Νη, Πα, Βου;

[Shota]

Quiz: σε ποιο ήχο ανήκει η θέσις «την» από το χερουβικό της εβδομάδας του Πέτρου σε ήχο πλ. α´;

Ο γ. Δοσίθεος ψάλλει τον λέγετο (τα ισοκρατήματα είναι εκ των υστέρων και φάλτσα ).

Άλλοι όμως κάνουν είτε πλ. δ´ είτε (πλ.) α´. Ενδεικτικά

 

[emakris]

Μεμονωμένες φράσεις μπορούν να ερμηνεύονται με διαφορετικούς τρόπους και, εν προκειμένω, όλοι οι τρόποι είναι αποδεκτοί. Προσωπικά προτιμώ τη ρουμάνικη εκδοχή, διότι δημιουργεί μια διακριτή ενότητα με βάση τον χαμηλότερο φθόγγο της φράσης και αμέσως μετά επανέρχεται στη βάση του ήχου. Αλλά και συνέχεια στη βάση του ήχου να μείνεις, ωραίο είναι (διαφορετική αισθητική). Στην περίπτωση του Βου, το ζήτημα είναι ότι δεν προλαβαίνεις να ακούσεις κάτι ολοκληρωμένο, πρέπει να αλλάξει γρήγορα. Για τη δική μου αντίληψη, το ισοκράτημα δεν πρέπει να έχει τον χαρακτήρα "μπάσου" που κυνηγάει την ωραία συνήχηση, αλλά να αλλάζει όποτε έχει νόημα.

 

[Μάριος]

Πολύ ενδιαφέρον θέμα και πολύ όμορφα γραμμένο από τον Shota.
Το θέμα του ισοκρατήματος έχει συζητηθεί ξανά, νομίζω, αλλά τα παραδείγματα έτσι όπως έχουν δοθεί είναι πολύ όμορφα και σίγουρα αποτελούν τροφή για σκέψη.
Δεν είμαι σίγουρος αν υπάρχει κάποια σωστή απάντηση στο ερώτημα που τίθεται αλλά για να συμμετάσχω στην συζητήση θα έλεγα ότι η γραμμή είναι στον πλ.α
Το χερουβικό έχει μια ξεκάθαρα απλή και λιτή γραμμή.
Οι αλλαγές αυτές, ιδιαίτερα στον λέγετο, τουλάχιστον στα αυτιά μου ηχούν ξένες και εκτός χαρακτήρα.

 

[evangelos]

Το "διατονικό" βου δεν είναι πάντα το ίδιο, εξαρτάται την γραμμή. Η φυσική θέση του βου είναι ένα ημιτόνιο άνω του πα, ο βου ως β ήχος είναι η αρχαία παρυπάτη χορδή, εκεί είναι η θέση του. Στους πλαγίους έχουμε αλλοιώσεις όπου ο β ήχος βου μετακινείται προς τα πάνω ώστε να συμφωνήσει(να κάνει τέλειο τετράχορδο 30 μορίων) με τον πρώτο ήχο στον άνω κε , έτσι από β ήχος τρέπεται κι αυτός σε σε πρώτο ήχο(αυτό σημαίνει ο αρχαίος κανών "πάσα τριφωνία τον ευατόν ήχο ποιεί"). Αυτόν τον β ήχο που τρέπεται σε πρώτο τον λέμε πλάγιο δεύτερο. Κατά συνέπεια όλοι οι ήχοι σαν "ντόμινο" γίνονται πλάγιοι, ο πρώτος Πα πλάγιος πρώτος, ο τέταρτος Νη γίνεται πλάγιος τέταρτος κοκ.
Εδώ ο βου -επειδή το μέλος είναι έτσι δομημένο στον πλάγιο- είναι συνήθως υψωμένος, μπορεί αρχικά όμως να είναι χαμηλός και έπειτα να υψωθεί πάλι. Για αυτόν τον λόγο τα τεχνητά αμετάβολα ισοκρατήματα δεν μπορούν να ακολουθήσουν το μέλος και είναι φάλτσα. Ακόμα και τα φυσικά ισοκρατήματα είναι δύσκολο να συγχρονιστούν διότι το μέλος λόγω της παραλλαγής των ήχων έχει πολλές μετακινήσεις ακόμα και στους δεσπόζοντες φθόγγους! Όταν λέω παραλλαγή δεν εννοώ το βυζαντινό σολφέζ αλλά τις αλλοιώσες που γίνονται στο μέλος, στις μεταβολές κατά χρόα-γένος και σύστημα, τα οποία έχω αναλύσει κατά καιρούς.
Κατ' εμέ το ισοκράτημα δεν υπήρχε στην παλαιά μουσική παρά μόνο κάποιοι βαστακτές υπενθύμιζαν το ίσο σε αντίστοιχο ρόλο του υποβολέα στο θέατρο.
Σήμερα επειδή δεν ξέρουμε να ψάλλουμε γιατί μάθαμε στα ωδεία και στις αθηναϊκές σχολές διάσωσης της εθνικής μουσικής βάζουμε ισοκρατήματα για να "ομορφύνει" και να καλύψουμε τα φάλτσα μας.

 

[Κωσταντής1]

Οἰ παπαδικὲς ξεκινοῦν στερεότυπα μὲ τὴν ἑξῆς περίπου φράση: ἀρχὴ καὶ τέλος κάθε μελῳδίας εἶναι τὸ ἴσον. Ἴσως θέλει κάποια προσοχὴ ὅσο δυνατοὶ καὶ ἂν εἴμαστε στον τομέα μας νὰ μὴν κάνουμε ἀναχρονισμούς, ἐφόσον θέλουμε ὄντως νὰ καταλάβουμε τὸ πνεῦμα ἐποχῶν ποὺ ἦταν πολὺ πιὸ συλλογικές. Φέρνω σὰν παράδειγμα ἐνδεικτικὸ τὴν ἀρχαία τραγῳδία - ἐπειδὴ τὸ ἔχω πρόχειρο, ὄχι ἐπειδὴ βλέπω αἰτιακὴ ἢ "νιού ἔητζ" σχέση. Μᾶς εἶναι ἀδιανόητο σήμερα ὅτι ὀ χορὸς ἦταν γιὰ αὐτοὺς πιὸ σημαντικὸς ἀπὸ τοὺς ὑποκριτές. Μήπως τὸ ἴδιο συμβαίνει μὲ τὸ ἴσον, καὶ πρέπει νὰ τὸ λάβουμε ὑπόψιν μας σὰν ἀναφαίρετο καὶ δομικὸ συστατικό. Ὅτι ὑπάρχει σχέση καὶ μὲ τὴν λαϊκὴ μουσικὴ εἶναι φανερό ἐδῷ. Αὑτὰ σὰν παρένθεση. Προσθ. ὅταν οἱ περιηγητὲς διαπιστώνουν περὶ τὸ 1800 ὅτι ἕνας ψάλτης δὲν ψέλνει ποτὲ μόνος δὲν φαντάζονται ὅτι οἱ δύο ψάλτες, εἶναι οἱ δύο δήμαρχοι τῆς Ῥώμης: ὁ λαὸς δὲν μπορεῖ νὰ ἀντιπροσωπεύεται μόνο ἀπὸ ἕναν. Σὲ αὐτὸ τὸ πλάισιο πρέπει νὰ γίνουν κατανοητὲς ἀκόμα καὶ οἱ ἀλλαγὲς κλίμακας. Δὲν εἶναι "καθαρὴ μουσική". Παράδειγμα: ἀκόμα καὶ ἂν ξέρουν καὶ οἱ δύο πῶς πάει τὸ μέλος, ὁ ἰσοκρατῶν πρέπει νὰ κάνει πὼς δὲν τὸ ξέρει, καὶ τοῦ δίνει ὁ ἄλλος τὴν ἀλλαγή, ἀλλιῶς θὰ φανοῦν σὰν "προσυνεννοημένοι".... καὶ πάει λέγοντας... καὶ γιὰ τὰ εἰδικὰ θεματα ποὺ εἰσήχθησαν. Λογικὰ στὸ συγκεκριμενο κουὶζ θὰ ὑπάρχει ἀλλαγὴ ἤχου ἐὰν ἔχει ἀλλάξῃ κάτι στὴν τελετή, λ.χ. φανοῦν τὰ τίμια δῶρα ἢ κάτι τέτοιο.