Ποιό το μέλλον της ψαλτικής τέχνης στην Πάτμο;

greek487

Tasos N.
http://www.agioritikovima.gr/2010-07-10-11-32-09/208-2010-11-08-18-35-49/25489-poio-to-mellon

ΠΟΙΟ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΨΑΛΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΣΤΗΝ ΠΑΤΜΟ;

Του Γιώργου Καρακατσάνη

Κάνοντας μία περιοδεία στις εκκλησίες της Πάτμου την Μεγάλη Εβδομάδα, ένα από τα συμπεράσματα που μπορούσε να βγει αβίαστα είναι η απουσία νέων ψαλτών από τα αναλόγια.

Σε αδρές γραμμές θα μπορούσε να ειπωθεί πως η συντριπτική πλειοψηφία των ψαλτών μας (τόσο αυτών που είναι γνώστες της Βυζαντινής Μουσικής, όσο και των πρακτικών) είναι ηλικίας μεγαλύτερης των 60 ετών, λίγοι ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα 30 έως 60 ετών, ενώ εξ όσων γνωρίζουμε δεν υπάρχει κανείς νέος ηλικίας μικρότερης των 30 ετών. Δυστυχώς, η ψαλτική τέχνη, η οποία συνάδει απόλυτα με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της Πάτμου, δεν φαίνεται να προσελκύει ενδιαφέρον.

Έτσι, είναι εύλογο να αναμένεται πως σε βάθος χρόνου θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα έλλειψης ψαλτών κι επομένως δυσχέρεια ή και αδυναμία τέλεσης των ιερών μυστηρίων και ακολουθιών, το οποίο μάλιστα έχει ήδη αρχίσει να διαφαίνεται. Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχει ενορία, στην οποία ο εφημέριος αναγκάζεται να τρέχει ασθμαίνοντας από το ιερό βήμα στο αναλόγιο και τούμπαλιν, προκειμένου να συνδράμει τον μοναδικό ψάλτη.

Το γεγονός αυτό (που βεβαίως δεν παρατηρείται μόνο στην Πάτμο) είναι ως ένα βαθμό αναμενόμενο, διότι προϊόντος του χρόνου τα μουσικά ακούσματα του λαού μας έχουν διαφοροποιηθεί σημαντικά από αυτά του παρελθόντος και η βυζαντινή μουσική είναι ολοένα και πιο ξένη προς αυτά. Από την άλλη πλευρά, η κάλυψη με επάρκεια των αναγκών ενός αναλογίου απαιτεί πολύχρονη και κοπιώδη προσπάθεια, τόσο σε επίπεδο μελέτης, όσο και σε επίπεδο πρακτικής εξάσκησης, την οποία λίγοι είναι διατεθειμένοι να καταβάλουν. Σε αντίθεση με τον ιερέα, ο οποίος σε κάθε λειτουργία επαναλαμβάνει τα ίδια πράγματα ή με έναν τραγουδιστή που επί μακρόν μπορεί σε κάθε εμφάνισή του να αποδίδει τα ίδια τραγούδια, ο ψάλτης που θέλει να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις του πρέπει να μελετά και να προετοιμάζεται για κάθε ένα μυστήριο ή ακολουθία, δεδομένου ότι στη Βυζαντινή Μουσική υπάρχει ποικιλομορφία με οκτώ ήχους που εναλλάσσονται κυκλικά, ενώ κάθε εορτή έχει τα δικά της τροπάρια που ψάλλονται μία φορά τον χρόνο. Επίσης, μελέτη απαιτείται και για την εκμάθηση του τυπικού των διαφόρων ακολουθιών. Δυστυχώς, το γεγονός αυτό δεν έχει γίνει αντιληπτό ούτε καν από μεγάλο μέρος του κλήρου, με αποτέλεσμα οι αμοιβές των ψαλτών να είναι συνήθως χαμηλές και να μην παρέχουν επαρκές κίνητρο για την ενασχόληση με την Βυζαντινή Μουσική.

Πάντως, οι περισσότερες μητροπόλεις της πατρίδας μας μοχθούν για την αναστροφή της κατάστασης αυτής, ιδρύοντας Σχολές Βυζαντινής Μουσικής, στις οποίες η φοίτηση γίνεται εντελώς δωρεάν, με παράλληλη ηθική αλλά και υλική (στο μέτρο του δυνατού) επιβράβευση των μαθητών. Παραθέτουμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα ανακοίνωσης της γειτονικής μας Ιεράς Μητρόπολης Λέρου, Καλύμνου και Αστυπαλαίας: «Το εσπέρας και ώρα 6 μ.μ. ο Μητροπολίτης και ο Θεοφιλέστατος παρουσία του Ιερού Κλήρου ετέλεσαν τον Αγιασμό στη Σχολή Βυζαντινής Μουσικής για την νέα εκπαιδευτική χρονιά. Μετά τον αγιασμό ο Μητροπολίτης ευχαρίστησε όλους εκείνους που συνδράμουν στο έργο της Σχολής, τα μέλη του Δ.Σ., τον Διευθυντή, τους Καθηγητές, τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών και τα μέσα ενημέρωσης του Νησιού μας και συνεχάρη τα παιδιά για την προσπάθεια που καταβάλουν ώστε να γίνουν μύστες της πατροπαραδότου Βυζαντινής Μουσικής, ιδιαιτέρα δε αναφορά έκανε στους μαθητές και μαθήτριες μεγάλων ηλικιών, που παρά τις υποχρεώσεις των προσέρχονται στα θρανία της Σχολής. Ακολούθως τον λόγο έλαβε ο Διευθυντής της Σχολής κ. Γεώργιος Χατζηθεοδώρου, ο όποιος αναφέρθηκε στη λειτουργία της Σχολής κατά το παρελθόν έτος τονίσας ότι εγράφησαν 120 μαθητές και μαθήτριες, όλων των ηλικιών, και έδωσαν εξετάσεις περίπου 40. Ο Μητροπολίτης έκλεισε την εκδήλωση με το να καλέσει τους Εφημερίους και τα Εκκλησιαστικά Συμβούλια να συμβάλουν ώστε τα παιδιά της Σχολής ανερχόμενα στα αναλόγια να αισθάνονται ότι βρίσκονται σε χώρο οικείο του Ναού και τόνισε ότι πρέπει να δίνεται εκ μέρους των Εκκλησιαστικών Συμβουλίων μικρό φιλοδώρημα για να ενισχύεται ο ζήλος των μαθητών προς το ιερό ψαλτήρι. Τέλος, το Δ.Σ. δεξιώθηκε τον Ιερό Κλήρο, τους γονείς και κηδεμόνες των μαθητών και τους σπουδαστές της Σχολής προσφέροντας αναψυκτικά και γλυκίσματα».

Αντίθετα, όμως, με όσα συμβαίνουν σε άλλες περιοχές της πατρίδας μας, στην Πάτμο ούτε η Πατριαρχική Εξαρχία, ούτε η Ιερά Μονή έχουν καταβάλλει αντίστοιχη προσπάθεια, τουλάχιστον κατά την τελευταία δεκαπενταετία. Είναι βέβαια αλήθεια ότι με πρωτοβουλία της Πατριαρχικής Εξαρχίας ιδρύθηκε Μουσική Σχολή, αναγνωρισμένη μάλιστα από το Υπουργείο Πολιτισμού, στην οποία έχουν διοριστεί ως καθηγητές Βυζαντινής Μουσικής δύο καταξιωμένοι ψάλτες του νησιού μας. Αντί, όμως, η Πατριαρχική μας Εξαρχία να καλέσει τους ενδιαφερόμενους να διδαχθούν την Βυζαντινή Μουσική (και συναφή αντικείμενα όπως για παράδειγμα το τυπικό των ακολουθιών) δωρεάν, αναμένει από αυτούς να καταβάλλουν «αλμυρά» δίδακτρα! Έτσι, δεν πρέπει να προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι δεν υπάρχει ούτε ένας μαθητής...

Μάλιστα, πολλοί συμπολίτες μας προβληματίζονται με την στάση της Πατριαρχικής μας Εξαρχίας, η οποία ενώ κατά το παρελθόν έδωσε έμφαση σε ποικίλες δραστηριότητες (που ενίοτε δεν είχαν σχέση με την πνευματική της αποστολή) δαπανώντας αξιοσέβαστα ποσά, δεν βρήκε λίγες χιλιάδες ευρώ για την διάδοση της Βυζαντινής Μουσικής. Άραγε, ήταν δύσκολο να πληρωθούν οι δύο καθηγητές της Σχολής από αυτήν, ώστε οι μαθητές που θα ενδιαφέρονταν να διδαχθούν την Βυζαντινή Μουσική να μην επιβαρύνονται οικονομικά; Μήπως θα ήταν ακατόρθωτο να δινόταν ένα μικρό χαρτζιλίκι σε όσους νέους προσέρχονταν συστηματικά στα αναλόγια ή ένα δώρο τα Χριστούγεννα και στην ονομαστική τους εορτή; Θα προκαλούσε χρεοκοπία η κάλυψη των εξόδων μιας ημερήσιας εκδρομής; Προφανώς όχι.

Ας ελπίσουμε ότι η τοπική εκκλησία έστω και τώρα θα αντιληφθεί τις ευθύνες της και θα καταβάλλει εργώδη προσπάθεια για την διάδοση της Βυζαντινής Μουσικής και την εκπαίδευση μιας νέας γενιάς ψαλτών που θα επανδρώσουν τα αναλόγια των ναών της Πάτμου, επενδύοντας και τα απαραίτητα χρήματα. Σε αντίθετη περίπτωση, είναι σίγουρο ότι μελλοντικά θα παρουσιαστούν σοβαρές ελλείψεις, οι οποίες ενδέχεται να αποτελέσουν ανυπέρβλητο εμπόδιο στην λειτουργία τόσο των ενοριών, όσο και των ιερών μονών του νησιού μας. Εκτός κι αν οι ψάλτες αντικατασταθούν από στερεοφωνικά συγκροτήματα!

 

ARGITAN

Παλαιό Μέλος
Αγαπητέ κύριε Καρακατσάνη,
διάβασα το σημείωμά σας,για το μέλλον της ψαλτικής στήν Πάτμο,καθώς και την αναφορά σας,στη Σχολή Β.Μ.της Ι.Μητροπόλεως Λέρου-Καλύμνου-Αστυπαλαίας.
Επί του προκειμένου σας ενημερώνω ότι η Σχολή αυτή ιδρύθηκε με αποκλειστική πρωτοβουλία του κ.Γ.Χατζηθεοδώρου,και τόσο ο ίδιος όσο και οι άλλοι δάσκαλοι που διδάσκουν σ' αυτήν,δεν αμοίβονται, η δε φοίτηση των μαθητών είναι και αυτή εντελώς δωρεάν.
Επομένως,την αφετηρία για ό,τι καλό-μικρό ή μεγάλο- γίνεται στον "ευλογημένο" τόπο μας, θα πρέπει να την αναζητήσουμε αποκλειστικά και μόνο στην καλή προαίρεση-ανοησία για τους περισσότερους- όλων εκείνων,των ελαχίστων, που αντίθετα με τις επιταγές του σημερινού υλιστικού μας καιρού,και σε βάρος του ελεύθερου τους χρόνου, προσφέρουν ανιδιοτελώς τις όποιες υπηρεσίες τους...Όσο για τα υπόλοιπα,μαζί και τα όσα αναφέρατε για την Πάτμο,ας μην τα συζητούμε.
 
Last edited:

θεολογος1

Νέο μέλος
Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια γιατί δεν ενδιαφέρεται κανένας τα τελευταία χρόνια, λίγοι είναι ακόμη που κρατούν την παράδοση. Το είχα διαβάσει καιρό πριν στην «Πατμιακή» και είναι αλήθεια ότι με άγγιξε πόνεσα.
Όλοι τυρβάζουν περί πολλά και ξεχνούν τα ουσιώδη.
Επί Αντύπα άνοιξε μια σχολή στη Σκάλα χωρίς τίποτα το ουσιώδες.
Ότι κάνει πλέον η Πατμιάδα αλλά τα παιδιά είναι ξένα και φεύγουν, οι Πάτμιοι δεν ενδιαφέρονται δυστυχώς.
Ο π. Ιωακείμ ότι μπόρεσε έκανε και εισέπραξε μπόλικη αχαριστία όπως και εγώ εισπράττω από πολλούς δυστυχώς μετά λύπης μου.
Εύχομαι ο νέος ηγούμενος να κάνει κάτι είναι μαθητής του παπά Ιωακείμ στη βυζαντινή Μουσική και ξέρει να μελετά σωστά.
Ευελπιστούμε να δούμε άσπρη μέρα με τη δύναμη του Θεού.
π. Θεόλογος Γρύλλης
 

KTsepas

Κωνσταντίνος Ε. Τσέππας
Δυστυχώς αυτή είναι η αλήθεια γιατί δεν ενδιαφέρεται κανένας τα τελευταία χρόνια, λίγοι είναι ακόμη που κρατούν την παράδοση. Το είχα διαβάσει καιρό πριν στην «Πατμιακή» και είναι αλήθεια ότι με άγγιξε πόνεσα.
Όλοι τυρβάζουν περί πολλά και ξεχνούν τα ουσιώδη.
Επί Αντύπα άνοιξε μια σχολή στη Σκάλα χωρίς τίποτα το ουσιώδες.
Ότι κάνει πλέον η Πατμιάδα αλλά τα παιδιά είναι ξένα και φεύγουν, οι Πάτμιοι δεν ενδιαφέρονται δυστυχώς.
Ο π. Ιωακείμ ότι μπόρεσε έκανε και εισέπραξε μπόλικη αχαριστία όπως και εγώ εισπράττω από πολλούς δυστυχώς μετά λύπης μου.
Εύχομαι ο νέος ηγούμενος να κάνει κάτι είναι μαθητής του παπά Ιωακείμ στη βυζαντινή Μουσική και ξέρει να μελετά σωστά.
Ευελπιστούμε να δούμε άσπρη μέρα με τη δύναμη του Θεού.
π. Θεόλογος Γρύλλης
Ευλογείτε π. Θεολόγε,
Καταθέτω την προσωπική μου εμπειρία από την επίσκεψή μου στο νησί και στο Σπήλαιο της Αποκαλύψεως η οποία ήτο αρνητική και αμέσως σας εξιστορώ συντόμως...!!!
Έυρέθην λοιπόν στο Σπήλαιο εν ώρα Θ.λειτουργίας, (ήταν καλοκαίρι), με τα μουσικά μου βιβλία (Αναστασηματάριον Ζωής κλπ κλπ κλασσικά) και ενώ ο ψάλτης εκεί με είδε ότι γνωρίζω Βυζαντινή μουσική (όχι από τα βιβλία μου αλλά επειδή σιγοέψαλλα μαζί του) δεν με προσεκάλεσε να συμψάλλουμε αλλά χαρακτηριστικά σας λέγω, έκαμε το εξής: (Και δεν υπερβάλλω καθόλου) Καθόμουν περίπου 1,5 μέτρο μακριά από το αναλόγιον και γυρίζει το αναλόγιον προς την πλευρά που ήμουν ώστε να βλέπω το μουσικό κείμενο και να κάνω ισοκράτημα και εκείνος με την πλάτη γυρισμένος προς εμένα έψαλλε το κείμενον "εκμεταλλευόμενος" την γνώση επί του ισοκρατήματος.... (Προακαταβολικώς ζητώ συγγνώμη για το "εκμεταλλευόμενος" δεν το λέγω με κακή πρόθεση) καί ενώ περίμενα να μου απευθύνει πρόσκληση στο τέλος ούτε ένα ευχαριστώ για το ισοκράτημα...!!!! Μου προξένησε ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός....!!!! Θα μου πείτε γιατί δεν πλησίασα εγώ προσωπικά να συστηθώ και να πώ ότι γνωρίζω Βυζ. Μουσική και μπορώ να βοηθήσω...!!! Ειλικρινά το σκέφτηκα αλλά σκέφτηκα επίσης και την πιθανότητα παρεξήγησης και έτσι έκρινα εκείνη την ώρα σωστό να μην ενεργήσω με αυτόν τον τρόπο...!!!!
Για πέστε μου, με τέτοια νοοτροπία ποιός είναι ο νέος που θα θελήσει να πλησιάσει στο αναλόγιο;;; Και γιατί να το κάνει;;;

Το γεγονός το αναφέρω, κατ'αρχήν επειδή είναι πραγματικό και δευτερευμόντως να πώ ότι θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των ήδη κατεχόντων (λάθος ορολογία αλλά κάτι τέτοιο θυμίζει το γεγονός) τα ιερά αναλόγια...!!! Αυτό συμβαίνει και στην πρωτεύουσα εν πολλοίς, ευτυχώς όχι στην πλειοψηφία... αλλά συμβαίνει...!!! Τι εφοβήθη ο ψάλτης εκεί;;; Επισκέπτης ήμουν...!!! Ισα-ίσα που θα έπρεπε να είναι χαρά του...!!!

Την ευχή σας!!!
 

PavlosKouris

Pavlos Papadopaidi
Ευλογείτε π. Θεολόγε,
Καταθέτω την προσωπική μου εμπειρία από την επίσκεψή μου στο νησί και στο Σπήλαιο της Αποκαλύψεως η οποία ήτο αρνητική και αμέσως σας εξιστορώ συντόμως...!!!
Έυρέθην λοιπόν στο Σπήλαιο εν ώρα Θ.λειτουργίας, (ήταν καλοκαίρι), με τα μουσικά μου βιβλία (Αναστασηματάριον Ζωής κλπ κλπ κλασσικά) και ενώ ο ψάλτης εκεί με είδε ότι γνωρίζω Βυζαντινή μουσική (όχι από τα βιβλία μου αλλά επειδή σιγοέψαλλα μαζί του) δεν με προσεκάλεσε να συμψάλλουμε αλλά χαρακτηριστικά σας λέγω, έκαμε το εξής: (Και δεν υπερβάλλω καθόλου) Καθόμουν περίπου 1,5 μέτρο μακριά από το αναλόγιον και γυρίζει το αναλόγιον προς την πλευρά που ήμουν ώστε να βλέπω το μουσικό κείμενο και να κάνω ισοκράτημα και εκείνος με την πλάτη γυρισμένος προς εμένα έψαλλε το κείμενον "εκμεταλλευόμενος" την γνώση επί του ισοκρατήματος.... (Προακαταβολικώς ζητώ συγγνώμη για το "εκμεταλλευόμενος" δεν το λέγω με κακή πρόθεση) καί ενώ περίμενα να μου απευθύνει πρόσκληση στο τέλος ούτε ένα ευχαριστώ για το ισοκράτημα...!!!! Μου προξένησε ιδιαίτερη εντύπωση το γεγονός....!!!! Θα μου πείτε γιατί δεν πλησίασα εγώ προσωπικά να συστηθώ και να πώ ότι γνωρίζω Βυζ. Μουσική και μπορώ να βοηθήσω...!!! Ειλικρινά το σκέφτηκα αλλά σκέφτηκα επίσης και την πιθανότητα παρεξήγησης και έτσι έκρινα εκείνη την ώρα σωστό να μην ενεργήσω με αυτόν τον τρόπο...!!!!
Για πέστε μου, με τέτοια νοοτροπία ποιός είναι ο νέος που θα θελήσει να πλησιάσει στο αναλόγιο;;; Και γιατί να το κάνει;;;

Το γεγονός το αναφέρω, κατ'αρχήν επειδή είναι πραγματικό και δευτερευμόντως να πώ ότι θα πρέπει να αλλάξει η νοοτροπία των ήδη κατεχόντων (λάθος ορολογία αλλά κάτι τέτοιο θυμίζει το γεγονός) τα ιερά αναλόγια...!!! Αυτό συμβαίνει και στην πρωτεύουσα εν πολλοίς, ευτυχώς όχι στην πλειοψηφία... αλλά συμβαίνει...!!! Τι εφοβήθη ο ψάλτης εκεί;;; Επισκέπτης ήμουν...!!! Ισα-ίσα που θα έπρεπε να είναι χαρά του...!!!

Την ευχή σας!!!

Καλησπέρα κ.Κωνσταντίνε,
αν κατά πολύ μικρότερός σας στην ηλικία
τα 22 χρόνια στο αναλόγιο νομίζω ότι μου
δίνουν το δικαίωμα αν μου επιτρέψετε να διαφωνήσω μαζί σας σε
κάποιες παρατηρήσεις σας με πνεύμα πάντα συναδελφικό.:)

Το "πρωτόκολλο" είναι απλό κ σαφές,
μπαίνουμε στο Ναό, προσκυνούμε, ανάβουμε το
κεράκι μας, μπαίνουμε (με τον προσήκοντα σεβασμό)
στο Άγιο Βήμα ασπαζόμαστε τον Εσταυρωμένο, την δεξιά
του ιερέως. Χαιρετούμε κ γίνονται οι απαραίτητες συστάσεις
(πάντα σύντομα εν ώρα ακολουθίας ή μυστηρίου) κ ρωτούμε
αν έχουμε την ευλογία να ανέβουμε στο αναλόγιο.
Τις περισσότερες φορές (λόγω χωροταξίας) το "αετήσιο"
δεξί μάτι του πρωτοψάλτη έχει δει τα ΠΑΝΤΑ με αποτέλεσμα
να υπάρχει ένα ήδη διαμορφωμένο θετικό κλίμα διότι
υπάρχει στη κεφάλα του η εξής φράση "τούτος είναι δικός
μας, της εκκλησίας":D
Ανεβαίνεις με νορμάλ τρόπο στο αναλόγιο (προσοχή όχι
δίπλα του στο βοηθητικό στασίδιον) αλλά στο πατάρι
ή (για τους "χλιδάτους") στο μάρμαρον (πεντελικόν κατά προτίμηση).:p
Σε παύση του προτείνεις την δεξιά χείρα κ ψιθυριστά
λές ποιός είσαι, που ψέλνεις κ αναφέρεις ότι πήρες την ευλογία
του προϊσταμένου.
Αν είναι "γατούλης" κ καταλάβει ότι είσαι γνώστης σου δίνει
2-3 "ακίνδυνα" (αντίφωνα-απαντήσεις στις αιτήσεις κ.τ.λ.)
κ αν νιώσει ασφαλής τότε στα δίνει ΟΛΑ κ περνά μια ωραιότατη
μέρα όπου κ χαρά δίνει στο φιλοξενούμενο κ αυτός πίνει μετά
την καφεδάρα του κ γνωρίζεται με τον φιλοξενούμενο.
Πιστέψτε με δεν θέλει φόβο αλλά τρόπο. :D
Εγγυημένο αποτέλεσμα λέμε.
(Υπάρχουν κ οι εξαιρέσεις άμουσοι-ημιμαθείς-"στραβόξυλα"
-εγωϊστές κ άλλα συναφή είδη ανασφαλών ιεροψαλτών,
εκεί μόλις αντιληφθείς τέτοιο είδος χαιρετάς κ κάθεσαι σε
μια γωνίτσα κ προσεύχεσαι).
Ευχαριστώ για το χρόνο σας κ συγγνώμη για το
μακροσκελές του μνμ αλλά με πιάνει κάτι περίεργο
που κ που. :D
 
Αγαπητοί φίλοι χαίρετε

Ως μαθητευόμενος της ψαλτικής και κάτοικος της Ι. Νήσου Πάτμου ας μου επιτραπεί να διατυπώσω κάποια σχόλια επί του όντως σημαντικού αυτού θέματος.

Το άρθρο του κ. Καρακατσάνη λέει αλήθειες που γνωρίζουμε λίγο-πολύ όλοι μας. Η αντιμετώπιση όμως του προβλήματος είναι λίγο δυσκολότερη απ’όσο φαίνεται αρχικώς. Διότι η αλήθεια είναι ότι στην εποχή μας είναι λίγοι οι τακτικώς εκκλησιαζόμενοι αναλογικά με τον πληθυσμό των «δεδηλωμένων» Χριστιανών, κάτι που σ’ένα μικρό νησί όπως η Πάτμος μεταφράζεται σε ένα όντως μικρό αριθμό... Απ’ό,τι διαπιστώνει κανείς, ακόμη και στις μεγάλες πόλεις που υπάρχει κάποιο ενδιαφέρον από νέους για την εκμάθηση της ψαλτικής ο αριθμός τους είναι, σε πολλές περιπτώσεις, πολύ μικρός σε σχέση με το δεδομένο πληθυσμό. Επίσης, πολλοί από τους Πιστούς, δε γνωρίζουν βασικά πράγματα της Πίστης μας και βρίσκονται σε σημείο σύγχυσης τέτοιο που να πιστεύουν λ.χ. ότι ο Χριστός είναι κάποιος Άγιος όπως ο Αγ. Γεώργιος ή βλέπουν την Εκκλησία ως κάτι το μαγικό! Έτσι λοιπόν μη γνωρίζοντας τη σημασία της Θ. Λατρείας και της Μυστηριακής ζωής της Εκκλησίας αλλά και το ρόλο των ιεροψαλτών σε αυτήν δε βλέπουν το λόγο γιατί θα πρέπει να γίνει τόσο ενεργή η συμμετοχή τους (Πολύ ενδιαφέρον πάνω σ’αυτό, είναι και το άρθρο με τον εύστοχο τίτλο εδώ http://o-nekros.blogspot.gr/2013/08/blog-post_5052.html). Θα πρέπει βέβαια να πει κανείς ότι ακόμη και πολλοί συνειδητοί Χριστιανοί δε σκέφτονται/συνειδητοποιούν τον πραγματικό ρόλο, τη συμβολή αλλά και τις δυσκολίες των ιεροψαλτών (εδώ θα πρέπει να σημειώσω βέβαια, ότι δεν (κατα)κρίνω κανέναν... απλά διατυπώνω την κατάσταση όπως υφίσταται).

Θα πρέπει βέβαια να αναφερθούν και άλλα παράπλευρα αλλά σημαντικά ζητήματα όπως αυτό που αναφέρεται στο άρθρο ότι δηλαδή η ψαλτική είναι δύσκολη! Δεν τη μαθαίνει κανείς σε ένα εξάμηνο ή ένα χρόνο, χρειάζεται επισταμένη μελέτη, δεν προσφέρει ανθρώπινη δόξα (όπως αυτή που έχουν οι τραγουδιστές) ή πολλά χρήματα και τις δεξιότητές του καλείται να «επιδείξει» ο ιεροψάλτης σε ώρες της ημέρας που, κατά κανόνα, δε γοητεύουν τους νέους. Το να ανοίξει λοιπόν μια σχολή δωρεάν και το να υποσχεθούν κάποιο χαρτζιλίκι στα παιδιά σε κάποιες περιπτώσεις είναι ένα πολύ καλό πρώτο βήμα (δυστυχώς, στην περίπτωση της Ι.Μ. Πάτμου υπάρχουν πλέον πολύ σημαντικά οικονομικά προβλήματα που ίσως δεν επιτρέπουν ούτε αυτό). Όμως, δεν πρόκειται να επιτευχθούν και πολλά αν το ενδιαφέρον των νέων και των γονέων τους δε στραφεί προς τα ‘κει που πρέπει και δε γίνουν πρώτα κάποιες σημαντικότερες και βασικές ενέργειες.

Άρα το πρώτο πράγμα που κατά την ταπεινή γνώμη μου πρέπει να γίνει είναι να το κάνουμε θέμα προσευχής, όχι μόνο για την Πάτμο αλλά και για όλη την Ελληνορθοδοξία. Επιπροσθέτως, οι σεβαστοί μας ιερείς πρέπει, όπου δεν το κάνουν, να μιλήσουν με απλά και λίγα λόγια και παραπάνω από μία φορές στους Πιστούς στο Κυριακάτικο κήρυγμα (διότι υπάρχουν πολλοί που εκκλησιάζονται αλλά μόνο μέχρι εκεί) για την ίδια την Πίστη τους, την Εκκλησία και τη Μυστηριακή της ζωή, το νόημα της ύπαρξης της ενορίας, για ποιούς λόγους πρέπει να την αγαπήσουν ΚΑΙ για τη θέση των ιεροψαλτών αλλά και την τέχνη της ψαλτικής σε Αυτήν. Συνακόλουθα, να τους θυμίζουν την ύπαρξη των εν λόγω Σχολών και την ανάγκη του τόπου σε ιεροψάλτες. Να με συγχωρέσουν οι σεβαστοί πατέρες που ίσως τις διαβάζουν, για την τόλμη μου να κάνω αυτές τις ταπεινές υποδείξεις αλλά είναι σημαντική η συμβολή τους. Διαφορετικά, και ο ίδιος ο Ναυπλιώτης να αναστηθεί και να έρθει να διδάξει, πάλι στους τοίχους θα μιλάει! Τέλος, ας θυμηθούμε ότι ο Κόντογλου, προσπαθώντας να ξυπνήσει στους Έλληνες την αγάπη για τη Βυζαντινή τεχνοτροπία στην αγιογραφία, έγραψε πολλά άρθρα σε εφημερίδες και ζωγράφισε πίνακες ουδέτερου περιεχομένου όπου τη χρησιμοποίησε. Γιατί να μη γίνει και σ’αυτήν την περίπτωση κάτι ανάλογο από αυτούς που μπορούν και μάλιστα σε μέσα που δεν είναι εκκλησιαστικά; (μιλάω για κάτι πανελληνιο βέβαια)

Ευχαριστώ πολύ και να με συγχωρείτε για την πολυλογία.



ΥΓ) Αγαπητέ συνονόματε κ. Τσέπα, παρακαλώ θερμώς, για λόγους που δεν έχω τη δυνατότητα/άδεια να αναλύσω, να βάλετε καλό λογισμό για το συγκεκριμένο περιστατικό που περιγράφετε. Θα περιοριστώ μόνο στο να πω ότι (α) το Ι. Σπήλαιο λόγω και της σημασίας του «τραβάει» πολλούς επισκέπτες τα καλοκαίρια με αρκετά ευτράπελα... ίσως θα ήταν πολύ καλύτερα αν είχατε όντως συστηθεί, (β) ο συγκεκριμένος ιεροψάλτης βοηθάει όντως τους νέους. Γενικά, βέβαια, θα συμφωνήσω απόλυτα μαζί Σας ότι αυθαιρεσίες παρουσιάζονται δυστυχώς πάμπολλες στο χώρο των αναλογίων πανελληνίως (απ’ό,τι ακούω) και τις ζούμε και «απολαμβάνουμε» για τα καλά. Και μάλιστα τόσο από πρακτικούς που δε θέλουν να τους πάρουμε την τέχνη όσο και σε κάποιες (λίγες ευτυχώς) περιπτώσεις από μουσικά κατηρτισμένους, οι οποίοι μόλις καταλάβουν ότι κάποιος μαθαίνει μουσικά και δε μένει σε πρακτικό επίπεδο, τα λένε όλα μόνοι και απνευστί! Μου διηγήθηκε μάλιστα 60άρης σήμερα κύριος ότι στα νειάτα του, σε Ακολουθία Χαιρετισμών, ο ψάλτης είπε και το «Άσπιλε» και το «και δος ημιν» για να αποθαρρύνει εκείνον και τους άλλους νέους!:cool: (Δε θα πρέπει βέβαια να παραλείψει κανείς να αναφέρει και ευχαριστήσει θερμώς τη συντριπτικά μεγαλύτερη μερίδα των καλών κι ευλαβών ιεροψαλτών, μουσικολογιώτατων αλλά και πρακτικών που βοηθούν και μας δίνουν θάρρος!)
 
Last edited:

KTsepas

Κωνσταντίνος Ε. Τσέππας
Ω!!! αγαπητοί συνάδελφοι χαίρεσθε και αγαλλιάσθε,
Θα σας πώ κατ'αρχήν ότι μπορεί να "στενοχωρήθηκα" για το "περιστατικό" που περιέγραψα, ωστόσο το είχα λησμονήσει κι όλας... το θυμήθηκα κατά τύχη...!!!
Δεν έχω κακό λογισμό... προφανώς... αφού κάποια στιγμή εμειδίασα ελαφρώς και από μέσα μου και όχι κοροϊδευτικά... απλώς εκείνη την στιγμή θυμήθηκα κάτι που μου είχει πεί ο πρώτος μου δάσκαλος...!!! (Δεν εχει καμμία απολύτως σημασία να το αναφέρω)...!!!
Εχετε δίκιο ως προς το "πρωτόκολλο"... δεν το ακολούθησα, αλλά να σας πώ την αλήθεια δεν το σκέφτηκα εκείνη την στιγμή, διότι ναί μεν ήμουν "εφοδιασμένος" με τα βιβλία μου για να ψάλλω "άμα τύχει" από την άλλη ως πρωτόπειρος τότε, δεν πήρα το θάρρος να πλησιάσω και να συστηθώ.... περίμενα (τότε) να μου προτείνει ο συνάδελφος, όπως κάνω εγώ τώρα στο αναλόγιο όπου ψάλλω...!!! Αλλά αυτό είναι μία επιλογή που κάποιοι την κάνουν και κάποιοι άλλοι όχι...!!!
Σας ευχαριστώ για την απασχόλησή σας μαζί μου...!!!
Η εμπειρία που αποκόμισα ήταν πλούσια και από την Νήσο Πάτμο φυσικά αλλά εννοείται και από το ψαλτολόγιο!!!
Σας ευχαριστώ και πάλι!!!
Νά'στε όλοι καλά..!!!

ΥΓ Που θα πάει;;; Ο κόσμος είναι μικρός...!!! Κάπου θα συν-ψάλλουμε!!!
 
Top