Τα μουσικά μηνύματα σπανίζουν πλέον στο μουσικό αυτό forum, οπότε όταν κατ' εξαίρεσιν εμφανίζονται, δεν πρέπει να τα αγνοούμε... Ευχαριστώ τον Niko L. που μιλάει μουσικά αυτή τη φορά και συμβάλλει στην ουσιαστική συζήτηση, κάνοντας μάλιστα αρκετές σωστές παρατηρήσεις στο μήνυμά του, έστω και χωρίς δική του συνεισφορά, μόνο και μόνο από αντιγραφή, δεν έχει σημασία (δεν βρίσκω πουθενά βέβαια τη μουσική απάντηση για το θέμα των 71 μορίων στην κλίμακα, που συζητήσαμε αλλού, αλλά ας ξεκινήσουμε από το θέμα αυτό και βλέπουμε...)
Το άρθρο του Σωτήρη Δεσπότη μαζί με πληροφορία για τον Αφθονίδη σε φωτογραφία υπάρχει από καιρό στο ψαλτολόγιο. Ψάξε καλύτερα και θα δεις την αλήθεια. Τώρα θα σου προτείνω κάποια σημεία από το άρθρο του και μετά πες μου αν δεν δικαιώνεται ο Καράς. Απλά όμως θέλω να είσαι υποκειμενικός.
Μου υπεδείχθη το δυσεύρετο link του άρθρου (
http://analogion.com/forum/showpost.php?p=119246&postcount=476). Εκτός από φωτοτυπίες του βιβλίου του Ducoudray, που μπορεί να τις έχει ο καθένας, ο Σωτήρης Δεσπότης δεν βλέπω να έχει κάνει καμία ουσιαστική σύγκριση μεταξύ των έλξεων Ducoudray-Καρά, για να καταδειχθεί κατά πόσον ομοιάζουν ή όχι. Η μόνη επιφύλαξη που κρατώ είναι ότι η μελέτη αυτή δεν είναι πλήρης, όπως γράφει, αλλά περίληψη. Θα ήθελα πολύ να έχω και την πλήρη μελέτη.
Καταρχήν μια γενική παρατήρηση: το ότι γενικώς ο Ducoudray αναφέρθηκε στις έλξεις, δεν σημαίνει ότι δικαιώνει τον Καρά, εφόσον έχει αναφερθεί με διαφορετικό τρόπο. Αναφορά στις έλξεις έχουν κάνει πλείστοι όσοι πριν τον Καρά (και μάλιστα εκ της πατρώας γης, όχι "εξ εσπερίας"). Σημαίνει δηλαδή ότι "τον δικαιώνουν"; Όποιος δηλ. γράψει σήμερα θεωρητικό και αναφερθεί κι αυτός στις έλξεις, μπορεί να καυχιέται ότι οι προηγούμενοι "τον δικαίωσαν";
Ειδικότερα τώρα:
Σελ. 641 (από την έκδοση του ΙΒΜ 2010) όπου σε σχετικό παράδειγμα αναφέρεται ότι ο Βου στον πρώτο ήχο όταν η μελωδία κατεβαίνει Γα βου Πα είναι χαμηλωμένος. Μάλιστα τοποθετείται και ημι-ύφεση στο πόνημα του Γάλλου. Αυτό το είπε και ο Καράς Τομ. Α΄ σ. 248. Πριν από τον Καρά ποιος το είπε; Δεν δικαιώνεται αυτή η θέση του Καρά από το πόνημα;;;
Η πληροφορία που αναφέρεις είναι σωστή. Όντως, στις σελ. 13-14 από το πόνημα του Γάλλου Études sur la musique ecclésiastique grecque (1877), αναφέρεται ότι στον α' ήχο, όταν το μέλος κατευθύνεται προς τον ΠΑ, ο ΒΟΥ ελαττώνεται κατά 1/4 του τόνου. Ο Καράς γράφει ότι ο α' ήχος "όταν η μελωδία επιστρέφει εν κατιούση φορά προς τιν βάσιν αυτού ΠΑ, έχει τον ΒΟΥ εν μικρά υφέσει". Στο ύψος που επιστρέφει ο ΒΟΥ συμπίπτουν, μια και ο Ducoudray λέει το ΠΑ-ΒΟΥ γίνεται 3/4 του τόνου και ο Καράς ότι ο ΒΟΥ είναι "εκείνος του Χρυσάνθου (τμ. 9)". Δεν συμπίπτουν όμως σε ό,τι αφορά τον... φυσικό ΒΟΥ (!), κάτι που δεν αναφέρει στη μελέτη του ο Σωτήρης Δεσπότης, αφού ο μεν Καράς θεωρεί ΠΑ-ΒΟΥ=10, ο δε Ducoudray ΠΑ-ΒΟΥ=12! Υποστηρίζει δηλ. ο Ducoudray τη χρήση σκληρής διατονικής κλίμακας και όχι μαλακής. Επομένως, θεωρητικά αναφέρεται σε μεγαλύτερη και σκληρότερη μεταβολή της φωνής απ' ό,τι ο Καράς (12=>9 έναντι 10=>9).
Τα δύο μεγέθη δηλ. της ύφεσης του ΒΟΥ Ducoudray και Καρά είναι διαφορετικά (3 έναντι 1 τμήματος), απλώς καταλήγουν στο ίδιο αποτέλεσμα λόγω χρήσης διαφορετικής κλίμακας.
Επομένως ατυχώς ο Σωτήρης Δεσπότης στο άρθρο του εξισώνει το
μέγεθος της ύφεσης του ΒΟΥ, παραλληλίζοντας το "εν μικρά υφέσει" του Καρά με την "ημιύφεση" των Αφθονίδη/Ducoudray (σελ. 642, υποσημείωση 13). "Μικρή ύφεση" κατά Καρά σημαίνει 1 τμήμα, διαφορά δηλ. πολύ μικρή, ενώ η ημιύφεση του Ducoudray σημαίνει 3 τμήματα, διαφορά δηλ. οπωσδήποτε αισθητή (1/4 του τόνου). Αυτό που εξισώνεται είναι η τελική θέση του ΒΟΥ. Τι να το κάνεις όμως αυτό, όταν το βασικό ΒΟΥ στον α' ήχο ο Ducoudray το θέλει σκληρό διατονικό, όμοιο με το του πιάνου...
Στο ερώτημά σου ποιος άλλος το αναφέρει αυτό, συμφωνώ ότι δεν έχω δει κάποιον άλλον να το αναφέρει. Πλην όμως, η πτώση του ΒΟΥ στις καταλήξεις του α' ήχου είναι μια συμπεριφορά γνωστή τοις πάσι στη μουσική μας. Δηλαδή λέμε τώρα ότι, από τον Ducoudray και μετά, κανείς δεν πήρε είδηση ότι κατεβαίνει ο ΒΟΥ στον α' ήχο και ο πρώτος που το συνειδητοποίησε ήταν ο... Καράς;
Δεν διαφωνώ μουσικά λοιπόν σε κάτι με το συμπέρασμά σου, αλλά θεωρώ υπερβολή να στοιχειοθετηθεί "δικαίωση" του Καρά μόνο και μόνο από αυτό κι ούτε πιστεύω ότι την ύφεση στον ΒΟΥ δεν την εκτελούσε κανείς, μέχρι που ήρθε ο Καράς και το έγραψε...
Σελ. 642 υπάρχει η έλξη του Γα προς τον Δι στον Δεύτερο ήχο. (Όταν η μελωδία ανέρχεται Βου Γα Δι). Αυτό το φαινόμενο το λέει και η ΜΕ 1881-3. Το λέει και ο Καράς. Δεν δικαιώνεται όταν άλλοι αγνοούν την πληροφορία αυτή και κάνουν ό,τι θέλουν;;;Ποιος άλλος το αναφέρει αυτό πριν από τον Καρά;
Εδώ θα διαφωνήσω. Η πληροφορία της έλξης του ΓΑ προς τον ΔΙ στον β' ήχο δεν αγνοείται καθόλου από τους προ Καρά θεωρητικούς (ήδη ανέφερες μόνος σου την Πατριαρχική Επιτροπή, που ήταν πολύ πριν τον Καρά...). Το φαινόμενο αυτό αναφέρουν, πριν ο Καράς εκδώσει το θεωρητικό του:
-η ΜΕ από το 1888, που εκδόθηκε το πόνημά της
-ο Ψάχος από το 1940 στο Οκτάηχο σύστημα (σελ. 147-148)
-ο Χαράλαμπος Οικονόμος στο σύγγραμμά του "Βυζαντινής μουσικής χορδή" από το 1941 (σελ. 73)
-ο Ευθυμιάδης στο θεωρητικό του, έκδοση 1972 (σελ. 367)
Μάλιστα όλοι αυτοί αναφέρουν
μαλακή δίεση στο ΓΑ
(το πολύ 2 τμημάτων -δηλ. 4 μορίων-, άπαντες την προσδιορίζουν, ο Οικονόμος αναφέρει ότι ο ΓΑ εκτελείται "τρόπον τινά εν διέσει", πράγμα που παραπέμπει και αυτό σε μαλακή θεώρηση της δίεσης). Ο Ducoudray υποστηρίζει ότι το ΓΑ-ΔΙ είναι 9άρι στην άνοδο και φυσικό (12) στην κάθοδο (σελ. 26). Αντίθετα ο Καράς κάνει λόγο για έλξη με
σκληρή δίεση 2 ή 3 τμημάτων (σελ. 6, τ. Β'). Για να δούμε τη διαφορετική αντίληψη των Καρά-Ducoudray στο θέμα αυτό, αρκεί να κάνουμε μια αντιπαραβολή των μελών που παραθέτουν αμφότεροι ως παραδείγματα (όχι μόνο όσων υποτίθεται ότι ομοιάζουν, όπως έκανε ο Σωτήρης Δεσπότης, έχω αναφερθεί στο παρελθόν και
εδώ):
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΛΞΕΩΝ Β' ΗΧΟΥ ΚΑΡΑ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΛΞΕΩΝ Β' ΗΧΟΥ DUCOUDRAY
Εδώ μπορεί να κρίνει ο καθένας τι αντίληψη έχει για το ΓΑ του β' ήχου ο ένας και τι ο άλλος:
-
ο Ducoudray στο 1ο μέλος θέτει ημιδίεση στο ΓΑ (που σημαίνει ότι "η συγκεκριμένη έλξη δεν είναι μεγάλη", κατά τα λεγόμενα του ίδιου του Σωτήρη Δεσπότη, σελ. 642, ανάλογη δηλ. της δίεσης 2 τμημάτων που προτείνει η Επιτροπή και όλοι οι υπόλοιποι θεωρητικοί) και μάλιστα όχι πάντα (ειδικά στο Φως Ιλαρόν είναι ένα σωρό ΓΑ φυσικά, αλλά αυτό το παράδειγμα δεν συμπεριελήφθη στο άρθρο...),
ενώ ο Καράς θέτει κατά κανόνα σκληρή δίεση 3 τμημάτων (μεγάλη έλξη επομένως) και σπανίως κάνει χρήση της μαλακής, μόνο στη φράση ΓΑΔΙ-ΓΑΔΙ στο 1ο ΓΑ.
-
σε όμοιες γραμμές απλής ανάβασης που ο Καράς σημειώνει δίεση στον ΓΑ, ο Ducoudray δεν σημειώνει τίποτα (βλ. εκ Παρ
θέενου Καρά και εισάκου
σοον μου Ducoudray). Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι στις 5 πρώτες γραμμές του Φως Ιλαρόν, που βρίθουν από ΓΑ, δεν υπάρχει ούτε μία δίεση! (ενδιαφέρον θα ήταν να βλέπαμε πώς το έχει ο Καράς και να περιελάμβανε και αυτή τη σύγκριση ο Σωτήρης Δεσπότης στην ανακοίνωση που έκανε...)
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μπορεί κανείς άνετα να εκτελέσει το μέλος όπως γράφεται από τον Ducoudray, όταν όμως πάει να εκτελέσει το του Καρά, να διερωτάται αν αυτό είναι β' ήχος ή κάτι άλλο... Χώρια που η συνολική εικόνα του ΓΑ του β' ήχου στον Γάλλο είναι πολύ πιο ομαλή απ' ότι του Καρά, όπως φαίνεται στο Φως Ιλαρόν. Όχι λοιπόν μόνο δεν υπάρχει "δικαίωση" του Καρά, όχι μόνο μίλησαν για την έλξη αυτοί πολλοί άλλοι πριν τον Καρά, αλλά υπάρχει συμφωνία του Ducoudray με τους υπόλοιπους θεωρητικούς και διαφοροποίηση του Καρά από όλους.
Σελ. 645 έλξη του Γα προς τον Δι, ήχος τέταρτος, σε ανιούσα κίνηση της μελωδίας. Ο Καράς δεν αναφέρει τα ίδια; Το πε κανείς πριν από τον Καρά;;; Δεν υπάρχει λοιπόν δικαίωση;
Φυσικά και οι προηγούμενοι που ανέφερα μίλησαν για δίεση του ΓΑ προς τον ΔΙ στον δ' ήχο πριν τον Καρά. Ήδη ο Σωτήρης Δεσπότης αναφέρει την Επιτροπή του 1881, δίνει όμως λανθασμένη παραπομπή, καθώς η δίεση του ΓΑ του στιχηραρικού Δ' ήχου δεν αναφέρεται στη σελ. 54, όπως γράφει, αλλά στη σελ. 55 και πρόκειται για δίεση μόλις ενός τμήματος (2 μορίων). Ο Ducoudray τη θεωρεί ημιδίεση (3 μόρια -δεν έχει μικρότερη υποδιαίρεση άλλωστε-) ενώ ο Καράς στο λέγετο μιλάει για δίεση 2 ή 3 τμημάτων, όπως και στον β' ήχο (σελ. 256, τ. Α').
Το μείζον θέμα όμως εδώ πέρα είναι ΠΟΤΕ μπαίνει η δίεση. Ο Σωτήρης Δεσπότης δίνει και πάλι μόνο ένα παράδειγμα (το Κύριε εκέκραξα του δ' στιχηραρικού), παρουσιάζοντας έτσι αποσπασματική εικόνα, ενώ από το σύνολο των παραδειγμάτων του Ducoudray συνάγεται άλλη εικόνα από αυτήν που μας μεταφέρει. Ιδού το παράδειγμα:
DUCOUDRAY - ΚΥΡΙΕ ΕΚΕΚΡΑΞΑ Δ' ΣΤΙΧΗΡΑΡΙΚΟΥ
Στο μέλος είναι πράγματι σημειωμένες μαλακές διέσεις σχεδόν σε όλα τα εν ανόδω ΓΑ, με εξαίρεση το τελευταίο (καθώς και όσα συνδέονται με α' ήχο, με την κάθοδο στον ΠΑ). Είναι νομίζω υπερβολική η παρασήμανση, ενώ κάποιες απ' αυτές είναι 100% άστοχες (όπως η πρώτη δίεση στη 2η γραμμή, στη συλλαβή "κου"). Δεν είναι όμως υπερβολή η δίεση της πατριαρχικής Επιτροπής, που μιλάει για δίεση ενός τμήματος στον στιχηραρικό Δ' ήχο, δηλ. μια ανεπαίσθητη ύψωση του ΓΑ όταν η μελωδία πάει προς τον ΔΙ (η οποία, φυσικά, δεν χρειάζεται να παρασημανθεί, καθώς η φωνή κάνει μόνη της την κίνηση αυτή).
Όμως μόνο από αυτό το μέλος δεν συνάγεται η συνολική θεώρηση του Ducoudray για το ΓΑ του Δ' ήχου γενικώς, τυχόν δε υποψίες για "δικαίωση" του Καρά ανατρέπονται αν κάνουμε σύγκριση ομοίων περιπτώσεων των δύο. Ιδού ένα παράδειγμα κοινό από τον κανόνα του λεγέτου:
Εδώ βλέπουμε ότι
ο Καράς θέτει μαλακή δίεση σε κάθε άνοδο του ΓΑ του λεγέτου, ενώ σε παρόμοιες περιπτώσεις ο Ducoudray δεν θέτει καμία δίεση!
(βλ. "οι θεόφρονες" και "παρά τον κτίσαντα"). Ενδιαφέρον επίσης έχει και η σύγκριση ενός ομοίου κατά πάντα μέλους, του γνωστού "Διά ξύλου ο Αδάμ":
Στις πρώτες 5 από τις 6 περιπτώσεις που έχω κυκλώσει, η φράση είναι όμοια (με μόνη τη διαφοροποίηση του γοργού) και ενώ ο Καράς θέτει διέσεις στον ΓΑ, ο Ducoudray δεν θέτει καμία σε όλο το μέλος!
Το παράδειγμα λοιπόν που επικαλείται ο Σωτήρης Δεσπότης δεν είναι αντιπροσωπευτικό για τον ΓΑ του Δ' ήχου, καθώς τα υπόλοιπα δίνουν άλλη εικόνα από αυτήν που παρουσιάζει (και ένα μάλιστα στο ίδιο μέλος!). Προχωράμε:
Σελ. 647 έλξη του Νη προς τον Πα, στον πλάγιο του δευτέρου. Δεν το αναφέρει και ο Καράς;;; Τι είναι αυτό;;
Το συγκεκριμένο που αναφέρεις είναι η κατάληξη "εισάκουσόν μου
Κύ-υ-υ-ριε" από το κεκραγάριο του πλ. β', όπου όντως ο Ducoudray θέτει σκληρή δίεση στο ΝΗ. Όμως
δεν υπάρχουν άλλα παραδείγματα με ΝΗ στον πλ. β', για να δούμε πως το αντιμετωπίζει συνολικά το θέμα, ενώ πουθενά στη θεωρία του δεν αναφέρει ότι αυτό είναι κανόνας! Η μόνη περίπτωση που αναφέρει στη θεωρία του ότι το ΝΗ είναι εν διέσει, είναι όταν το μέλος κατέρχεται έως το ΖΩ, οπότε, ως δίφωνο χρωματικό μέλος, έχει διαστήματα β' ήχου και λέμε ΠΑ-ΝΗ-ΖΩ σαν να λέγαμε ΔΙ-ΓΑ-ΒΟΥ (πολύ σωστός!), οπότε το ΝΗ έχει τη δίεση του β' ήχου, όσο μένουμε εκεί (σελ. 32).
Τέλος 648 έλξη του Γα προς τον Δι σε ήχο του πλαγίου του τετάρτου. Τι είναι αυτό όταν άλλοι δεν το λένε, το λέει όμως ο Καρας. Δεν έρχεται έτσι η δικαίωσή του;;;
Και πάλι το παράδειγμα από τον Ducoudray είναι αποσπασματικό. Ορίστε το Κύριε εκέκραξα του πλ. δ':
Για να δούμε όμως αν εφαρμόζει αδιάκριτα το ΓΑ δίεση ο Γάλλος (μιλάμε πάντα για μαλακή δίεση, ενώ είναι αξιοσημείωτο ότι
όλα τα ΓΑ δίεση έχουν legato από κάτω, άρα η φωνή είναι αδιάκοπη, που παραπέμπει στην ομαλή εκτέλεση της έλξης με σύρσιμο της φωνής, για την οποία έχει γίνει λόγος), ας δούμε και το έτερο παράδειγμα, το Μη αποστρέψεις:
Πες μου τώρα εσύ, σε ολόκληρο αυτό ο μέλος, με χαρακτηριστικότατες έλξεις, πόσα ΓΑ δίεση είδες; Στις φράσεις που κατευθύνεται το μέλος στο ΔΙ (το πρόσωπόν σου, του παιδός σου, επάκουσόν μου) δεν υπάρχει καμία, ενώ και η σκληρή δίεση που έχει στο τέλος (στο "και") δίνει απλώς ένα χρώμα στη φράση, χωρίς να τίθεται ως κανόνας.
Διάβασε τέλος και τα όσα αναφέρονται στη σελίδα 649 του άρθρου, λόγια του Αφθονίδη και μετά πες μου δικαιώνεται ο Καράς; Ναι ή Όχι;
Ορίστε τα λόγια του Αφθονίδη:
"Κάθε ήχος έχει αυτό που αποκαλούμε δεσπόζοντες φθόγγους, δύο ή τρεις. Αυτοί παραμένουν σταθεροί και οι ίδιοι καθ' όλη τη διάρκεια της μελωδίας, ενώ όλοι οι άλλοι υπόκεινται σε αυτόν το νόμο της έλξεως, σύμφωνα με τον οποίο ο επόμενος φθόγγος ελκύει τον προηγούμενό του και τον μετακινεί υψηλότερα ή χαμηλότερα (...) Αυτή η ιδιότητα των φθόγγων είναι τόσο προφανής για εκείνον που ακούει με προσοχή, ώστε μου φαίνεται παράξενο που δεν ενσωματώθηκε στη θεωρία ως ουσιώδης προϋπόθεση της τέχνης (...)"
Δεν καταλαβαίνω γιατί δικαιώνεται ο Καράς από αυτή τη γενική και αφηρημένη αναφορά: ο Αφθονίδης δεν λέει τίποτα περισσότερο από αυτό που έχουν και πολλά άλλα μεταγενέστερα θεωρητικά. Πρέπει ορισμένοι να καταλάβουν ότι
ο Καράς δεν είναι ο πρώτος που μίλησε για έλξεις, αλλά μάλλον από τους τελευταίους... Πριν από την έκδοση του θεωρητικού του το 1982, έχουμε βιβλία που μιλούν για έλξεις, όπως είπα, από την Πατριαρχική Επιτροπή (1888), τον Ψάχο (1940), τον Οικονόμο (1941), τον Ευθυμιάδη (1972), ακόμα και... τον Μαργαζιώτη! (ναι, έγραψε για έλξεις στο μαθητικό θεωρητικό του από το 1958, 25 χρόνια πριν την έκδοση του θεωρητικού του Καρά!). Όσο "δικαιώνει" ο Μαργαζιώτης κι ο Ευθυμιάδης τον Καρά, άλλο τόσο τον "δικαιώνουν" ο Ducoudray κι ο Αφθονίδης... Κι αν θεωρήσουμε ότι "δικαιώνεται" ο Καράς, άλλο τόσο δικαιώνονται και όλοι οι προγενέστεροι που ανέφερα! (χωρίς να υποστηρίζω τελείως τα του Ψάχου στις έλξεις). Η έπαρση λοιπόν ότι ο Καράς ήταν, και καλά, "ο πρώτος που μίλησε στον αιώνα μας για έλξεις" είναι ιστορικά εσφαλμένη.
Η δικαίωση του Καρά ήρθε με το που περιγράφονται, από τον Γάλλο, οι έλξεις εκεί που αυτός τις προτείνει, όταν άλλοι στην πατρίδα μας δεν ξέρουν να περιγράψουν το φαινόμενο, όχι να το ψάλλουν. Τι γινόταν πριν; Ποιος έκανε λόγο για αυτές;;;(Ο Αφθονίδης και ο Βιολάκης τα δωσαν στον Γάλλο!!!! μην το ξεχνάμε αυτό!!!)
Πολλοί έκαναν λόγο όπως σου είπα, αυτό που λες δεν στέκει ιστορικά. Ο Καράς το μόνο που κατάφερε ήταν να κάνει ζημιά: τις φυσιολογικές έλξεις που εκτελούσε όλος ο ψαλτικός κόσμος τότε, τις έκανε αφύσικες με τη θεωρία και -κυρίως- με τις τραβηγμένες από τα μαλλιά εκτελέσεις του.
Η κινδυνολογία της γνωστής σχολής, ότι "οι ψάλτες δεν εκτελούν έλξεις" είναι ένας μύθος, τόσο σήμερα, που όλοι σχεδόν εκτελούν, όσο και παλαιότερα, που οι παραδοσιακοί ψάλτες εκτελούσαν πολύ καλά, μόνο οι ωδειακοί στην Αθήνα δεν τις εκτελούσαν (αλλά αυτοί ήταν off ούτως ή άλλως, όχι μόνο λόγω της μη εκτέλεσης έλξεων...)
Δεν μπορούμε όμως να περιγράψουμε ακριβώς την κάθε έλξη. Δεν γίνεται αυτό. Δεν μπορούμε να έχουμε προσδιοριστικό ακριβώς αποτέλεσμα. Άλλο η έλξη και άλλο οι υφεσοδιέσεις της Ευρωπαϊκής. Ποιος ψάλτης θα ψάλλει το ίδιο με κάποιον άλλο σε θέματα έλξεων; Νομίζω αδικείς τον Σωτήρη όταν τον κατηγορείς ότι δεν προσδιορίζει ακριβώς το διάστημα.
Δεν κατάλαβες, ο Σωτήρης το κάνει εκ του πονηρού: γιατί οι θεωρητικοί στους οποίους αναφέρεται στη μελέτη του (Καράς και Ducoudray) προσδιορίζουν επακριβώς τα διαστήματα! Τι πιο απλό λοιπόν να παραθέσουμε τα μέλη αμφοτέρων και να δούμε αν μοιάζουν ή όχι; Πες μου εσύ τώρα εάν, από την παράθεση που έκανα εγώ, όπου φάνηκαν παραδείγματα που αγνοήθηκαν από τη μελέτη κι όπου ο Ducoudray δεν θέτει τις διέσεις του Καρά, βγαίνουν τα ίδια συμπεράσματα με τη μελέτη του Σωτήρη...
Τελειώνοντας. Έψαξα στο ψαλτολόγιο για να βρω ποιος πρωτο-εμφάνισε το θέμα Ducoudray στη σελίδα. Οφείλουμε νομίζω σεβασμό στον κόπο αυτού που έψαξε, βρήκε και μας πρόσφερε ότι έκανε για το όλο ζήτημα. Τουλάχιστον να μην τον βρίζουμε.
Δεν τον έβρισα καθόλου, απλώς είπα ότι δεν τεκμηριώνει το άρθρο του στην Καθημερινή. Με την ανακοίνωση που μας παρουσιάστηκε τώρα και την οποία αγνοούσα, προσπαθεί να κάνει μια τεκμηριώση, χωρίς όμως πάλι να το καταφέρνει, αφού, λόγω της εμμονής του να στηρίξει τον Καρά, παραλείπει κρίσιμα στοιχεία που δείχνουν το αντίθετο (για να μην πούμε και το πιο ουσιώδες, που ανέφερε ο κ. Μακρής, ότι
ο Ducoudray, εκτός από τα σημαντικά που αναφέρει, έχει και τόσες πολλές αστοχίες στη θεωρία του -με πρώτη τη διαφωνία του για τη βασική διατονική κλίμακα- που δεν δικαιολογείται ΜΕ ΤΙΠΟΤΑ να θεωρούμε ότι έχει το αλάθητο...)
Ειδικότερα όταν για την επιστήμη το άρθρο αυτό χρησιμοποιείται ως παραπομπή από κάποιους νέους επιστήμονες με την επίβλεψη παλαιοτέρων στο χώρο ειδικών ερευνητών...
Αυτό δεν σημαίνει τίποτα: και ο Καράς χρησιμοποιείται ως παραπομπή, αλλά μόλις η μέθοδός του επικρίθηκε από το Πατριαρχείο ως οθνεία...