Πατινάδα Απειράθου Νάξου

nikosthe

Νίκος Θεοτοκάτος
Σήμερα δοκίμασα μια ευχάριστη έκπληξη: ένας φίλος μού έδωσε να του ενώσω κάτι βιντεάκια με θέμα την Απείραθο της Νάξου κι ένα απ' αυτά είχε ένα υπέροχο άκουσμα της γνωστής πατινάδας, η οποία κατέληξε τα τελευταία χρόνια στην επίσης γνωστή σκυλο-παραλλαγή της "ντάρι-ντάρι", με αλλαγή δυστυχώς του ρυθμού από το αργό στο γρήγορο και όλου γενικώς του αέρα που αποπνέει το πρωτότυπο άκουσμα. Θα μοιραστώ λοιπόν μαζί σας κάποια πιο πιστά πρωτότυπα ακούσματα, που βρήκα στο youtube, για να διαπιστώσετε κι εσείς την ομορφιά και την αγνότητα που έκρυβαν τα παλιά τραγούδια και να... θρηνήσουμε μαζί τη σημερινή κατάντια! Πάμε λοιπόν:
http://www.youtube.com/watch?v=wnQqNZ51kG8 Παλιά ηχογράφηση από την Απείραθο. Δυστυχώς δεν αναγράφει εκτελεστές. Προσέξτε τι ομορφιά αναδίνεται μέσα από το άκουσμα, παρά τα φαινομενικά "φάλτσα" μερικές φορές πατήματα του βιολιού, που όμως δεν ενοχλούν καθόλου, γιατί είναι μια ασήμαντη λεπτομέρεια μπροστά στην ψυχή που βγάζει ο οργανοπαίχτης! (για να μην πω ότι δίνει και χρώμα κιόλας...)
http://www.youtube.com/watch?v=Znx3GveTThk Επίσης παλιά ηχογράφηση από τον μοναδικό Σταμάτη Μπαρδάνη στο βιολί
http://www.youtube.com/watch?v=30cXJgRAry4&NR=1 Η παλιά κλασσική δισκογραφική εκτέλεση της πατινάδας με μια πολύ γνώριμη φωνή, την Κούλα Κληρονόμου-Σιδέρη και το Γιάννη Ζευγόλη στο βιολί. Ο ορισμός του ωραίου!
http://www.youtube.com/watch?v=oLjRi9BPTlA Πάνω που άκουγα αυτά και σκεφτόμουν ότι η παλιά χάρη του βιολιού και η αυθεντικότητα των φωνών έχουν περάσει, δοκίμασα ευχάριστες εκπλήξεις όχι από κάποια αναγέννησή τους, αλλά από τη συνέχειά τους, που βλέπω πως πατάει στα προηγούμενα από όποιον θέλει και μπορεί, παρά την τεράστια φθορά που υπάρχει σήμερα! (έτσι γίνεται και στα ψαλτικά). Έτσι στο βίντεο μπορείτε ν' ακούσετε το Νίκο Βερύκοκκο, ένα σύγχρονο βιολιστή, που φυσικά δεν είναι ο Μπαρδάνης, όμως εδώ (όχι αλλού...) παίζει μετρημένο και πολύ γλυκό βιολί, με ένα επίσης ωραίο λαούτο από κάτω, ενώ κάνει και πολλά ταξίμια!
http://www.youtube.com/watch?v=ZfDOTviTfxM Άλλη ευχάριστη έκπληξη από πολύ σύγχρονο πανηγύρι στη Νάξο, αντίθετα με το σκυλολόι που επικρατεί σήμερα. Ο Μουστάκης (νεαρό παιδί) παίζει με πολύ μεράκι, ενώ μια επίσης καλή φωνή κι ένα λαούτο συμπληρώνουν ένα υπέροχο άκουσμα, που αντιστέκεται στη σύγχρονη φθορά που έχουν υποστεί τα νησιώτικα άσματα. Μπράβο παιδιά!!
http://www.youtube.com/watch?v=ZcRl5fcX3kA Και μια πιο σύγχρονη ηχογράφηση από την Ειρήνη Κονιτοπούλου Λεγάκη. Πλέον έχουμε φύγει, δυστυχώς, από τον παλιό αέρα, όπως το παρήγορο είναι ότι, παρά το διαφορετικό ύφος της τραγουδίστριας, το βιολί παίζει πολύ ωραία, ενώ το λαούτο είναι πιο παραδοσιακό κι από παλιότερα, αφού κρατάει το ρυθμό στον παραδοσιακό μπάλο και όχι στη σύγχρονη συρτο-παραλλαγή του! Νομίζω με μια φωνή που θα θύμιζε περισσότερο τα παλιά, το άκουσμα θα ήταν πολύ καλύτερο!
http://www.youtube.com/watch?v=mXfAbvGXzVc Η ίδια πατινάδα σε μια παραλλαγή της από τη Σαντορίνη. Σύγχρονοι και οι τρεις εκτελεστές, μακρυά πλέον από την παλιά αίσθηση, κρατούν τον αργό ρυθμό κι αυτό τους διαφοροποιεί -ευτυχώς- από τη σύγχρονη σκοτωμένη ρυθμικά και υφολογικά εκδοχή του "Ντάρι ντάρι", κάτι στο οποίο συντελούν και οι στίχοι, που είναι παλαιότεροι και θυμίζουν τη νησιώτικη αγνότητα και ομορφιά.
http://www.youtube.com/watch?v=KICeRjN4rdE Μια αργή επίσης (καλό αυτό) αλλά παιδική εκδοχή του τραγουδιού, με σύγχρονη φωνή και απότομα κοψίματα στο παίξιμο. Δεν με συγκινεί, απλώς το βάζω επειδή το βρήκα.
http://www.youtube.com/watch?v=adAGlT80hHo Και για το τέλος η δική μου προσωπική προτίμηση: Η Μαρία Σκουλά τραγουδά ζωντανά μέσα σε ταβέρνα. Ανεξάρτητα αν σε άλλες παραγωγές δεν αρέσει, εδώ η Σκουλά είναι υποδειγματική: χωρίς καθόλου κινήσεις φιγούρας, δείχνει ότι "το έχει" το κομμάτι, και στα διαστήματα και στον εσωτερικό του ρυθμό! Κεντάει πραγματικά τόσο αυτή όσο και ο βιολιστής, με τις ευρηματικές ενδιάμεσες μελωδικές φράσεις. Το λαούτο δυστυχώς παίζει τη σύγχρονη εκδοχή του ρυθμού, μια χαρά όμως, με τις παρενθετικές του συγχορδίες, τα ενδιάμεσα σόλα του και όλα! Δύο στροφές ακούγονται από την πατινάδα και μετά το γυρίζει στο "καημένε δεντρολίβανε" και σε κάποια οργανικά. Προσέξτε πόσο αληθινά και όμορφα χορεύει εκεί ο κόσμος, σε αντίθεση με την αθηναϊκή φιγούρα, ασχετοσύνη και επίδειξη πολλών άλλων εκτός του χορού, που επικρατεί στην πρωτεύουσα και σε άλλες πόλεις. Κι αν βάλεις κανα τέτοιο κομμάτι σε γάμο, θα σου πει ο dj: "Όχι ρε φίλε, άσε με εμένα να φτιάξω τον κόσμο, αυτά είναι ξενέροτα". Τι να πεις τέτοια ώρα σε ανθρώπους που δεν έχουν καμία επαφή με την αληθινή παράδοση. Απλώς σηκώνεις τα χέρια ψηλά κι όταν επιστρέφεις σπίτι βάζεις ένα παλιό βιολί σαν του Μπαρδάνη να δείξει τη γύμνια της σύγχρονης τρέλας...

Επίσης, μια πολύ ωραία εκτέλεση της πατινάδας υπάρχει στο δίσκο "Στις Κυκλάδες έμορφά 'ναι", αλλά δεν το βρίσκω στο youtube.
 
Last edited:

nikosthe

Νίκος Θεοτοκάτος
Ξύπνα φεγγαροπρόσωπη κι έβγα στο παραθύρι
που το φεγγάρι θα σε δει και στο βουνό θα 'είρει...

Μόνο και μόνο ακούγοντας τους στίχους αυτούς, μπορεί να μην αναστηθεί η ψυχή σου; Τέτοια λεβέντικα λόγια έχουν τα παραδοσιακά τραγούδια μας, που μπροστά τους τα σύγχρονα "ερωτικά" καψουρο-άσματα δείχνουν όλη τους τη γύμνια, μια και όσες αγάπες και έρωτες και να επιστρατεύσουν, όση γύμνια και "ερωτισμό" κι αν δείξει η "τραγουδίστρια" (που πολλές φορές ανάθεμα κι αν ξέρει τι θα πει τραγούδι...), αυτά δεν μπορούν ν' αγγίξουν ούτε τον... αστράγαλο της κοπελιάς που χορεύει λεβέντικα με μια παραδοσιακή φορεσιά κι όλ' αυτά τα σύγχρονα ρεζιλίκια δεν φτάνουν ούτε στο δαχτυλάκι του αγνού νησιώτικου έρωτα που αναδίνεται μέσα από αυτή και άλλες πατινάδες, τις οποίες μπορείς (και πρέπει!) να βάλεις άφοβα ακόμα και σε μικρά παιδιά!! Γιατί οι ηθικισμοί είναι έξω από το αγνό παραδοσιακό τραγούδι, που από τη φύση του εξυμνεί ΕΞΙΣΟΥ όλα τα φυσικά γεγονότα της ζωής, από τον έρωτα και την ξενυχτιά μέχρι το θάνατο... Δυστυχώς, από τη φυσικότητα αυτή της ζωής, που έζησαν οι παπούδες μας, έμειναν μόνο τα τραγούδια. Κάτι όμως είναι κι αυτό...

Αν τα γευτεί αυτά κάποιος, ειδικά όσοι ζουν στο νησί τους τα τραγούδια αυτά και συνεχίζουν την παράδοση των παλιών, είναι να μην τα τραγουδάει κάθε ώρα και στιγμή;; Γιατί η παράδοση δεν είναι μόνο για το Πάσχα και τη σούβλα (όταν έβαλα την πατινάδα αυτή σήμερα σε κάποιον, αυτό μου είπε ότι του θύμιζε!), αλλά για κάθε μέρα! Αυτό δείχνουν και τα νέα παιδιά σ' αυτό το βιντεάκι, που τραγουδάνε ομαδικά την πατινάδα και παραπέμπουν τόσο χαρακτηριστικά σε έναν τρόπο διασκέδασης που εδώ στην Αθήνα θα φανεί ξενέροτος στα σύγχρονα γυμνασιόπαιδα και λυκειόπαιδα της TV και των video games, όμως για τους εκεί ανθρώπους αυτά είναι τόσο φυσικά όσο και η περπατησιά τους! Αυτό φαίνεται μέσα από το βιντεάκι, παρά τα κουνήματα του κινητού και τα μουσικά φάλτσα, που, όπως είπα και πριν, φαντάζουν απλή λεπτομέρεια μπροστά στη ζωντάνια και τη νησιώτικη αυθεντικότητα! Πολλά συγχαρητήρια σε όλους τους Απεραθείτες, που κρατάνε τις παραδόσεις τους!! Αν και δεν έχω καμία σχέση με τη Νάξο και δεν έχω πάει ποτέ, νιώθω ήδη μέσα από αυτά τα ακούσματα σα να είμαι ανάμεσά τους!

Και για τους μουσικά απαιτητικούς, ορίστε μία σύγχρονη (Απρίλιο του 2010) όσο και αυθεντική παραδοσιακή εκτέλεση της πατινάδας από το Λύκειο Ελληνίδων. Θαυμάστε βιολί (είναι σα να αναστήθηκε ο Μπαρδάνης! -όχι ακριβώς βέβαια...-) αλλά και απέριττη και όμορφη νησιώτικη φωνή!



Και βέβαια να ανεβάσω κι εδώ απευθείας την ηχογράφηση από το γλέντι με τη Μαρία Σκουλά, για την οποία έκανα λόγο στο προηγούμενο μήνυμα και δεν πρέπει να το χάσει κανείς! Η τέλεια μουσική κάλυψη οφείλεται στους αδελφούς Κουκουλάρη, στο Στάθη τα φοβερά κεντήματα του βιολιού και στο Βαγγέλη το ζωντανό και ρυθμικό λαούτο.



Υ.Γ. Ό,τι και να γράψει κανείς για τον τεράστιο Στάθη Κουκουλάρη ρε παιδιά είναι λίγο... Αυτά που κάνει στην πατινάδα είναι για πανεπιστημιακό σεμινάριο αυτοσχεδιασμού! Ανάμεσα στ' άλλα, προσέξτε στο 2.44-2.48, που περιμένεις απλώς μια τελική φράση για να τελειώσει το οργανικό ρεφρέν, τι φαντάστηκε ο άνθρωπος...
 
Last edited:

nikosthe

Νίκος Θεοτοκάτος
Επειδή το τελευταίο βίντεο έχει αποσυρθεί, ευτυχώς είχα προνοήσει και το είχα μετατρέψει ήδη σε mp3 (ακόμα δεν κατάλαβα γιατί δεν έσωσα και το βίντεο, πράγμα που πάντα κάνω με ό,τι αξιόλογο βρίσκω στο youtube), οπότε σας το αναρτώ εδώ για να θαυμάσετε κι εσείς το υπέροχο βιολί του Στάθη Κουκουλάρη, το λαούτο του αδερφού του και φυσικά τη Μαρία Σκουλά από τη ζωντανή αυτή ηχογράφηση με ποτ-πουρί από νησιώτικα, με πρώτο το "Ξύπνα φεγγαροπρόσωπη", τη ναξιώτικη πατινάδα για την οποία κάνουμε λόγο (ακολουθεί ο Δεντρολίβανος κι ένα γνωστό ραστ νησιώτικο με γνώριμες νησιώτικες ενδιάμεσες μελωδίες από το βιολί του Στάθη Κουκουλάρη).
 

Attachments

  • XypnaFeggeroprosopi_Skoula-Koukoularis.mp3
    10.7 MB · Views: 40

karastamatis ioannis

Ιωάννης Καρασταμάτης
Επειδή το τελευταίο βίντεο έχει αποσυρθεί, ευτυχώς είχα προνοήσει και το είχα μετατρέψει ήδη σε mp3 (ακόμα δεν κατάλαβα γιατί δεν έσωσα και το βίντεο, πράγμα που πάντα κάνω με ό,τι αξιόλογο βρίσκω στο youtube), οπότε σας το αναρτώ εδώ για να θαυμάσετε κι εσείς το υπέροχο βιολί του Στάθη Κουκουλάρη, το λαούτο του αδερφού του και φυσικά τη Μαρία Σκουλά από τη ζωντανή αυτή ηχογράφηση με ποτ-πουρί από νησιώτικα, με πρώτο το "Ξύπνα φεγγαροπρόσωπη", τη ναξιώτικη πατινάδα για την οποία κάνουμε λόγο (ακολουθεί ο Δεντρολίβανος κι ένα γνωστό ραστ νησιώτικο με γνώριμες νησιώτικες ενδιάμεσες μελωδίες από το βιολί του Στάθη Κουκουλάρη).

Αγαπητε μου Νικο θελω δημοσια να σε ευχαριστησω και να σε συγχαρω γι αυτη την τοσο σπουδαια και τελεια καταχωρηση της εργασιας σου! Ο Κυριος να σε ενδυναμωνει και εις αλλα ενδιαφεροντα και αξιολογα θεματα! (ΜΟΥ ΑΝΟΙΞΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΡΕΞΗ ΕΔΩ ΠΟΥ ΤΑ ΛΕΜΕ:D)
 
Νίκο σ' ευχαριστούμε για το πολύ ωραίο υλικό που μας παρουσίασες.
Ωστόσο, έχω κάποιες ενστάσεις.
Ο Κουκουλάρης είναι τεράστιος! Όμως, αδυνατεί να αποδώσει το τοπικό απεραθίτικο ύφος
στο παίξιμο του βιολιού. Κάνει πράγματα ξένα προς την τοπική παράδοση και δεν έχει το
ύφος όσο κι αν προσπαθεί να το αποδώσει. Καμία σχέση με Μπαρδάνη.
Επίσης, η Σκουλά κατά τη γνώμη μου δεν είναι τόσο αντιπροσωπευτική στην ερμηνεία της,
όσο θα μπορούσε κάποια απεραθίτισσα που έχει την ντοπιολαλιά και τα μουσικά γυρίσματα του τόπου.
Απλά λέει το κομμάτι το οποίο δεν το κατέχει. Ακόμα, στην Απείρανθο το γράμμα "λ" πάντα το αντικαθιστούν
με το "ρ", όπως στην Κρήτη, κάτι που μάλλον δεν κάνει η Σκουλά.
Δεν είμαι Ναξιώτης, όμως να ξέρεις ότι ειδικά οι απεραθίτες είναι πολύ αυστηροί
στην κρίση τους όσο αφορά στη συγκεκριμένη ντόπια παράδοσή τους.

Και πάλι ευχαριστούμε

ΥΓ. Ο Βαγγέλης Κουκουλάρης νομίζω είναι γιος του Στάθη και όχι αδερφός.
 
Last edited:
Top