Πατριαρχικό Ύφος

dimitrios.zaganas

Παλαιό Μέλος
Πολύ ενδιαφέρουσα η παραπομπή ! Υπάρχει μήπως η δυνατότητα να ανεβάσεις το εν λόγω άρθρο ;
Τελείως τυχαία έμαθα πρόσφατα πως ο κ. Αγγελινάρας έχει ολοκληρώσει μια ογκώδη (ιστορικο-ψαλτική) μελέτη με τίτλο "Έκφραση ψαλτικής" (πρβλ. Κόντογλου "Έκφραση"). Δεν έχουν ακόμη δρομολογηθεί τα της εκδόσεως...

Ὁ Γ. Κ. Ἀγγελινάρας δημοσίευσε μιὰ κατ'ἐμὲ πολὺ κατατοπιστικὴ καὶ ἐμπεριστατωμένη μελέτη περὶ τοῦ θέματος μὲ τίτλο ''Η ψαλτική παράδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου'' στὸν τόμο ''Αντιπελάργωση. Τιμητικός τόμος στον Νικόλαο Α. Δημητρίου'' (Αθήνα 1992, σ. 305-314)
 

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος
Κυριε Ζαχαρη

Δεν υποστηριζω τιποτα, ρωτηστε τον ιδιο τον κ. Λεωνιδα, η μαλλον ρωτηστε τον Μητροπολιτη Περγης, Ευαγγελο, που εζησε και εψαλε και στις λαμπρες μερες του Π. Ναου, αλλα και στις εσχατες.
Ο κ.Αστέρης λέει για τον εαυτό του ότι δεν έχει πατριαρχικό ύφος; Αυτό πραγματικά θα πρέπει να το ρωτήσω στον ίδιο και να το ακούσω από το στόμα του για να το πιστέψω! (χωρίς παρεξήγηση)

Άλλωστε δεν είναι και τόσο "έξωθεν" του Πατριαρχικού Ναού και κλίματος. Αντιγράφω από εδώ:

Δεκαετὴς καὶ δεκατριετὴς δὶς προσελήφθη ἀπὸ τὸν Ἄρχοντα Λαμπαδάριον Θρασύβουλον Στανίτσα καὶ ἀπὸ τὸν Ἄρχοντα Πρωτοψάλτην Κωνσταντῖνον Πρίγγον εἰς τὸν Πατριαρχικόν Ναόν. Μετά τὴν μεταφώνησίν του ἔψαλε ὡς Δομέστικος μὲ τὸν πρῶτο διδάσκαλό του εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν τοῦ Χριστοῦ Σωτῆρος Γαλατᾶ.

Ὡς Πρωτοψάλτης ὑπηρέτησε ἀπὸ τὸ 1958 ἕως τὸ 1963 εἰς τὸν Ἱερόν Ναόν Ἁγίων Θεοδώρων Βλάγκας μὲ Ἱερατικῶς Προϊστάμενον τὸν π. Ἰωάννην Γαλάνην, μαθητὴν τοῦ Ἰακώβου Ναυπλιώτου τοῦ Πρωτοψάλτου ἀπό τὸν ὁποῖον ἐδιδάχθη πολλά.

Ἀπὸ τὸ 1963 ἕως τὸ 1979 ὡς Πρωτοψάλτης τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Πριγκηποννήσων μὲ συνάδελφον Β´ ἱεροψάλτην τὸν καλλικέλαδον, θεωρητικόν καὶ ταχυγράφον Στέφανον Μπρούσαλη. Ἐδῶ ἡ θεία πρόνοια τὸν φέρει εἰς ἐπαφὴν μετὰ τοῦ τελευταίου Μεγάλου Δομεστίκου Ἀναστασίου Μιχαηλίδη, ἀπὸ τὸν ὁποῖον μέχρι τῆς τελευταίας του πνοῆς ἐδιδάχθη αὐτὰ τὰ ὁποῖα ἔπρεπε νὰ γνωρίζῃ, ὅταν ἀργότερον θὰ ἀνελάμβανε τὸ βαρὺ φορτίο τοῦ Πρωτοψάλτου τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας.

Και μια διόρθωση. Στο παραπάνω, δεν είδα πουθενά να γράφει ότι ήταν μαθητής του Μπρούσαλη, αλλά ότι συνέψαλλαν και ότι τον είχε λαμπαδάριο. Γνωρίζετε κάτι άλλο;
Φυσικα υπηρχε και η διασημη κοντρα με τον κ. Εμμανουηλιδη.
Ποια είναι αυτή, γιατί δεν γνωρίζω.
Ανηκω δηλαδη στους φιλομουσους και οχι στην Ιεροψαλτικη παρεα, γι'αυτο και το ονομα μου δεν εχει καμια σημασια.
Το όνομά σας το ρώτησα όχι για να σας "σταμπάρουμε", απλά για να ξέρουμε με ποιόν συνομιλούμε. Θα ήθελα αν δεν σας ενοχλεί κι εσάς να το γνωρίζω, έστω και σε προσωπικό μήνυμα, γιατί έχω αρχή μου να γνωρίζω το όνομα του συνομηλιτή μου, όπως κι αυτός γνωρίζει το δικό μου.

Να σας δώσω το πολύ απλό παράδειγμα:

Όταν μεθαύριο βρεθώ στην ανάγκη να αναφέρω κάτι από αυτά (τα χρήσιμα που θα εντοπίσω) που είπατε σ' ένα συνέδριο ή σ' ένα άρθρο, δεν μπορώ να πω π.χ. "Κι όπως είχε γράψει σε συζήτηση του ιστοχώρου Ψαλτολόγιον ο master_yianni μπλα-μπλα...". Ενώ μπορώ να πω π.χ. "Κι όπως είχε γράψει σε συζήτηση του ιστοχώρου Ψαλτολόγιον ο κ.Βασίλης Ζάχαρης μπλα-μπλα...". Πιστεύω να με καταλαβαίνετε.

Η διαχείριση πάντως σας δίνει το δικαίωμα να μείνετε ανώνυμος, αν το επιθυμείτε.
Και συγγνωμη σε ολους για την αναιδεια μου, αν ειπα κατι το λανθασμενο.
Δεν νομίζω ότι τίθεται τέτοιο θέμα. Σ' εμένα τουλάχιστον δεν φάνηκαν αναιδή αυτά που γράψατε. Ίσως λίγο ανακριβή.(κατα την γνώμη μου πάντα)

Γενικά πάντως για το πατριαρχικό ύφος, το οποίο έχει γίνει πολύ της μόδας και ακούγεται περισσότερο σαν κάτι το "κολλητικό" (π.χ. έψαλλες σ' ένα πανηγύρι με το Στανίτσα;-το κόλλησες...) παρά σαν κάτι που αποκτάται εντός του Π.Ναού (όχι σαν μαγικό τόπο, αλλά σαν τόπο που πληροί τις ιδανικές συνθήκες εκκλησιαστικής τάξεως και εκκλησιαστικού ήθους) με κόπο και χρόνο.

Για εμένα το Πατριαρχικό ύφος είναι η εκάστοτε προφορά (μουσική προφορά κυρίως) του Πρωτοψάλτου της Μ.Εκκλησίας που φυσικά και διαφέρει από ψάλτη σε ψάλτη (ιδίως αν η διαδοχή γίνει έξωθεν ή δεν είναι μαθητής του πρωτοψάλτη ο διάδοχος), αλλά έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά που συναντάμε σε όλους τους πρωτοψάλτες της Μ.Εκκλησίας (των οποίων έχουμε ηχογραφήσεις) από τον Ναυπλιώτη μέχρι και τον κ.Αστέρη.

Το αδιάκοπο και αμετάβολο του Πατριαρχικού ύφους κατα την άποψή μου, δεν αναφέρεται τόσο σε κάποιου είδους "φωτοτυπία" στο ύφος και στην φωνή, αλλά στα εν γένει χαρακτηριστικά που μένουν, παρά τις όποιες φωνητικές ή μη διαφορές των εκάστοτε πρωτοψαλτών.

Οπότε για μένα όσο πατριαρχικό ύφος έχει ο κ.Εμμανουηλίδης έχει και ο κ.Αστέρης όσο κι αν οι φωνές τους είναι ανόμοιες, στα πλαίσια που το εντόπισα. Το αυτό και για την πάντα επίκαιρη σύγκριση, Πρίγγου-Στανίτσα.

Ευχαριστώ.
 

Λεωνίδας

Λεωνίδας Γαρουφαλῆς
Για εμένα το Πατριαρχικό ύφος είναι η εκάστοτε προφορά (μουσική προφορά κυρίως) του Πρωτοψάλτου της Μ.Εκκλησίας που φυσικά και διαφέρει από ψάλτη σε ψάλτη (ιδίως αν η διαδοχή γίνει έξωθεν ή δεν είναι μαθητής του πρωτοψάλτη ο διάδοχος), αλλά έχει κάποια κοινά χαρακτηριστικά που συναντάμε σε όλους τους πρωτοψάλτες της Μ.Εκκλησίας (των οποίων έχουμε ηχογραφήσεις) από τον Ναυπλιώτη μέχρι και τον κ.Αστέρη.

Το αδιάκοπο και αμετάβολο του Πατριαρχικού ύφους κατα την άποψή μου, δεν αναφέρεται τόσο σε κάποιου είδους "φωτοτυπία" στο ύφος και στην φωνή, αλλά στα εν γένει χαρακτηριστικά που μένουν, παρά τις όποιες φωνητικές ή μη διαφορές των εκάστοτε πρωτοψαλτών.

Βασίλη, ένα ταπεινό μπράβο. Ο καλύτερος ορισμός του πατριαρχικού ύφους που έχω ακούσει-διαβάσει. Δεν μπορούμε να ζητάμε πιστά αντίγραφα, καρμπόν. Ο κάθε ένας έχει τη φωνή του, αλλά υπάρχει μία παράδοση, η οποία ακολουθείται πιστά απ' όλους.
 

petrosgrc

Πέτρος Γαλάνης
Κύριε "master_yianni", συμφωνώ απόλυτα με το τελευταίο μήνυμά σας εκτός από ένα: τη φοβερή "μελωδικότητα" του κ. Αστέρη. Εμένα μου φαίνεται κάπως άγρια η φωνή του. βέβαια περί ορέξεως...
 

dimitris

Παλαιό Μέλος
Παλαιότερα έλεγαν ότι πατριαρχικό ύφος είχε ο Πρίγγος (το ύφος του Πρίγγου!) και όχι ο Ναυπλιώτης και φυσικό είναι αφού δεν υπήρχαν και τα μέσα να ακούσει κάποιος Ναυπλιώτη.
Είχα ακούσει να υποστηρίζουν ότι ύφος είναι η προφορά των λέξεων κάτι το οποίο δε νομίζω να στέκει.
Μπορούμε να πούμε ότι έχει το ύφος Καζαντίδη όποιος τον μιμείται στο τραγούδι.
Αλλά ούτε και αυτό στέκει γιατί ο καθένας είναι πιο εύκολο να μιμηθεί τον δάσκαλό του παρά κάποιον άλλον επειδή έλαβε μια θέση στο Πατριαρχείο.
Π.χ. τον Πέτρο Λαμπαδάριο τον κατηγορούσαν ότι έψελνε πολύ ανατολίτικα όπως κατηγορούν και σημερινούς μεγάλους ψάλτες .

Αν εβρίσκετο κάποιος ανά εποχές στον Πατριαρχικό ναό και σε ναούς των Αθηνών τι διαφορά θα "έβλεπε";
Με κέντρο την Αθήνα ότι εκεί υπήρχε η τάξις εδώ η αταξία.
Εκεί το μέτρο, εδώ η αρρυθμία.
Εδώ η όπερα "ορθοφωνία" και εκεί ο λαρυγγισμός.
Εκεί καλλωπιστικοί χαρακτήρες κι εδώ κινήσεις χειρών σε στιλ Καραγιαν.
Και νομίζω ότι είναι πολύ βασικό οι καλλωπιστικοί και ειδικά ο τονισμός. (Βαρεία , ψηφιστόν).
Ο κ. Αστέρης για μένα είναι 'Αρχοντας.
(Εν συντομία θα γράψω γιατί έγραψα αρκετά).
1Σωστότερος από (μερικούς) παλαιότερους σε διαστήματα και διάβασμα.
2Σοβαρό ύφος εκτέλεσης.
3Καλλίφωνος .
4Τονίζει και καλλωπίζει ωραία και βυζαντινά.
5Γνωρίζει την ευρωπαϊκή καλύτερα από τον καθένα μας αλλά εντός ναού την έχει ξεχάσει.
Τι άλλο να ζητήσει κανείς από κάποιον ψάλτη;
 

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος
Επισης επειδη λετε για τα μαθηματα που εψαλε ο Στανιτσας. Πρωτα πρωτα, αν εχετε περασει απο τα Πατριαρχικα αναλογια, θα εχετε δει οτι δεν υπαρχει καποιο μερος να ακουμπησει κανεις βιβλιο (αν και αντιθετα με την ταξη του Π. Ναου, ο κ. Αστερης σημερα εχει βαλει ενα γυαλινο πραγμα για να ακουμπαει το μουσικο βιβλιο). Οι Πατριαρχικοι ψαλτες, εκ της παραδοσεως, δεν ανοιγουν μουσικο βιβλιο, αλλα λενε ολα τα μαθηματα εξ ακοης, ακομα και κοινωνικα, χερουβικα, τα αγιος αγιος των λειτουργειων του Μ. Βασιλειου κτλ.
Και κάτι ακόμα.

Από το φόρουμ ΑΝΑΛΟΓΙΟΝ (του analogion.net) σας παραπέμπω στο μήνυμα που έγραψε ο Α' δομέστιχος της Μ.Εκκλησίας κ.Μιλτιάδης Παππάς. (σε κάποιο άλλο θέμα)

Τέλος όσο αφορά το γνωστό κανόνα "από διφθέρας ψάλλειν", δεν υπάρχει κάτι παρεξηγήσιμο, διότι στα σχόλια του Πηδαλίου από τον Ζωναρά, θα διαβάσετε ότι ο λόγος για τον οποίο διατυπώθηκε έτσι ο κανόνας, είναι ότι ο καθείς έλεγε ό,τι νόμιζε εκείνος με τα γνωστά αποτελέσματα (μήπως το ίδιο δε συμβαίνει και και σήμερα;). Από την άλλη η εγκύκλιος στην οποία αναφέρεστε, δεν λέει κάτι άλλο από το ζητούμενο σήμερα. Να ψάλλονται δηλαδή όπως είναι ακριβώς τονισμένα τα μαθήματα στα συγκεκριμένα (κλασικά) μουσικά βιβλία, σε τέτοιο βαθμό ώστε να τα γνωρίζουν σχεδόν από στήθους. Είναι άλλο θέμα αυτό στο οποίο αναφέρεται ο π. Φαράσογλου, διότι ομιλεί αποκλειστικά για τον πατριαρχικό ναό και μάλιστα από φορτισμένος από συναισθηματισμό. Αυτό διότι ναι μεν, σπανίως γίνεται χρήση των μουσικών βιβλίων, διότι γνωρίζουν όλα τα μέλη σχεδόν από έξω, αλλά αυτό εξαρτάται και από τη μνήμη που διαθέτει ο καθένας. Επί παραδείγματι είναι γνωστό ότι και ο Ι. Ναυπλιώτης χρησιμοποιούσε μουσικά βιβλία, αλλά και ο Στανίτσας και ο Βιγγόπουλος (ψάλτες του 20ου αιώνα), όχι όμως και ο Πρίγγος.


Και ακόμα μια μαρτυρία (επισήμανση από τον Shota Gugushvili) από το αυτοβιογραφικό σημείωμα του π.Γ.Τσέτση (στα CD του κ.Χατζηγιακουμή):

Ένα από τα μελετήματά μου στον χορό, εκτός από τα τακτά καθήκοντα του κανοναρχήματος και ισοκρατήματος, ήταν να κρατώ, περί το τέλος του Όρθρου και ψαλλομένου του "Υπερευλογημένη" τον δεύτερο τόμο της "Μουσικής Συλλογής" του Γεωργίου Πρωγάκη, έτοιμος να βρω την Αργή Δοξολογία που θα "έβαζε" ο Πρίγγος, χωρίς, εννοείται, καμία εκ των προτέρων συνεννόηση με τον Λαμπαδάριό του, δοθέντος ότι ο Λαμπαδάριος ακολουθεί εν τω ψάλλειν τον Πρωτοψάλτη και συνεπώς οφείλει να κατέχει εκείνα που αυτός αποφασίζει να ψάλει.


Άρα και ο Στανίτσας χρησιμοποιούσε μουσικά βιβλία, τουλάχιστον για τις αργές δοξολογίες.
 

master_yianni

Αργός και μετά μέλους
Γενικά πάντως για το πατριαρχικό ύφος, το οποίο έχει γίνει πολύ της μόδας και ακούγεται περισσότερο σαν κάτι το "κολλητικό" (π.χ. έψαλλες σ' ένα πανηγύρι με το Στανίτσα;-το κόλλησες...) παρά σαν κάτι που αποκτάται εντός του Π.Ναού (όχι σαν μαγικό τόπο, αλλά σαν τόπο που πληροί τις ιδανικές συνθήκες εκκλησιαστικής τάξεως και εκκλησιαστικού ήθους) με κόπο και χρόνο.

κ. Ζαχαρη, θα συμφωνησω με αυτο που λετε για το Πατριαρχικο υφος, οτι ειναι της μοδας, και γι’αυτους που πηγαιναν στα πανηγυρια να ψαλουν με το Στανιτσα κτλ.... ε, τι να πω, η Ελληνικη ‘γυφτια’ καμια φορα....και εκεινο το ‘Ο δασκαλος μου ειναι καλυτερος απο τον δασκαλο σου’ , και το ‘ξερεις απο ποιον εμαθα εγω, ρε!’ ξεπερνουν τα ορια της λογικης μου.

Δυστυχως ομως, το Πατριαρχικο υφος, αντιθετα με αυτο που υποστηριζετε, (αν δεν κανω λαθος, και διορθωστε με αν κανω), εκτος της μουσικης παιδειας, ειναι και συναρτηση της ιδανικης εκκλησιαστικης ταξεως και ηθους (για να δανειστω τα λογια σας). Μουσικα ολοι μας γνωριζουμε, (αλλος λιγο αλλος πολυ), αλλα περα απο αυτο δεν ειναι μονο το χαρακτηριστικο ηχοχρωμα και χρονικη αγωγη, αλλα και η ολη παρουσιαση, ηθος, αερας, αρχοντια, σεμνοτητα αλλα και λαμπροτητα (και οι μεταβολες αυτων αναλογα με το ψαλλομενο) που εκπεμπει ο Αρχων Πρωτοψαλτης την ωρα που ψαλλει. Και αυτο, δεν ειναι κατι που θα σου το διδαξει καποιος σε σχολη, σε πανεπιστημιο η καπου αλλου. Οπως και η ταξις εντος του Πατριαρχικου ναου, που δεν προκειται να την δειτε σε αλλον ναο.

Συνοψιζοντας, οπως ειπα και πιο πριν, στον Πατριαρχικο ναο, οταν τα ψαλλομενα λεγονται απο τον Πρωτοψαλτη και τον Δομεστιχο εν ενι στοματι και εν μια καρδια, (και οχι σαν δυο φωνες), τοτε μεταλαμπαδευεται το υφος. Και δεν μιλω μονο φωνητικα, αλλα και σαν συμπεριφορα, παρουσιαση, αερας και ηθος (και οι μεταβολες αυτων). Και αυτο ειναι αυτο που ηθελα, σαν προσωπικη γνωμη, να προσφερω σε αυτο το νημα, ωστε να μην ξεφυγουμε και εκτος θεματος. Αν αυτα που λεω, ειναι σωστα η λανθασμενα, το αφηνω στην κριση του καθενος μας.

Για τα υπολοιπα, ειναι λιγο εκτος θεματος, και θα σας απαντησω με προσωπικο μηνυμα, ωστε να μην χαλαμε την ομορφη αυτη συζητηση.

Γιαννης
 
Last edited:

master_yianni

Αργός και μετά μέλους
Κύριε "master_yianni", συμφωνώ απόλυτα με το τελευταίο μήνυμά σας εκτός από ένα: τη φοβερή "μελωδικότητα" του κ. Αστέρη. Εμένα μου φαίνεται κάπως άγρια η φωνή του. βέβαια περί ορέξεως...

Αυτο ειναι γιατι γερασε και εχει πεσει πολυ σε σχεση με οταν ηταν νεωτερος... σε παλαιωτερες ηχογραφησεις, ακουγεται παρα πολυ μελωδικος (και κατα την γνωμη μου, εν μερει, η μελωδικοτητα και απαγγελια του στο αναλογιο οφειλοταν στο οτι ειχε μεγαλη δυτικη μουσικη παιδεια και καριερα στην λυρικη σκηνη). Αλλα φυσικα οπως ειπατε, ολα αυτα ειναι περι ορεξεως...
 

V_Zacharis

Παλαιό Μέλος
Δυστυχως ομως, το Πατριαρχικο υφος, αντιθετα με αυτο που υποστηριζετε, (αν δεν κανω λαθος, και διορθωστε με αν κανω), εκτος της μουσικης παιδειας, ειναι και συναρτηση της ιδανικης εκκλησιαστικης ταξεως και ηθους (για να δανειστω τα λογια σας).

Μουσικα ολοι μας γνωριζουμε, (αλλος λιγο αλλος πολυ), αλλα περα απο αυτο δεν ειναι μονο το χαρακτηριστικο ηχοχρωμα και χρονικη αγωγη, αλλα και η ολη παρουσιαση, ηθος, αερας, αρχοντια, σεμνοτητα αλλα και λαμπροτητα (και οι μεταβολες αυτων αναλογα με το ψαλλομενο) που εκπεμπει ο Αρχων Πρωτοψαλτης την ωρα που ψαλλει. Και αυτο, δεν ειναι κατι που θα σου το διδαξει καποιος σε σχολη, σε πανεπιστημιο η καπου αλλου. Οπως και η ταξις εντος του Πατριαρχικου ναου, που δεν προκειται να την δειτε σε αλλον ναο.
Θα σας διορθώσω, διότι το ίδιο ακριβώς υποστηρίζω κι εγώ. Δεν ξέρω γιατί καταλάβατε το αντίθετο.

Είχα γράψει:
Γενικά πάντως για το πατριαρχικό ύφος, το οποίο έχει γίνει πολύ της μόδας και ακούγεται περισσότερο σαν κάτι το "κολλητικό" (π.χ. έψαλλες σ' ένα πανηγύρι με το Στανίτσα;-το κόλλησες...) παρά σαν κάτι που αποκτάται εντός του Π.Ναού (όχι σαν μαγικό τόπο, αλλά σαν τόπο που πληροί τις ιδανικές συνθήκες εκκλησιαστικής τάξεως και εκκλησιαστικού ήθους) με κόπο και χρόνο.
Το ίδιο δεν λέμε;
Συνοψιζοντας, οπως ειπα και πιο πριν, στον Πατριαρχικο ναο, οταν τα ψαλλομενα λεγονται απο τον Πρωτοψαλτη και τον Δομεστιχο εν ενι στοματι και εν μια καρδια, (και οχι σαν δυο φωνες), τοτε μεταλαμπαδευεται το υφος. Και δεν μιλω μονο φωνητικα, αλλα και σαν συμπεριφορα, παρουσιαση, αερας και ηθος (και οι μεταβολες αυτων). Και αυτο ειναι αυτο που ηθελα, σαν προσωπικη γνωμη, να προσφερω σε αυτο το νημα, ωστε να μην ξεφυγουμε και εκτος θεματος. Αν αυτα που λεω, ειναι σωστα η λανθασμενα, το αφηνω στην κριση του καθενος μας.
Συμφωνώ απόλυτα με τα παραπάνω.
Για τα υπολοιπα, ειναι λιγο εκτος θεματος, και θα σας απαντησω με προσωπικο μηνυμα, ωστε να μην χαλαμε την ομορφη αυτη συζητηση.
Σ' ευχαριστώ το έλαβα.
 

μάρκελλος

Μάρκελλος Πιράρ, Γενικός συντονιστής
Ἰδοὺ ἡ μελέτη τοῦ κ. Γ. Κ. Ἀγγελινάρα μὲ τίτλο ''Η ψαλτική παράδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου'' (1992)
 

Attachments

  • G. Angelinaras.rar
    1.4 MB · Views: 196

stapaman

Εφησυχάζων & ενίοτε προξενών αλγεινάς εντυπώσεις δ
Ἰδοὺ ἡ μελέτη τοῦ κ. Γ. Κ. Ἀγγελινάρα μὲ τίτλο ''Η ψαλτική παράδοση του Οικουμενικού Πατριαρχείου'' (1992)

Άρτιο "οπλοστάσιο", Μάρκελλε!!! :wink:
 
Καὶ γεννᾶται τὸ ἐρώτημα· Τὶ εἶναι τὸ Πατριαρχικὸν λεγόμενον ὕφος; Σεμνότης καὶ μεγαλοπρέπεια, ἡγεμονικὴ ἢ μυστικοπαθὴς ἐκτέλεσις ὅπου δεῖ, ὁ ἐνδεδειγμένος χρόνος, ἡ ὀρθὴ ἀπαγγελία, ὁ τονισμὸς τῶν λέξεων καὶ αὐτὴ ἀκόμη ἡ σωματικὴ στάσις τοῦ ψάλλοντος, ὅλα αὐτὰ ὁμοῦ συνυφασμένα δίδουν, κατὰ τὸν Πρίγγον, τὸν ὁρισμὸν τῆς ἐννοίας τοῦ Πατριαρχικοῦ ὕφους, τὸ ὁποῖον μεταδίδεται διὰ ζώσης καὶ μόνον καὶ ἀποκλειστικῶς ἐν τῷ Πατριαρχικῷ Ναῷ. Ἄν καὶ ποτὲ δὲν χρησιμοποιοῦσε φθογγόμετρον, καθ᾽ ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς πρωτοψαλτίας του, τὰ ἴδια μαθήματα τὰ ἔψαλλε πάντοτε εἰς τὴν ἰδίαν βάσιν. Αὐτὸ δὲν ἐξέφευγε τῆς προσοχῆς ἀλλὰ καὶ τῆς ἐκδήλου ἐκτιμήσεως τοῦ Στανίτσα.

(Ἀπό τό βιογραφικόν τοῦ Πρίγγου στό site τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου www.patriarchate.org
 

dimitrios.zaganas

Παλαιό Μέλος
Πρόκειται για ομιλία που έλαβε χώρα τον Δεκέμβριο του 2008 στην Κύπρο (Λευκωσία). Γίνεται εκτενής αναφορά στο "πολυθρύλητο και συχνά παρερμηνευμένο «πατριαρχικό ύφος»".

Το αξιολογώτατο κείμενο της ομιλίας (πλαισιωμένο με εξαιρετικές φωτογραφίες) και ο απόηχος της ομιλίας του π. Γεωργίου Τσέτση είναι διαθέσιμα στο διαδίκτυο ευγενεί προνοία του Παναγιώτη Ανδριόπουλου τον οποίο και ευχαριστούμε εκ μέρους της ψαλτικής κοινότητας.
 

Τσακιτζής

Παλαιό Μέλος
Η δουλειά του Πρωτοψάλτου του Πατριαρχικού Ναού σαν Διδασκάλου, δεν περιορίζεται μόνο στους αρχαρίους και στους μαθητάς των Πατριαρχικών Σχολών, αλλά γινόταν και οδηγός και Διδάσκαλος, και στους εν ενεργεία Ιεροψάλτες ολόκληρης της Κων/πόλεως, όπου έψαλλαν κάτω από την αρχηγία του στις χοροστασίες, και συνγυμναζόντουσαν γύρω από το Μέλος, το ρυθμό και τη στάση, θεωρητικά και πρακτικά. Υπάρχουν όμως μελετηταί, που συνηγορούν υπέρ μιάς άλλης απόψεως, ότι το Πατριαρχικό Ύφος, ήταν διαδεδομένο, και εκτός του Πατριαρχείου, και οπωσδήποτε, στους διάφορους Ναούς της Κων/πόλεως. Μάλιστα, προς επιβεβαίωση των ισχυρισμών τους, επικαλούνται την εγκύκλιο του Πατριάρχου Γρηγορίου του Στ΄. ( 1868 ), στην οποία ο Προκαθήμενος της Εκκλησίας, αναφέρει μεταξύ άλλων :
« Υπαγορεύομεν δέ, πάσι τους εν ενεργεία Ιεροψάλτας, εν απάσαις ταις ενταύθα Ιεραίς Εκκλησίαις, όπως συνέρχονται απαραιτήτως δίς του μηνός εν τη Πατριαρχική Μουσική Σχολή, εν ημέρα Κυριακή περί το δειλινόν, και ψάλλωσι κατά χορούς προς άσκησιν, τα άσματα των Ιερών Ακολουθιών, πάσης εορτής, μετά της πρεπούσης ευκοσμίας και σεμνότητος και ησυχίας και μετά καθαράς της προφοράς, προς γενικόν και ομοιόμορφον και ακριβή διάσωσιν του Ύφους της Μεγάλης Εκκλησίας ». Αυτό το γεγονός και μόνον, ότι ο ίδιος ο Πατριάρχης, ενδιαφέρεται για την « ακριβή διάδοσιν του Ύφους της Μεγάλης Εκκλησίας », όπως τονίζεται στην Εγκύκλιό του, καταπροδίδει την μοναδικότητα που έχει αυτό το ύφος, για την σοβαρή και σεμνοπρεπή απόδοση, των θεσπεσίων μελουργημάτων της Θείας Λατρείας μας.
Αλλά ας δούμε κάπως περισσότερο, αυτό το « Ύφος ».
Ύφος στη Βυζαντινή Μουσική, λέμε τον τρόπο που εκφράζουμε τις Ιερές μελωδίες, και μπορούμε να το διακρίνουμε σε δύο μορφές :
α) Στο Ύφος που απαγγέλλονται τα Αναγνώσματα ( Απόστολος – Ευαγγέλια ), και
β) Στο Ύφος εκτελέσεως του Μέλους. Δηλαδή, της διαστηματικής φωνής, όπως έλεγαν οι Αρχαίοι.
Αυτό λοιπόν το περίφημο Ύφος, προσδιορίζεται από την τεχνική κατάρτιση του Εκτελεστή Ιεροψάλτη, το ποιόν της φωνής του, την προσωπική ερμηνεία που θα δώσει στη Μελωδία, στην ευκρίνεια της αρθρώσεως των φθόγγων, κ. λ. π.
Το Ύφος της Ιερής ψαλτικής τέχνης, δεν μπορεί να εκφραστεί με χαρακτήρες και σημαδόφωνα. Η Μουσική Σημειογραφία ή Παρασημαντική όπως λέγεται, δεν προσδιορίζει το Ύφος, το οποίον μεταδίδεται ΜΟΝΟΝ διά ζώσης φωνής. Δηλαδή, διά της « μυήσεως » του μαθητή πάνω σ’ αυτό, από το Δάσκαλο. Ο Κων/νος Ψάχος, μας λέει γι’ αυτό : « Αν ο μελετητής, αγνοεί την φωνητικήν παράδοσιν, ήτις είναι ο μόνος ασφαλής γνώμων……. ούτε πείθεται, ούτε να πείση τους άλλους κατορθεί ».
Ο Ιερεύς Κυριακός Φιλοξένης, ο Εφεσιομάγνης, στο Θεωρητικό του ( έκδοσις Κων/πόλεως 1859, Κεφ. Ιβ΄. , σελ. 194 ), μας λέει :
« Ύφος εστίν, η καλή και τακτική έμμετρος σύνθεσις των μουσικών χαρακτήρων ή της γραφής των μουσικών φωνών του μέλους ». Και εξηγεί παρακάτω στην παράγραφο 299, με τα εξής :
« Ως εκ των συντελεστικών όλων της Μουσικής μέσων, το επάγον αυτήν εις ακμήν, το δραματοφορούν, το αποπληρούν μεθ’ όλων των προσόντων αυτής και ποιούν την τέχνην εις επιστήμην, είναι το Ύφος, το οποίον είναι πολλώ ανώτερον του Μέλους, πολυποίκιλον, και πολύγρυφον. Ευειδές, σκυθρωπόν, ηγεμών προφοράς και εξουσιαστής σχήματος, οδηγός ηθικού τρόπου και πρό πάντων, της Εκκλησιαστικής Χοροστασίας του ηθικώς ψάλλειν, εις όπερ υπόκεινται το ίσον, η τάξις, η προφορά. κ.τ.λ. . Είναι η δύναμις του ρυθμού και η ουσία του Μέλους. Χωρίς του Ύφους, ο ρυθμός και το Μέλος, αποδεικνύεται ως έν τι ξηρόν και ανούσιον. Άρα και η ψυχή του Μέλους και του ρυθμού, είναι το Ύφος. Όθεν και λέγομεν « ΤΟ ΑΞΙΟΤΙΜΟΝ ΥΦΟΣ » της Μεγάλης Εκκλησίας ».
Και συνεχίζει παρακάτω, στις παραγράφους 304 έως και 309, μας δίνει τους ορισμούς του Ύφους, για κάθε είδος τροπαρίου, στην Εκκλησιαστική Υμνολογία.
Έτσι, έχουμε το μεγαλοπρεπές και γλαφυρόν, το λαμπρόν και αξιωματικόν, το ηγεμονικόν και σοβαρόν, και τέλος, το ταπεινόν και σκονταπτόν.
Σε άλλο σημείο του Θεωρητικού του, μας λέει : « Ευχώμεθα τοίνυν και ημείς, ει και ανάξιοι, ίνα διαμένει τούτο και διασώζηται εν τη του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία, εις αιώνα τον άπαντα, μετοχετευόμενον παρ’ αυτής, ως εκ κοινής πηγής και εν ταις λοιπαίς πάσαις Ορθοδόξοις του Χριστού Εκκλησίαις ».
Ο Κων/νος ο Πρωτοψάλτης και ο Θεόδωρος ο Φωκαέας, έλεγαν όπως διαβάζουμε στην Ιστορία του Παπαδοπούλου, ότι :
« Το της Μεγάλης Εκκλησίας Ύφος, είναι αδύνατον να εκφρασθή διά της γραφής, διότι είναι αήρ ».
Ο Βασίλειος Στεφανίδης, στο “ Σχεδίασμα περί μουσικής, ιδιαίτερον Εκκλησιαστικής ” , μας λέει τα εξής : “ Το Ύφος της Μεγάλης Εκκλησίας, έχει την περισσοτέρα σεμνότητα και ο Άγιος Θεός, να διαφυλάξει αυτό σώον και αλώβητον μέχρι τέλους ”.
Υπάρχουν όμως και αντίθετες απόψεις, οι οποίες λένε, ότι το Ύφος μπορεί να συσχετιστεί και με το είδος των μουσικών θέσεων ή και να γραφτεί ακόμα. Προσωπικά, πιστεύουμε ότι αυτό, είναι αδύνατον και σαν παράδειγμα, αναφέρουμε την προσπάθεια του σεβαστού Πρωτοψάλτου και Διδασκάλου της Βυζ. Μουσικής, Αθανασίου Καραμάνη, ο οποίος προσπάθησε να γράψει το Ύφος, και απέτυχε παταγωδώς.
Γύρω από το « Ύφος » της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, αξιοπρόσεκτα είναι και όσα αναγράφονται στο Παράρτημα της Εφημερίδας « Εκκλησιαστική Αλήθεια », του έτους 1901, τεύχος Γ΄. , σελίδα 197, που αναφέρει τα εξής :
« Το Υφος τούτο ( δηλαδή η κατάλληλος παράστασις εν τη απαγγελία της μελωδίας ), ήτο τεθησαυρισμένον μετά την Άλωσιν, εν τοις Μουσικοίς Χοροίς του Πατριαρχείου Κων/πόλεως, ένθα εξαιρετικώς διέλαμπε. Και τούτο, διότι εν τη Μεγάλη Εκκλησία, κατά πάσαν σχεδόν εποχήν, υπήρχον οι επιφανέστεροι των Μουσικών, οίτινες διαδοχικώς παραλαμβάνοντες, διετήρουν πάντοτε γνήσιον και ανόθευτον σχετικώς, το λεγόμενον Πατριαρχικόν Ύφος, το ενσταλάζον εν ταις ψυχαίς των ακροωμένων, το σωτηριώδες και γλυκύτατον της κατανύξεως βάλσαμον, όπερ αναντιρρήτως υπάρχει, το σκοπιμώτερον τέλος της Ιεράς Υμνωδίας. Το Πατριαρχείον της Κων/πόλεως, όπως διεκράτησεν ανόθευτον, την παρακαταθήκην των Ιερών Δογμάτων της Εκκλησίας, ούτω διετήρησεν ανόθευτον μετά την Άλωσιν και το Μουσικόν Ύφος. Ο δέ Πατριαρχικός Ναός, εχρησίμευεν ως Διδασκαλείον του Ύφους, της γνησιωτέρας δηλονούν απαγγελίας, των Εκκλησιαστικών ημών Μελών ».
Σήμερα, με τις ποικιλίες της μονοφωνικής ερμηνείας ενός Μέλους και την διαφορά στην εκτέλεση των διαφόρων σημαδοφώνων από Σχολή σε Σχολή, έχουμε και ποικιλία στο Ύφος. Αυτό το γεγονός, κάνει πολλούς να υποστηρίζουν, ότι δεν είναι εύκολο να διακρίνουμε, το « πατροπαράδοτο Ύφος » της Βυζαντινής Εκκλησιαστικής Ψαλμωδίας. Αυτό βέβαια το λένε, όσοι βρίσκονται « λόγω πεποιθήσεως », μακρυά από το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο, διότι η λεγόμενη Πατριαρχική Σχολή, ασχέτως προσώπων, πάντοτε απέδιδε το σεμνό, απέριττο, μυστικοπαθές και μεγαλοπρεπές Ύφος, το οποίον είναι γνωστό, σαν « Ύφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας.
Προβάλλει όμως εύλογα το ερώτημα :
« Ποιός είναι ο δημιουργός του Πατριαρχικού Ύφους » ;
Η Παράδοση μας λέει, ότι δημιουργός αυτού του Ύφους, είναι ο Πρωτοψάλτης Παναγιώτης Χαλάτζογλου ( + 1748 ).
Τούτον διεδέχθη στη Μεγάλη Εκκλησία, ο μαθητής του Ιωάννης ο Τραπεζούντιος, ο οποίος « μυηθείς » από τον Διδάσκαλό του στο Πατριαρχικό Ύφος, « εστίλβωσεν αυτό ».
Όταν ο Ιωάννης ο Τραπεζούντιος ήταν Πρωτοψάλτης, Λαμπαδάριός του, ήταν ο Δανιήλ. Α΄. Δομέστικος ο Ιάκωβος και ο Πέτρος ο Πελοποννήσιος, Β΄. Δομέστικος. Αυτοί όλοι, ο καθένας με τη σειρά του, είτε από το Πρωτοψαλτικό Αναλόγιο, είτε από το του Λαμπαδαρίου, συμπλήρωσαν και εκαλλώπισαν αυτό το περίφημο Ύφος, το οποίον με το ζήλο των διαδόχων τους, έφθασε μέχρι τις μέρες μας, μεγαλοπρεπές και απόλυτο.
Ακολούθησε λοιπόν ολόκληρη σειρά Πρωτοψαλτών και φτάνουμε στον Γεώργιο Ραιδεστηνό τον Β΄. ( + 1889 ), ο οποίος έμεινε στην Ιστορία « επί τη μουσική αυτού τέχνη και εμπειρία » και ο οποίος εθαυμάζετο « εξαιρέτως διά το διακρίνον αυτόν, σεμνοπρεπές και Αρχαϊζον Εκκλησιαστικόν μουσικόν Ύφος ».
Ακολούθησαν άλλοι Πρωτοψάλτες, οπότε φθάνουμε στον τελευταίο των Παραδοσιακών Πρωτοψαλτών, τον Ιάκωβο Ναυπλιώτη, ο οποίος γι’ αυτό το Ύφος, πήρε τους τίτλους « Μέγας Άρχων » και « Μεγαλοπρεπής ».
Η διάσωση λοιπόν, αυτού του Ύφους στο ψάλσιμο των Εκκλησιαστικών Μελών, επιδιώκετο πάντα από την διδασκαλία του Πρωτοψάλτου. Ο δέ Πατριαρχικός Ναός, το Διδασκαλείο της Βυζαντινής Μουσικής, εδονείτο πάντα, από τους ήχους του αγνού Εκκλησιαστικού Μέλους, το οποίον εκτελείτο αδιάφθορα και αναλλοίωτα πάντοτε.
Την διαιώνιση αυτή, της συντηρήσεως δηλαδή του γνησίου Παραδοσιακού Εκκλησιαστικού Μέλους, την είχαν οπωσδήποτε και οι εκάστοτε Πατριάρχαι. Έτσι, σε έναν Κώδικα, με ημερομηνία 1 Δεκεμβρίου του 1791, ο Πατριάρχης Νεόφυτος, παραγέλλει :
« Είγε περί των πόρρω που, και απανταχού κειμένων Αγίων του Θεού Εκκλησιών, οφειλή ημίν επίκειται ου μικρά, γενναίας φροντίδος υπέρ της κοσμιότητος και αγαθής καταστάσεως και επί τα κρείττω ροπής τε και βελτιώσεως αυτών, πολλώ μάλλον υπέρ της καθ’ ημάς του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, της κοινής Μητρός των απανταχού ευσεβών και της ευπρεπείας και κοσμιότητος, και εναρμονίου αυτής ευταξίας, υπέρ γάρ ταύτης και γενναιότατα δεον καταβάλλειν τα αγωνίσματα, και προνοείν επιστημόνως και επιμελείσθαι αγρύπνως της συντηρήσεως και διαμονής της κοσμιότητος και λαμπρότητος αυτής. Και γούν την επικειμένην ημίν οφειλήν ταύτην, ερεύνης ακριβούς γενομένης, γνώμη κοινή της περί ημάς ενδημούσης Ιεράς Αδελφότητος και Αγίας Συνόδου, και των τιμιωτάτων Επιτρόπων του Κοινού της καθ’ ημάς του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, περί της καταστάσεως των εν τω καθ’ ημάς Πανσέπτω Πατριαρχικώ Ναώ Μουσικολογιωτάτων Ψαλτών, τού τε Πρωτοψάλτου Κύρ Ιακώβου, και του Λαμπαδαρίου Κύρ Πέτρου, και των υπ’ αυτών διδασκομένων μαθητών, κατείδαμεν το έργον αυτών παρημελημένον, άτε δή κλίποντός τινος, χοροστατήσαι και ψάλλειν εν τη καθ’ ημάς του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία, προφανούς γενομένης της αιτίας, διά το μή εξαρκείν αυτοίς τοις πρωτίστοις της Εκκλησιαστικής Μελουργίας, τα άπερ απολαμβάνουσι και καρπούνται παρά της Εκκλησίας εισοδήματα και μισθούς αυτών, και εκ τούτου κινδυνεύειν εξίτηλον γενέσθαι την Μουσικήν της Εκκλησίας τέχνην, ήν ούτοι μόνοι, δύνανται το γε νύν επιστημόνως διδάξαι και οφελήσαι πολλούς. Ένθεν τοι ως αναγκαίον προς την της Εκκλησίας ευταξίαν και αρμονίαν, ου την τυχούσαν επιμέλειαν καταβαλλόντες, δείν έγνωμεν θεραπεύσαι τας ανάγκας, και αναπληρώσαι τους μισθούς αυτών, και οικονομήσαι τρόποις τοιοίσδε…..κ.λ.π. ».

Εκ των ανωτέρω, βγαίνει το συμπέρασμα, ότι το Ύφος ανεδείχθη μέσα στον Πατριαρχικό Ναό, αλλά και μετεδώθη διά των μαθητών των Πατριαρχικών Ψαλτών, σε όλη την Ελλάδα και όχι μόνο. Άρα το να λέμε ότι για να μπορεί κάποιος να έχει το Ύφος, θα πρέπει οπωσδήποτε να έχει ψάλλει μέσα στο Πατριαρχείο, είναι τουλάχιστον ανόητο, όσες φλέβες κι αν χρειαστεί να κόψει κανένας.
Ο Στανίτσας ψάλλοντας για 20 περίπου χρόνια στην Ελλάδα, διέδωσε αυτό το Ύφος σε πολλούς από τους βοηθούς του και μαθητάς του. Αυτοί που δεν μπορούν να το αφομοιώσουν ή να το δεχτούν απλά, είναι αυτοί που ανήκουν στις διάφορες Σχολές και δοξασ΄πιες.
 
Last edited:
Πατριαρχικό ύφος κατά την ταπεινή μου άποψη, είναι ΑΚΟΥΣΜΑ ο τρόπος με τον οποίο προφέρουμε τους φθόγγους(Χαρακτήρες)της Βυζαντινής Μουσικής και δια μέσου αυτών τις λέξεις των κειμένων(ύμνων).
Εάν κάποιος εκτελέσει σωστά τους χαρακτήρες ενός Μουσικού Κειμένου των Μεγάλων Διδασκάλων με την Τριαδική τους ιδιότητα δηλ. σωστή ποσοτική-ποιοτική και χρονική εκτέλεση των ύμνων μαζί με την σωστή άρθρωση των λέξεων (αφού έχει ακούσει και μάθει την ορθή εκτέλεση κυρίως των ποιοτικών και τονικών χαρακτήρων) τότε πιστεύω οτι εκτελεί το Πατριαρχικό ύφος.Με μία φράση, " η άπλότητα και η σεμνότητα με την οποία εκτελούμε τα διάφορα μέλη και κυρίως τα κλασσικά μουσικά έργα".

Σας περιγράφω ένα περιστατικό το οποίο αναφέρεται στο βιβλίο του αείμνηστου Στανίτσα "Αναμνήσεις και αφηγήσεις" για το Πατριαρχικό ύφος δηλ "το να ψάλλει κάποιος σωστά".

"Σ' ένα ταξίδι του στήν Ελλάδα από την Κων/πολη και μετά από μία λειτουργία μαζεύτηκαν στο τέλος στην αίθουσα του Ναού οι ψάλτες και συζητούσαν γύρω από την ψαλτική τέχνη. Όπως συνήθιζε ,τους έψαλλε μερικά μαθήματα.Οι ακροατές του Πρωτοψάλτες ,Λαμπαδάριοι κ.λ.π. , του είπαν σε μια στιγμή να ψάλλουν και αυτοί, να τους ακούσει, για να τους πει την γνώμη του. Πράγματι έψαλλαν και αυτοί, διάφορα μαθήματα και στο τέλος περίμεναν όλοι να ακούσουν την γνώμη του μεγάλου Δασκάλου που τους είπε :- Βρέ παιδιά, όλοι σας καλλίφωνοι είσθε, όλοι σας μουσικά ξέρετε, όλοι σας στις εκκλησίες ψάλλετε, αλλά ψάλτες δεν είσθε. Γιατί; Γιατί δεν ΑΚΟΥΣΑΤΕ. Και για να γίνει πιο αντιληπτός χρησιμοποιούσε την παρομοίωση μιας ξένης γλώσσας και της προφοράς της, που δεν γράφεται και ούτε διαβάζεται , παρά μόνο με το ΑΥΤΙ αποκτάται".
Με εκτίμηση
Γεώργιος Καρπούζης
 
Last edited:

IsoFAn

Φανάρας Γεώργιος
Στην διευθυνση http://tinyurl.com/ys7rcu υπαρχουν ηχογραφησεις του
κ.Μιχαλακη . Ο καθενας ας κρινει για το ''υφος'' του .

εχει πραγματικα Πατριαρχικο υφος.
τωρα...το αν εχει φωνη και χροια που να αγγιζει τον κοσμο...δεν ξερω...
θα μου πειτε αυτα τα πραγματα ειναι τελειως υποκειμενικα...
εγω παντως προτιμω Πατριαρχικο υφος μεν αλλα οχι τοσο βαρυ στυλ δε...
 
εγω παντως προτιμω Πατριαρχικο υφος μεν αλλα οχι τοσο βαρυ στυλ δε...

Καλωσήρθατε στο φόρουμ κ. Φανάρα και καλή διαμονή σας εύχομαι!
Θα μπορούσατε να μας δώσετε μερικά παραδείγματα "βαρέως" πατριαρχικού ύφους και "ελαφρού"; Εννοώ μουσικά χαρακτηριστικά, εκφραστές του κλπ. κατά την άποψή σας.
Ευχαριστώ
 

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Διευκρινιστικά πάντως, Νικόλαε, αν προσέξεις, δεν μίλησε για "βαρύ" και "ελαφρύ" πατριαρχικό ύφος (τέτοια διάκριση δεν νομίζω να υφίσταται), αλλά για "πατριαρχικό ύφος μεν, βαρύ στυλ" δε.
Τώρα κατ' εμέ, επειδή η λέξη "βαρύς" χρησιμοποιείται ως μεταφορά, άρα πρέπει ο καθένας να πει πώς ακριβώς την ορίζει, θα σου πω τι θα θεωρούσα προσωπικά "πατριαρχικό ψάλσιμο μεν, βαρύ στυλ δε": ένα ψάλσιμο που τηρεί όλα τα τυπικά στοιχεία του πατριαρχικού ύφους (σε θέματα ρυθμού, ευκρίνειας, σοβαρότητας, αποφυγής της δεξιοτεχνίας και του λυρισμού κλπ), αλλά τελικά σε επίπεδο καθαρά φωνητικό δεν ικανοποιεί το κριτήριο της φυσικότητας: είτε επειδή η φωνή είναι πάρα πολύ κλειστά τοποθετημένη (με αποτέλεσμα να χάνει την όποια ευαισθησία της), ή το αντίθετο πολύ ανοιχτή ώστε να γίνεται περίπου έρρινη, είτε επειδή τα φωνήεντα "αρθρώνονται" με τρόπο αφύσικο (π.χ. είναι άλλο πράγμα ένα κλειστό α και άλλο ένα α που αν απομονωθεί ηχητικά από τη λέξη ακούγεται σαν ο).
Ναι διευκρινίσω ότι με βάση τις παραπάνω προϋποθέσεις, το βαρύ κατά τη γνώμη μου δεν συνδέεται (όπως συνήθως πιστεύεται) με τη βαθιά ή μπάσα χροιά της φωνής (π.χ. ο Τσαμκιράνης είχε τέτοια φωνή, αλλά η φωνή του δεν στερείται καθόλου ευαισθησίας).
Γενικά το "βαρύ" στο νου μου είναι συνυφασμένο με το "αφύσικο".
Τέλος, αν μου ζητούσε κάποιος να αναφέρω κάποιον ψάλτη που έχει πατριαρχικό ύφος στο ψάλσιμο, αλλά όχι βαρύ στυλ, θα μου ερχόταν πρώτο στο νου το όνομα του Στανίτσα.
 
Last edited:

Γιώργος Μ.

Γιώργος Μπάτζιος
Τέλος, αν μου ζητούσε κάποιος να αναφέρω κάποιον ψάλτη που έχει πατριαρχικό ύφος στο ψάλσιμο, αλλά όχι βαρύ στυλ, θα μου ερχόταν πρώτο στο νου το όνομα του Στανίτσα.
Άντε, και δεύτερο του Παναγιωτίδη (επειδή έβαλες thanks):wink::D
 
Top