Περί υψιφωνίας και τοποθέτησης φωνής (με αφορμή εκτέλεση μακ. άρχ. Δ. Σουρλαντζή)

[gpapadop]

Τι θετικό προσφέρει αυτή η ερμηνεία και γενικά παρόμοιες ερμηνείες τροπαρίων σε έναν νέο ψάλτη ή και με αρκετά χρόνια εμπειρίας?..
Νομίζω πως το μέτρο στον τρόπο ερμηνείας είχε χαθεί από τότε!!. Απλά, σήμερα "απολαμβάνουμε" το αποτέλεσμα!!!

Υφαρπαγή προς τα ουράνια!!!!ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΤΙΚΟ!!!!!Σου σηκώνεται η τρίχα!!!!
Θεία πρόνοια!!!!!!!!!!!!!!!
Αιωνία του η μνήμη του διδασκάλου.

 

[haris1963]

Τι λέει ο αειμνήστος!!!
Τι φωνάρα ήταν αυτή;
Ας μου πει κάποιος που φτάνει πάνω Λα πάνω Σι.
...

Φτάνει και στέκεται με πεντακάθαρη και ευλύγιστη ακόμα φωνή, στο ψηλό ΣΙb (άνω ΖΩ' ύφεση όταν ΠΑ=ΡΕ, ήτοι 466,2 HZ).

Όταν έψαλλα στη Μονή Βλατάδων (2000-2003), ο δάσκαλος ήρθε πολλές φορές και έψαλε. Μέσα στην εκκλησία όντως είχε μετρημένες (=μεσαίες) βάσεις, στρωτό ρυθμό και έψαλλε πάντα μέλη κλασικά, χωρίς εξεζητημένες θέσεις, ειδικά στον Όρθρο. Ωστόσο, παρά το προχωρημένο ήδη της ηλικίας του, ένα άνω ΣΟΛ (άνω ΔΙ') το είχε "στο τσεπάκι" όπως έλεγε χαρακτηριστικά. Στή Θεία Λειτουργία όταν ήταν "ζεστός" έφθανε στο ύψος αυτό ή και λίγο ψηλότερα, χωρίς να "φωνάζει" ή να σφίγγεται. Με λιτές γραμμές και μεγαλοπρεπές ύφος, δεν αισθανόσουν ποτέ ότι έκανε "φωνητική επίδειξη" ούτε ότι ότι χαλούσε την "κατάνυξη των πιστών". Αντίθετα όπως όλοι οι χαρισματικοί υψίφωνοι πρωτοψάλτες (Πρίγγος, Στανίτσας στα νιάτα του, Χατζημάρκος, κ.ά.), τους "ανέβαζε στα ουράνια" και δημιουργούσε "ενθουσιώδες δοξολογικό κλίμα".

 

[Γιώργος Μ.]

[ ... ] δεν αισθανόσουν ποτέ ότι έκανε "φωνητική επίδειξη" ούτε ότι ότι χαλούσε την "κατάνυξη των πιστών". Αντίθετα όπως όλοι οι χαρισματικοί υψίφωνοι πρωτοψάλτες (Πρίγγος, Στανίτσας στα νιάτα του, Χατζημάρκος, κ.ά.), τους "ανέβαζε στα ουράνια" και δημιουργούσε "ενθουσιώδες δοξολογικό κλίμα".

Συμφωνώ απόλυτα ότι ένα χαρακτηριστικό των πολύ μεγάλων ψαλτών ήταν να μπορούν να φτάνουν πολύ ψηλά χωρίς να δίνουν την εντύπωση ότι "φωνάζουν" ή πιέζονται. Ο αείμνηστος το είχε αυτό. Νομίζω ότι μάστορας του είδους αυτού ήταν ο Χρύσανθος.

 

[Παπαδόπουλος Δαυίδ]

δεν αισθανόσουν ποτέ ότι έκανε "φωνητική επίδειξη" ούτε ότι ότι χαλούσε την "κατάνυξη των πιστών". Αντίθετα όπως όλοι οι χαρισματικοί υψίφωνοι πρωτοψάλτες (Πρίγγος, Στανίτσας στα νιάτα του, Χατζημάρκος, κ.ά.), τους "ανέβαζε στα ουράνια" και δημιουργούσε "ενθουσιώδες δοξολογικό κλίμα".

Συναδελφε συγνωμη που παρεμβαινω πιστευω οτι ο καθενας δειχνει εν γνωση του[και καλα κανει]αυτο που εχει,απο κει και περα δεν νομιζω οτι το σημαντικο ειναι το ποσο και ανετα ψηλα θα φτασει ο καθενας και αν θα πινει και καφεδακι εκει ψηλα.....Εχουμε χασει το νοημα,οι ψαλτες που ανεφερες ποιο πανω [αυτος και ο λογος που γραφω]εκτος του οτι ειναι υψιφωνοι ο τροπος που ψαλλουν ειναι απιστευτα τεχνικος οι αλαγες των φθογγων δεν γινονται σα να πατανε πληκτρα του πιανο[δεν ενοω τα διαστηματα αλλα τον τροπο]οι ανθρωποι αυτοι για να το γραψω οσο ποιο απλα μπορω ηταν ΤΕΧΝΙΤΕΣ μοιραζαν-ουν τεχνη τσαμπα σε καθε αλλαγη φθογγου υπαρχει κατι μαγικο....Η θεση τους λοιπον ειναι παρα μα παρα πολυ ποιο πανω...Φιλικα...

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Μεταφέρω σχόλιό μου από ηχογράφηση, για τον αείμνηστο δάσκαλο, Άρχοντα, ερευνητή Δ. Σουρλαντζή, που τον είχα γνωρίσει, πάλαι ποτέ, ως σπουδαστής στο Μακεδονικό Ωδείο και το οποίο πιστεύω θα "ισορροπήσει κάπως τις υψιφωνίες"!
Ψάλοντας κάθε μάθημα, σου μετέδιδε την κλασσικότητα, γιατί μόνο κλασσικά μαθήματα έψαλε, την αρχοντιά, τη μεγαλοπρέπεια & την αρμονία της ΕΒΜ.
Χαρακτηριστικά μας έλεγε, ότι θα πρέπει να μάθουμε πρώτα να εκτελούμε κλασσικά, "τα κλασσικά" μαθήματα, (εννοώντας όχι με τις επιδράσεις & τις τυχόν "ιδιορυθμίες" των σύγχρονων δασκάλων) και κατόπιν, εάν θέλαμε να "διαβάζαμε" κάποιον απ' τους νεώτερους δασκάλους (Θρ. Στανίτσα, Αθ. Καραμάνη, Χρ. θεοδοσόπουλο, Χ. Ταλιαδώρο κ.ά).
Επειδή τυχαίνει να έχω προσεγγίσει άμεσα ή έμμεσα και τους παραπάνω αναφερόμενους δασκάλους - Άρχοντες, κατά κοινή ομολογία, συνεχιστές του Πατριαρχικού ύφους - ο καθένας, βέβαια, με τις προσωπικές του ιδιαιτερότητες, θα ήθελα να καταθέσω ότι διαβάζουμε & ερμηνεύουμε πολύ πιο εύκολα & σωστά "τα μαθήματά τους", εάν πρώτα κατέχουμε τις κλασσικές μελωδίες!
Επίσης, μια άλλη μουσικής φύσεως συμβουλή που μας έδινε ο αείμνηστος δάσκαλος, ήταν να ψάλουμε πάντα δίνοντας το πενήντα τοις εκατό (50%) των φωνητικών δυνατοτήτων μας! Κι' αυτό, το έλεγε ένας άνθρωπος που τον άνω ΔΙ "τον είχε ανά πάσα στιγμή στο τσεπάκι"!
Τέλος, μια προσωπική διαπίστωση, επειδή αναφέρθηκε από αξιόλογους σσυνάδελφους ότι ο Δ. Σουρλαντζής "δεν ήταν Πατριαρχικός ή κάποιες φορές όταν έψαλλε τραγουδούσε", λίγοι Ιεροψάλτες κατά τη γνώμη μου, εξηγούσαν, ερμήνευαν & εκτελούσαν τα κλασσικά μαθήματα, με απόλυτη συνέπεια & συνέχεια στους κανόνες της ΕΒΜ, όπως αυτοί ορίζονται απ' το Αναλυμένο Σύστημα της Νέας Παρασημαντικής και έχουν καθιερωθεί απ' την Πατριαρχική Επιτροπή!
Δάσκαλε, ΑΙΩΝΙΑ ΣΟΥ Η ΜΝΗΜΗ!

 

[haris1963]

...οι ανθρωποι αυτοι για να το γραψω οσο ποιο απλα μπορω ηταν ΤΕΧΝΙΤΕΣ μοιραζαν-ουν τεχνη τσαμπα σε καθε αλλαγη φθογγου υπαρχει κατι μαγικο....Η θεση τους λοιπον ειναι παρα μα παρα πολυ ποιο πανω...Φιλικα...

Δεν διαφωνούμε, στο γενικό πνεύμα που τοποθετείσαι συνάδελφε, μόνο που δεν θέλησα και δεν θα μπω σε συγκρίσεις... Μίλησα απλά, επάνω στο θέμα που δημιουργήθηκε, για το αν δηλαδή γενικά (και στην περίπτωση του αείμνηστου δάσκαλου Σουρλαντζή ειδικά) η υψιφωνία από μόνη της, είναι αρνητικός παράγοντας για την κατάνυξη και προσευχή των πιστών. Τις προσωπικές μου προτιμήσεις, μπορεί να τις βρει κάποιος στο θέμα με το top 5 των ψαλτών. Για τα υπόλοιπα υποστηρίζω πάγια το "μη εν δήμω".

 

[Tzanakos_B]

Συμφωνώ απόλυτα ότι ένα χαρακτηριστικό των πολύ μεγάλων ψαλτών ήταν να μπορούν να φτάνουν πολύ ψηλά χωρίς να δίνουν την εντύπωση ότι "φωνάζουν" ή πιέζονται. Ο αείμνηστος το είχε αυτό. Νομίζω ότι μάστορας του είδους αυτού ήταν ο Χρύσανθος.

Δεν ειχα την ευκαιρια να γνωρισω τον Δ. Σουρλαντζη και να τον ακουσω ζωντανα να ψαλλει μεσα στο Ναο . Πριν λιγα χρονια ο αειμνηστος εψαλε στον ιερο ναο '' Η Αναληψη του Κυριου '' στο Κορωπι οπου εμενε το Δοξαστικο της Κασσιανης του ΠΕΤΡΟΥ το αργον. το ακουσα και ηταν το κλασσικο και πολυ κατανυκτικο. Εκει ψαλλει ο Δημ. Χατζηαργυρης , φιλος μου παλιος πολυ καλος ψαλτης. Θα προσπαθησω να βρωαυτη την ηχογραφηση , νομιζω οτι ηταν πολυ καλη !!!!! Θα συμφωνησω με τον αγαπητο Γιωργο Μ. οτι τοσο ο αειμνηστος Σουρλαντζης , οσο και ο Πριγγος και ο χρυσανθος δεν εψαλλαν επιδεικτικα. Βεβαια ο Χρυσανθος σε πολλες μελωδιες ανεβαζε προφανως αθελα του τις βασεις κατα τη διαρκεια του μελους...Ο αειμνηστος Στανιτσας το ειχε σχολιασει πολλες φορες.... Β. ΤΖ.

 

[Σαργιώτης Δημήτριος]

Ας μου επιτραπεί φίλοι μου να κάνω ένα σχόλιο. Προσπαθούμε να κρίνουμε τον αείμνηστο δάσκαλο και το ύφος του γενικότερα ή τον τρόπο εκτέλεσης του συγκεκριμένου δοξαστικού; Αν ο δάσκαλος έψαλλε το συγκεκριμένο δοξαστικό σε αμφιθέατρο σίγουρα είχε τους λόγους του. ΄Ισως ευρίσκονταν σε καλή φωνητική κατάσταση, ίσως είχε κέφια, ίσως ήθελε να επιβληθεί σε κάποιους ( ένας δάσκαλος πρέπει να βρίσκει τρόπους να επιβάλλεται στους μαθητές του, αλλιώς πως θα καυχώνται και θα καμαρώνουν για τον δάσκαλό τους), ίσως και για άλλους λόγους που δεν μπορούμε να ξέρουμε. Πάντως ξέρουμε ότι δεν έψαλλε στον Ναό σε τόσο υψηλές βάσεις, ήξερε να κουμαντάρει το "καράβι".
΄Αρα είναι ασέβεια να κρίνουμε, είτε τον δάσκαλο ως προς το ύφος του, είτε κάποιες συγκεκριμένες εκτελέσεις του, για τις οποίες πρέπει να είμαστε υπερήφανοι που τις έχουμε. Δεύτερον θα ήθελα να κάνω ένα πατριωτικό σχόλιο. Είμαστε υπερήφανοι που είχαμε ένα τέτοιο δάσκαλο με τέτοιες φωνητικές ικανότητες. ΄Εψαλλε προς καταισχύνην των ιμάμηδων και χοτζάδων που φουσκώνουν σαν τα παγώνια στους μιναρέδες των εκκλησιών μας που μετατράπηκαν σε τζαμιά. Ακόμα δε και προς του υψίφωνους τενόρους και σοπράνο της δυτικής ευρωπαϊκης μουσικής ανδρών τε και γυναικών. Δεν ξέρω αν αυτό είναι το μεγαλείο της δικής μας ανατολικής, παραδοσιακής, εκκλησιαστικής μουσικής, αλλά κάποτε κάποτε χρειάζεται. Ευχαριστώ. Αιωνία του η μνήμη.

 

[Tzanakos_B]

Φτάνει και στέκεται με πεντακάθαρη και ευλύγιστη ακόμα φωνή, στο ψηλό ΣΙb (άνω ΖΩ' ύφεση όταν ΠΑ=ΡΕ, ήτοι 466,2 HZ).

Όταν έψαλλα στη Μονή Βλατάδων (2000-2003), ο δάσκαλος ήρθε πολλές φορές και έψαλε. Μέσα στην εκκλησία όντως είχε μετρημένες (=μεσαίες) βάσεις, στρωτό ρυθμό και έψαλλε πάντα μέλη κλασικά, χωρίς εξεζητημένες θέσεις, ειδικά στον Όρθρο. Ωστόσο, παρά το προχωρημένο ήδη της ηλικίας του, ένα άνω ΣΟΛ (άνω ΔΙ') το είχε "στο τσεπάκι" όπως έλεγε χαρακτηριστικά. Στή Θεία Λειτουργία όταν ήταν "ζεστός" έφθανε στο ύψος αυτό ή και λίγο ψηλότερα, χωρίς να "φωνάζει" ή να σφίγγεται. Με λιτές γραμμές και μεγαλοπρεπές ύφος, δεν αισθανόσουν ποτέ ότι έκανε "φωνητική επίδειξη" ούτε ότι ότι χαλούσε την "κατάνυξη των πιστών". Αντίθετα όπως όλοι οι χαρισματικοί υψίφωνοι πρωτοψάλτες (Πρίγγος, Στανίτσας στα νιάτα του, Χατζημάρκος, κ.ά.), τους "ανέβαζε στα ουράνια" και δημιουργούσε "ενθουσιώδες δοξολογικό κλίμα".

Αγαπητε συναδελφε , νομιζω οτι ειναι λαθος να συγκρινουμε καταξιωμενους Ερμηνευτες σχετικα με την απηχηση που ειχε και εχει το ψαλσιμο τους στο εκκλησιασμα , ασχετα με την υψιφωνια τους . Προσωπικα εχω καθηλωθει απο την ψαλμωδια , παντα μεσα στο ναο , του Καραμανη. Αλλοι απο τον γλυκυτατο Στανιτσα , αλλοι , οι περισσοτεροι απο τον Πριγγο [ τον Μικρο Ιακωβο ]. Ο Δημ. Σουρλαντζης ειναι [προσωπικη αποψη ] κατι το Διαφορετικο...... Β. ΤΖ.

 

[ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ ΚΟΥΓΙΑΣ]

Αναφερθήκατε στο γεγονός ότι ο αείμνηστος Χρυσανθος Θεοδοσόπουλος "σε πολλες μελωδιες ανεβαζε προφανως αθελα του τις βασεις κατα τη διαρκεια του μελους..."
Τυχαίνει, πάλαι ποτέ να, ήμουν ένα απ' τα μέλη της χορωδίας του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου, στην "μετά Χρύσανθο εποχή" και θα ήθελα να καταθέσω την αποψή μου για την πραγματική αιτία "της ανόδου των βάσεων" κατά την τέλεση των Ακολουθιών στον εν λόγω Ιερό Ναό!
Ο πραγματικός λόγος "της ανόδου των Ιεροψαλτικών βάσεων" στον περικαλή Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου του Πολιούχου Θεσσαλονίκης, είναι η ακουστική του!
Στην επιστροφή του ήχου, ο εκάστοτε Ιεροψάλτης, ακούει τα ίσα λίγο ψηλότερα! Αυτό, σε συνδυασμό με την ένταση που δίνουμε (κακώς βέβαια), στην εκτέλεση των "μαθημάτων" μας οδηγεί λανθασμένα, να ψάλουμε τις επόμενες μελωδίες, "λίγο πιο ψηλά" απ' τις προηγούμενες!
Επομένως η σωστή εκτίμηση "άθελά του" δεν ταιριάζει στην προσωπική & καλλιτεχνική του κατάρτηση ως Ιεροψάλτης (ήταν & είναι στη συνείδηση του Ιεροψαλτικού κόσμου Άρχοντας), αλλά στο τεχνικό πρόβλημα της ακουστικής του Ναού!
Ήμουν παρών, στο Αναλόγο, στην εις Επίσκοπον χειροτονίαν του τ. Πρωτοσυγγέλου της Ι.Μ. Θεσσαλονίκης και νυν Μητροπολίτου Βεροίας κ.κ. Παντελεήμονος όπου τους χορούς διεύθυνε ο Άρχοντας Πρωτοψάλτης & δάσκαλος Χαρίλαος Ταλιαδώρος. Τότε, ανέβαιναν και πάλι τα ίσα και πολλές άλλες φορές όμοια, σε Ακολουθίες με μεγάλους καταξιωμένους ιεροψάλτες!

 

[Tzanakos_B]

Αναφερθήκατε στο γεγονός ότι ο αείμνηστος Χρυσανθος Θεοδοσόπουλος "σε πολλες μελωδιες ανεβαζε προφανως αθελα του τις βασεις κατα τη διαρκεια του μελους..."
Τυχαίνει, πάλαι ποτέ να, ήμουν ένα απ' τα μέλη της χορωδίας του Πολιούχου Αγίου Δημητρίου, στην "μετά Χρύσανθο εποχή" και θα ήθελα να καταθέσω την αποψή μου για την πραγματική αιτία "της ανόδου των βάσεων" κατά την τέλεση των Ακολουθιών στον εν λόγω Ιερό Ναό!
Ο πραγματικός λόγος "της ανόδου των Ιεροψαλτικών βάσεων" στον περικαλή Ιερό Ναό Αγίου Δημητρίου του Πολιούχου Θεσσαλονίκης, είναι η ακουστική του!
Στην επιστροφή του ήχου, ο εκάστοτε Ιεροψάλτης, ακούει τα ίσα λίγο ψηλότερα! Αυτό, σε συνδυασμό με την ένταση που δίνουμε (κακώς βέβαια), στην εκτέλεση των "μαθημάτων" μας οδηγεί λανθασμένα, να ψάλουμε τις επόμενες μελωδίες, "λίγο πιο ψηλά" απ' τις προηγούμενες!
Επομένως η σωστή εκτίμηση "άθελά του" δεν ταιριάζει στην προσωπική & καλλιτεχνική του κατάρτηση ως Ιεροψάλτης (ήταν & είναι στη συνείδηση του Ιεροψαλτικού κόσμου Άρχοντας), αλλά στο τεχνικό πρόβλημα της ακουστικής του Ναού!
Ήμουν παρών, στο Αναλόγο, στην εις Επίσκοπον χειροτονίαν του τ. Πρωτοσυγγέλου της Ι.Μ. Θεσσαλονίκης και νυν Μητροπολίτου Βεροίας κ.κ. Παντελεήμονος όπου τους χορούς διεύθυνε ο Άρχοντας Πρωτοψάλτης & δάσκαλος Χαρίλαος Ταλιαδώρος. Τότε, ανέβαιναν και πάλι τα ίσα και πολλές άλλες φορές όμοια, σε Ακολουθίες με μεγάλους καταξιωμένους ιεροψάλτες!

Κυριε Κουγια στην παρατηρηση μου , που δεν ειναι μονο δικη μου , αλλα και του αειμνηστου Στανιτσα ο οποιος τον ακουγε συχνα απο ραδιοφωνου . πιστευω οτι τον ακουγε γιατι θεωρειται ο καλυτερος μαθητης του Πριγγου και ισως ο Στανιτσας , δικη μου γνωμη ηθελε να ακουει τον καλυτερο μαθητη του Πριγγου , αλλα στο θεμα των βασεων ΠΟΥ Ανεβαιναν εκνευριζοταν... Εχω ακουσει τον αειμνηστο Χρυσανθο , καλεσμενο στον Πυργο Ηλειας να αρχιζει Ανοιξανταρια με βαση ΝΗ , και μετα δυο τρεις στιχους η βαση να εχει ανεβει δυο τονους επανω. [ κασσετα που μου εφερε ο δασκαλος μου Νικ. Κυριακοπουλος. ] Αυτο βεβαια δεν μειωνει την αξια του ως πολυ Μεγαλου Πρωτοψαλτου και Δασκαλου. !!!! Το υφος του και η μεγαλοπρεπεια του Θυμιζουν Πριγγο !!!!

 

[iliadishar]

Προσωπικά συμφωνώ μαζί σας ότι η βάση δεν εξαρτάται από τη φωνή του καθενός. Συμφωνώ ότι σαφώς και τον έπαιρνε να είναι δύο φωνές πιο κάτω.
Πιστεύω επίσης ότι η επιλογή βάσης με μεγάλη τονική απόκλιση από την κανονική αλλοιώνει το ήθος του ήχου.

Αλλά διαφωνώ μαζί σας αρκετά στο ότι κάποιος που επιλέγει υψηλή βάση (και που του βγαίνει μια χαρά χωρίς να ζορίζεται) κάνει "υπερβολική φωνητική επίδειξη εντός του ναού". Τουλάχιστον για τον Σουρλατζή δεν ίσχυε αυτό.

Τον έζησα πέντε ολόκληρα χρόνια διότι τον είχα δάσκαλο στο Μακεδονικό Ωδείο Πτυχίο και δίπλωμα. Γι αυτή την περιβόητη κασέτα μου έλεγε ότι για να βγει να γράψει έκανε μιάμιση ώρα ζέσταμα δεύτερο είχε κάνει φωνητική -είχε τεχνική, τρίτο ποτέ δεν έψαλε αν δεν ξεκινούσε το πρωί χαμηλά να φτιάξει το διάφραγμα τέταρτο πρόσεχε ιδιαιτέρως και τη δίαιτά του για τη φωνή εννοώ και κυρίως πάντα φρόντιζε να κοιμάται νωρίς. Δεν θα έσπανε τη φωνή όπως έλεγε με βάσεις απροετοίμαστες. Αυτά για να βοηθήσω λίγο τη συζἠτηση.