Μαγδαληνή και με αυτό που λες εξακολουθεί να μην εξηγείτε γιατί το
κομμάτι αυτό στην παλαιά ΔΕΝ έχει χρώμα ενώ στην νέα έχει.
Βασίλη, είναι η πρώτη περίπτωση που στην παλαιά δεν υπάρχει χρώμα ενώ στη νέα υπάρχει; Να σου θυμίσω το "Τον Δεσπότην" και τον "χρωματισμό" του Βαρέως Διατονικού γενικότερα. Για το αργό "Χριστός Ανέστη" επίσης το θέμα παραμένει ανοικτό (εάν υπήρχε χρώμα στην παλαιά). Είμαι σίγουρος οτι υπάρχουν και άλλα παραδείγματα εάν ψάξει κανείς.
Ο Λέσβιος μπορεί απλά να εξήγησε στην γραφή του όχι από την παλαιά αλλά από τις εξηγήσεις των τριών. Ή ακόμα μπορεί να εννοεί αυτό που λέμε ότι εννοούν και οι εξηγητές με την φθορά του έσω θεματισμού εκεί (δηλαδή αλλοίωση φθόγγων και όχι αλλαγή ήχου). Δεν αλλάζει κάτι με αυτό. Το ερώτημα παραμένει.
Ναί, αλλοίωση φθόγγων που τελικά μάλλον οδήγησε στο να θεωρηθεί άλλος ήχος. Εγώ με τα μέχρι τώρα στοιχεία που έχω δεί θεωρώ οτι η αλλοίωση φθόγγων έγινε πάνω στην ίδια βάση, δηλαδή το ΠΑ(ΚΕ) έγινε ΔΙ του Δευτέρου, φαινόμενο καθόλου άγνωστο στην παράδοση (δές και θέμα "Πρώτος εστί και Δεύτερος" και τη συζήτηση για τον Μπεστενγκιάρ).
Κι αν δεχθώ ότι δεν έχω πρώτο δίφωνο εκεί (που δεν δηλώνεται από την μαρτυρία ή με δίφωνη ανάβαση) χρειάζομαι μια άλλη εξήγηση για να δικαιολογήσω το γιατί εξηγείται με χρώμα κάτι που δεν είχε από παλαιά. Υπάρχει λοιπόν κάποια άλλη εξήγηση από κάποιον;
Έδωσα μία πιθανή εξήγηση στο παρελθόν νομίζω σχετικά με το χρωματισμό του Πρώτου ήχου πάνω στη βάση του χωρίς την παρουσία φθοράς.
Τα επιχειρήματα που υποστηρίζουν την ψαλμώδηση σε Δεύτερο ήχο είναι τα εξής:
- δεν υπάρχει δίφωνη ανάβαση στην παλαιά στο κάθισμα αυτό (από όσο ξέρω από αυτά που είπαν ερευνητές όπως ο Ι. Αρβανίτης και από το δείγμα που έστειλε ο Βασίλης)
- δεν υπάρχει θέμα απλούν στην παλαιά στο κάθισμα αυτό (από όσο ξέρω από αυτό το δείγμα που έστειλε ο Βασίλης)
- ο χρωματισμός του Πρώτου ήχου πάνω στη βάση του είναι γνωστό και σχετικά σύνηθες φαινόμενο στην παράδοση όταν η μελωδία κινείται γύρω από τη βάση και συχνά μεσάζει (το ΒΟΥ χαμηλώνει και το ΓΑ υψώνεται για να ακουστεί το τέλειο πεντάχορδο από το ΖΩ)
- οι μαρτυρίες μας λένε οτι ακόμα και οι διδάσκαλοι που κατείχαν και χρησιμοποιούσαν την παλαιά γραφή του καθίσματος (χωρίς ένδειξη χρώματος) όπως ο Απόστολος Κώνστας, ο Κωνσταντίνος Πρωτοψάλτης, ο Πέτρος Αγιοταφίτης, ο Πέτρος Δερβύσης Πρωτοψάλτης του Πέραν έψαλλαν χρωματισμένα το κάθισμα αυτό από πολύ παλαιά, μάλλον από το τέλος του 18ου αι. τουλάχιστον (δες Βιολάκης, "Μελέτη Συγκριτική", σελ. 35, δημοσιευμένη και στο Παράρτημα Εκκλ. Αληθείας) για το οποίο ο Βιολάκης παραδέχεται οτι δεν είχε ικανοποιητική εξήγηση αλλά δεν παύει να είναι ένα σημαντικό στοιχείο.
- παρόμοιος χρωματισμός (που δεν υπάρχει φθορά στην παλαιά) παρατηρείται και σε άλλα διατονικά μέλη π.χ. του Τετάρτου ήχου οπου και πάλι εξέχοντες διδάσκαλοι της παλαιάς γραφής χρωμάτιζαν χωρίς φθορά, δές την ίδια αναφορά του Βιολάκη).
- οι τρείς διδάσκαλοι στους οποίους εμμένουμε το έγραψαν με χρώμα
- η προφορική παράδοση των δασκάλων της παλαιάς γραφής και της νέας γραφής υποστηρίζει την ψαλμώδηση σε Δεύτερο με μοναδική εξαίρεση την καταγραφή του Γ. Ρήγα η οποία δεν είναι και αυτή σε Νάο.
Τα περί της διατονικής ψαλμώδησης του καθίσματος επιχειρήματα που έχουν ακουστεί ώς τώρα όπως τα θυμάμαι είναι
- η αναφορά του Πέτρου Φιλανθίδη του 1902 στην οποία παραπέμπει και ο Σ. Καράς (αν την έχει κανείς ας την ανεβάσει παρακαλώ, δεν την έχω)
- η αναφορά του π. Χαράλαμπου Οικονόμου ("Βυζαντινής Μουσικής Χορδή", 1940, σελ. 72) περί έκπτωσης του ήχου από Πρώτο σε Δεύτερο με μαλακή χρωματική φθορά επί του ΓΑ του πρώτου ήχου
- οι διατονικές μαρτυρίες παρά τη χρωματική φθορά σε χειρόγραφο μεταβατικής εξήγησης πρό του 1814 που ανέφερε (αλλά δεν ανέβασε ακόμα) ο Γιώργος Κωνσταντίνου. Δεν το έχω δεί αυτό
- η έλλειψη χρωματικής φθοράς στην παλαιά γραφή
- το "παράδοξο" της ψαλμώδησης ενός καθίσματος Πρώτου ήχου σε Δεύτερο ήχο
- η διατονική καταγραφή του αργού μέλους του καθίσματος από τον π. Γεώργιο Ρήγα
Αν έχω ξεχάσει κάτι ή αν γνωρίζετε κάτι παραπάνω προσθέστε/διορθώστε σας παρακαλώ. Αν μπορεί κάποιος ας μας ανεβάσει τί λέει ο Φιλανθίδης επί του θέματος και το χειρόγραφο που ανέφερε ο Γιώργος.
