Περί απηχημάτων

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
... φοβούμαι όμως ότι δεν συνάδουν με το γενικό θέμα μας: "απηχήματα".

Ασφαλώς και έχουν σχέση. Επειδή ακριβώς εγώ ποτέ δεν άκουσα από ψάλτη (εκτός συναυλίας, παρά μόνο τα τελυταία χρόνια) να ψέλνει απήχημα πέρα από ένα απλό μονοσύλλαβο ή δισύλλαβο, γι΄αυτό και δεν πρόκειται ποτέ να το χρησιμοποιήσω. Κι αν το έκανα, δεν θα το έκανα παρά από μια επιθυμία να δείξω ότι κάτι ξέρω παραπάνω, ή οτι κάτι κάνω καλύτερο. Το οποίο και μόνο γι' αυτό τον λόγο είναι κακό. Επιπλέον δεν με βοηθά σε κάτι κι ούτε είναι κατανοητό από κανέναν άλλο παρά μόνο από ψάλτες.
 

Πηγάδης

Μέλος
Ήθελα να κάνω μιά σύνοψη αυτών που ειπώθηκαν και να με διορθώσετε αν δεν κατάλαβα σωστά.

Τα απηχήματα είναι αναμφισβήτητα τμήμα της ιεροψαλτικής παραδόσεως.

Στίς μέρες μας έφτασαν με την μονοσύλλαβη μορφή τους.

Μπορεί ο ψάλτης να τα χρησιμοποιεί με διάκριση ως δικό του βοήθημα.

Αλλά ο σκοπός μας, μέσα από την πρόοδό μας στην μουσική, είναι να φτάσουμε στο: ...δεν με βοηθά σε κάτι.
 
Αλλά ο σκοπός μας, μέσα από την πρόοδό μας στην μουσική, είναι να φτάσουμε στο: ...δεν με βοηθά σε κάτι.

Αυτή η φράση, αν κατάλαβα καλά, αφορούσε μόνο στα "μεγάλα" ή "πολυσύλλαβα" απηχήματα, οπότε μην τη γενικεύετε.

Ο ρόλος της ψαλμωδίας μέσα στη λατρεία είναι επικουρικός, δηλ. βοηθητικός. Ο ψάλτης πρέπει πάντα να έχει διάκριση και να χρησιμοποιεί τα "εργαλεία" που του δίνει η μουσική με γνώμονα τη διευκόλυνση της λατρείας. Επιπλέον, ακολουθεί την παράδοση, η οποία είναι αυτό που έχει φτάσει μέχρι τις ημέρες μας μετά από "φιλτράρισμα" αιώνων. Τα μεγάλα απηχήματα συνόδευαν κυρίως παλαιότερο είδος μελοποιίας που σήμερα, καλώς ή κακώς, δε χρησιμοποιείται στη λατρεία (αναφέρομαι στο παλαιό αργό στιχηραρικό είδος). Υπάρχουν στο φόρουμ ανηρτημένες πολλές ηχογραφήσεις από τον πατριαρχικό ναό. Ακούστε προσεκτικά πότε, αν και ποιού είδους απηχήματα κάνουν. Αυτά υποδηλώνει η (ας μου επιτραπεί η έκφραση) "σύγχρονη παράδοση".

Βέβαια, κανείς δε λέει ότι, αν σας αρέσει, δε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ένα μεγάλο απήχημα π.χ. στο χερουβικό ή το κοινωνικό, αλλά στα υπόλοιπα δεν ταιριάζει (Θεός Κύριος, κανόνες, Πάσα πνοή, δοξαστικό, τρισάγιο κλπ.). Σεβόμαστε και ενίοτε χρησιμοποιούμε την παλαιότερη παράδοση, αλλά με σύνεση και όπου ταιριάζει.
 

Κων/νος Βαγενάς

Κωνσταντίνος
Η ονομασία πολυσύλλαβο απήχημα είναι λίγο παραπλανητική. Δηλ. αν πεις στον α΄ ήχο Νε -ε (Νη Πα) κι αν πεις Α να νες (Νη Πα Πα) υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά στην έκταση; Τα παλαιά απηχήματα για αργά μέλη δεν είναι μεγάλα ως προς τις συλλαβές αλλά ως προς το μέλος τους, ακριβώς επειδή ακολουθεί αργό μέλος. Πολλές φορές είναι ολόκληρη μουσική φράση, οι συλλαβές τους όμως είναι πάντα οι δυο-τρεις.
 

neoklis

Νεοκλής Λευκόπουλος, Γενικός Συντονιστής
Η ονομασία πολυσύλλαβο απήχημα είναι λίγο παραπλανητική. Δηλ. αν πεις στον α΄ ήχο Νε -ε (Νη Πα) κι αν πεις Α να νες (Νη Πα Πα) υπάρχει τόσο μεγάλη διαφορά στην έκταση; ....

Σωστή η παρατήρηση. Οι όροι χρησιμοποιήθηκαν για ευκολία συνεννόησης αν και όχι ακριβείς ως προς την έννοια. Ο πιο σωστός διαχωρισμός (για μένα) για τους σκοπούς αυτής της συζήτησης, είναι: Απηχήματα που έχω ακούσει να χρησιμοποιούνται από παραδοσιακούς ψάλτες έναντι απηχημάτων που ΔΕΝ έχω ακούσει να χρησιμοποιούνται από παραδοσιακούς ψάλτες, μερικές δεκαετίες πριν (πριν ενσκήψει η συνήθεια).
 
Η ονομασία πολυσύλλαβο απήχημα είναι λίγο παραπλανητική...

Σωστό, γιαυτό έβαλα τους όρους σε εισαγωγικά, μαζί με το επεξηγηματικό "μεγάλα".

Για την οικονομία της συζήτησης συμφωνώ με το χωρισμό του Νεοκλή.
 
Θα συμφωνήσω με τις τοποθετήσεις του domesticus και του Neoklis, ας μου επιτραπεί από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες στο θέμα ως πιο "έμπειρες". Βεβαίως εάν θέλεις να πεις απήχημα πέστο, αλλά το ψαλτήρι είναι αυτό που θα σε διδάξει με τα χρόνια, πότε να απηχείς τον ήχο. Και έχω να πώ κανά δυό παραδείγματα. Στον ΄Ορθρο όταν ο ήχος του Εωθινού αλλάζει, στην Μεγάλη Δοξολογία καλό είναι ο ψάλτης να απηχεί. Στη Θ.Λειτουργία στον Τρισάγιο ΄Υμνο θεωρώ πως δεν χρειάζεται, αν βοηθά και ο ιερέας, το Αμήν είναι αρκετό, μας εισάγει στον β΄ήχο. Εκτός και αν επιλέξουμε άλλο ήχο. Στον Χερουβικό ΄Υμνο καλό είναι πάλι να χρησιμοποιούμε απήχημα. Ετσι ο ψάλτης τσεκάρει κατά κάποιο τρόπο τον εαυτό του και δίνει τη βάση στους ισοκράτες. Τέλος να πώ ότι ποτέ δεν έψαλλα χερουβικό σε άγια, χωρίς να κάνω απήχημα του ήχου. Ομως μην το παρακάνουμε. Δεν χρειάζεται να απηχούμε στα κατά σειράν απολυτίκια. Ολες οι γνώμες σεβαστές.
 

Πηγάδης

Μέλος
Ευχαριστίες σέ ὅλους που συμμετείχαν στήν συζήτηση. Πολύ κατατοπιστική. Θαρρώ, τό καλό "κλίμα" που επικράτησε, εγγυάται τήν γνησιότητα τοῦ ἀποτελέσματος.
Δέν μετάνιωσα πού τήν ξεκίνησα.
 
Top