Περί της τάξης της απαγγελίας του Αποστόλου

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Στις μέρες μας τον Απόστολο τον λέει συνήθως ο αριστερός ψάλτης από το αριστερό ψαλτήρι, συχνά ο δεξιός από το δεξιό ψαλτήρι και άλλες φορές κάποιος βοηθός/αναγνώστης/επισκέπτης από κάποιο ψαλτήρι. Λίγες φορές έχω δεί να απαγγέλεται ο Απόστολος από τη μέση του σολέα κυρίως σε μοναστήρια αλλά και σε κάποιους ενοριακούς ναούς αν και αυτή νομίζω είναι η παλαιά πράξη. Είναι;

Σε κάποιες ενορίες στο τέλος του Δύναμις ο Απόστολος παραδίδεται από την Ωραία Πύλη στον ψάλτη ο οποίος τον επιστρέφει μετά το τέλος της απαγγελίας. Σε άλλες ενορίες το βιβλίο δεν παραδίδεται αλλά ο ψάλτης περπατά ώς την Ωραία Πύλη και ασπαζεται το χέρι του ιερέα. Αλλού δεν μετακινείται καθόλου ο ψάλτης.

Κατά τη διάρκεια του Αποστόλου σε κάποιες ενορίες θυμιάζει ο ιερέας (λόγω της ελιπούς ψαλμώδησης του Αλληλούιαρίου του ευαγγελίου). Αλλού δεν θυμιάζει καθόλου (εκτός του ιερού τουλάχιστον). Αλλού θυμιάζει κατά τη διάρκεια του Αλληλουιαρίου που είναι και η σωστή πράξη. Σωστά;

Σε ενορίες του εξωτερικού (π.χ. Αυστραλία) απαγγέλουμε τον Απόστολο συχνά σε δύο γλώσσες Ελληνικά και Αγγλικά.

Ποιά η Πατριαρχική και Αγιορειτική παράδοση εδώ; Άλλες πληροφορίες;
 

Deacon

Παλαιό Μέλος
Στις μέρες μας τον Απόστολο τον λέει συνήθως ο αριστερός ψάλτης από το αριστερό ψαλτήρι, συχνά ο δεξιός από το δεξιό ψαλτήρι και άλλες φορές κάποιος βοηθός/αναγνώστης/επισκέπτης από κάποιο ψαλτήρι. Λίγες φορές έχω δεί να απαγγέλεται ο Απόστολος από τη μέση του σολέα κυρίως σε μοναστήρια αλλά και σε κάποιους ενοριακούς ναούς αν και αυτή νομίζω είναι η παλαιά πράξη. Είναι;

Αυτή είναι όντως η παλαιά πράξη που σώζεται στις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, αλλά και σε πολλές εκτός. Τηρείται και σε αρκετές ενορίες στις μέρες μας, όπου υπάρχει προσπάθεια αναβιώσεως παλαιοτέρων λατρευτικών τύπων που ατόνισαν στην πορεία. Τα λατρευτικά αναγνώσματα εν γένει (Απόστολος, Προφητείες, αλλά και το Ευαγγέλιο όταν λέγεται από διάκονο) λέγονται στο κέντρο του σολέα (ή της σολέας, κατά αλλή γραφή) υπό κανονικού (χειροθετημένου) αναγνώστου, εστραμμένου προς ανατολάς. Τα παλαιότερα χρόνια τα αναγνώσματα αυτά ελέγοντο απ' άμβωνος, ο οποίος, ως γνωστόν, βρισκόταν στο μεσαίο κλίτος του Ναού, είτε στο κέντρο είτε κατά τι παραπλεύρως. Σήμερα που άμβωνες συνήθως δεν υπάρχουν λέγονται ως επί το πλείστον κάτω από τον πολυέλαιο, και μόνο το Ευαγγέλιο πάνω σε δισκέλι.

Σε κάποιες ενορίες στο τέλος του Δύναμις ο Απόστολος παραδίδεται από την Ωραία Πύλη στον ψάλτη ο οποίος τον επιστρέφει μετά το τέλος της απαγγελίας. Σε άλλες ενορίες το βιβλίο δεν παραδίδεται αλλά ο ψάλτης περπατά ώς την Ωραία Πύλη και ασπαζεται το χέρι του ιερέα. Αλλού δεν μετακινείται καθόλου ο ψάλτης.

Αυτό είναι μάλλον νεότερο "τυπικό" κληρικαλιστικής εμπνεύσεως. Ο "Απόστολος" είναι βιβλίο του αναλογίου και όχι του Ιερού Βήματος. Σε κανένα παλαιό Ευχολόγιο δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο. Η πλήρης τάξη απαγγελίας του "Αποστόλου" περιλαμβάνει εκφώνηση "Πρόσχωμεν" από τον Διάκονο, ειρήνευση από τον ιερέα, και μετά το "Σοφία" του Διακόνου, ο Αναγνώστης "Ψαλμός τω Δαυίδ", ο Διάκονος "Πρόσχωμεν" και ψάλλεται το Προκείμενο, πάλι ο Διάκονος "Σοφία", η Επιγραφή του Αποστόλου και πρίν την ανάγνωση "Πρόσχωμεν". Αυτά για την ιστορία. Σήμερα η πιό πλούσια ζώσα τάξη συναντάται στο Όρος, και ξεκινάει με "Προκείμενο του Αποστόλου" από τον Αναγνώστη. Σε κάποιες ενορίες λένε και το "Ψαλμός τω Δαυίδ" κ.λπ. χύμα και ψάλλουν το Προκείμενο, είναι όμως λίγο μονόπλευρος ο εμπλουτισμός γιατί, από όσο ξέρω, δεν γίνεται ειρήνευση από τον ιερέα, που είναι και το σημαντικότερο.

Κατά τη διάρκεια του Αποστόλου σε κάποιες ενορίες θυμιάζει ο ιερέας (λόγω της ελιπούς ψαλμώδησης του Αλληλούιαρίου του ευαγγελίου). Αλλού δεν θυμιάζει καθόλου (εκτός του ιερού τουλάχιστον). Αλλού θυμιάζει κατά τη διάρκεια του Αλληλουιαρίου που είναι και η σωστή πράξη. Σωστά;

Η ώρα του θυμιάσματος είναι πράγματι κατά τα Αλληλουάρια, αλλά σε παλαιά Ευχολόγια (στη Διάταξη του Αγίου Φιλοθέου σίγουρα), αναφέρεται και θυμίασμα κατά την διάρκεια του Αποστόλου, όταν ο χρόνος δεν επαρκεί. Άρα δεν είναι λάθος και φαίνεται να είναι αρκετά παλαιά εναλλακτική πρακτική.

Αυτά για το θέμα.
 
Last edited:

vagelis

Antonia Xristoforaki Linardaki.
Αυτή είναι όντως η παλαιά πράξη που σώζεται στις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, αλλά και σε πολλές εκτός. .......................................................................................
Αυτά για το θέμα.
Χριστος Ανεστη
Πολυ ωραια και κυριως πολυ σωστα αυτα που γραφεις .
 

Lampadarios

Καλαφάτης Θανάσης
Χριστός Ανέστη. Πολύ ωραία αυτά που λέγονται εδώ. Ευχαρσιτώ πολύ καίτοι με ενδιαφέρουν για τον Απόστολο που λέω. Προσωπικά τον "αναγινώσκω εμμελώς" απο το κέντρο του σολέα, τελειώνω με την κατάληξη, και μετά βηματίζω προς τον ιερέα για να πάρω ευχή. Περνόντας δίπλα απο το δεξιό αναλόγιο παραδίδω το βιβλίο στον πρωτοψάλτη (χωρίς ειδικό τυπικό, απλά του το δίνω) για να πει τους στίχους και το αλληλουάριο, και κατα την διάρκειά του γίνεται το θυμίασμα γύρω γύρω απο την Αγία Τράπεζα και έξω στην Ωραία Πύλη. Τί κάνω λάθος; Παρακαλώ τα σχόλιά σας.
Επίσης, τις προάλλες είχε έρθει ένας, ο οποίος θέλοντας να τηρήσει την "χρυσή τομή" ίσως, είπε τον Απόστολο στραμμένος λίγο προς ανατολάς και λίγο προς δυσμας (ουσιαστικά προς τα βόρεια έβλεπε) Τί λέτε;Εμένα δεν μου φάνηκε ωραίο...

Επίσης αγαπητέ Deakon θα μπορούσατε να μας παραθέσετε και κάποια σχετική πηγή για την ψαλμώδηση του Προκειμένου και την σχετική διαδικασία που αναφέρατε;Ευχαριστώ εκ των προτέρων και για τις ολοκληρωμένες απαντήσεις σας. Εύγε...
 

Deacon

Παλαιό Μέλος
Αληθώς Ανέστη, κ. Καλαφάτη και ευχαριστώ για το ενδιαφέρον.

Δεν νομίζω ότι κάνετε κάτι λάθος, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν πάντα οι προϋποθέσεις σήμερα για την απόλυτη τήρηση του τυπικού.
Οι λειτουργιολόγοι αναφέρουν ότι στην θέση του λεγομένου σήμερα προκειμένου ψαλλόταν στην αρχαία Εκκλησία ολόκληρος ψαλμός, του οποίου ένας στίχος (υπακοή=>προκείμενο), ο πιό σχετικός ίσως με την υπόθεση της εορτής, επαναλαμβανόταν από τον λαό. Στις μέρες μας επιβιώνει η καθ' υπακοήν ψαλμώδηση της η' ωδής (Ύμνος των Τριών Παίδων) το Μ. Σάββατο το πρωί. Ο ψάλτης έλεγε τους στίχους, και ο λαός (σήμερα, ο χορός) επανελάμβανε το "Τον Κύριον υμνείτε, και υπερυψούτε...". Τα ίδια ίσχυαν και για το Αλληλουάριο.
Από τα Ευχολόγια φαίνεται ότι ο Ψάλτης, και όχι ο Αναγνώστης, έλεγε τους στίχους του Προκειμένου και του Αλληλουαρίου, πριν και μετά την ανάγνωση της Αποστολικής περικοπής.

Επειδή σήμερα ψάλτης και χορός ταυτίζονται, και στην περίπτωση ιδίως που δεν ψέλνει χορωδία, νομίζω είναι πιο εύσχημο να παραμένει ο Αναγνώστης (στο ρόλο του αρχαίου ψάλτη) στο κέντρο για να εκφωνεί τους στίχους, και ο ψάλτης (στην θέση του λαού) να ψέλνει τα εφύμνια (Προκείμενο, Αλληλούια), με μόνο σκοπό να φανεί κάποια διακριτότητα μεταξύ στιχολογίας και εφυμνίου, που τεκμαίρεται ιστορικά. Η ευχή που παίρνει ο αναγνώστης από τον ιερέα μετά το πέρας του αναγνώσματος, νομίζω είναι πολύ λογική αν και δεν μπορώ να την τεκμηριώσω, διότι ο ιερέας εκείνη την στιγμή τον "ειρηνέυει" προσωπικά με το "Ειρήνη σοι". Το ίδιο κατ' αναλογία γίνεται και με τον Διάκο, ο οποίος, μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου λαμβάνει ειρήνευση και παραδίδει το Ευαγγέλιο στον (Αρχ-)ιερέα και ασπάζεται την δεξιά του. Από ότι ξέρω, η τάξη αυτή είναι σήμερα αρκετά διαδεδομένη και στους ψάλτες, κι εγώ σαν ψάλτης την παρέλαβα και την τηρούσα (αν έχει αυτό κάποια αξία).

Σχετικά με την προς Βορράν απαγγελία του "Αποστόλου" που αναφέρετε, νομίζω καλύτερα θα ήταν να στραφεί ο εν λόγω αναγνώστης τελείως προς δυσμάς εφόσον δυσκολευόταν προς ανατολάς, με την λογική του "το μη χείρον, βέλτιστον". Εν πάσει περιπτώσει, η προς δυσμάς απαγγελία, αν και λανθασμένη, έχει μία λογική. Η προς Βορράν δεν έχει καμία. Αυτή η άποψή μου βέβαια είναι εντελώς υποκειμενική.

Πολλές λεπτομέρειες για το θέμα αυτό, αλλά και για όλη την Θ. Λειτουργία, θα βρείτε στο βιβλίο "Αι τρείς Λειτουργίαι" του Π. Τρεμπέλα, από τις πιο ολοκληρωμένες και σημαντικές στο χώρο, και από τις πιο προσιτές επίσης. Ο μεγάλος αυτός λειτουργιολόγος του 20ου αι. κάνει συγκριτική παράθεση άνω των 80 (!) χειρογράφων Ευχολογίων (εν οίς και του Βαρβερινού κώδικα, του αρχαιοτέρου γνωστού Ευχολογίου, 8ος-9ος αι.), χρονολογουμένων από τον 9ο έως τον 17ο αι. Στο βιβλίο αυτό θα βρείτε συγκεντρωμένες όλες τις σχετικές μαρτυρίες αρχαίων Πατέρων για την ψαλμώδηση του Προκειμένου και του Αλληλουαρίου.

Να είστε καλά!
 
Last edited:

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Σχετικά με αυτό που είπε ο Deacon εδώ

...νομίζω είναι πιο εύσχημο να παραμένει ο Αναγνώστης (στο ρόλο του αρχαίου ψάλτη) στο κέντρο για να εκφωνεί τους στίχους, και ο ψάλτης (στην θέση του λαού) να ψέλνει τα εφύμνια (Προκείμενο, Αλληλούια), με μόνο σκοπό να φανεί κάποια διακριτότητα μεταξύ στιχολογίας και εφυμνίου, που τεκμαίρεται ιστορικά.
αν θυμάμαι καλά αυτό γινόταν στην Τσέχικη Ορθόδοξη εκκλησία που πήγαινα για κάποιο διάστημα στην Πράγα πρίν μερικά χρόνια. Μάλιστα μου έκανε εντύπωση οτι ο αναγνώστης εκεί φορούσε άμφια (στιχάριο/οράριο) αντί για απλό ράσο.

O Shota Gugushvili με πληροφόρησε οτι στη Γεωργιανή παράδοση ο αναγνώστης μπαίνει μέσα στο ιερό κρατώντας τον Απόστολο, παίρνει ευλογία και κατόπιν βγαίνει και τον απαγγέλει στο κέντρο της εκκλησίας.
 

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Αυτό συμβαίνει που περιγράφει ο Shota συμβαίνει σε αρκετές εκκλησίες της Ανατολικής Ευρώπης (λιγότερο στα Βαλκάνια, οι κακές παρέες με την Ελλάδα φταίνε :p:p).
Βέβαια αν στο αναλόγιο είσαι μόνος σου, ένα φαινόμενο πολύ συχνό στην ελλαδική πραγματικότητα, δεν νομίζω να έχεις χρόνο (και διάθεση) για να πας στο ιερό να πάρεις ευλογία κλπ.
Οι μελωδίες των προκειμένων υπάρχουν πάντα στα ρωσικά μουσικά βιβλία και ακολουθείται η τάξη που είδες στην Πράγα.
Στη Σερβία η τάξη διαφέρει ανάλογα την περιοχή. Θυμάμαι το 2004 σε πανηγυρίζοντα ναό όταν τελείωσαν οι αναβαθμοί με μεγάλη φυσικότητα ο γράφων προχώρησε στο προκείμενο χωρίς πολλές "διατυπώσεις". Στους φίλους μου φάνηκε κάπως παράξενο αλλά δεν μου είπαν τίποτα. Όταν ο πρώτος τη τάξει ιερέας θέλησε να εφαρμόσει την τάξη του προκειμένου, ο διάκος του απάντησε σιγά "το έφαγαν οι ψάλτες!" :D:D:D
 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
[Σημείωμα συντονιστή] Μετέφερα την υπο-συζήτηση περί εμμελούς η μή αναγνώσεως σε νέο θέμα.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Ὁ ἀπόστολος ἀναγινώσκεται ἀπὸ τὸν ἄμβωνα, ποὺ εἶναι στὸ μέσο τοῦ ναοῦ (χφ. Σκήτης Ἁγίου Ἀνδρέου Ἀθῳ ἀρχιερατικὸ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ιε’ αἰ. ἔκδ. Dmitrievskij τ. 1 σ. 170, τυπικὸ μονῆς Κασούλων τοῦ ἔτους 1205 ὅπ. πρ. σ. 828, Dmitrievskij τ. 2 σ. 307 ὑπ. 4, χφ. Ε.Β.Ε. 2061 μουσικὸ α’ τέταρτο ιε’ αἰ. φ. 93r ἔκδ. Ε. Σπυράκου Οἱ χοροὶ ψαλτῶν κατὰ τὴν βυζαντινὴ παράδοση σ. 402) καὶ γενικῶς τὰ ἀναγνώσματα (Ἀποστολικὲς διαταγὲς Β', 57 ἔκδ. Ἀποστολικοὶ πατέρες τ. 1 σ. 160, Συμεὼν Θεσσαλονίκης P. G. τ. 155 στ. 365D, Ἰ. Φουντούλη Λειτουργικὴ τ. 1 σ. 221, Δ. Μπαλαγεώργου Ἡ ψαλτικὴ παράδοση τῶν ἀκολουθιῶν τοῦ βυζαντινοῦ κοσμικοῦ τυπικοῦ σσ. 132-133).
 
Last edited:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
"Πρόσχωμεν" από τον Διάκονο, ειρήνευση από τον ιερέα, και μετά το "Σοφία" του Διακόνου, ο Αναγνώστης "Ψαλμός τω Δαυίδ", ο Διάκονος "Πρόσχωμεν" και ψάλλεται το Προκείμενο, πάλι ο Διάκονος "Σοφία", η Επιγραφή του Αποστόλου και πρίν την ανάγνωση "Πρόσχωμεν".
...........................
δεν γίνεται ειρήνευση από τον ιερέα, που είναι και το σημαντικότερο.
Πολύ ὀρθή αὐτή ἡ παρατήρηση. Δυστυχῶς ἔχει ἐκπέσει. Τό συναντᾶμε στόν ὄρθρο τοῦ Μ. Σαββάτου [Πρόσχωμεν. Εἰρήνη πᾶσι. Σοφία.] μετά τήν ἐπιστροφή τοῦ Ἐπιταφίου καί τήν ἐναπόθεση ἐπί τῆς ἁγίας Τραπέζης, οὐσιαστικά πρό τοῦ προκειμένου τοῦ Ἀποστόλου καί τοῦ/τῶν παρεμβαλλομένου/ων τροπαρίου/ων. Γνωρίζουμε ὅτι αὐτή εἶναι καί ἡ ἐκφώνηση πρό τοῦ προκειμένου τοῦ ἑσπερινοῦ, πού μεταγενέστερα ἔγινε· Ἑσπέρας προκείμενον.

Ὅταν ἤμουν νεαρός βοηθός ψάλτης στήν ἐνορία μου, ἕνας ἡλικιωμένος ἱερεύς ὅταν ἔλεγε τό· Πρόσχωμεν πρό τοῦ προκειμένου τοῦ Ἀποστόλου καί τό· Σοφία, εὐλογοῦσε συγχρόνως. Ἐγώ ἀπό μέσα μου γελοῦσα... Ὅταν ἀργότερα διάβασα γιά τήν ἀρχαία αὐτή πρακτική, τό ἔχω μετανοιώσει πολλάκις. Βέβαια ποτέ δέν τόν ρώτησα, ἀφοῦ πίστευα ὅτι ἔκανε κάτι ὑπερβολικό, ἀλλά πιστεύω, ὅτι καί δέν θά ἤξερε γιατί τό ἔκανε. Ἤ τό εἶχε δεῖ ἀπό παλαιούς ἤ ὄντως τοῦ τό εἶχαν πεῖ σέ Ἐκκλησιαστική Σχολή, ἐνδεχομένως κάποιος παλαιός δεινός καθηγητής.

ΥΓ. Ἡ εἰρήνευση πρό τῶν ἀναγνωσμάτων τῆς λειτουργίας δείχνει τήν παλαιά ἔναρξη τῆς λειτουργίας (ἀπό τῶν ἀναγνωσμάτων) μετά τήν εἴσοδο. Ἔτσι καί στόν ἑσπερινό· εἰρήνευση μετά τήν εἴσοδο. Εἴσοδος μέ τό Εὐαγγέλιο (Ἐπιτάφιο) καί στό τέλος τοῦ ὄρθρου τοῦ Μ. Σαββάτου.

 
Last edited:

ioan

Μέλος
Ηθελα να ρωτήσω, αν μετά το Δύναμις ακούγεται το Πρόσχωμεν από τον ιερέα ή πρώτα εκφωνείται ο στίχος του προκειμένου και έπειτα το Πρόσχωμεν?Πάντως εγώ προτιμώ να εκφωνείται πρώτα το Πρόσχωμεν, να παίρνουμε και μια ανάσα μετά το Δύναμις:D
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Ηθελα να ρωτήσω, αν μετά το Δύναμις ακούγεται το Πρόσχωμεν από τον ιερέα ή πρώτα εκφωνείται ο στίχος του προκειμένου και έπειτα το Πρόσχωμεν?Πάντως εγώ προτιμώ να εκφωνείται πρώτα το Πρόσχωμεν, να παίρνουμε και μια ανάσα μετά το Δύναμις:D
Ἴσως ἔχεις δίκιο, ἄν ὅλα τά κάνει ἕνας ψάλτης....

Ἀλλά δέν εἶναι αὐτή ἡ τάξη τῆς Ἐκκλησίας, γιατί ὁ χορός ψάλλει τό Δύναμις καί ὁ ἀναγνώστης ἀναγγέλει τό «Προκείμενον τοῦ Ἀποστόλου» τόν Ἦχο καί τό Ψαλμό καί ἀπαγγέλει ἐκφωνητικά τό προκείμενο. Τότε ὁ διάκονος ἐκφωνεῖ τό «Πρόσχωμεν» καί ὁ χορός ψάλλει τό προκείμενον, ἐνῶ ὁ ἀναγνώστης ἐκφωνεῖ ἐνδιάμεσα τούς στίχους. Μετά τό τέλος τῆς ψαλμωδίας τοῦ προκειμένου ὁ διάκονος ἐκφωνεῖ «Σοφία», ὁ ἀναγνώστης τήν ἐπιγραφή τοῦ ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος καί ὁ διάκονος πάλι «Πρόσχωμεν».
Πάντως τό α΄ «Πρόσχωμεν» ἐκφωνεῖται πρό τῆς ψαλμωδίας τοῦ προκειμένου. Στίς περιπτώσεις πού δέν συνηθίζεται νά ψάλλεται, ἐκφωνεῖται πρό τῆς ἀπαγγελίας τοῦ προκειμένου. Καί στήν περίπτωση πού δέν ἀναγγέλεται τό προκείμενο, ὁ ἦχος καί ὁ ψαλμός, τότε πάλι τό «Πρόσχωμεν» ἐκφωνεῖται ὑπό τοῦ διακόνου (ἤ τοῦ ἱερέως ἐλλείψει διακόνου) πρό τοῦ προκειμένου.

Πρβλ. Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου καί Ψάλτου Ἀ. Δ. σ. 185, Ἱερατικόν 2002 σ. 115 καί Συλλειτουργικόν Σιμωνόπετρας σ. 146.

 
Last edited:

Stathis Nikolaos

Νέο μέλος
O παππούς ο Ευθυμιάδης μου έλεγε ότι στον Απόστολο πρέπει να είσαι στραμένος προς το λαό. Το τηρώ κα έχω παρατηρήσει ότι ο κόσμος όταν απευθύνεσαι απέναντί τους, προσέχει περισότερο.
Αιωνία η μνήμη του..
 
Η εκφωνητική αναγγελία του ήχου και του ψαλμού του προκειμένου από πότε μαρτυρείται;
Έχω την εντύπωση ότι δεν ήταν πάντα έτσι, αλλά ο ψάλτης έψαλλε πρώτος το προκείμενο και επαναλάμβανε ο χορός. Έτσι, έδινε όχι μόνο τον ήχο αλλά και την ακριβή μελωδία του προκειμένου. Όσον αφορά τον τίτλο του προκειμένου, δινόταν όντως, έλεγε δηλαδή Ψαλμὸς τῶι Δαϋίδ (ή πιο συγκεκριμένα π.χ. Ψαλμὸς ιη΄) ή Ὠδή τῆς Θεοτόκου ή Ὠδὴ Μωσέως κτλ; Μήπως είναι και αυτό μεταγενέστερη προσθήκη εξ επιρροής της τάξεως των αναγνωσμάτων; Άλλωστε η αναγγελία του (συγκεκριμένου) ψαλμού δεν εξυπηρετεί λειτουργική ανάγκη, αφού τους στίχους τους ψάλλει ο ψάλτης.

Παραθέτω και τις πιθανές εναλλακτικές του προκειμένου του Αποστόλου σε διαγράμματα (στα παραδείγματα το προκείμενο είναι δίστιχο).

1) Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν (όσες φορές χρειαστεί μέχρι να επικρατήσει ησυχία και ηρεμία από την είσοδο στο ναό που προηγήθηκε).
Ὁ ἀρχιερεύς. Εἰρήνη πᾶσι.
Ὁ χορός. Καὶ τῶι πνεύματί σου.
Ὁ διάκονος. Σοφία.
Ὁ ψάλτης. Ψαλμὸς τῶι Δαυΐδ.
Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν.
Ὁ ψάλτης, μετὰ μέλους.
Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὸν α΄ στίχον. Οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὸν β΄ στίχον. Ἡμέρα τῇ ἡμέρᾳ ἐρεύγεται ῥῆμα, καὶ νὺξ νυκτὶ ἀναγγέλλει γνῶσιν.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὴν περισσήν. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.

2) Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν (όσες φορές χρειαστεί μέχρι να επικρατήσει ησυχία και ηρεμία από την είσοδο στο ναό που προηγήθηκε).
Ὁ ἀρχιερεύς. Εἰρήνη πᾶσι.
Ὁ χορός. Καὶ τῶι πνεύματί σου.
Ὁ διάκονος. Σοφία.
Ὁ ψάλτης, μετὰ μέλους.
Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὸν α΄ στίχον. Οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὸν β΄ στίχον. Ἡμέρα τῇ ἡμέρᾳ ἐρεύγεται ῥῆμα, καὶ νὺξ νυκτὶ ἀναγγέλλει γνῶσιν.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὴν περισσήν. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.

3) Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν.
Ὁ ἀρχιερεύς. Εἰρήνη πᾶσι.
Ὁ χορός. Καὶ τῶι πνεύματί σου.
Ὁ διάκονος. Σοφία.
Ὁ ἀναγνώστης. Προκείμενον τοῦ Ἀποστόλου. Ἦχος πλ. δ΄. Ψαλμὸς ιη΄.
Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν.
Ὁ ἀναγνώστης, ἀπαγγέλει [χύμα]
Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ χορός, μετὰ μέλους. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ἀναγνώστης, τὸν α΄ στίχον. Οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ἀναγνώστης, τὸν β΄ στίχον. Ἡμέρα τῇ ἡμέρᾳ ἐρεύγεται ῥῆμα, καὶ νὺξ νυκτὶ ἀναγγέλλει γνῶσιν.
Ὁ χορός [αυτή είναι η τελευταία επανάληψη] Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.

Υ.Γ: Επισυνάπτω ένα χτυπητό παράδειγμα από το Τυπικό Μεσσήνης (Μέγα Σάββατον, Ἀνάστα ὁ Θεός), όπου φαίνεται η μη αναγγελία συγκεκριμένου ψαλμού.
 

Attachments

  • Ανάστα.jpg
    84.7 KB · Views: 35
Last edited:
O παππούς ο Ευθυμιάδης μου έλεγε ότι στον Απόστολο πρέπει να είσαι στραμένος προς το λαό. Το τηρώ κα έχω παρατηρήσει ότι ο κόσμος όταν απευθύνεσαι απέναντί τους, προσέχει περισότερο.
Αιωνία η μνήμη του..

Αυτή ήταν και η νεώτερη πατριαρχική τάξη (από τον Θρόνο ή το ηγεμονικό στασίδιο προς ανατολάς το προκείμενο, προς δυσμάς ο Απόστολος). Αλλά ήταν πάντα έτσι;
Έχω την εντύπωση ότι όταν γίνονταν τα αναγνώσματα, ο αναγνώστης ή ο διάκονος που τα διάβαζε από τον άμβωνα στο μέσο του ναού, ήταν στραμμένος προς το σύνθρονο, καθώς εκεί ήταν ο αρχιερέας με τους κληρικούς του. Αλλά και η πατριαρχική παράδοση εν μέρει συμφωνεί: Όταν χοροστατεί ο Πατριάρχης (και δεν λειτουργεί) τον Απόστολο τον έλεγε ο β΄ κανονάρχης από το ηγεμονικό στασίδι απέναντι του Θρόνου (έτσι δεν γυρίζει πλάτη στον Πατριάρχη).

Υ.Γ: Και σήμερα οποιοδήποτε ανάγνωσμα (κάθισμα, τρισάγιον, κτλ) όταν χοροστατεί ο Πατριάρχης, τα διαβάζει ο Πατριαρχικός Αναγνώστης από το μέσο του ναού, στραμμένος προς τον Πατριάρχη.
 
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Οἱ πρῶτες μαρτυρίες ποὺ ἔχω εἶναι:
«Ψαλμὸς τῷ Δαυίδ» (χφφ. Basilii Falascae ι’ αἰ. ἔκδ. εὐχολόγιο Goar σ. 91, Δρέσδης Α-104 τυπικὸ τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ια’ αἰ. pdf σσ. 49, 79-80, 82, 86).
«ᾨδὴ τῶν πατέρων» (χφ. Δρέσδης Α-104 pdf σ. 58).
Χωρὶς νὰ γνωρίζω ἄν ἐξ ἀρχῆς ἐψάλλοντο.
 
Last edited:
Ευχαριστούμε για τις μαρτυρίες.
Στον βαρβερινό κώδικα, στα διακονικά της προηγιασμένης (σελ. 310-311, στην έκδοση που έχει ανεβεί στο forum) δεν δίνονται τέτοιες λεπτομέρειες. Παραλείπεται ο τίτλος και το πρόσχωμεν ακόμα και για τα αναγνώσματα.
Ο προβληματισμός μου σχετικά με το αν πρέπει να λέγεται ο τίτλος [Ψαλμὸς τῶι Δαυΐδ, ή Ὠιδὴ τῶν Πατέρων, ή Ὠιδὴ τῆς Θεοτόκου] και το επακολουθούν Πρόσχωμεν στηρίχθηκε σε πηγές που μετά το Σοφία αρχίζει κατευθείαν η ψαλμωδία (χωρίς τίτλο). Π.χ. Στο Τυπικό Μεσσήνης, το Μ. Σάββατον, η Ωδή της Εξόδου (συνημμένο). Αλλά αμέσως μετά, όπως είδαμε, στο Ανάστα ὁ Θεός, λέγεται. Άρα, μάλλον πρέπει να λέγεται. Απλά ένα τυπικό δεν τα γράφει πάντα με ακρίβεια όλα, από τη στιγμή κιόλας που θεωρούνται αυτονόητα.
Όσον αφορά τώρα την εκφωνητική αναγγελία από τον αναγνώστη (πλέον έχουν συγχωνευτεί οι ρόλοι αναγνώστου-ψάλτου) του "Προκείμενον τοῦ Ἀποστόλου. Ἦχος δεῖνα. Ψαλμὸς τῶι Δαυΐδ" (που προβλέπεται και από το ΤΓΡ, σ. 121), και την μη ψαλμώδηση του προκειμένου, έχει να κάνει μάλλον με την χαμηλή μουσική κατάρτιση του αναγνώστη ή/και την (επακόλουθη) απώλεια της έννοιας της υπακοής από το προκείμενο.
Η αναγγελία του αριθμού του ψαλμού (π.χ. Ψαλμὸς ιη΄) πρέπει να είναι επιρροή από τα προκείμενα της τεσσαρακοστής, που αναγράφεται ο συγκεκριμένος ψαλμός, και κατά την Πατριαρχική τάξη διαβάζεται, δηλαδή:
Ὁ διάκονος: Ἑσπέρας.
Ὁ ἀναγνώστης: Προκείμενον. Ἦχος δεῖνα. Ψαλμὸς δεῖνα.

Υ.Γ: Παραθέτω και ένα διάγραμμα (παράδειγμα) με τη συνολική τάξη απαγγελίας και τα περί αυτού προκείμενα-αλληλούια. Περιμένω τα (διορθωτικά;) σχόλιά σας.

Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν.
Ὁ ἀρχιερεύς. Εἰρήνη πᾶσι.
Ὁ χορός. Καὶ τῶι πνεύματί σου.

Ὁ διάκονος. Σοφία.
Ὁ ψάλτης. Ψαλμὸς τῶι Δαυΐδ.
Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν.
Ὁ ψάλτης, μετὰ μέλους. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὸν α΄ στίχον. Οἱ οὐρανοὶ διηγοῦνται δόξαν Θεοῦ, ποίησιν δὲ χειρῶν αὐτοῦ ἀναγγέλλει τὸ στερέωμα.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὸν β΄ στίχον. Ἡμέρα τῇ ἡμέρᾳ ἐρεύγεται ῥῆμα, καὶ νὺξ νυκτὶ ἀναγγέλλει γνῶσιν.
Ὁ χορός. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.
Ὁ ψάλτης, τὴν περισσήν. Εἰς πᾶσαν τὴν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν καὶ εἰς τὰ πέρατα τῆς οἰκουμένης τὰ ῥήματα αὐτῶν.

Ὁ διάκονος. Σοφία.
Ὁ ἀναγνώστης. Πράξεων τῶν Ἀποστόλων τὸ Ἀνάγνωσμα.
Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν.
Ὁ ἀναγνώστης. Ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις, ῎Αγγελος Κυρίου ἐλάλησε πρὸς Φίλιππον λέγων· [...] ἐπορεύετο γὰρ τὴν ὁδὸν αὐτοῦ χαίρων.
Ὁ ταχθεὶς ὑποκείμενος ἀρχιερεὺς ἢ ἱερεὺς (ὑπὸ τοῦ μητροπολίτου). Εἰρήνη σοι.
Ὁ άναγνώστης. Καὶ τῶι πνεύματί σου.***

Ὁ διάκονος. Σοφία.
Ὁ ψάλτης. Ἀλληλούϊα· ψαλμὸς τῶι Δαυΐδ.
Ὁ διάκονος. Πρόσχωμεν.
Ὁ ψάλτης, μετὰ μέλους. Ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα.
Ὁ χορός. Ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα.
Ὁ ψάλτης, τὸν α΄ στίχον. Ἐξομολογήσονται οἱ οὐρανοὶ τὰ θαυμάσιά σου, Κύριε, καὶ τὴν ἀλήθειάν σου ἐν ἐκκλησίᾳ ἁγίων.
Ὁ χορός. Ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα.
Ὁ ψάλτης, τὸν β΄ στίχον. Ὁ Θεὸς ἐνδοξαζόμενος ἐν βουλῇ ἁγίων, μέγας καὶ φοβερὸς ἐπὶ πάντας τοὺς περικύκλῳ αὐτοῦ.
Ὁ χορός. Ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα.
Ὁ ψάλτης, τὴν περισσήν. Ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα, ἀλληλούϊα.

Ὁ διάκονος, ὁ εὐαγγελιστής. Σοφία.**
Ὁ διάκονος, οὐχὶ ὁ εὐαγγελιστής (ὁ ἀρχιδιάκονος εἰ ἐστίν). Ὀρθοὶ ἀκούσωμεν τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου.
Ὁ διάκονος, ὁ εὐαγγελιστής. Ἐκ τοῦ κατὰ Ἰωάννην ἁγίου Εὐαγγελίου τὸ ἀνάγνωσμα.
Ὁ χορός. Δόξα σοι Κύριε, δόξα σοι.*
Ὁ διάκονος, οὐχὶ ὁ εὐαγγελιστής. Πρόσχωμεν.
κτλ.

*Άλλαξα την σειρά, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του κ. Θεοδωράκη στο μήνυμα #18. (Εγώ έγραφα Πρόσχωμεν και μετά Δόξα σοι Κύριε, δόξα σοι).
**Σύμφωνα με το μήνυμα #19. Δεν έβαλα την αντιφωνική ανάγνωση του Ευαγγελίου από Αρχιερέα-διάκονο (και επομένως την ανάγνωση του τίτλου από τον Αρχιερέα), γιατί θα ξεφύγουμε πολύ.
***Σύμφωνα με τα μηνύματα #39-40.
 

Attachments

  • Ωδή Μωυσέως.jpg
    51.5 KB · Views: 20
Last edited:

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Ἄν - πρὸ τοῦ ἀποστόλου - ἔχει προηγηθεῖ καθέδρα «εἰς τύπον βασιλέως» στὸν θρόνο ἢ τὸ σύνθρονο μὲ τὰ «Πρόσσχωμεν. Εἰρήνη πᾶσι. –Καὶ τῷ πνεύματί σου. Σοφία» (Dmitrievskij τ. 2 σ. 301, Συμεὼν Θεσσαλονίκης P. G. τ. 155 στ. 721D, 724A, Εὐχολόγιον τὸ Μέγα ἐκδ. Ἀστὴρ 1986 ἀνατύπωση τῆς ἐκδόσεως Βενετίας τοῦ 1862 σσ. 169, 181), δὲν λέγεται τὸ «Εἰρήνη πᾶσι» πρὸ τοῦ Εὐαγελίου (χφ. Κρυπτοφέρρης Γ. β. VII εὐχολόγιο ι’ αἰῶνος ἔκδ. G. Passarelli L’ Eucologio Cryptense Γ. β. VII ᾿Ανάλεκτα Βλατάδων 36 σ. 170, τυπικὸ Μεσσήνης σσ. 243, 246, Διάταξη ἀρχιερατικῆς λειτουργίας, χφ. ιβ’ αἰ., ἔκδ. R. Taft The Rontifical Liturgy of the Great Church according to a twelfth-century Diataxis in Codex British Museum Add. 34060 στὸ Orientalia Cristiana Periodica 45 (1979) σσ. 290, 292, Π. Τρεμπέλα Αἱ τρεῖς λειτουργίαι κατὰ τοὺς ἐν ᾿Αθήναις κώδικας σ. 165, Dmitrievskij τ. 1 σσ. 167, 171, 352, 853, 882, 884, τ. 2 σ. 141).

«Δόξα σοι, Κύριε, ἤ (μεταγενέστερα) Δόξα σοι Κύριε δόξα σοι -Πρόσσχωμεν» (τυπικὸ τῆς ἁγίας Σοφίας θ’-ι’ αἰῶνος ἔκδ. J. Mateos τ. 1 σ. 46, χφ. Δρέσδης A-104 φ. 2v pdf σ. 22, Εὐχολόγιον μονῆς Σωτῆρος Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1132 ἔκδ. A. Jacob Un eucologe du Saint-Sauveur ‘’in Lingua Phari’’ de Messine, Le Bodleianus Auct. E. 5.13 στὸ Bulletin de l’ Institut historique belge de Rome 50 (1980) σ. 301, Dmitrievskij τ. 2 σσ. 137, 699, χφ. British Library 8221 ὡρολόγιο Κρυπτοφέρρης ιη’ αἰ. φ. 61r, ὡρολόγιο Κρυπτοφέρρης ἔκδ. 1772 σ. 58, Ἱεροδιακονικὸν ἔκδ. 1780 σ. 20, Εὐχολόγιο τὸ Μέγα ἔκδ. Ἀστὴρ σ. 9).
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Παρουσίᾳ ἀρχιερέως «λέγοντος τοῦ διακόνου Σοφία λέγει ὁ ἀρχιδιάκονος Ὀρθοὶ ἀκούσωμεν...Ἐκ τοῦ...ὁ ἀρχιδιάκονος Ἐν σοφίᾳ πρόσσχωμεν» (χφ. Ἑλληνικοῦ Ἰνστιτούτου Βενετίας 2 εὐαγγελιάριον ιγ’ αἰ. φ. 327r, ὁμοίως Dmitrievskij τ. 2 σ. 1011, τ. 1 σ. 153· βλ. καὶ Συμβολὴ τ. 15 σ. 12).
 
Μανουήλ δομέστικος;88374 said:
Έχω την εντύπωση ότι όταν γίνονταν τα αναγνώσματα, ο αναγνώστης ή ο διάκονος που τα διάβαζε από τον άμβωνα στο μέσο του ναού, ήταν στραμμένος προς το σύνθρονο, καθώς εκεί ήταν ο αρχιερέας με τους κληρικούς του. Αλλά και η πατριαρχική παράδοση εν μέρει συμφωνεί: Όταν χοροστατεί ο Πατριάρχης (και δεν λειτουργεί) τον Απόστολο τον έλεγε ο β΄ κανονάρχης από το ηγεμονικό στασίδι απέναντι του Θρόνου (έτσι δεν γυρίζει πλάτη στον Πατριάρχη).

Και η ρωσική παράδοση φαίνεται ότι συμφωνεί. Τόσο τον Απόστολο όσο και το Ευαγγέλιο τα διαβάζουν στραμμένοι προς το ιερό, αφού εκεί είναι ο προϊστάμενος (Πατριάρχης ή άλλος αρχιερέας ή ιερέας) και από εκεί θα πάρουν την ειρήνη.

Βίντεο από ανάγνωση Αποστόλου: 28KB 56KB 128KB.
Βίντεο από ανάγνωση Ευαγγελίου: 28KB 56KB 128KB.
Βίντεο από ανάγνωση Ευαγγελίου σε Πατριαρχική θεία λειτουργία: 56KB 128KB 512KB.

Με βάση τα παραπάνω δεν ευσταθεί η άποψη, όταν διαβάζεται ο Απόστολος από το κέντρο του ναού, να στρέφεται ο αναγνώστης δυτικά για να βλέπει το λαό. Ενισχυτικά επισυνάπτω και μία παράγραφο από το βιβλίο The Early Churches of CONSTANTINOPLE: Architecture and Liturgy, Thomas F. Mathews*, όπου διακρίνεται η έντονη παρουσία του επισκόπου που κάθεται στο σύνθρονο και η αναμονή από όλους για την ειρήνευση του Ευαγγελίου και το κήρυγμα.

Και φυσικά άλλη (και αποδεκτή) η νεώτερη πατριαρχική παράδοση της Κωνσταντινουπόλεως:
"Ὁ πρωτοκανονάρχης ἀναγινώσκει κατὰ τὰς μεγάλας καὶ επισήμους ἑορτὰς τὸν Ἀπόστολον ἱστάμενος εἰς τὰς κατωτέρας βαθμίδας τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου, λειτουργοῦντος τοῦ Πατριάρχου· ἐνῶ ὁ Πατριάρχης ὁσάκις ἁπλῶς χοροστατεῖ, ὁ Ἀπόστολος ἀναγινώσκεται ὑπὸ τοῦ [β΄] κανονάρχου ἀπὸ τῆς παρὰ τὸ ἀναλόγιον τοῦ ἀριστεροῦ χοροῦ θέσεως, κειμένης ἀπέναντι ἀκριβῶς τοῦ πατριαρχικοῦ θρόνου". Άγγελος Βουδούρης. Οι μουσικοί χοροί της Μ.τ.Χ.Ε. κατά τους κάτω χρόνους.
"Οἱ Κανονάρχες διαβάζουν ἢ ψάλλουν μόνοι τους: [...] Τὸν Ἀπόστολο ἀπέναντι ἀπὸ τὸν θρόνο, δίπλα στὸ ἀριστερὸ ἀναλόγιο, στὰ λεγόμενα ἡγεμονικὰ στασίδια ἕνα σκαλὶ πιὸ κάτω. (Τὸν στίχο τὸν λένε στραμμένοι πρὸς τὸ Ἱερὸ καὶ τὸ Ἀποστολικὸ Ἀνάγνωσμα στραμμένοι πρὸς τὸ λαό). Ὅταν ὅμως συμπέσει νὰ λειτουργεῖ ὁ Πατριάρχης, στὸ κάτω σκαλὶ τοῦ Θρόνου". Πρωτοπρεσβύτερος Σεραφείμ Φαράσογλου. Οι κανονάρχες του Πατριαρχικού Ναού.
Οι αγκύλες και η υπογράμμιση δικές μου. Τα σκούρα γράμματα βρίσκονται στο άρθρο.

Σήμερα, ο Απόστολος στον Πατριαρχικό Ναό διαβάζεται από αναλογίου, και όχι από Θρόνου ή ηγεμονικών στασιδίων.

*Ευχαριστώ θερμά τον κ. Shota που μου σύστησε το βιβλίο και τον κ. Μάρκελλο που μου εξασφάλισε ένα κομμάτι του. Οι υπογραμμίσεις του τελευταίου.
 

Attachments

  • constantinoplepdf.jpg
    48 KB · Views: 36
Last edited:
Top