Νέες ακολουθίες και παραγκωνισμός της Παρακλητικής

[pransot]

Ήθελα να θέσω ένα θέμα (δεν ξέρω αν εδώ είναι η κατάλληλη θέση)
Οι περισσότεροι νομίζω δε συμφωνούμε με τον παραγκωνισμό της Παρακλητικής, λόγω της τιμής όλο και περισσοτέρων αγίων με νέεες ακολουθίες ή ύμνους (αν όχι ή γιατί χωράει πολλή και καλή συζήτηση).
Αν όμως αυτό ισχύει, γιατί συνεχώς συντάσσονται νέες ακολουθίες οι οποίες επιδιώκεται να διαδοθούν (δεν φαίνεται να προορίζονται για ειδική τοπική χρήση. Εντύπωση μου προξενεί αυτό και στο εξαίρετο πειροδικό τυπικού "Συμβολή".
Το ίδιο ισχύει και για τα απολυτίκια. Τα αρχαία κοινά απολυτίκια (μαρτύρων, ιεραρχών, κ.τ.λ.) όλο και παραγκωνίζονται από νεότερα ειδικά για κάθε άγιο (π.χ. ενιαύσιος στέφανος).

 

[Γιώργος Μ.]

Ήθελα να θέσω ένα θέμα (δεν ξέρω αν εδώ είναι η κατάλληλη θέση)
Οι περισσότεροι νομίζω δε συμφωνούμε με τον παραγκωνισμό της Παρακλητικής, λόγω της τιμής όλο και περισσοτέρων αγίων με νέεες ακολουθίες ή ύμνους (αν όχι ή γιατί χωράει πολλή και καλή συζήτηση).
Αν όμως αυτό ισχύει, γιατί συνεχώς συντάσσονται νέες ακολουθίες οι οποίες επιδιώκεται να διαδοθούν (δεν φαίνεται να προορίζονται για ειδική τοπική χρήση. Εντύπωση μου προξενεί αυτό και στο εξαίρετο πειροδικό τυπικού "Συμβολή".
Το ίδιο ισχύει και για τα απολυτίκια. Τα αρχαία κοινά απολυτίκια (μαρτύρων, ιεραρχών, κ.τ.λ.) όλο και παραγκωνίζονται από νεότερα ειδικά για κάθε άγιο (π.χ. ενιαύσιος στέφανος).

Αγαπητέ φίλε, θα σας πω την προσωπική μου γνώμη (που ξέρω από προηγούμενες συζητήσεις εδώ ότι ανήκει στη μειοψηφία), θέτοντας όμως πρώτα δύο προϋποθέσεις: α) θα παρακάμψω αυτό που υπονοείτε ότι κάποιες ακολουθίες εκδίδονται καταχρηστικώς, γιατί δεν το γνωρίζω, δεν είμαι ειδικός. Δεν θα μου άρεσε φυσικά να συμβαίνει. Αλλά το παρακάμπτω και υποθέτω ότι η ακολουθία εκδίδεται για κάποιον άγιο που ανακηρύχθηκε από την εκκλησία κανονικά και στην περίπτωση αυτή πρέπει και αξίζει να τιμηθεί. β) θέτω ως προϋπόθεση επίσης ότι η χρήση κάποιας φυλλάδας για να τιμηθεί κάποιος άγιος δεν είναι πρωτοβουλία ενός "ευσεβούς" ψάλτη, αλλά γίνεται σε συνεννόηση με τον ιερέα ή κάποιον, ώστε να είναι αποτέλεσμα συμφωνίας και υπακοής. Αν συντρέχουν αυτά τότε:

Δεν νομίζω ότι μπορούμε να μιλάμε για "ειδική, τοπική χρήση". Ο άγιος ανήκει σε όλη την εκκλησία, όπως και η εκκλησία είναι καθολική. Αυτό είναι μεγάλη τιμή και χαρά και, να το θέσω πολύ απλά, συμφέρον για την εκκλησία, να υπάρχουν δηλαδή και να τιμώνται πολλοί άγιοι. Είναι η δυνατότητα της στρατευομένης εκκλησίας να ζητά και να λαμβάνει πλουσιότερη την χάρη του Θεού

Όταν λοιπόν κάποιος άγιος τιμάται με ακολουθία με κανονικό τρόπο, τότε είναι καθαρά θέμα τυπικού το τι θα ψαλεί και πώς. Δεν μπορούμε να μιλάμε για παραγκωνισμό της Παρακλητικής, σαν να είναι μια παραχώρηση που κάνουμε στον άγιο, όπως δεν θα μιλούσαμε για παραγκωνισμό της Παρακλητικής, αλλά για ρύθμιση τυπικού στην περίπτωση που γιορτάζει π.χ. ο άγιος Νικόλαος. Και για να μη νομισθεί ότι εννοώ πως πρέπει κάθε μέρα να ψάλλεται και ένας νέος άγιος, σας λέω μόνο ότι υπάρχουν άγιοι πολύ σημαντικοί στη συνείδηση της εκκλησίας που δεν έχουν ακολουθία στα Μηναία, όπως ο άγιος Νεκτάριος, ο άγιος Ραφαήλ κ.λπ.

Όσο για τα απολυτίκια, εκεί η απάντηση μου φαίνεται πιο εύκολη. Αφού θα πεις ούτως ή άλλως κάποιο απολυτίκιο, γιατί να μην πεις ένα που αναφέρεται ειδικά στον άγιο (με την προϋπόθεση βέβαια ότι έχει εγκριθεί από την εκκλησία). Γιατί να μην πεις για την αγία Μαρίνα λ.χ. το "Του εχθρού τας ενέδρας" και να πεις "Η αμνάς Σου Ιησού". Δεν σου εμπνέει μια πιο προσωπική σχέση με τον άγιο; Είδατε, σας προσφώνησα "αγαπητέ φίλε". Θα νιώθατε διαφορετικά αν σας προσφωνούσα "αγαπητέ Σωτήρη" (τηρουμένων των αναλογιών το παράδειγμα). Να προχωρήσω τη σκέψη αυτή ένα βήμα παραπέρα: μήπως αυτή η συνεχόμενη χρήση του "Ο μάρτυς σου Κύριε" (ενδεικτικό παράδειγμα) δείχνει και μια ολιγωρία από τη μεριά μας στο να συνθέσουμε ανάλογα απολυτίκια;
Ευχαριστώ.

ΥΓ Τα παραπάνω είναι απλά γνώμες χωρίς αξιώσεις αυθεντίας, μακάρι και ο όποιος αντίλογος να εκφερθεί μετριοπαθώς.

 

[chriskont]

καλη σας χρονια
οσον αφορά τα απολυτίκια υπάρχει ιστότοπος το www.synaxari.com που μετα την αναφορά στο βιο των αγίων στο τέλος έχει πάμπολλα διαφορετικά απολυτίκια.
υπάρχει και ιερεύς σε ναό του Πειραιά που εχει συλλογή από 3500 ακολουθίες. (π Ανδρέας, Αγ Νικόλαος Πειραιώς). σε φωτοαντίγραφα

 

[Γιώργος Μ.]

καλη σας χρονια
οσον αφορά τα απολυτίκια υπάρχει ιστότοπος το www.synaxari.com που μετα την αναφορά στο βιο των αγίων στο τέλος έχει πάμπολλα διαφορετικά απολυτίκια.
υπάρχει και ιερεύς σε ναό του Πειραιά που εχει συλλογή από 3500 ακολουθίες. (π Ανδρέας, Αγ Νικόλαος Πειραιώς). σε φωτοαντίγραφα

Δεν γνώριζα την πληροφορία αυτή. Ωστόσο θέλω να ξανατονίσω τις δύο προϋποθέσεις που είπα, για να μην φανεί ότι πρέπει να περάσουμε στο άλλο άκρο.

α) η ακολουθία εκδίδεται για κάποιον άγιο που ανακηρύχθηκε από την εκκλησία κανονικά και στην περίπτωση αυτή πρέπει και αξίζει να τιμηθεί. β) ...η χρήση κάποιας φυλλάδας για να τιμηθεί κάποιος άγιος ...γίνεται σε συνεννόηση με τον ιερέα ή κάποιον, ώστε να είναι αποτέλεσμα συμφωνίας και υπακοής

Γνωρίζω κι εγώ ιερέα ο οποίος έχει το χάρισμα να συνθέτει υπέροχα απολυτίκια, έχει όμως γι' αυτό σχετική ευλογία (αν θέλετε, ανάθεση), διότι τα τάλαντα ξεκινούν από την εκκλησία και επιστρέφουν σ' αυτήν.

 

[pransot]

Αγαπητέ αδερφέ Γιώργο, εννοείται πως δεν υπάρχει καμία διάθεση έντονης προσωπικής αντιπαράθεσης. Ως προς τις προσφωνήσεις, είναι μεγάλη ευλογία που μπορούμε να προσφωνούμαστε και πραγματικά να το νιώθουμε "αδελφοί".
Στο θέμα μας τώρα.
Η Εκκλησία έχει καθιερώσει από παλιά τη διαφορετικής βαρύτητας τιμή (στις ακολουθίες εννοώ) των αγίων. Πρώτα από όλα η πραγματική τιμή στους αγίους μας γίνεται με τη μίμησή τους, δηλαδή με την εν Χριστώ ζωή μας. Το πώς και γιατί κατέληξε ο Άγιος Νικόλαος να θεωρείται "μεγάλος" άγιος ενώ άλλοι "μικρότεροι", το τι θα είναι ενώπιον του Θεού ελπίζουμε να το δούμε όλοι από κοντά. Αυτή η διάκριση πρέπει βεβαίως να ανατροφοδοτείται από τη συνείδηση της εκκλησίας. Αυτό πρέπει όμως να γίνει οργανωμένα και επίσημα από την εκκλησία (αναθεώρηση των μηναίων) με πολλή προσοχή. Βλέπουμε σήμερα πόσο είναι επηρεασμένα από την παράδοση της Κων/πολης. Στο μηνολόγιο διαβάζουμε συνεχώς για τα εγκαίνια κάποιων εκκλησιών, για το πού τελείται η σύναξη κάποιου αγίου, για κάποιους σεισμούς κ.τ.λ.

Η ΠΑρακλητική περιέχει ύμνους προς το Χριστό και κάποιιες κατηγορίες αγίων
Όσο ανατρέχει κανείς σε παλαιότερες ακολουθίες ή τροπάρια παρατηρεί απλούστερη γλώσσα (κάτι δοξαστικά που γράφονται σήμερα είναι πιο ακαταλαβίστικα από αντίστοιχα του Δαμασκηνού!), απλούστερη δομή και επανάληψη νοηματικών μοτίβων, κοινά τροπάρια ανά κατηγορίες αγίων (δεν νομίζω να οφείλονται σε ανικανότητα των αγίων παλίών χαρισματικών υμνογράφων που γέμισαν τις ακολουθίες μας με κανόνες. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι είναι χροστοκεντρικά. Με τη μη αναφορά λεπτομερειών στη ζωή των αγίων τονίζουν το Χριστό ως Σωτήρα και μας προτρέπουν σε μετάνοι. Αυτή άλλωστε είναι και η τιμή στον άγιο. Ο ΄Αγιος δε θα χαρεί αν του λέμε "μπράβο" αλλά αν πλησιάσουμε στο Χριστό. Θαυμάζω κάθε φορά τα μαρτυρικά τροπάρια. Δεν έχουν ως κεντρικό νόημα το τι έκανε ο τάδε άγιος, αλλά μας προτρέπουν να μιμηθούμε την πίστη και την αγωνιστικότητά τους. Χάνουν κάτι οι άγιοι που ακούν το δοξαστικό "όσιε πάτερ..." κ.τ.λ.; Το ίδιο και με τα απολυτίκια. Σήμερα θέλουμε όλοι οι άγιοι να ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους. Χωρίς να το καταλαβαίνουμε σταδιακά βάζουμε στην άκρη το Χριστό.
και δεν το λέω αυτό στην τύχη. Δεν αφορά πρωτίστως τους ψάλτες και τις ακολουθίες. Αφορά άμεσα τη συνείδηση του λαού. Σε βιβλίο του Δημοτικού (νομίζω Γ' τάξη, Μελέτη Περιβάλλοντος) ζητάει το βιβλίο να γίνει συσχετισμός των αγίων-προστατών με τους θεούς-προστάτες (π.χ. Άγιος Νικόλαος-Ποσειδώνας για τη θάλασσα κ.τ.λ.) Αυτό σήμερα δεν συγκλονίζει κανέναν, οι περισσότεροι δάσκαλοι το θεωρούν αυτονόητο ότι το ίδιο είναι και έτσι το διδάσκουν. Πολλές φορές η υπερβολική (από τον απλό λαό) τιμή-λατρεία στους αγίους καταλήγει να είναι μια μικρή πολυθεΐα.
Το θέμα θεωρώ πως είναι πολύ σημαντικό και κυρίως ποιμαντικό, γι' αυτό και με ενδιαφέρει τόσο, και όχι φιλολογικό ή τυπικό.
΄Να με συγχωρείτε γιατί είναι λίγο μπερδεμένα αυτά που έγραψα.
Ελπίζω να μην παρεξηγηθεί το νόημα των λόγων μου και το φρόνημά μου

 

[Γιώργος Μ.]

Αγαπητέ Σωτήρη, κατ' αρχήν το ΥΓ

Τα παραπάνω είναι απλά γνώμες χωρίς αξιώσεις αυθεντίας, μακάρι και ο όποιος αντίλογος να εκφερθεί μετριοπαθώς.

δεν αναφερόταν ούτε στο ελάχιστο σε σένα, ήταν γενική παρατήρηση ως αποτέλεσμα πείρας από παλαιότερες τέτοιες συζητήσεις.

Στα περισσότερα απ΄όσα γράφεις, και τα οποία μαρτυρούν και θεολογική παιδεία, με βρίσκεις απόλυτα σύμφωνο και σίγουρα μπορούν να γίνουν αφορμή για μεγάλη κουβέντα. Μάλλον διαφορά οπτικής υπάρχει, όχι ουσίας. Συμφωνώ επίσης απόλυτα ότι γίνονται δυστυχώς υπερβολές από τον λαό, που μαρτυρούν και ένα έλλειμμα ποιμαντικής.
Το μονο που θέλω αυθόρμητα και εκ του προχείρου να πω τώρα είναι ότι δεν βάζουμε στην άκρη τον Χριστό τονίζοντας στις ακολουθίες μας τους αγίους, γιατί η ζωή των αγίων είναι η καλύτερη μαρτυρία για τον Χριστό (πβ. μάρτυρες), η πιστότερη απόδειξη της Αναστάσεως Του και η ασφαλέστερη "πεπατημένη" οδός για να Τον πλησιάσουμε. Χωρίς αυτήν την συνεχή και άμεση αναφορά στον Χριστό οι άγιοι δεν θα είχαν καμία αξία.
Αν όμως η υμνογραφία μας, η λατρευτική μας ζωή και το καθημερινό μας βίωμα δεν το προβάλλει αυτό, τότε συμφωνώ μαζί σου η ότι τιμή του ενός γίνεται εις βάρος του άλλου.
Ευχαριστώ.

 

[π. Μάξιμος]

Τό θέμα ἔχει συζητηθεῖ κι ἐδῶ.
Ἐπίσης περαιτέρω ἀπάντηση στούς παραπάνω προβληματισμούς καί θέσεις δίδει τό ἄρθρο τοῦ π. Κων/νου Παπαγιάννη «Χρῆσις νέων ἀκολουθιῶν» πού δημοσιεύτηκε προσφάτως στό φόρουμ ἀπό τόν κ. Ἐμμ. Γιαννόπουλο.

Εντύπωση μου προξενεί αυτό και στο εξαίρετο πειροδικό τυπικού "Συμβολή".

Στήν ὄντως ἐξαίρετη περιοδική ἔκδοση Συμβολή πολλάκις ἔχει τονισθεῖ αὐτό πού ὑποστηρίζετε. Ἡ Συμβολή πολέμησε μέ ἐπιχειρήματα καί συστηματικά ὑπέρ τῆς Παρακλητικῆς. Ποῦ εἶδες τίς καινούργιες ἀκολουθίες; Παλαιές δημοσιεύει ἀπό χειρόγραφα ἢ παλαίτυπες ἐκδόσεις. Καὶ οἱ περισσότερες εἶναι συμπληρώσεις ἀκολουθιῶν τοῦ Μηναίου (ἁγίας Αἰκατερίνης, ἁγίου Μερκουρίου, προφήτου Δανιήλ, κ.λπ.· καί τῆς Μυρτιδιωτίσσης πού ὑποχρεωτικά τὴν θέλει τὸ ΤΜΕ). Δημοσιεύει καί τυπικό, καὶ ἐξηγεῖ πότε πρέπει νά ψάλλωνται καί μέ ποιές προϋποθέσεις. Ἀκολουθίες καὶ ὕμνους ἁγίων τῆς ἐκκλησίας μας ὅπως τοῦ ἁγίου Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ κ.λπ.. καί οἱ ἀκολουθίες πού ἐκδίδονται στήν Συμβολή εἶναι ἐκδοτικά διαμάντια, ὑποδείγματα τοῦ πῶς πρέπει νά ἐκδίδωνται οἱ ἀκολουθίες. Ὄχι ὅπως κάνουν κάποια περιοδικά καί κάποιοι ἐκδότες πού δημοσιεύουν ἀνεξέταστα ὅ,τι πέσει στά χέρια τους.

 

[pransot]

Ευχαριστώ πολύ π. Μάξιμε.
Η αλήθεια είναι ότι όποτε έρθει στα χέρια μου την ξεκοκκαλίζω ολόκληρη, εκτός από τις ακολουθίες και δεν είχα παρατηρήσει τη σημαντική λεπτιομέρεια που τονίσατε.
Συγγνώμη για την αβλεψία.

 

[MTheodorakis]

Συχνὰ ἀρκοῦμαι στό ἀπολυτίκιον. Ποτὲ δέν λέω ἀναγνώσματα στὸν ἑσπερινό. Συμψάλλω τὶς ἀκολουθίες τῶν ἁγίων τῆς μητροπόλεώς μου.Σπανιώτατα παραλείπω ὅλες τίς ἀκολουθίες τοῦ μηναίου.
Ὀνομαστικὴ ἑορτὴ ἤ ὕπαρξη μὴ θαυματουργῆς εἰκόνος στὸ ναὸ δὲν πρέπει νὰ ἐπηρεάζει τὴν ἐκκλησιαστικὴ ἀκολουθία.