. Εἶναι τρόποςεξωτερικῆς μουσικῆς καλούμενος "Φεραχνάκ".
Ελπίζω τα παραπάνω να βοηθήσουν στον προβληματισμός σας.

 

[ΔΑΜΩ]

Βάση:
Φθόγγος Ζω [αράκ ή ιράκ].

Δεσπόζοντες φθόγγοι:
Τον Δι [νεβά] και τον Πα [ντουγκιάχ]. Συχνά δεσπόζων φθόγγος γίνεται και ο άνω Ζω΄ [εβίτς].

Οπλισμός:
Στο ανατολικό πεντάγραμμο (Rauf Yekta Bey) έχει οπλισμό Fa#, δηλαδή Ζω# [αράκ] και Do#, δηλαδή Γα# [νιμ χιτζάζ].
Στο ευρωπαϊκό πεντάγραμμο έχει οπλισμό Fa#, δηλαδή Γα# [νιμ χιτζάζ].

Δομή:
1) Απ’ τον Δι [νεβά] κάνει 5χ ραστ [Δι - Κε – Ζω΄# - Νη΄ - Πα΄] με [9-8-5-9] κόμματα
2) Απ’ τον Βου(d) [Σεγκιάχ] κάνει 5χ φεραχνάκ [Βου(d) - Γα - Δι – Κε – Ζω΄#] με [5-9-9-8] κόμματα
3) Απ’ τον Πα [ντουγκιάχ] κάνει 5χ ραστ [Πα - Βου - Γα# - Δι - Κε] με [9-8-5-9] κόμματα
4) Απ’ τον Ζω# [αράκ] κάνει 5χ φεραχνάκ [Ζω# - Νη - Πα - Βου - Γα#] με [5-9-9-8] κόμματα
5) Απ’ τον άνω Ζω΄# [εβίτς] κάνει 5χ φεραχνάκ [Ζω΄# - Νη΄ - Πα΄ - Βου΄ - Γα΄#] με [5-9-9-8] κόμματα
6) Απ’ τον Γα# [νιμ χιτζάζ] κάνει 4χ χιτζάζ [Γα# - Δι - Κε(#) – Ζω΄#] με [5-12-4] κόμματα

• Τα 5χ και 4χ, καθώς και όλοι οι φθόγγοι, αναφέρονται στο ανατολικό 5γραμμο.
• Το μέγεθος των διαστημάτων αναφέρεται σε κόμματα 53άρας κλίμακας του ανατολικού 5γράμμου.
• Στο 2, το Βου(d) είναι βαρυμένο κατά ένα κόμμα, ενώ στο 3, 4, 5 δεν είναι. Στο 3 και 4 λέγεται μπουσελίκ ενώ στο 5 τιζ μπουσελίκ. Εδώ χρειάζεται μεγάλη προσοχή, ώστε ο Βου να είναι μπουσελίκ και όχι σεγκιάχ.
• Στο 6 το χρώμα χιτζάζ παρουσιάζεται με δίεση στον Κε [χουσεϊνί] ως Κε# [ατζέμ]. Εδώ το Μακάμ Φεραχνάκ κάνει χρήση έλξης του Κε από τον Ζω΄#.

Μελωδική πορεία - Καταλήξεις:
Κατά το πλείστο των περιπτώσεων αρχίζει από Δι [νεβά], κάνοντας την 1η μισή κατάληξη στον άνω Ζω΄# [εβίτς], από δρόμο ραστ∙ εκεί παραμένει για λίγο, ώστε να ακουστεί πλήρως το άκουσμα του Φεραχνάκ.
Η 2η μισή κατάληξη γίνεται στον Πα [ντουγκιάχ] με δρόμο ραστ.
Κατεβαίνει στον κάτω Δι [γεγκιάχ] με δρόμο ραστ, κάνοντας ημιτελή κατάληξη και κάνει τελεία κατάληξη στον φθόγγο βάσης Ζω [αράκ].
Επίσης, μπορεί να κάνει ημιτελείς καταλήξεις στον Πα [ντουγκιάχ] με άκουσμα Μακάμ Νισαμπουρέκ και στον Βου [μπουσελίκ] με άκουσμα Μακάμ Νισαμπούρ.

Ιδιαιτέρα χαρακτηριστικά:
Χαρακτηριστική είναι η κάθοδος του μέλους στην πρώτη βάση, τον κάτω Δι [γεγκιάχ], από δρόμο ραστ.
Η πορεία του μέλους γίνεται πάντα από δρόμο ραστ, φαραχνάκ ή χιτζάζ, όπως προκύπτει απ’ τη δομή του.
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο δρόμο ραστ, διότι αν δεν εκτελεστεί σωστά ως [9-8-5-9], το άκουσμα του μέλους οδεύει προς τον δρόμο τσαργκιάχ με [9-9-4-9], δηλαδή με άκουσμα Γ΄ Ήχου, αντί για πλ. Δ΄.


Προσοχή πρέπει να δοθεί στο συγκεκριμένο Μακάμ, ώστε να μην γίνει σύγχυση με το Μακάμ Εβίτς και Μακάμ Εβτσαρά.

Η περιγραφή του Μακάμ Φαραχνάκ, η απόδοση καθώς και η σύνθεση μελών σε αυτό, είναι πολύ δυσκολότερη των προαναφερθέντων Μακάμ Εβίτς και Μακάμ Εβτσαρά.

 

[ΔΑΜΩ]

Τα διαστηματα δεν ειναι σε καμια περιπτωση τριτου ηχου αλλα πλ δ κατα τριφωνια απο τον δι ονομαζεται απο τους τρεις διδασκάλους κλιτον(τεταρότριτος κατά την λογικη Ι. Πλουσιαδηνού). Πιο σωστη ονομασια ειναι ηχος δ ο οποιος καταληγει στην αντιφωνια της διφωνιας του. Ετσι τον ονομαζει ο Κιλτζανιδης στην δοξολογια που "εκλεψε" ο Στανιτσας για αυτο το ομορφο τρισαγιο

Ομολογώ ότι αυτόν τον ήχο τον ακούω πρώτη φορά.

Άκουσμα κλιτού, το Μακάμ Φεραχνάκ, παρουσιάζει στις ημιτελείς καταλήξεις του στον Βου [μπουσελίκ], όπου θυμίζει το άκουσμα του Μακάμ Νισαμπούρ.

Ο όρος "έκλεψε" δεν αρμόζει στον Άρχοντα Στανίτσα, είναι προσβολή στην μνήμη του. Άλλωστε, ότι έχει γραφεί και γράφεται, μετά τους γίγαντες μελωδούς του 17ου και 18ου αι., κατά την αυτήν λογική, είναι όλα κλεμμένα, αφού κανείς δεν ανακαλύπτει τον τροχό (όχι του Κουκουζέλη) απ' την αρχή.

Καλές βουτιές το ΠΣΚ.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

.....................................................
Ο όρος "έκλεψε" δεν αρμόζει στον Άρχοντα Στανίτσα, είναι προσβολή στην μνήμη του. Άλλωστε, ότι έχει γραφεί και γράφεται, μετά τους γίγαντες μελωδούς του 17ου και 18ου αι., κατά την αυτήν λογική, είναι όλα κλεμμένα, αφού κανείς δεν ανακαλύπτει τον τροχό (όχι του Κουκουζέλη) απ' την αρχή.
Καλές βουτιές το ΠΣΚ.

Το ρήμα "έκλεψε", έχει την έννοια του άκουσε κάποια μελωδία ή ήχο κ.τ.λ. και "πάνω σ΄αυτήν" προσάρμοσε κάποιον ύμνο. Θυμάμαι στο Μακεδονικό Ωδείο τον αείμνηστο Άρχ. Μουσικοδιδάσκαλο Δ. Σουρλαντζή, να αναφέρει συχνά αυτό το ρήμα για παλαιότερους Ιεροψάλτες - μελοποιούς, τους γίγαντες μελωδούς του 17ου και 18ου αι., που ακούγοντας ανατολίτικους μουσικούς δρόμους, τους δανείζονταν ή "τους έκλεβαν" δημιουργώντας μελωδίες.

 

[dimitris]

Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στο δρόμο ραστ, διότι αν δεν εκτελεστεί σωστά ως [9-8-5-9], το άκουσμα του μέλους οδεύει προς τον δρόμο τσαργκιάχ με [9-9-4-9], δηλαδή με άκουσμα Γ΄ Ήχου, αντί για πλ. Δ΄.

Μπορεί να παρασύρουν οι δεσπόζοντες.
Στή δοξολογία Κηλτζανίδου ο πλ δ είναι πιο εύκολος;

 

[evangelos]

Ομολογώ ότι αυτόν τον ήχο τον ακούω πρώτη φορά.

Άκουσμα κλιτού, τγγ Φεραχνάκ, παρουσιάζει στις ημιτελείς καταλήξεις του στον Βου [μπουσελίκ], όπου θυμίζει το άκουσμα του Μακάμ Νισαμπούρ.

Ο όρος "έκλεψε" δεν αρμόζει στον Άρχοντα Στανίτσα, είναι προσβολή στην μνήμη του. Άλλωστε, ότι έχει γραφεί και γράφεται, μετά τους γίγαντες μελωδούς του 17ου και 18ου αι., κατά την αυτήν λογική, είναι όλα κλεμμένα, αφού κανείς δεν ανακαλύπτει τον τροχό (όχι του Κουκουζέλη) απ' την αρχή.

Καλές βουτιές το ΠΣΚ.

Το κλιτον είναι το ίδιο άκουσμα με τον πλ δ κατά τριφωνία είναι το Νοσαμπουρ. Είναι ήχος γ +δ=ήχος πλ δ . Πανω στην ίδια λογικη με μένα το εξηγεί κι ο Βαμβουδάκης για αυτο τον ονομάζω τεταρτότριτο: τεταρτότριτος είναι ο πλάγιος του τετάρτου αλλα κανενας δεν σας το εχει πει.Διαβαστε και μετα στειλτε γελακια...σας ξεατραβωνουμε και ειρωνευεστε.
Το "κλέφτης" το έχω αε εισαγωγικά για τον λογο που εξηγησε και ο Νεκταριος πιο πάνω. Τον Πετρο τον Πελοπονησιο έτσι τον αποκαλουσαν όπως και πολλους άλους και δεν είναι καθόλου υποτιμητικο.

 

[ΔΑΜΩ]

Διαβαστε και μετα στειλτε γελακια...σας ξεατραβωνουμε και ειρωνευεστε.

Να 'σαι καλά ρε παιδάκι μου ... για το ξεστράβωμα.

 

[evangelos]

Να 'σαι καλά ρε παιδάκι μου ... για το ξεστράβωμα.

Κρυααάααδααα!!!!!!!!!

 

[dimitris]

Μή κάνουμε τά εύκολα δύσκολα διότι οι δάσκαλοι τά είπαν πολύ απλά και απλά μπερδεύουμε τούς νέους.

Το κλιτον είναι το ίδιο άκουσμα με τον πλ δ κατά τριφωνία είναι το Νοσαμπουρ. Είναι ήχος γ +δ=ήχος πλ δ . Πανω στην ίδια λογικη με μένα το εξηγεί κι ο Βαμβουδάκης για αυτο τον ονομάζω τεταρτότριτο: τεταρτότριτος είναι ο πλάγιος του τετάρτου αλλα κανενας δεν σας το εχει πει.Διαβαστε και μετα στειλτε γελακια...σας ξεατραβωνουμε και ειρωνευεστε.

Δέν χρησιμοποίησα τονοδότη, άρα έλεγα πλ δ΄κατά τριφωνία, διφωνία, πενταφωνία κλπ. διότι.
Όταν βάζουμε την φθορά του πλ δ` στόν Γα πχ. Χερουβικά Γ΄ ήχου ή στον Δι π.χ. Δύναμις Στανίτσα κλπ απλά σηκώνουμε τη βάση και λέμε πλ δ` πιο ψηλά.
Στό ερώτημα

Πως εξηγείτε το Φεραχνακ που έγραψε ο Στανίτσας. Διλαδη για τη ο Στανιτσας έγραψε αυτό το Φεραχνακ σε ηχος τέταρτος αλλά ακούγεται σαν τρίτος στο Τρισαγιον (αγιος ο θεός). Ευχαριστό

Αν ακούγεται σαν τρίτος, κακώς διότι έχει φθορά πλ δ΄.
Από περιέργεια άκουσα πολλά φεραχνάκ στο youtube τούρκικα αλλά κανένα δέν ακούγεται σαν τρίτος.
και ο πλ δ` που ακούγεται δέν έχει το ηγεμονικό τό δικό μας γιατί μάλλον μικραίνουν τα διαστήματα Νη πα, πα βου.
Μου έκανε εντύπωση (διότι νόμιζα ότι οι Τούρκοι έπαιζαν βυζαντινή), τό εξης

Δομή:
1) Απ’ τον Δι [νεβά] κάνει 5χ ραστ [Δι - Κε – Ζω΄# - Νη΄ - Πα΄] με [9-8-5-9] κόμματα
2) Απ’ τον Βου(d) [Σεγκιάχ] κάνει 5χ φεραχνάκ [Βου(d) - Γα - Δι – Κε – Ζω΄#] με [5-9-9-8] κόμματα
3) Απ’ τον Πα [ντουγκιάχ] κάνει 5χ ραστ [Πα - Βου - Γα# - Δι - Κε] με [9-8-5-9] κόμματα
4) Απ’ τον Ζω# [αράκ] κάνει 5χ φεραχνάκ [Ζω# - Νη - Πα - Βου - Γα#] με [5-9-9-8] κόμματα
5) Απ’ τον άνω Ζω΄# [εβίτς] κάνει 5χ φεραχνάκ [Ζω΄# - Νη΄ - Πα΄ - Βου΄ - Γα΄#] με [5-9-9-8] κόμματα
6) Απ’ τον Γα# [νιμ χιτζάζ] κάνει 4χ χιτζάζ [Γα# - Δι - Κε(#) – Ζω΄#] με [5-12-4] κόμματα

• Τα 5χ και 4χ, καθώς και όλοι οι φθόγγοι, αναφέρονται στο ανατολικό 5γραμμο.
• Το μέγεθος των διαστημάτων αναφέρεται σε κόμματα 53άρας κλίμακας του ανατολικού 5γράμμου.

Διαφέρουν τά διαστήματα με τα δικά μας καί μάλλον πιο κοντά είναι σε διαστήματα και εκτέλεση οι Αιγύπτιοι.

Για κλιτό-νισαμπούρ
Στη βυζαντινή χρησιμοποιείται πάντα για διαστήματα κάτωθεν της φθοράς
και όχι άνωθεν , να κάνουμε δηλαδή στόν απόστολο νη πα βου =γα δι κε 12 12

 

[ΔΑΜΩ]

Όταν βάζουμε την φθορά του πλ δ` στόν Γα πχ. Χερουβικά Γ΄ ήχου ή στον Δι π.χ. Δύναμις Στανίτσα κλπ απλά σηκώνουμε τη βάση και λέμε πλ δ` πιο ψηλά.

Ο κατά τριφωνία πλ.Δ' από Γα, είναι άλλος ήχος απ' τον πλ. Δ' και όχι ακριβώς ο ίδιος από Γα. Δεν είναι transporto αυτό που γίνεται, αλλά μετάθεση βάσεως στην ίδια κλίμακα.
[Περισσότερα σε άλλο post]

Από περιέργεια άκουσα πολλά φεραχνάκ στο youtube τούρκικα αλλά κανένα δέν ακούγεται σαν τρίτος.
και ο πλ δ` που ακούγεται δέν έχει το ηγεμονικό τό δικό μας γιατί μάλλον μικραίνουν τα διαστήματα Νη πα, πα βου.
Μου έκανε εντύπωση (διότι νόμιζα ότι οι Τούρκοι έπαιζαν βυζαντινή), τό εξης

Οι Τούρκοι δεν εκτελούν Ήχο πλ. Δ', αλλά Μακάμ Ραστ, εδώ είναι η διαφορά.
Ο πλ. Δ' (για όσους γνωρίζουν να τον εκτελούν σωστά) κάνει μεγάλο διάστημα Νη-Πα (υπερμείζων τόνο 8/7). Μόνο όταν κάνει στάση στην Πα, ο Πα είναι στη θέση του, σε απόσταση μείζονος τόνου απ' τον Νη (μείζων τόνος 9/8). Στο Μακάμ Ραστ δεν συμβαίνει αυτό.
Οι Τούρκοι παίζουν Βυζαντινή Μουσική ή μάλλον προσπαθούν, όλοι όμως κρυφοζήλευαν τους Ψάλτες του Πατριαρχείου και των γύρω Ι.Ν., αφού πολλού απ' αυτούς, πήγαιναν κρυφά τις Κυριακές να τους ακούσουν, μήπως καταφέρουν και πάρουν κάποιο άκουσμα.

Διαφέρουν τά διαστήματα με τα δικά μας καί μάλλον πιο κοντά είναι σε διαστήματα και εκτέλεση οι Αιγύπτιοι.

Αυτό δεν το γνωρίζω μετά βεβαιότητος, αν και πολύ αμφιβάλλω.
Η Ελληνική Βυζαντινή Μουσική δεν αναπαράγεται από κανέναν άλλο λαό, κυλάει μέσα μας, όπως η θάλασσα, το ούζο και η Ακρόπολη.