[Ερώτηση] Περί του κειμένου κάποιων στίχων του πολυελέου/εκλογής «Λόγον αγαθόν» σε διάφορα μουσικά

[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΑΜΠΡΟΥ]

Στὸν πολυέλεο "Λόγον ἀγαθὸν" τὸ σωστὸ εἶναι "Ἐξεχύθη χάρις ἐν χείλεσί σου" ἢ "Ἐξεχύθη ἡ χάρις ἐν χείλεσί σου"; Στὸ "Περίζωσαι" τὸ σωστὸ εἶναι "χαῖρε, Κεχαριτωμένη, μετὰ σοῦ ὁ Κύριος" ἢ "ὁ Κύριος μετὰ σοῦ"; Στὸ "Διὰ τοῦτο" τὸ σωστὸ εἶναι "χαῖρε, ἡ τῶν ἀπηλπισμένων ἐλπὶς" ἢ "ἡ τῶν ἀπηλπισμένων ἡ ἐλπίς"; Στὰ μουσικὰ κείμενα ὑπάρχουν διαφορές. Εἶναι ἐφικτὸν νὰ ἀναρτηθεῖ ὁλόκληρο τὸ κείμενο τοῦ Πολυελέου αὐτοῦ;

 

[neoklis]

Από το "Συλλειτουργικόν" της Ι.Μ. Σίμωνος Πέτρας.

 

[π. Μάξιμος]

Προσωπικῶς δέν ἀπαντοῦσα, παρά τό μόνο πού ἔκανα ἦταν νά ἐπεξεργαστῶ τόν τίτλο (καί μάλιστα μέ τή χρήση τῆς λέξης «εκλογή») καί νά μεταφέρω τό θέμα ἀπό τό τυπικό, διά τῶν ἑρμηνευτικῶν καί ἱστορικῶν ὑμνολογίας, στά μουσικά κείμενα Πολυελέων καί Ἐκλογῶν, ἀκριβῶς γιά νά διαπιστωθοῦν καί ἀπό τά ὑπάρχοντα θέματα αὐτές οἱ διαφορές, πού ξεκινώντας ἀπό τό κείμενο τοῦ μδ΄ ψαλμοῦ, στή συνέχεια βλέπουμε τό Ἐκλογάριον (Εἰς τήν Ὑπαπαντήν), γιά νά φτάσουμε στίς μελοποιήσεις τῶν ιη΄ καί ιθ΄ αἰ., ὅπου ἔχουμε ἐκλογή στίχων μέ προσθήκη ἐξωψαλμικῶν θεοτοκίων ἐγκωμίων, μετά τό πέρας τοῦ ψαλμικοῦ κειμένου καί πρό τοῦ ἐφυμνίου ἀλληλούια.
Στίς πάμπολλες μελοποιήσεις ὑπάρχουν διαφορές. Καί μετράει ἡ μελοποίηση/σύνθεση, κάθε μιά ξεχωριστά καί ὄχι τόσο οἱ διαφορές.
Ὁπότε κ. Λάμπρου δέν ὑπάρχει «σωστό ἤ λάθος, ἄσπρο - μαῦρο».

Τό κείμενο πού ἀνέβασε ὁ κ. Νεοκλῆς δέν γνωρίζω σέ ποίου ἐκλογή στηρίζεται.

 

[antonios]

Για την Ιστορία και εξέλιξη και της θεομητορικής εκλογής, και για το κείμενο αυτής, υπάρχει η διδακτορική διατριβή του καθηγητή Αχιλλέα Χαλδαιάκη "Ο πολυέλεος στην Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή Μελοποιία", Αθηνα, 2003.

Επίσης του ιδίου, κατατοπιστικό και για το κείμενο, "Λόγον Αγαθόν" στο τεύχος 1 της Μουσικολογικής Περιοδικής Έκδοσης "Ανατολής το περιήχημα", Αθήνα 2014 (σελ. 283).

 

[antonios]

Και δυο μικρές παρατηρήσεις.

Οι εξωψαλμικοί στίχοι ακόμα και όταν επιβάλλεται μία κάποια ομοιομορφία, και αυτό όχι από "κανόνα" ή από "σωστό" αλλά λόγω της διάδοσης και της αποδοχής της σύνθεσης που τους χρησιμοποιεί, πάλι δεν έχουν ενιαία παράδοση. Στο παραπάνω μνημονευθέν άρθρο του καθ. Χαλδαιάκη χαρακτηριστική παρουσιάζεται η περίπτωση του "Λόγον Αγαθόν" του Χουρμουζίου όπου η ίδια σύνθεση παρουσιάζεται με διάφορες μορφές.

Ακόμα και στους ψαλμικούς όμως στίχους - που λογικά θα έπρεπε να είναι όπως εμφανίζονται στους Ψαλμούς - έχουμε αλλαγή όπως το ἔντεινον που γίνεται ἔντεινε.

Άρα δεν υπάρχει "σωστό" και ομοιομορφία.

Σε μία νέα μελοποίηση, λοιπόν, θα μπορούσαν να [χρησιμο]ποιηθούν ακομα και νέοι στίχοι; Τί άλλο, εκτός από την Ιστορία που θα έκρινε το δόκιμο ή μη του πράγματος, θα ήταν εμπόδιο;