Ποιά ἡ διαφορά τοῦ «κυρός» ἀπό τό «κύριος» και το παράδοξο της ονομασίας των επισκόπων, ηγουμένων κ.ο. με δύο κ, ως κύριον κύριον;

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Μια μικρή συμπλήρωση: στο νεοεκδοθέν ετυμολογικό λεξικό, αλλά και στο μεγάλο Λεξικό Μπαμπινιώτη αναφέρεται η προέλευση όχι από υποθετικό τύπο κύρος (ο) που τονίζεται ως κυρός, αλλά από μεσαιων. κυρός που σχηματίστηκε βάσει της γεν. κυροῦ του ελνστ. κῦρις (< αρχ. κύριος με αποβολή του ι για αποφυγή της χασμωδίας). Τα κύρης και κυρός (όπως και το κυρ) συνυπήρχαν στα μεσαιωνικά χρόνια.

Για τη λέξη κύρης / κυρός διαβάστε το σχόλιο από το σπουδαιότατο Επίτομο λεξικό της μεσαιωνικής ελληνικής δημώδους γραμματείας του Εμμ. Κριαρά.


Τὸ κύρος δὲν εἶναι τόσο ὑποθετικό, ἀγαπητὲ Γιῶργο. Τουλάχιστον στὴν Χρονογραφία τοῦ Θεοφάνους καὶ στὴν ἔκδοση τῆς Βόννης (δὲν ἔχω τὴν νεότερη μπροστά μου) ἀναφέρεται:
 

Attachments

  • kuros.jpg
    179.2 KB · Views: 31
Last edited:

dimitris

Παλαιό Μέλος

Καμία σχέση τὸ κυρὸς μὲ τὸ ἑκυρός=πεθερός. Τὸ ἐκυρὸς εἶναι πρωτότυπη λέξη τῆς ἰνδοευρωπαϊκῆς οἰκογένειας καὶ δὲν σχετίζεται μὲ τὸ κῦρος οὕτε μὲ τὸ κύριος. Σύμφωνα μὲ τὸν Ἰ. Πανταζίδη, Λεξικὸν Ὁμηρικόν, ἐν Ἀθήναις 1888, σ. 201:
Ξέρω γω; τι να πω; Σε Σοφοκλή και Ευρυπίδη τα είδα.
 

petrosgrc

Πέτρος Γαλάνης
Επιτρέψατε μου για άλλη μια φορά εκφράσω μια απορία: Το συγκεκριμένο θέμα (πολύ ενδιαφέρον ομολογουμένως) ανήκει εμμέσως ή αμέσως στη θεματολογία του φόρουμ; Και τέλος πάντων, αν μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει, θα ήθελα να καταλάβω με ποιό κριτήριο κάποια θέματα θεωρούνται ότι ανήκουν ή όχι στη θεματολογία του φόρουμ έστω και με τη διασταλτική ερμηνεία των κανόνων...
 
Last edited:

dimitris

Παλαιό Μέλος
"Μ᾿ αὐτά πού γράφει ὁ Λέκκας τί λές;"
Τα μυστήρια των φιλολόγων και φιλολογούντων δε γνωρίζω αν είναι ισόκυρα μεταξύ τους!

Φιλοκαλοῦμέν τε γὰρ μετ' εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν
ἄνευ...
Γράφτε "ερώτηση προς φιλολόγους" για να μη συμμετέχουμε.
Απλά πληροφορίες φέραμε από λεξικό, σαν μαθητές και όχι σαν φιλολογούντες, γιατί έχουμε τελειώσει πρακτικό.

Περιμένουμε φυσικά μιαν απάντηση για το πώς το κύρις έγινε κυρός και όχι
κύρεως ή κάτι άλλο.

Το εκυρός (πατέρας) μπορεί να είναι ινδοευρωπαικό αλλά απαντάται συχνά στην ελληνική γραμματεία από τον Όμηρο και μετά.

Φυσικά δεν το γράφω σαν απόδειξη γιατί δεν έχω πληροφορίες ικανοποιητικές για να το αποδείξω.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Γιὰ τὸ ἐκυρός δὲν ἔχετε ἄδικο, ἀπαντᾶται ὄντως σὲ ποιητικὰ κείμενα τῆς ἀρχαιότητας, ἁπλὰ ἡ λέξη εἶναι πρωτότυπη καὶ δὲν παράγεται ἀπὸ τὸ κῦρος ἤ τὸ κυρέω ὅπως τὰ κύρ, κύριος, κυρός.

Ἀλλὰ καὶ στοὺς βυζαντινοὺς λεξικογράφους πάντα ἀναφέρεται μὲ τὴν ἀρχαιοελληνικὴ σημασία, ἐνῶ καὶ στὰ κέιμενα ποτὲ δὲν χρησιμοποιεῖται ὡς προσφώνηση ὅπως τὰ παραπάνω. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ἡ διαφωνία μου, ἀλλὰ δὲν χάθηκε κι ὁ κόσμος.

Νὰ ᾿στε καλά.
 

dimskrekas

Δημήτρης Σκρέκας
"Μ᾿ αὐτά πού γράφει ὁ Λέκκας τί λές;"


Φιλοκαλοῦμέν τε γὰρ μετ' εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν
ἄνευ...
Γράφτε "ερώτηση προς φιλολόγους" για να μη συμμετέχουμε.
Απλά πληροφορίες φέραμε από λεξικό, σαν μαθητές και όχι σαν φιλολογούντες, γιατί έχουμε τελειώσει πρακτικό.

Περιμένουμε φυσικά μιαν απάντηση για το πώς το κύρις έγινε κυρός και όχι
κύρεως ή κάτι άλλο.

Το εκυρός (πατέρας) μπορεί να είναι ινδοευρωπαικό αλλά απαντάται συχνά στην ελληνική γραμματεία από τον Όμηρο και μετά.

Φυσικά δεν το γράφω σαν απόδειξη γιατί δεν έχω πληροφορίες ικανοποιητικές για να το αποδείξω.

Αγαπητέ συνονόματε,

Το σχόλιό μου δεν αφορούσε τη δική σου φιλολογική επάρκεια, αλλά τις πηγές που καλώς μεν παρέθεσες, εκλήθην δε να σχολιάσω. Πολλές αρχαίες ελληνικές και βυζαντινές ετυμολογίες ονομάτων εντάσσονται στην παρετυμολογία, και με το πέρασμα των χρόνων άλλες απορρίπτονται και κάποιες επιβεβαιώνονται ( αρκεί να μην είναι παρετυμολογίες). Εκεί είναι όπου δεν είναι θέσφατα όσα μας παραδίδουν Λεξικά ακόμα και πολύ διάσημα όπως η Σούδα ( ή κατ' άλλους του Σουίδα ή Σούμα). Αποτελούν την αναγκαία βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η σύγχρονη επιστήμη. Γι αυτό διευκρινίζω ότι και η παράθεση όσων αναφέρουν λεξικά εκ μέρους σου θετική είναι και την όλη σου φιλοκαλία μαρτυρούν, που δεν έχει καμία σχέση με αρχαιοελληνική μαλακία. Και είσαι αξιέπαινος για αυτό.

Νομίζω το παράθεμα του Κριαρά και όσα ανέφεραν όλοι είναι αξιολογότατα.

Παραπάνω δεν ξέρω να πω.

Συμπάθα με,
Δ.
 
Last edited:

simos

Η μεγαλύτερη φωνή της σύγχρονης Βυζαντινής Μουσική
Επιτρέψατε μου για άλλη μια φορά εκφράσω μια απορία: Το συγκεκριμένο θέμα (πολύ ενδιαφέρον ομολογουμένως) ανήκει εμμέσως ή αμέσως στη θεματολογία του φόρουμ; Και τέλος πάντων, αν μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει, θα ήθελα να καταλάβω με ποιό κριτήριο κάποια θέματα θεωρούνται ότι ανήκουν ή όχι στη θεματολογία του φόρουμ έστω και με τη διασταλτική ερμηνεία των κανόνων...


Το θέμα είναι σχετικό μόνο εάν μας συμφέρει αλλιώς δεν είναι. Πάει όπως το πάνε!! Μην ψάχνεις να βρείς άκρη!
 

dimitris

Παλαιό Μέλος
Επιτρέψατε μου για άλλη μια φορά εκφράσω μια απορία: Το συγκεκριμένο θέμα (πολύ ενδιαφέρον ομολογουμένως) ανήκει εμμέσως ή αμέσως στη θεματολογία του φόρουμ;
Νομίζω ότι εξηγήσεις όρων και λέξεων που υπάρχουν στην εκκλησία πρέπει να μας ενδιαφέρουν.
π.χ. πολύ θα ήθελα να γνωρίζω τι λέω ψάλοντας τις καταβασίες Θεοφανείων σε ομηρική διάλεκτο "Χέρσον αβυσοτόκον πέδον ήλιος..." κ.α.
Άλλο τι σημαίνει κυρός και άλλο τι έκανε ο κυρός.
 

spimil

Νέο μέλος
ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΓΙΑΤΙ ΣΤΑ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ-ΗΓΟΥΜΕΝΩΝ-ΙΕΡΕΩΝ(ΠΟΥ ΚΑΝΟΝΙΚΑ ΔΕΝ ΛΕΓΟΝΤΑΙ) ΛΕΜΕ ΔΥΟ ΦΟΡΕΣ ΤΟ <<ΚΥΡΙΟΝ ΚΥΡΙΟΝ ΤΑΔΕ...>>ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΛΥ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ
 

afasias

Νέο μέλος
Για γυναίκες λέμε: "η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά"

Άρα για τους άντρες λέμε: "ο καλός νοικοκυρός είναι δούλος και κυρός"

Άρα ο κυρός ειναι το αρσενικό γένος της κυράς.
 

afasias

Νέο μέλος
η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά.

ο καλός νοικοκυρός είναι δούλος και κυρός.
 

ΧΑΡΗΣ4

Μέλος
Μια ερμηνεία θεωρεί ότι το "κ.κ." στην προσφώνηση των σεβασμιωτάτων ιεραρχών είναι λανθασμένη χρήση για πολλά πρόσωπα (κάτι σαν...πληθυντικός) του γράμματος "κ.", όταν αυτό σημαίνει "κύριος".
Δηλαδή, σύμφωνα με τους κανόνες της συντομογραφίας, το "κ." τίθεται ως συντομογραφία της λέξης "κύριος" , ενώ το διπλό "κ.κ." τίθεται για να δηλωθεί ο πληθυντικός του σε μορφή συντομογραφίας, "κύριοι".
Σε κάποια στιγμή, ίσως, κάποιος θέλοντας να δείξει την ευγένειά του και τον έντονο σεβασμό του σε ιεράρχη χρησιμοποίησε τον ονομαζόμενο "πληθυντικό της ευγενείας ή της μεγαλοπρεπείας". Είναι αυτός ο πληθυντικός που πολλές φορές στην καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε, όταν μιλούμε ευγενικά σε κάποιον. Π.χ. "Σας παρακαλώ, μπορείτε να μου ..." . Ως εκ τούτου χρησιμοποίησε τον πληθυντικό "κ.κ." αντί του ενικού "κ.". Έτσι, ίσως, σιγά σιγά καθιερώθηκε το "κ.κ.", "ο πληθυντικός της ευγενείας", για ένα μόνο πρόσωπο (και μόνο για ιεράρχες) σε ένδειξη τιμής και σεβασμού της αρχιερωσύνης
 

ΧΑΡΗΣ4

Μέλος
Υπάρχουν, βέβαια κι άλλες θεωρίες.
Λ.χ. μία θεωρία υποστηρίζει ότι η προσφώνηση "κ.κ." γι έναν μόνον ιεράρχη προέρχεται κι αυτή από .."δημοσιογραφικό" σφάλμα! Δηλ. σε κάποια στιγμή με την ευκαιρία κάποιας σύναξης ιεραρχών χρησιμοποιήθηκε πάλι ο πληθυντικός του "κύριοι", δηλ. το "κ.κ." για να μεταδοθεί η είδηση. Έτσι, λοιπόν γράφτηκε ότι "παρευρέθησαν και οι σεβασμιώτατοι κ.κ. ...δείνα ... και ... δείνα ...κ.λ.π." Κάποιος άλλος δημοσιογράφος(;) σε άλλη είδηση, παρασυρόμενος, έγραψε κι αυτός ότι "στην εκδήλωση παρευρέθη και σεβασμιώτατος κ.κ. ...δείνα..." προφανώς μιμούμενος το λεξιλόγιο της προηγουμένης είδησης και αγνοώντας την ορθή χρήση της συντομογραφίας "κ." ή "κ.κ."

Άλλη, πάλι,άποψη υποστηρίζει ότι το κ.κ. είναι συντομογραφία του "κύριος κυρίων".

Δύσκολο να απαντηθεί ποια θα θεωρούνταν ίσως η επικρατέστερη ...
 
Top