Μυστική ανάγνωση ευχών

Status
Not open for further replies.

Roumelis Ioannis

Παλαιό Μέλος
Ανοίγω αυτό το θέμα διότι το τελευταίο διάστημα πολλοί είναι αυτοί οι ιερείς που ακολουθούν τη "γραμμή" της αναγνώσεως των ευχών εις επήκοον του λαού και όχι απλά των συμπαρόντων συλλειτουργούντων ιερέων.......Θέλω να ακούσω τις απόψεις σας. Εγώ προσωπικά είμαι υπέρ της μυστικής αναγνώσεως των ευχών. Περιμένω συζήτηση!!!!!:)
 

Lampadarios

Καλαφάτης Θανάσης
Όντως είναι λίγο αυθαίρετο το να ακούγονται λίγο δυνατά οι ευχές που κανονικά λέγονται μυστικώς. Ωστόσο, αυτό (θέλω να) πιστεύω οτι γίνεται αφ'ενός μεν λόγω του μικροφώνου, που αν δεν υπήρχε όπως παλαιότερα θα ήταν όλα μια χαρά, και αφετέρου γιατί σε ακολουθίες που ακούμε απο ηχογραφήσεις και αναμεταδόσεις, οι δέκτες είναι μάλλον στο ιερό. Πάντως υπάρχει και η καλή όψη που δείχνει οτι κάτι γίνεται στο ιερό και το μυστήριο είναι σε εξέλιξη. Πάντως να μην ξεπέσουμε σε υπερβολές....
 

Nikos L.

Παλαιό Μέλος
Πάντως υπάρχει και η καλή όψη που δείχνει οτι κάτι γίνεται στο ιερό και το μυστήριο είναι σε εξέλιξη. Πάντως να μην ξεπέσουμε σε υπερβολές....

όταν ακούγονται όλα, πού βρίσκεται το μυστήριο;;
 

Roumelis Ioannis

Παλαιό Μέλος
Πολλοί είναι οι ιερείς που αντί να απομακρύνουν τα μικρόφωνα, τα παίρνουν όλο και πιο κοντά τους ούτως ώστε ν ακούγονται όλο και πιο δυνατα. Επίσης συναντάται και το φαινόμενο οι ιερείς είτε να κόβουν τους ψάλτες είτε να τους περιμένουν να τελειώσουν το τροπάριο και μετά να αρχίζουν την "εκφωνητική" απαγγελία της ευχής και πολλές φορές δίνοντας και ένα "υποκριτικό" ύφος δείχνοντας με τον τρόπο αυτό την "ευσέβειά" τους. Αυτοί οι "ευσεβισμοί" είναι που μας έφαγαν. Με τον τρόπο αυτό και παρατείνεται η ακολουθία, και αναγκάζουν πολλές φορές τους ψάλτες να "κόψουν" τροπάρια και να κωλοβώσουν τις ακολουθίες μονο και μόνο για να απαγγείλουν τις ευχές. Και σε λένε και μετά ότι αργήσαμε να τελειώσουμε και ότι έπρεπε να τα πούμε και πιο σύντομα ακόμη(έχοντας ήδη κάνει το 1/8 του Όρθρου και μόνο).....:mad:
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


«Εἶναι σαφὲς, ὅτι κατὰ τοὺς πέντε πρώτους αἰῶνες οἱ περισσότερες μαρτυρίες συνηγοροῦν ὑπὲρ τῆς εἰς ἐπήκοον ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν» (Γ. Φίλια Ὁ τρόπος ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν στὴ λατρεία τῆς ὀρθοδόξου έκκλησίας σ. 47). «Οἱ λοιπὲς εὐχὲς (ἐκτὸς τῆς ''τῶν χερουβικῶν λεγομένων'' καὶ ''τῆς εἰς τὸ συστεῖλαι τὰ ἅγια'' κατὰ τὸ ''Εἴη τὸ ὄνομα Κυρίου...'')... ἐλέγοντο πάντοτε εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ» (Ι. Φουντούλη Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικὰς ἀπορίας τ. ε' σ. 190), ὁ ὁποῖος εἶναι «βασίλειον ἱεράτευμα» (Α' Πτ. β', 9). «Ὁ ἱερεὺς εἶναι τὸ στόμα, ὄχι μιᾶς βωβῆς ἐκκλησίας, ἀλλὰ τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ ποὺ μετὰ παρρησίας ἀπευθύνεται πρὸς τὸν Θεὸ Πατέρα διὰ τοῦ ἱερέως καὶ συμμερίζεται τὰ λεγόμενα ἀπὸ αὐτὸν» (Ι. Φουντούλη ὅπ. πρ. σ. 192) καὶ δὲν μπερδεύεται μὲ ξεκάρφωτες ἐκφωνήσεις, ὅπως «τὸν ἐπινίκιον ὕμνον ᾅδοντα...», «ἐξαιρέτως δὲ τῆς παναγίας ἀχράντου...» καὶ «χάριτι καὶ οἰκτιρμοῖς...».
 

Roumelis Ioannis

Παλαιό Μέλος
(Τό Μυστικό τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας)

Μελετώντας τήν Πατερική γραμματεία πού σχετίζεται μέ τή Θεία Λειτουργία, θά πρέπει νά λάβουμε ὑπ’ ὄψιν ὅτι οἱ Πατέρες, ἀναφερόμενοι εἰς τόν τρόπο τῆς ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν τῆς Θείας Λειτουργίας, δέν τή μελετοῦν ἱστορικῶς, δέν συζητοῦν τούς πιθανούς τρόπους ἀνανεώσεώς της, γνωρίζοντας καλά ὅτι τό θέμα αὐτό δέν ἀποτελεῖ παρωνυχίδα, οὔτε μία τυπική διάταξη, ἀλλά ἐκφράζει τή θεολογία τῆς λατρείας καί τήν οὐσία τῆς ὅλης πνευματικῆς καί ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Κατ’αὐτούς εἶναι δεδομένο πώς ὅ,τι συνιστᾶ «θεσμοθεσίαν» τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας εἶναι ἄνωθεν καί ἐξ ἀρχῆς παραδεδομένο. «...τῶν Ἁγίων λειτουργός καί τῆς σκηνῆς τῆς ἀληθινῆς, ἥν ἔπηξεν ὁ Κύριος, καί οὐκ ἄνθρωπος» ( Ἑβραίους, η΄,2).Μία σύντομη ἱστορική ἐπισκόπηση μᾶς ἀποδεικνύει ὅτι οἱ εὐχές τῆς Θείας Λειτουργίας καί ἰδίως τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς λέγονταν καί θά λέγονται πάντοτε αὐστηρῶς Μυστικῶς.

1. Ἀρχαία καί Ἁγία Παράδοση (Λουκ. α΄, 9-21) «κατά τό ἔθος τῆς ἱερατείας ἔλαχε τοῦ θυμιᾶσαι εἰσελθών εἰς τόν ναόν τοῦ Κυρίου καί πᾶν τό πλῆθος ἦν τοῦ λαοῦ προσευχόμενον ἔξω τῆ ὥρα τοῦ θυμιάματος. ὤφθη δέ αὐτῷ ἄγγελος Κυρίου ἑστώς ἐκ δεξιῶν τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ θυμιάματος ...καί ἦν ὁ λαός προσδοκῶν τόν Ζαχαρίαν, καί ἐθαύμαζον ἐν τῷ χρονίζειν αὐτόν ἐν τῷ ναῷ. ( ἐνῶ ὁ ἀρχιερεύς προσευχόταν γιά τίς δικές του ἁμαρτίες, ἀλλά καί γιά ὅλο τό λαό, ὁ πιστός λαός οὔτε ἔβλεπε, οὔτε ἄκουγε, ἀλλά παραλλήλως προσηύχετο). Τοῦτο ἀποτελεῖ προτύπωση τῆς Θείας Λειτουργίας. «...μόνος ὁ ἀρχιερεύς προσφέρει ὑπέρ ἑαυτοῦ καί τῶν τοῦ λαοῦ ἀγνοημάτων». ( Ἑβραίους , θ΄,7).

2. Στόν Μυστικό Δεῖπνο ( Ματθ. κστ΄,26-27) «...λαβών ὁ Ἰησοῦς τόν ἄρτον καί εὐχαριστήσας ἔκλασε καί ἐδίδου τοῖς μαθηταῖς καί εἶπε λάβετε φάγετε τοῦτο ἐστί τό Σῶμα μου καί λαβών τό ποτήριον καί εὐχαριστήσας ἔδωκεν αὐτοῖς λέγων πίετε ἐξ αὐτοῦ πάντες τοῦτο ἐστί τό αἷμα μου...». Ὁ Κύριος παίρνει ἄρτο, λέγει κάποια λόγια καί δίδει Σῶμα. Μετά παίρνει τό ποτήριον, λέγει κάποια λόγια καί δίδει Αἷμα. Ὁ Ἅγιος Εὐαγγελιστής τονίζει ἰδιαιτέρως αὐτήν τήν εὐχαριστία μέ τό «καί».Ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας συμπληρώνει ὅτι ὁ Χριστός ὅταν εἶπε τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν, δέν τό λέγει αὐτό μόνο γιά ὅταν εἶπε τοῦτο ποιεῖτε εἰς τήν ἐμήν ἀνάμνησιν, δέν τό λέγει αὐτό μόνο γιά τόν ἄρτο ἐκεῖνο, ἀλλά καί γιά ὁλόκληρη τήν τελετή. (Εὐχαριστία–Εὐλογία-Καθαγιασμός).Οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι κράτησαν Ἱερό μυστικό ὅλη τήν τελετή τῆς «Εὐχαριστίας» αὐτῆς τοῦ Χριστοῦ καί κυρίως τίς εὐχές τοῦ Καθαγιασμοῦ. Κατά τόν ἴδιο ἀπόρρητο τρόπο τελεῖ καί ἡ Ἐκλλησία μας ἀνά τούς αἰῶνες τήν Εὐχαριστία τοῦ Κυρίου μας. (Ξεκινώντας ἀπό τήν Ἁγία Πρόθεση καί ὁλοκληρώνοντας στήν Ἁγία Ἀναφορά). Ἀκόμα καί ὁ Παπικός θεολόγος Brun ὑποστηρίζει ὅτι ὁ Κύριος μυστικῶς ἀνέπεμψε καθαγιαστική ἐπί τοῦ ἄρτου εὐχή, ἡ ὁποία ἀπετέλεσε τό πρότυπο τοῦ τρόπου μυστικῆς ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν σέ μεταγενέστερους χρόνους.

3. Ὁ Ἅγ. Διονύσιος ὁ Ἀρεοπαγίτης τόν β΄αἰώνα λέει: «Τάς δέ τελεστικάς ἐπικλήσεις οὐ θεμιτόν ἐν γραφαῖς ἀφερμηνεύειν, οὐδέ τό μυστικόν αὐτῶν, ἤ τάς ἐπ’ αὐταῖς ἐνεργουμένας ἐκ Θεοῦ δυνάμεις, ἐκ τοῦ κρυφίου πρός τό κοινόν ἐξάγειν ἀλλ’ ὡς ἡ καθ’ἡμᾶς ἱερά παράδοσις ἔχει, ταῖς ἀνεκπομπεύτοις μυήσεσιν αὐτάς ἐκμαθών».

4. Τό ἀρχαιότατο βιβλίο «Διδαχή τῶν Δώδεκα Ἀποστόλων»(β΄μ.Χ.αἰ.) ὁμιλεῖ περί τῆς «ἀγάπης», ἀλλά καί περί τῆς θείας Εὐχαριστίας. Διά τό κοινόν γεῦμα, τήν «ἀγάπη», οἱ πρῶτοι χριστιανοί ἐκάθηντο εἰς τραπέζας, ὅμως διά τήν τέλεσιν τῆς θείας Εὐχαριστίας ἐσηκώνοντο καί ἐπήγαιναν νά σταθοῦν ὄπισθεν τοῦ λειτουργοῦ, ὁ ὁποῖος ἵστατο πρό τοῦ Θυσιαστηρίου.Τά βιβλία τῶν «Ἀποστολικῶν Διαταγῶν»τοῦ δ΄αἰ. δείχνουν ὅτι ἐνῶ ὁ ἱερεύς προσέφερε τήν θυσία, ὁ λαός παραλλήλως προσευχόταν μέ τόν δικό του τρόπο.

5. Ἀπό τόν δ΄αἰ. μέ τό διάταγμα τῆς ἀνεξιθρησκείας 313μ.Χ. καί τήν ἀνέγερση τῶν Ναῶν, τό τέμπλο μέ τά καταπετάσματα ὑπάρχουν γιά νά εἶναι τό ἱερό Βῆμα ἀθέατο στούς πιστούς (οὔτε νά ἀκοῦν οὔτε νά βλέπουν ) . Τό τέμπλο ἤ φράγμα δέν εἶναι καινοτομία τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀλλά ἀποτελεῖ συνέχεια ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη. Τό τέμπλο ἀντικατέστησε τό καταπέτασμα τοῦ Ναοῦ (τοῦ Σολομῶντος), ὅπου ἔκρυβε τά ἅγια τῶν ἁγίων ἀπό τόν κυρίως Ναό.Τόν ε΄ καί στ΄αἰ. ὑψηλό καί χαμηλό τέμπλο συνυπάρχουν, ἐνῶ ἀπό τόν ζ΄αἰ. δέν πιστοποιεῖται πλέον χαμηλό τέμπλο(φράγμα). Ἡ μορφή τοῦ τέμπλου παγιώθηκε μετά τήν ὁριστική ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων καί τή νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ Ἀναίμακτος θυσία γινόταν πάντα μέ κλειστά τά βημόθυρα καί τά παραπετάσματα. (Ἀπό τή Μεγάλη Εἴσοδο μέχρι τό «Μετά φόβου»).

6. Ἡ πρώτη θεσμική πράξη περί τοῦ τρόπου τῆς ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν περιέχεται στόν ιθ΄κανόνα τῆς ἐν Λαοδικείᾳ Συνόδου 363μ.Χ.,τόσο ἡ μυστική ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν , ὅσο καί ἡ εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ , ἡ διά λαμπρᾶς φωνῆς ἀπαγγελία τῆς ἐκφωνήσεως –δοξολογικῆς κατακλείδος τους.

7. Ὁ Μέγας Βασίλειος 370μ.Χ. σαφῶς διδάσκει ὅτι ἡ εὐχή τῆς Ἀναφορᾶς εἶναι «ἐκ τῆς ἀδημοσιεύτου καί ἀπορρήτου διδασκαλίας, ἥν ἐν ἀπολυπραγμονήτῳ καί ἀπεριεργάστῳ σιγῆ οἱ πατέρες ἡμῶν ἐφύλαξαν, καλῶς ἐκεῖνο δεδιδαγμένοι, τῶν μυστηρίων τό σεμνόν σιωπῆ διασώζεσθαι» καί «Οὐδέ γάρ ὅλως μυστήριον τό εἰς τήν δημώδη καί οἰκεῖον ἀκοήν ἔκφορον».

8. Ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων 387μ.Χ. στήν Ε΄ Μυσταγωγική Κατήχησή του , ἀφήνει νά ἐννοηθεῖ ὅτι ὑπῆρχαν δύο τρόποι ἀπαγγελίας τῶν εὐχῶν. Γι’αὐτό γράφει ἄλλοτε μέν ὅτι «βοᾶ ὁ ἱερεύς», ἄλλοτε δέ ὅτι «ὁ ἱερεύς λέγει». Κάτι πού θυμίζει σαφῶς τό «λέγει μυστικῶς» καί «λέγει ἐκφώνως» τῆς συγχρόνου λειτουργικῆς πράξεως.

9. Ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Θεολόγος 390μ.Χ. παραγγέλλει «σιωπῆ τιμᾶσθαι τά ἅγια καί μυστικῶς τά μυστικά φθέγγεσθαι καί ἁγίως τά ἅγια».Τό ἱερό Βῆμα συμβολίζει τό ἄνω Θυσιαστήριο καί ὁ ἀθέατος τρόπος πού ἐπιτελεῖται ἡ θεία ἱερουργία συμβολίζει τήν ἀόρατη καί ἀνεξιχνίαστη μεταβολή τῶν Τιμίων Δώρων. «ἀλλά θύσωμεν τῶ Θεῶ θυσίαν αἰνέσεως ἐπί τῶ ἄνω θυσιαστηρίῳ μετά τῆς ἄνω χοροστασίας. Διάσχωμεν τό πρῶτον παραπέτασμα, τῶ δευτέρῳ προσέλθωμεν, εἰς τά Ἅγια τῶν Ἁγίων παρακύψωμεν».

10. Ὁ Ἅγ. Γρηγόριος Νύσσης 395μ.Χ. σέ ἐπιστολή του μιλᾶ περί μυστικῆς ἐπιτελουμένης εὐχῆς, καί ἐκφράζοντας τό ὀρθόδοξο βίωμα μᾶς λέει ὅτι «ἡ γνῶσις τοῦ Θεοῦ, ἡ θέα τοῦ Θεοῦ συντελοῦνται ἐντός τοῦ ἀνθρώπου καί δέν ἀπαιτεῖται κάποια ἔκστασις, διότι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ἡμῶν ἐστί».

11. Ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος 407μ.Χ. λέει πολύ ὡραῖα ¨οὐ γάρ θέμις ἐπί τῶν ἀμυήτων ἐκκαλύπτειν ἅπαντα¨ καί ¨Τίποτε δέν ταράζει τή συνείδηση τοῦ πιστοῦ ἀκόμη κι’ἄν γίνεται γιά τό καλό ὅσο οἱ καινοτομίες καί οἱ ἀλλαγές στήν Ἐκκλησία καί μάλιστα ὅταν εἶναι γιά τή Θεία Λατρεία καί τήν δοξολογία τοῦ Θεοῦ¨.

12. Ἡ Δευτέρα θεσμική πρᾶξις εἶναι ἡ “Νεαρά” τοῦ αὐτοκράτορα Ἰουστινιανοῦ 565μ.Χ. ὅπου προσπάθησε νά θεσπίσει μιά καινοτομία, τήν ἀπαγγελία τῶν εὐχῶν ἐκφώνως. Ἡ πρᾶξις αὐτή ἀποδεικνύει καταφανῶς ὅτι σέ ὅλη τήν Αὐτοκρατορία μέχρι τότε, ὅλες οἱ εὐχές λέγονταν αὐστηρῶς μυστικῶς. Ἡ Βασιλική αὐτή ἐντολή ὅμως καταργήθηκε ἀπό Θεία ἀποκάλυψη, ἀναφερομένη στό Λειμωνάριο ἀποκαθιστώντας μιά λειτουργική πράξη πού ἰσχύει ἕως σήμερα σέ ὁλόκληρη τήν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, θεσπίζοντας “ὥστε μηδένα μαθεῖν τήν ἀναφοράν, μή ἔχοντα χειροτονίαν”. Ἄλλωστε ἄν ὁ ἴδιος ὁ Κύριός μας εἶπε “μυστικῶς” τήν εὐχαριστία καί εὐλόγησε τόν ἄρτον καί τόν οἶνον, γιατί ὁ ἱερεύς, δοῦλος ὤν, θά πρέπει νά ἀκούγεται;

13. Ὁ Ἅγ.Ἰωάννης , συγγραφέας τῆς Κλίμακος 603μ.Χ. στό λόγο εἰς τόν Ποιμένα λέει γιά “...τόν Χριστόν ἀναπαυόμενον ἐπάνω στή μυστική καί κρυφή τράπεζα...”

14. Ὁ Ἅγ. Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής 662μ.Χ. ἐξηγώντας τά τοῦ Ἁγίου Διονυσίου τοῦ Ἀρεοπαγίτου, λέει ὅτι “ὁ ἄνθρωπος εἶναι Ἐκκλησία μυστική...καί μέ τό νοῦ ὅπως μέ θυσιαστήριο, μέ ἄλλη πολύλογη καί πολύφθογγη σιγή, προσκαλεῖ τήν πολυύμνητη μέσα στά ἄδυτα τῆς σκοτεινῆς καί ἀκατανόητης μεγαλοφωνίας σιγή τῆς Θεότητας”. Στή “Μυσταγωγία” ἐκθέτει μέ θεολογική σκέψη καί ἐμπειρία τή Θεία Λειτουργία σέ δώδεκα στιγμές. Παραλείπει ὅμως τήν Ἀνάμνηση, τήν Ἐπίκληση, τόν Καθαγιασμό καί τήν Ἕνωση τῶν μυστηρίων στό Ἅγιο Ποτήριο. Δέν ἀποκαλύπτει δηλαδή μέρη τῶν μυστηρίων πού πρέπει νά τηροῦνται κρυφά στή διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καί δέν τίς χρησιμοποιεῖ (τίς στιγμές αὐτές) ὡς “εὐκαιρίες” γιά νά μᾶς μυσταγωγήσει. Ἔτσι ἡ θεία Λειτουργία ἀποτελεῖ τό Μυστήριο τῶν Μυστηρίων καί τή Μυστική Ἱερουργία. Γι’αὐτό καί ὅλοι οἱ Πατέρες διεφύλαξαν τή μυστικότητα, τή σιωπή καί τή σεμνότητά της καί διά τοῦ μυστικοῦ - σεσιωπημένου τρόπου ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν. Διότι ἐγνώριζαν καλῶς ὅτι ὅταν τό κεκρυμμένο γίνεται φανερό, καί ὅταν τό ἄφθεγκτο φθέγγεται καί κοινοποιεῖται, τότε ἀλλοιώνεται καί φθείρεται ἡ ἔννοια τοῦ Μυστηρίου.

15. Ὁ Ἅγ. Γερμανός Κων/πόλεως 733μ.Χ. στό ἔργο του “Ἱστορία ἐκκλησιαστική καί μυστική θεωρία” μιλᾶ περί τοῦ Ἱεροῦ Βήματος καί τοῦ “κατά ἀνατολάς εὔχεσθαι” καί ἀναφέρεται στίς “μυστικάς εὐχάς τῆς φιλανθρωπίας” ὅπου ἀναπέμπονται ἀφ’ὅτου συντελεσθεῖ “ἡ τῶν θυρῶν κλεῖσις καί ἡ ἐπάνωθεν τούτων ἐξάπλωσις τοῦ καταπετάσματος”.Ἀναφερόμενος ἐν συνεχεία στήν Εὐχή τοῦ καθαγιασμοῦ τῶν Τιμίων Δώρων, σημειώνει τό “ἐπικεκυφότως ποιεῖν τόν ἱερέα τήν Θείαν Μυσταγωγίαν, ἐμφαίνει τό συλλαλεῖν ἀοράτως τῶ μόνῳ Θεῶ”. Καί “μόνος μόνῳ προσλαλεῖ Θεῶ μυστήρια”.Τό γεγονός αὐτό δεικνύει τήν διαχρονικότητα τῆς τελετουργικῆς πράξεως περί τῆς μυστικῆς (κρυφῆς) ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν, ὅπου μέ ἄπειρο σεβασμό τηρεῖται καί διαφυλάσσεται ὡς “κόρη ὀφθαλμοῦ” ἄχρι τοῦ νῦν. Τέλος ὁ ὁμολογητής Πατριάρχης καταλήγει μέ τήν ὀπισθάμβωνον εὐχή, ὅπου εἶναι ἡ μόνη ἀναγινωσκομένη εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ.

16. Σημαντικό εἶναι τό γεγονός ὅτι τά πρῶτα χειρόγραφα λειτουργικά βιβλία συμφωνοῦν περί τῆς μυστικῆς ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν καί ἰδιαιτέρως τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς.

17. Ὁ Ἅγ. Νικήτας ὁ Στηθᾶτος 1090μ.Χ. μαθητής καί βιογράφος τοῦ μεγάλου μυστικοῦ πατρός ἡμῶν Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου μιλᾶ γιά τό ἀποκεκρυμμένο, ὅπου δέν ἐπιτρέπεται νά κατανοεῖ ὁ ἐκτός τούτων, ἐπειδή «μυστήρια εἰσί τά παρά τῶν ἱερέων νῦν πραττόμενα καί ἐν σιγῆ τελοῦνται» γι’αὐτό καί τό καταπέτασμα περί τό θεῖον βῆμα κρεμᾶται κατά τόν καιρόν τῶν μυστηρίων προκειμένου νά τό καλύπτει «ὥστε μηδέ αὐτούς τούς ἱερεῖς ὁρᾶσθαι παρά τῶν ἔξωθεν». Καί προσθέτει: “Εἰ γάρ τήν εἴσοδον οἱ θεῖοι Πατέρες τοῦ θυσιαστηρίου πᾶσιν ἀπέκλεισαν λαϊκοῖς ...πῶς ἔξεστιν ὅλως αὐτοῖς κἄν πλησιάζειν τῶ θυσιαστηρίῳ, τελουμένων τῶν θείων, μήτι γε καί ὄμμα ἐπιβάλλειν ἄναγνον ἐν αὐτοῖς καί τά ἐν τούτοις τελούμενα; Μόνοις ἐδόθη ταῦτα ὁρᾶν καί τελεῖν τοῖς ἱερεῦσι τοῦ Θεοῦ...”Ἐπίσης ὁ μέγας αὐτός Θεολόγος εὐθαρσῶς λέει ὅτι “οὐ μόνον δέ τούς ἀπίστους καί κατηχουμένους, ἀλλά καί τούς πιστούς ἅπαντας τό τάς θύρας τῶν αἰσθήσεων ἀποκλείειν ἀπό τῆς ἔξωθεν περιπλανήσεως καί μή ἀδεῶς (ἀφόβως) κατανοεῖν εἰς τά φρικτῶς παρά τῶν ἱερέων τελούμενα ἐν τῶ βήματι”. “Τῶν λαϊκῶν ὁ τόπος ἐν τῆ τῶν πιστῶν Ἐκκλησία τελουμένης τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς, μακράν ἐστί τοῦ θείου θυσιαστηρίου. τά μέν γάρ ἐντός τοῦ ἱεροῦ βήματος μόνων τῶν ἱερέων καί διακόνων καί ὑποδιακόνων ἐστί τά δέ ἐκτός καί πλησίον τοῦ βήματος, τῶν μοναχῶν καί τῶν λοιπῶν ταγμάτων τῆς καθ’ἡμᾶς ἱεραρχίας, τά δέ τούτων ὄπισθεν καί τοῦ ἀκρίβαντος (ἄμβωνος), τῶν λαϊκῶν κατά τόν παραδοθέντα διάκοσμον ὑπό τῶν Ἀποστόλων Χριστοῦ τῆ καθολικῆ τῶν πιστῶν Ἐκκλησίᾳ καί ἀναγραφέντα παρά Διονυσίου καί Κλήμεντος τῶν μαθητῶν Πέτρου καί Παύλου...”

18. Ὁ Ἅγ. Θεόδωρος ἐπίσκοπος Ἀνδίδων 1230μ.Χ. στό δικό του ὑπόμνημα Περί τῶν ἐν τῆ Θεία Λειτουργία γινομένων συμβόλων καί μυστηρίων ἀναφέρεται στήν κλήση τῶν θυρῶν τοῦ ἱεροῦ Βήματος καί διά τῶν μυστικῶς ὑποψιθυριζομένων εὐχῶν τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς. Γιά νά διδάξει μάλιστα ὅτι στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία οὐδεμία καινοτομία ὑπεισῆλθε ποτέ, λέει: “Μετά τούς θεηγόρους Ἀποστόλους, οἱ Ἅγιοι Πατέρες ¨ἕκαστος καί εὐχάς ἐποιοῦντο καί ἐκφωνήσεις”.

19. Ἡ Τυπική διάταξις τῆς τοῦ Πατριάρχου λειτουργίας τοῦ Διακόνου Δημητρίου Γεμιστοῦ 1380μ.Χ. πού ἀπετέλεσε τό πρότυπο γιά ὅλες τίς ἀρχιερατικές ὀρθόδοξες Λειτουργίες ἀνά τόν κόσμον καί ἐπακριβῶς περιγράφει τήν ἱεράν τελετουργίαν εἰς τήν Μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν, ἀναφέρει μέ σαφῆ τρόπο τά ἀνωτέρω.

20. Ὁ Ἅγ. Νικόλαος ὁ Καβάσιλας 1391μ.Χ. «Ἐν ὅσῳ δέ τῶν αἰτήσεων ὁ διάκονος ἐξηγεῖται, καί ὁ ἱερός λαός εὔχεται, ὁ ἱερεύς ἔνδον εὐχήν ποιεῖται ἡσυχῆ καί καθ’ἑαυτόν...» Καί τήν ὥρα τῆς Ἁγίας Ἀναφορᾶς πάλι εὔχεται μόνος του καί σιωπηλά, παρακαλώντας τόν Θεό “ὥστε μεταλαβεῖν μέν τῶν φρικτῶν μυστηρίων... ἀπολαῦσαι δέ τῆς ἱερᾶς ταύτης τραπέζης ...” Ὁ Καβάσιλας ἐκφράζει μέ τόν καλύτερο τρόπο αὐτήν τήν Ὀρθόδοξη θεανθρώπινη διακονία τοῦ ἱερέως ὡς λειτουργοῦ: Μόνος ὁ Χριστός εἶναι πού ἁγιάζει τά Τίμια Δῶρα. Μόνος μπορεῖ νά εἶναι καί ἱερεύς καί ἱερεῖο καί θυσιαστήριο. Τελειώνοντας μᾶς ὑπενθυμίζει ὅτι ὁ ἱερεύς στό θυσιαστήριο, λέει τίς εὐχές πρός τόν Θεό μόνος του, καί χωρίς νά ἀκούγεται ἀπό κανένα.

21. Ὁ Ἅγ. Συμεών Θεσσαλονίκης 1429μ.Χ. ἐξηγεῖ γιά ποιό λόγο κατεβαίνουν τά βῆλα καί κλείνονται τά βημόθυρα κατά τή Μεγάλη Εἴσοδο: “Εἰσελθόντος δέ κλείονται αἱ θῦραι, ὅτι οὐ τοῖς πᾶσι ὁρᾶσθαι ἄξιον τά μυστήρια, ἀλλά μόνοις τοῖς τῆς ἱερωσύνης ἐνεργοῖς. “Ὁρᾶς τό θαυμαστόν τῆς τάξεως , ὅτι διά μεσίτου τοῦ ἱερέως μυστικῶς ἔνδον εὐχομένου, τά τῶν δεήσεων τοῦ λαοῦ πρός Θεόν ἀναφέρονται;” Κατά τόν ἅγιο Συμεών ὁ ἱερεύς ἀναγινώσκει μίαν εὐχή κύπτων, ἐνῶ ἐκφωνεῖ τόν ἐπίλογόν της ἀνιστάμενος.Ἀκόμη ἀναφέρει ὅτι οἱ εὐχές τῶν ἱερῶν μυστηρίων ἔχουν διττό χαρακτήρα καί σημαίνουν τόν “διφυῆ Ἰησοῦν” καί ἐξηγεῖ ὅτι μέ τή μυστική καί τέλεια ἐκφορά τῶν εὐχῶν ἰσχυροποιεῖ τόν ἐνδιάθετο καί ἐσωτερικό καθαρό λόγο τοῦ πιστοῦ, ἔκφραση τοῦ ὁποίου εἶναι ὁ σωστός λειτουργικός προφορικός λόγος καί ὁ καλλιεπέστατος γραπτός λόγος τῆς λατρείας.

22. Ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος ὁ Πάριος 1813μ.Χ. στό ἔργο του “Περί παραδόσεως” μετά ζήλου ἐτόνιζε ὅτι μεταξύ τῶν οὐσιαστικῶν στοιχείων τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως, ὅπου ὀφείλουμε νά φυλάττωμε ἴσα τοῖς γεγραμμένοις, ἔχουμε καί τάς ἀνεκφωνήτους ἐπικλήσεις εἰς τήν μετουσίωσιν τοῦ ἄρτου καί τοῦ οἴνου.

23. Ὁ Ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης 1809 μ.Χ. ὀμιλεῖ ἀνεπιφυλάκτως διά τάς ἀναγινωσκομένας εὐχάς ἐπιμένοντας στή μυστική ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν, πράγμα πού φαίνεται καί κατά τό τέλος τοῦ «Πηδαλίου» ὅπου καταλήγει: «…ὅθεν ἡ πράξις τῆς Ἐκκλησίας ἀείποτε μυστικῶς, καί οὐχ ἐκφώνως, ὡς τά κυριακά λόγια, ἀναγινώσκουσα τάς εὐχάς ταύτας, τήν σεσιωπημένην καί ἄγραφον καί μυστικήν ταύτην παράδοσιν αἰνίττεται».

24. Ὁ Ἅγ.Ἰωάννης τῆς Κροστάνδης 1908 μ.Χ. θλιβόταν γιά τή χαλαρή σχέση τῶν ὀρθοδόξων μέ τή λειτουργική ζωή. Ἰδιαιτέρως γιά τήν ἄγνοια τῶν λεγομένων μυστικῶν εὐχῶν. Ἔγραφε σχετικά : «ὁ ἱερεύς ἤ ὁ ἀρχιερεύς πολλές εὐχές τίς διαβάζει μυστικά. Εἶναι πολύ ὠφέλιμο καί πολύ ἐνδιαφέρον γιά τό νοῦ καί τήν καρδιά νά γνωρίζουν οἱ Χριστιανοί τήν πλήρη τέλεση τῆς φρικτῆς Μυσταγωγίας ( ὄχι καί νά τήν ἀκοῦν).Γιά τήν περιγραφή αὐτῆς τῆς τελετουργίας ὁ ἐπίσκοπος Εὐδόκιμος γράφει: «Τίς ἐκφωνήσεις στή Θεία Λειτουργία τίς ἀπήγγειλε μέ τόν ἴδιο τρόπο πού διάβαζε τόν κανόνα στόν ὄρθρο. Τίς μυστικές εὐχές συχνά τίς ψιθύριζε», (δηλ. δέν ἄκουγαν συχνά οὔτε οἱ ἄλλοι ἱερεῖς).

25. Διά τῆς ἀπό 9ης Ἰουνίου 1956 Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου, πρός Ἱεράρχας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐπέστησε τήν προσοχή ἐπί τῆς ἀρτιφανοῦς καινοτομίας ὁρισμένων κληρικῶν νά ἀναγινώσκουν τάς εὐχάς τῆς Θείας Λειτουργίας καί τῶν λοιπῶν μυστηρίων εἰς ἐπήκοον τοῦ ἐκκλησιάσματος. Καί διατάσσει τή «μυστική» ἀνάγνωση, θεωροῦσα τό ζήτημα ἀφ’ ἑνός μέν ὡς ζήτημα εὐταξίας ἐν τῆ Ἐκκλησία καί σεβασμοῦ πρός τή λειτουργική παράδοση, ἀφ’ ἑτέρου δέ ὡς θέμα πειθαρχίας καί ἀπαιτεῖ ἀπαρέγκλιτον ὑπό τοῦ ἱεροῦ Κλήρου ἐφαρμογήν.

Ἐξ ὅσων λοιπόν ἀναφέρθησαν γίνεται σαφές ὅτι ἡ μυστική ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν τῆς Θείας Λειτουργίας εἶναι ἡ ἐπίσημος πράξη τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας. Εἶναι συμφώνως πρός τόν Ἅγιο Θεόδωρο τόν Στουδίτη, ἡ «Ἐκκλησιαστική νομοθεσία» καί τό «πατροπαράδοτον σέβας», τό «κεκρατηκός ἔθος ἀπ’ἀρχῆς μέχρι τοῦ δεῦρο».Ἡ Ἁγιορείτικη λειτουργική Παράδοση ἀλλά καί τό μεγαλύτερο μέρος τοῦ Ὀρθοδόξου λαοῦ μας, ἀντιστέκονται ταπεινῶς καί εὐθαρσῶς σ’αὐτοῦ τοῦ ὕπουλου εἴδους ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν εἰς ἐπήκοον τοῦ ἐκκλησιάσματος.Οἱ Ἅγιοι Πατέρες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας δέν ἀμφιταλαντεύονται μεταξύ τῆς Ἱερᾶς Παραδόσεως τῶν Ἀποστόλων καί τοῦ θρησκευτικοῦ συναισθηματισμοῦ, ἤ τῆς εὐσεβιστικῆς φορτίσεως συγχρόνων λειτουργιολόγων. Δέν προβληματίζονται μεταξύ ψευδο–διευκολύνσεως τῆς συμμετοχῆς τῶν λαϊκῶν καί ἱεροπρεπείας τῶν τελετῶν. Δέν γράφουν ὅτι οἱ εὐχές αὐτές εἶναι μέν γιά τούς ἱερεῖς ἀλλά θά μποροῦσαν νά ἀναγνωσθοῦν ἔτσι ὥστε νά ἀκούονται καί ὑπό τῶν λαϊκῶν, ἀλλά κατηγορηματικῶς δηλώνουν ὅτι ἀναγιγνώσκονται μυστικῶς.

Ἀπό πού προῆλθε ὅμως ἡ ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν ἐκφώνως;·

Στήν Δυτική Εὐρώπη ὁ Βενεδικτῖνος ἡγούμενος dom Gueganger (+1875) ἔθεσε ἐξ ἀρχῆς ὡς σκοπό τῆς κινήσεώς του τήν ἀφομοίωση τῶν ὀρθοδόξων ὑπό τῆς Ρώμης, ὥστε ὅλοι νά ἑνωθοῦν ὑπό τόν θρόνο τοῦ «παγκοσμίου Ποιμένος». Ἔλεγε ὅτι τό καλύτερο μέσο γιά νά ὑλοποιηθεῖ ἰσχυρῶς καί μονίμως αὐτή ἡ ἕνωση τῶν Ἐκκλησιῶν εἶναι νά τροποποιηθεῖ ἐλαφρῶς ἡ Λειτουργία τῶν Ὀρθοδόξων, ὥστε νά βρεθεῖ πολύ πλησίον μιᾶς βελτιωμένης μορφῆς ρωμαιοκαθολικῆς λειτουργίας. Κάτι περί τοῦ ὁποίου εἶχε μιλήσει ἤδη τό 1602 ὁ πάπας Κλήμης ὁ Η΄ στήν ἐγκύκλιό του «Μετά τῆς Ἐκκλησίας». Τό αὐτό θά ἐπανελάμβανε τό 1894 ὁ πάπας Λέων ὁ ΙΓ΄στήν ἐγκύκλιό του «Ὑπέρλαμπρος εὐφημία».·

Τό αὐτό σύνθημα τό βλέπουμε κυρίως ἀπό τή Β΄ Βατικάνειο Σύνοδο 1962-1965. Μερικά ἀπό τά κακόδοξα αἰτήματα ἦταν: συμψαλμωδία ὅλων, συμμετοχή τῶν γυναικῶν στούς χορούς τῶν ἱεροψαλτῶν, τετράφωνη ἀπόδοση τῶν ὕμνων, ἀπαγγελία τῶν εὐχῶν τῆς Θείας Λειτουργίας ἀπό τούς ἱερεῖς ὄχι μυστικῶς ἀλλά ἐκφώνως καί ἄλλα. Ἡ ἀνανέωση αὐτή προωθήθηκε καί στήν Ἑλλαδική Ἐκκλησία.·

Με ἱκανοποίηση σημειώνει ὁ Λουθηρανός μεταρρυθμιστής θεολόγος Cristoph Maczevski ὅτι: «Στό πρόσωπο τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου Κοτσώνη, ἕνα ἐπί μακρό διάστημα ἡγετικό στέλεχος τῆς κίνησης τῆς «Ζωῆς» βρίσκεται στήν κορυφή τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας καί τό προεξαγγελμένο ἀπό αὐτόν μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα παρουσιάζει ἕνα σχέδιο ἐκσυγχρονισμοῦ τῆς Ἑλληνικῆς Ἐκκλησίας, …ἔργο οὐσιαστικά πού πραγματώνεται μέ μία λειτουργική ἀνανέωση». ·

Ὁ ὅρος «χαμηλοφώνως» εἶναι τελείως ἀνύπαρκτος ἀπό τά λειτουργικά βιβλία, τόσο τῆς χειρογράφου ὅσο καί τῆς ἐντύπου παραδόσεως. Πρωτοεμφανίσθηκε περί τό 1970 στίς ἐκδόσεις τῆς «Ἀποστολικῆς Διακονίας». ·

Τή λειτουργική αὐτή ἀναστάτωση τή βλέπουμε στήν τελευταία ἔκδοση τοῦ Ἱερατικοῦ 2002, πού χαρακτηρίζει τή μυστική ἀνάγνωση τῶν εὐχῶν ὡς ἀτέλεια καί προσπαθεῖ νά ἐπιβάλει τήν ἀνάγνωσή τους «εἰς ἐπήκοον τοῦ λαοῦ» ἥτις καί ἀποτελεῖ τόν κύριο στόχο τῆς ἐπιδιωκομένης λειτουργικῆς ἀνανεώσεως»;

· Μερικοί κληρικοί διαστρεβλώνοντας τό μυστήριο, προωθοῦν τή συμμετοχή τῶν λαϊκῶν στίς εὐχές τοῦ Καθαγιασμοῦ. Ἄλλοι κληρικοί, ἀγνοώντας τήν ὑπόσχεση ποῦ δίνουν στό Θεό μέ τήν εὐχή τῆς θ. Μεταλήψεως “..οὐ μή γάρ τοῖς ἐχθροῖς σου τό Μυστήριον εἴπω..”, διά τῆς τηλεοράσεως καί τοῦ ραδιοφώνου ἀναμεταδίδουν καί διαπομπεύουν ἀπό μικροφώνου τίς εὐχές καί τούς καθαγιαστικούς λόγους. Ἔτσι λοιπόν φθάσαμε στό ἔπακρον τῆς ἀσέβειας νά μποροῦν τώρα Μουσουλμάνοι, Βουδιστές, Προτεστάντες, ἄθεοι, εἰδωλολάτρες πού ἀκοῦν ραδιόφωνο νά “συμπροσεύχονται” ψελλίζοντας καί αὐτοί μαζί μέ τόν ἱερέα τούς καθαγιαστικούς λόγους, καί “μεταβάλλοντας” ὅλοι μαζί, τόν Ἅγιο Ἄρτο. Ὁ Μέγας Βασίλειος μᾶς ὑπενθυμίζει τά λόγια τοῦ Χριστοῦ. «Μυστήριον τοῦ Βασιλέως καλῶς κρύπτειν, καί ὡς ὁ Κύριος παρήγγειλε…» Εἶναι δηλαδή ἐντολή ἡ διαταγή τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ πρός ὅλους τούς ἱερεῖς νά κρύβουν καλά τό μυστήριο.Συμβατό μέ αὐτήν τήν τελετουργική ἱεροπραξία εἶναι οἱ εὐχές τῶν κατηχουμένων: «..ὅσοι κατηχούμενοι προέλθετε...» (οἱ κατηχούμενοι νά φύγετε) καί τό κλείσιμο τῶν βημοθύρων πού ἐπιμελῶς διατηρεῖται μέχρι σήμερα. Συμπερασματικά μποροῦμε νά ποῦμε τα ἑξῆς:Κατά τήν τέλεση τῶν ἱερῶν ἀκολουθιῶν καί τῆς θ. Λειτουργίας ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νά προσευχηθοῦμε μέ δύο τρόπους: ἐκφώνως καί μυστικῶς. Στό «ἐκφώνως» ἀνήκουν ἡ Δοξολογία, ἡ εὐχαριστία, καί οἱ παρακλήσεις-δεήσεις, πρός τόν ἐν Τριάδι Θεό, τήν Κυρία Θεοτόκο, καί τούς Ἁγίους. Στό «μυστικῶς» ἀνήκουν οἱ εὐχές ὑπέρ συγχωρήσεως προσωπικῶν ἀμαρτημάτων καί ἱκανοποιήσεως προσωπικῶν αἰτημάτων. «..καί ὧν ἔκαστος κατά διάνοιαν ἔχει..» Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος P.G. 54 σελ. 646 φέροντας ὡς ὑπόδειγμα προσευχῆς τήν προφήτιδα Ἄννα, μητέρα τοῦ προφήτου Σαμουήλ, λέγει ὅτι: «τοῦτο γάρ ἐστι μάλιστα εὐχή ὅταν ἔνδον αἱ βοαί ἀναφέρονται. Τοῦτο μάλιστα ψυχῆς πεπονημένης, μή τῶ τόνῳ τῆς φωνῆς, ἀλλά τῆ προθυμία τῆς διανοίας τήν εὐχήν ἐπιδείκνυσθαι. Οὕτω καί Μωϋσῆς ηὔχετο, διό καί μηδέν αὐτοῦ φθεγγομένου, φησίν ὁ Θεός τί βοᾶς πρός με; Ὁ δέ Θεός τῶν ἔνδοθεν κραζόντων ἀκούει.»Στήν ἑρμηνεία τῆς θ. Λειτουργίας ὁ Ἅγ. Νικόλαος ὁ Καβάσιλας μᾶς λέει: «ἐν ὅσῳ δέ τῶν αἰτήσεων ὁ διάκονος ἐξηγεῖται, καί ὁ ἱερός λαός εὔχεται, ὁ ἱερεύς ἔνδον εὐχήν ποιεῖται ἡσυχῆ καί καθ’ ἑαυτόν». Ἐνόσω, δηλαδή, ὁ Διάκονος δίνει στό λαό τό ὑλικό τῶν αἰτημάτων του πρός τό Θεό «ὑπέρ της ἄνωθεν εἰρήνης.., ὑπέρ εὐκρασίας ἀέρων..κλπ, καί ὁ ἱερός λαός εὔχεται, εἴτε διά τοῦ χοροῦ, εἴτε ἀπό μέσα του μυστικῶς, ὁ Ἱερέας μέσα στό Ἱερό Βῆμα προσεύχεται μόνος του, παρακαλώντας τό Θεό καί γιά τά αἰτήματα ὅλου τοῦ λαοῦ. Αὐτές οἱ εὐχές τῶν κληρικῶν καί τῶν λαϊκῶν πραγματοποιοῦνται «ἀνεκφωνήτως» μέ τήν μυστική στροφή τοῦ νοῦ πρός τό Θεό, σάν τόν τελώνη τῆς παραβολῆς ὅπου “ἔκραζε” τίς εὐχές του πρός τό Θεό χωρίς νά ἀκούγεται ἀπό κανέναν. Ὁ Ἱερέας δέν μπορεῖ νά ἐπιβάλει στούς λαϊκούς τίς δικές του εὐχές, ὄχι μόνο διότι οἱ εὐχές αὐτές εἶναι ὑπέρ «ἡμετέρων» ἱερατικῶν ἀμαρτημάτων, ἀλλά διότι διαφέρει τό μέγεθος, τό βάρος καί ἡ ποιότητα τῶν ἀμαρτημάτων. (Τά ἀμαρτήματα τοῦ κλήρου εἶναι ἀγνοήματα γιά τό λαό.)Οἱ Πιστοί πάλι δέν εἶναι ὑποχρεωμένοι νά ἀκοῦν τίς μυστικές εὐχές τῶν ἱερέων, διότι εἶναι καί αὐτοί ἐνεργά μέλη τῆς Λατρείας μέ τίς δικές τους εὐχές, καί δέν χρειάζεται νά ἀκοῦν φτιαχτές καί συναισθηματικές μικροφωνικές ἐκφωνήσεις, γιά νά μυσταγωγηθοῦν.Μέ ὅλα τά παραπάνω γίνεται φανερό ὅτι στήν Ὀρθόδοξη Λατρεία, μέ τίς μυστικές εὐχές, τό κλείσιμο τῶν βημοθύρων, τήν μονόφωνη ταπεινή ψαλμωδία, ἡ Ἐκκλησία βοηθάει τούς πιστούς νά κάνουν τό ἄνοιγμα πρός τόν ἔσω ἄνθρωπο, πού ἔχει ἀνάγκη ἀπό αὐτοεξέταση, συντριβή καί μετάνοια, γιά νά τούς μυήσει στή νοερά προσευχή καί στόν ἐνδιάθετο λόγο, διότι ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντός ἡμῶν ἐστί, ἕως ὅτου φθάσουμε ὅλοι μαζί διά τῶν εὐχῶν, στήν «ἑνότητα τῆς πίστεως» καί στήν «κοινωνία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος». Ἀμήν. Αὐτό εἶναι καί τό μυστικό τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας.Ὁ γέρων Πορφύριος Μπαϊρακτάρης (+1991) μᾶς λέει: «...Νά δίδεσθε στή λατρεία τοῦ Θεοῦ μυστικά…Ὁ Θεός εἶναι μυστήριο. Εἶναι σιωπή εἶναι τό πᾶν. Ὁ τελειότερος τρόπος προσευχῆς εἶναι ὁ σιωπηλός. Ἡ σιγή. «Σιγησάτω πᾶσα σάρξ βροτεία». Ἐκεῖ γίνεται ἡ θέωση. Μέσα στή σιγή, στή σιωπή, στό μυστήριο. Ἐκεῖ γίνεται ἡ πιό ἀληθινή λατρεία. Γιά νά τό ζήσετε ὅμως αὐτό πρέπει να φθάσετε σέ μέτρα. Αὐτός ὁ τρόπος τῆς σιγῆς εἶναι ὁ πιό τέλειος. Ἔτσι θεοῦσαι. Μπαίνεις στά μυστήρια τοῦ Θεοῦ (Βίος καί Λόγοι,περιεχόμενο μαγνητοφωνήσεων). «Στῶμεν καλῶς, στῶμεν μετά φόβου, πρόσχωμεν τήν ἁγίαν, τήν καλήν, τήν ἀνόθευτον ἀναφοράν, πού οἱ Πατέρες ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ εὐσεβῶς διεφύλαξαν».

(Γιά περισσότερες πληροφορίες βλέπε περιοδικό «ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ» τεύχη 1-3 Α΄ Λειτουργικό Συνέδριο 2002)
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
1.Το θέμα είναι σχετικό και με την εμελλή απαγγελία των λειτουργικών που κατάντησε μια νωχελική ψαλμωδία με σκοπό να καλυφθούν οι ευχές του Ιερέως.

2. Σε αντίστοιχα μυστήρια (που παρότι δεν λέγεται εκεί τίποτα μυστικώς είναι μυστήρια) όπως Βάπτιση και Γάμος οι ευχές εκφωνούνται.
Μήπως και εκεί κάνουμε λάθος; μήπως και εκεί πρέπει να καλύψουμε την φωνή του Ιερέως; Δείτε λίγο και τον Εσπερινό της Γονυκλισίας.
Οι ίδιες ευχές του ασματικού τυπικού (που λέγονται στον προοϊμιακό) λέγονται εκεί εις επήκοον του λαού

3. Άλλο μυστικώς η ευχή (όπως η ευχή του χερουβικού ύμνου) -ασφαλώς υπάρχουν και αυτές- κι άλλο ευχή χαμηλοφώνος (δηλαδή όχι εκφώνηση) εις επήκοον του λαού .
Υπάρχει και εδώ διαφορά.

4. Η εκφώνηση προυποθέτει την ευχή σε όλα τα μυστήρια.
Δεν βρίσκω τον λόγο να μήν γίνεται αυτό και στην Θεία Λειτουργία.

5. Αντιμετωπίζοντας το θέμα από την ψαλτική πλευρά:

Τα πάντα μετά συννενοήσεως μετά του λειτουργούντος Ιερέως.
Αν θέλει να πεί τις ευχές με τέτοιο τρόπο ώστε να ακούγονται πρέπει ο ψάλτης να πεί σε κλιτόν σύντομα τα λειτουργικά και μετά να ακουσθεί η ευχή.
Όχι μαζί. Όχι λατρεία που θυμίζει εβραϊκή συναγωγή.
(Χάβρα Ιουδαίων)

[Βέβαια αν στην λατρεία οι ψάλλοντες και λειτουργούντες θυμίζουν χότζα- με την απομίμηση των μακαμιών- δεν μας ενοχλεί και τόσο... το θεωρούμε παράδοση!!!]

Φιλικά
Δημήτριος Καλπακίδης
 

dkalpakidis

Dimitrios Kalpakidis
(Τό Μυστικό τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας)

Μελετώντας τήν Πατερική γραμματεία ...
(Γιά περισσότερες πληροφορίες βλέπε περιοδικό «ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ» τεύχη 1-3 Α΄ Λειτουργικό Συνέδριο 2002)

Το άρθρο το οποίο ανεβάσατε είναι άρθρο του π. Ευθυμίου Μουζακίτη, ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΥΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΥΧΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
μετά θεολογικῶν σχολίων
(Τό Μυστικό τῆς Ὀρθοδόξου Λατρείας):
http://www.orthros.org/Greek/Keimena/K_PeriMystikAnagnEuxwn.htm
 

Dionysios

Διονύσιος Ἀνατολικιώτης, «γηράσκω ἀεὶ διορθούμενο
[Σημείωσις συντονιστοῦ]
Πρέπει νὰ πῶ ὅτι σχετικὰ μὲ τὸ παρὸν θέμα, ποὺ ἄνοιξε ὁ Roumelis Ioannis, ὁ διαχειριστὴς Δημήτριος Κουμπαρούλης καὶ ἐγὼ εἴχαμε κάποιον προβληματισμό, διότι τὸ θέμα δὲν εἶναι ψαλτικό. εἴπαμε τελικῶς νὰ τὸ δεχτοῦμε, διότι, ἂν καὶ δὲν εἶναι θέμα καθαρῶς ψαλτικό, ὅμως ἐπηρεάζει τὰ ψαλτικά. ὅπως ἔχει τεθῆ πάντως εἶναι μᾶλλον ἔναυσμα γιὰ ὑποκειμενικὴ συζήτησι («ἐμένα μοῦ ἀρέσει ἔτσι, στὸν ἄλλον ἀλλιῶς»), πρᾶγμα ποὺ πρέπει ἴσως νὰ ἀποφευχθῇ, ἐπειδὴ ὁ χῶρος τοῦ Ψαλτολογίου δὲν προσφέρεται γιὰ τόσο ἐξειδικευμένες θεολογικὲς συζητήσεις καὶ ἀντιπαραθέσεις.
῾Επομένως εἶναι προτιμότερο ἡ ὅλη συζήτησις νὰ ἐπικεντρωθῇ κυρίως στὸ πῶς ὁ τρόπος ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν ἐπηρεάζει (θετικῶς ἢ ἀρνητικῶς) τὰ ψαλτικά, ὅπως ἤδη ἔγινε μὲ τὰ μηνύματα #4 (τοῦ ῾Ρούμελη ᾿Ιωάννη) καὶ #7 τοῦ Δημητρίου Καλπακίδη.
Σ᾿ αὐτὰ τὰ πλαίσια τὸ ἐκτενέστατο μήνυμα #6 τοῦ ῾Ρούμελη ᾿Ιωάννη, ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ δὲν εἶναι δικά του τὰ γραφόμενα, μπορεῖ (καὶ πρέπει) νὰ γίνῃ συντομώτερο, ἐφόσον παρατεθῇ μία εὐσύνοπτος παρουσίασις τῶν θέσεων/συμπερασμάτων τοῦ ἀρχικοῦ ἀρθρογράφου (ὅπως περίπου κάνει στὸ #5 ὁ Μανόλης Θεοδωράκης) μὲ σαφῆ ἀναφορὰ τοῦ ὀνόματός του καὶ παραπομπὴ στὸ ἄρθρο του (ὅπως κάνει ὁ Δημήτριος Καλπακίδης στὸ μήνυμα #8).
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος


Στὸ καλύτερο δυνατὸ ἐκδεδομένο κείμενο τῆς Ἱστορίας ἐκκλησιαστικῆς τοῦ Γερμανοῦ Κων/πόλεως ἀπὸ τὸν R. Meyendorff 1984 δὲν ὑπάρχει ἡ φράση «μυστικὰς εὐχὰς» (ἀναζήτηση T.L.G.).
 

dimitris

Παλαιό Μέλος
Παλαιότερα.
Οι κατηχούμενοι έμεναν έξωθεν του ναού προφανώς για να μην ακούσουν.
Και έλεγαν τας θύρας , τας θύρας (2 φορές , έχει σημασία) εν "σοφία" πρόσχωμενεν .

Η λέξη Μυστήριο προέρχεται εκ του μύστης= μυστικό. Οσο παλαιά είναι η λέξη στην εκκλησία μπορούμε να προσδιορίσουμε ότι υπήρχε το μυστικό , οι μύστες και το μυστήριο.

Σήμερα.
Δεν έχουμε κατηχουμένους.
Έχουμε όμως μικροφωνικές και ντουντούκες εκτός ναού.
Εξω από τον Ναό μένουν μουσουλμάνοι κλπ ακούν στο σπίτι τους τις μυστικές ευχές.
Μιλάμε για μυστήριο και μύστες βαπτισμένους.
Ή τηλεόραση εντός ιερού;
 

Roumelis Ioannis

Παλαιό Μέλος
Ασφαλώς και δεν εννοώ οι ευχές να μην διαβάζονται και απλά ο Ιερέας να τις περνά με το μάτι. Πρέπει να αναγιγνώσκονται οι ευχές καθ' ην διάρκεια ψάλλει και ο ψάλτης, χωρίς όμως ο Ιερέας να προσπαθεί "κολλώντας" στο μικρόφωνο να ακούγονται οι ευχές ταυτόχρονα με τα ψαλλόμενα μαθήματα και χωρίς να υποχρεώνει πολλές φορές τον ψάλτη να ψάλλει όσο πιο σύντομα μπορεί ούτως ώστε μετά να αρχίσει ο Ιερέας να διαβάζει την ευχήν μεγαλοφώνος εις επήκοον πάντων. Αυτό πιστεύω πως πρέπει να γίνεται. Και όπως έχω δει να γίνεται και σε μοναστήρια του Αγίου Όρους, αλλά και στην Ιερά Μονή Παναγίας Τατάρνης. Πιστεύω πως ο π.Δοσίθεος που είναι βαθύς γνώστης του Τυπικού κάτι παραπάνω θα ξέρει για να το κάνει αυτό.
 

Roumelis Ioannis

Παλαιό Μέλος
Αν δείτε και στο Τυπικόν του Αγίου Σάββα (έκδοση Βενετίας 1545 και 1685) στο κομμάτι 016-035 και στην 3η σελίδα όπως εμφανίζεται, στη δεξιά στήλη στην αρχή αναφέρει: «ο διάκονος "Τας καφαλάς ημών τω Κυρίω κλίνατε" και λ΄΄εγει ο Ιερεύς την ευχήν μυστικώς και εκφωνεί "Είη το κράτος της βασιλείας σου".» και λίγο πιο κάτω αναφέρει «Μετά ταύτα εκφωνεί ο Ιερέας εις επήκοον πάντων: "Σώσον ο θεός τον λαόν σου..."». Περιμένω τα συμπεράσματά σας από αυτό.
 

Deacon

Παλαιό Μέλος


Στὸ καλύτερο δυνατὸ ἐκδεδομένο κείμενο τῆς Ἱστορίας ἐκκλησιαστικῆς τοῦ Γερμανοῦ Κων/πόλεως ἀπὸ τὸν R. Meyendorff 1984 δὲν ὑπάρχει ἡ φράση «μυστικὰς εὐχὰς» (ἀναζήτηση T.L.G.).

Στο ίδιο έργο του Αγίου Γερμανού Κων/πόλεως διαβάζουμε προς το τέλος και τα εξής κ. Θεοδωράκη:

"Ἡ δὲ ὀπισθάμβωνος εὐχή, οἱονεὶ σφραγίς ἐστι πάντων τῶν αἰτημάτων καὶ ἀνακεφαλαίωσις τακτική, πρέπουσα τοῖς πρώτοις καὶ τιμιωτέροις ἐπιλόγοις. Ἐπειδὴ γὰρ πᾶσα ἡ θεία ἱερουργία, προηγουμένως μὲν, ὑπὲρ τῶν προσενεγκάντων, καὶ δι' οὓς προσήγαγον τελεῖται, ἔπειτα καὶ ὑπὲρ πάντων τῶν διαλειφθέντων. Κατὰ τοῦτο ἐν τῷ τέλει, τάξιν ἐπιτίθησιν τὴν ἑκάστης πρέπουσαν ἐκφωνουμένης εὐχῆς. Ἐπειδὴ γάρ τινες τῶν ἔξω τοῦ θυσιαστηρίου ἑστώτων εἰς ἀπορίαν πολλάκις χωροῦσι, γνωσιομαχοῦντες καὶ λέγοντες · τίς ἄρα ὁ σκοπὸς καὶ ἡ τῶν παρὰ τοῦ ἀρχιερέως ὑποψιθυριζομένων εὐχῶν ἔννοιά τε καὶ δύναμις ; καὶ ἐφίενται εἴδησίν τινα καὶ τούτων καταλαβεῖν, κατὰ τοῦτον οἱ θεῖοι Πατέρες, ὡς ἀνακεφαλαίωσιν πάντων τῶν διὰ τῶν εὐχῶν αἰτουμένων, τὸν χαρακτῆρα ταύτης ἐποιήσαντο, διδάσκοντες τοὺς ἐπιζητοῦντας, ἐκ τοῦ κρασπέδου τὸ ὕφασμα."

1. Γιατί "απορούν" και "γνωσιομαχούν" οι έξω του θυσιαστηρίου (του ως άνω κειμένου) περί του τρόπου απαγγελίας των ευχών υπό του Αρχιερέως, της εννοίας των και της δυνάμεών των αν όντως ακούν τις ευχές και γνωρίζουν το περιεχόμενό τους;

2. Τί σημαίνει "υποψιθυριζομένων ευχών"; Αν ένας ψίθυρος μετά βίας ακούγεται τότε πόσο λιγότερο ακούγεται ένας "υποψίθυρος";

3. Η φράση "εκ του κρασπέδου το ύφασμα" είναι τέλεια για να αποδώσει την σχέση των μυστικών ευχών με την οπισθάμβωνο. Ακούμε την οπισθάμβωνο και υπονοούμε τα αιτηθέντα στις μυστικές ευχές που προηγήθησαν, τις οποίες δεν ακούσαμε, διότι ο Αρχιερεύς τις υποψιθύρισε.

4. Είναι δυνατόν, εν πάσει περιπτώσει, να ακουγόταν ένας "ύποψίθυρος" την εποχή εκείνη, μέσα σε τεράστιους Ναούς χωρίς μικροφωνικές εγκαταστάσεις;

Είναι γνωστό, σε όσους έχουν ασχοληθεί λιγάκι με το θέμα, ότι η απαγγελία των ευχών εις επήκοον του λαού είναι συνήθεια αρτιφανής, των τελευταίων 50-60 ετών, προερχομένη από τους κύκλους των Οργανώσεων και Χριστιανικών Αδελφοτήτων, με πρώτη διδάξασα φυσικά την Αδελφότητα "ΖΩΗ".
Άνθρωπος-κλειδί στην ιστορία αυτή υπήρξε ο κορυφαίος λειτουργιολόγος, αείμνηστος καθηγητής Π. Τρεμπέλας. Ο Τρεμπέλας, αν και βαθύς γνώστης των πηγών, γοητεύτηκε από την Λειτουργική Αναγέννηση της Παπικής Εκκλησίας (όπως και όλες οι Αδελφότητες ιεραποστολικού πνεύματος), και στο θέμα των ευχών έριξε αρκετό "νερό στο κρασί του"...
Το φαινόμενο να διαβάζονται δυνατά οι ευχές δημιούργησε κάποια αναταραχή στους εκκλησιαστικούς κύκλους της δεκαετίας 1950-1960.
Η Ιερά Σύνοδος της Ελλαδικής Εκκλησίας, θέλοντας να καταστείλει την νεοεμφανιζόμενη αυτή συνήθεια, οδηγήθηκε στην κατάστρωση Εγκυκλίου προς άπαντας τους Αρχιερείς:
View attachment 4741

Προτείνω και τους κάτωθι συνδέσμους, ως κατατοπιστικότατους για το θέμα:
http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=294
http://www.alopsis.gr/alopsis/oikoume2.doc
http://www.alopsis.gr/alopsis/anagnefx.pdf
http://www.alopsis.gr/alopsis/mist_ef4.doc
http://www.alopsis.gr/alopsis/mist_efx.doc
http://www.alopsis.gr/alopsis/mist_ef2.doc
http://www.alopsis.gr/alopsis/mist_ef3.htm
http://www.alopsis.gr/alopsis/mist_ef6.htm
http://www.alopsis.gr/modules.php?name=News&file=article&sid=434

Είναι, κατά την γνώμη μου, ένα από τα σημαντικότερα θέματα, με τα οποία ασχολήθηκε το Ψαλτολόγιον.

Δεν μπορώ να καταλάβω την αποσύνδεση της ψαλτικής, ως κατ' εξοχήν λατρευτικής τέχνης, από την θεολογία της Εκκλησίας. Πώς μπορεί να μιλά κανείς για την ψαλτική χωρίς να εξετάζει και θεολογικά τα θέματα; Ως εκ τούτου, το συγκεκριμένο θέμα είναι σχετικότατο με την ψαλτική τέχνη, γιατί οι απαντήσεις που θα δοθούν αφορούν σε πολλά ψαλτικά θέματα, όπως π.χ. τα αργά λειτουργικά της Θ. Λειτουργίας του Μ. Βασιλείου, ζήτημα που πολύ σωστά θίχτηκε από συνομιλητές.

Ευχαριστώ άπαντες για την ανοχή.
 

Attachments

  • IeraSunodos1956-MustikesEuxes.jpg
    144.6 KB · Views: 66

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Στο ίδιο έργο του Αγίου Γερμανού Κων/πόλεως διαβάζουμε προς το τέλος και τα εξής κ. Θεοδωράκη:

"Ἡ δὲ ὀπισθάμβωνος εὐχή, οἱονεὶ σφραγίς ἐστι πάντων τῶν αἰτημάτων καὶ ἀνακεφαλαίωσις τακτική, πρέπουσα τοῖς πρώτοις καὶ τιμιωτέροις ἐπιλόγοις. Ἐπειδὴ γὰρ πᾶσα ἡ θεία ἱερουργία, προηγουμένως μὲν, ὑπὲρ τῶν προσενεγκάντων, καὶ δι' οὓς προσήγαγον τελεῖται, ἔπειτα καὶ ὑπὲρ πάντων τῶν διαλειφθέντων. Κατὰ τοῦτο ἐν τῷ τέλει, τάξιν ἐπιτίθησιν τὴν ἑκάστης πρέπουσαν ἐκφωνουμένης εὐχῆς. Ἐπειδὴ γάρ τινες τῶν ἔξω τοῦ θυσιαστηρίου ἑστώτων εἰς ἀπορίαν πολλάκις χωροῦσι, γνωσιομαχοῦντες καὶ λέγοντες · τίς ἄρα ὁ σκοπὸς καὶ ἡ τῶν παρὰ τοῦ ἀρχιερέως ὑποψιθυριζομένων εὐχῶν ἔννοιά τε καὶ δύναμις ; καὶ ἐφίενται εἴδησίν τινα καὶ τούτων καταλαβεῖν, κατὰ τοῦτον οἱ θεῖοι Πατέρες, ὡς ἀνακεφαλαίωσιν πάντων τῶν διὰ τῶν εὐχῶν αἰτουμένων, τὸν χαρακτῆρα ταύτης ἐποιήσαντο, διδάσκοντες τοὺς ἐπιζητοῦντας, ἐκ τοῦ κρασπέδου τὸ ὕφασμα."


Ὁ P. Meyendorff, τέταρτος μετὰ τοὺς J. Migne, Krasnosel'tsev καὶ N. Borgia, δὲν ἐκδίδει τὸ κείμενο αὐτὸ καὶ χαρακτηρίζει τὸ κείμενο τοῦ Μigne παρεφθαρμένο (''corrupt'' σ. 12).
 

Deacon

Παλαιό Μέλος
Κάποιος από τους συνομιλητές υπεστήριξε ότι το "καλύτερο δυνατὸ ἐκδεδομένο κείμενο τῆς Ἱστορίας ἐκκλησιαστικῆς τοῦ Γερμανοῦ Κων/πόλεως" είναι αυτό του P. Meyendorff, και δεν κατάλαβα το γιατί. Γιατί είναι καλύτερο από αυτό του Migne που παρέθεσα εγώ στο μήνυμά μου; (σοβαρή παράλειψή μου να μην αναφέρω την πηγή του κειμένου, και ζητώ συγγνώμη για αυτό).
Φυσικά, όλοι εμπιστεύτηκαν τον εν λόγω συνομιλητή, χωρίς να πολυπραγμονήσουν για την ορθότητα της απόψεώς του.

Για το θέμα επιτρέψτε μου να έχω κάποιες αντιρρήσεις, όμως. Και εξηγούμαι:

Κάποια μέλη γνωρίζουν πολύ καλύτερα από εμένα, ότι το έργο αυτό του Αγίου Γερμανού γνώρισε 4 παραλλαγές στα χειρόγραφα (Π. Χρήστου, Ελληνική Πατρολογία, τόμος 5, σελ. 345). Μία εξ αυτών είναι αυτή του Αναστασίου, Βιβλιοθηκάριου του Βατικανού (9ος αι.). Είναι η πιο συνοπτική, όχι όμως και η αρχαιοτέρα από τις 4, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει κάτι για την εγκυρότητά του. Ο N. Borgia βασίστηκε στα χειρόγραφα 790 Βατικανού και 63 Νεαπόλεως (που διασώζουν την παραλλαγή του Αναστασίου), για την δική του έκδοση (η οποία, σημειωτέον, εκδόθηκε από το ουνιτικό Μοναστήρι της Κρυπτοφέρης!!!), την οποία πάνω-κάτω επανεκδίδει και ο Meyendorff και η οποία σίγουρα δεν είναι σίγουρα κριτική έκδοση (δύο χειρόγραφα από τα πάμπολλα;).

Γιατί αυτή να είναι η αυθεντικότερη από τις 4 παραλλαγές και καλυτέρα έκδοση; Για το ευσύνοπτον; Δεν είναι αυτό το απόλυτο κριτήριο για το ποια είναι η καλύτερη έκδοση. Μπορεί σήμερα η τάση στους ερευνητάς να είναι η πρόκριση των συνεπτυγμένων έργων, αλλά δεν ήταν πάντα αυτές οι αρχές της επιστήμης, ούτε είναι σίγουρο πως αυτές θα είναι και στο μέλλον. Εξάλλου, είναι γνωστό ότι και σε άλλα έργα Πατέρων υπάρχουν παραλλήλως σύντομες και εκτεταμένες παραλλαγές, χωρίς να μπορούμε πάντα να πούμε ποια από τις δύο είναι η εγκυρότερη. Υπάρχει και η σχετική φιλολογία για έργα του Αγίου Ιγνατίου π.χ.

Ακόμα, όμως, και σε αυτήν την παραλλαγή που εκδίδει ο Meyendorff, υπάρχουν σημεία στα οποία φαίνεται ότι οι ευχές ήταν αδύνατον να ακούγονται από τον λαό.

Στην παρ. 41, σελ. 98 π.χ. λέει «καὶ γὰρ τὸ ἐπικεκυφότως ποιεῖν τὸν ἱερέα τὴν θείαν μυσταγωγίαν ἐμφαίνει τὸ συλλαλεῖν ἀοράτως τῷ μόνῳ Θεῷ». Πώς θα μπορούσε κάποιος ιερέας, κεκυφώς ών, να εκφωνεί τόσο δυνατά τις ευχές ώστε να ακούγονται, μάλιστα σε μεγάλους Ναούς της εποχής χωρίς μικρόφωνα και ενισχυτές; Και μάλιστα όταν ο ιερεύς αυτός φαίνεται να συνομιλεί αοράτως με τον μόνο Θεό; (Ο καθηγητής Φίλιας μάλιστα, θερμός υποστηρικτής της εις επήκοον του λαού αναγνώσεως των ευχών, θεωρεί ότι όροι όπως το "επικεκυφώς" αντιστοιχούν στην μυστική ανάγνωση των ευχών!!!).
Σε άλλα σημεία μάλιστα (της εκδοχής του Αναστασίου δηλαδή) σαφέστατα παρομοιάζεται ο ιερεύς με τον Μωϋσή, ο οποίος ομιλούσε μόνος προς τον Θεό εντός της σκηνής και ο λαός του Ισραήλ περίμενε να ακούσει από τον Μωϋσέα τα υπό του Θεού διατεταγμένα.

Στο σημείο μάλιστα που ομιλεί για την εκφώνηση "Τα άγια τοις αγίοις" χρησιμοποιεί το ρήμα "βοά" για να αντιδιαστείλει την εκφώνηση από το μυστικό των ευχών που είπε προηγουμένως.

Δεν μπορώ συνεπώς να δεχθώ (ούτε και ο καθένας από εμάς που έχει κοινό νου) το απόλυτο της διατυπώσεως αυτής, ότι δηλαδή η έκδοση του Meyendorff είναι η καλυτέρα, αν πρώτα δεν ακούσω επιχειρήματα που να αποδεικνύουν κάτι τέτοιο. Λυπάμαι, αλλά δεν αρκεί το κατά τα άλλα πολύ καλό όνομα, το σπουδαίο έργο και η εξαίρετη μέχρι τώρα παρουσία στο φόρουμ του συνομιλητού που υποστήριξε κάτι τέτοιο.
 
Last edited by a moderator:

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής

Ἀφοῦ ἀποφασίσθηκε νά ἐπανέλθει αὐτό τό θέμα, θέλω νά πῶ ὅτι τότε καθόλου δέν συμμετεῖχα καί μᾶς εἶχε στενοχωρήσει πολύ, ἐπειδή αὐτό τό θέμα ἔγινε ἀφορμή νά ἀποχωρήσουν δύο σημαντικά μέλη, ὁ π. Νικόλαος Mέζης (Deacon) καί ὁ Διονύσιος. Δέν εἶχα γράψει τότε, ἐπειδή ὁ Ἰωάννης Ρούμελης πού τό ἄνοιξε, νόμιζα τότε ὅτι ἦταν μεγάλος καί τό εἶχε θέσει μέ κατηγορηματικό καί προκλητικό τρόπο, ὥστε νά ὁδηγεῖ σίγουρα σέ διαμάχη, πού ἤθελα νά ἀποφύγω. Στή συνέχεια καί ἄλλα ἔγραψε ὁ Ἰωάννης, ἀλλά μετά ἔμαθα καί τήν ἡλικία του καί φάνηκε ὅτι εἶναι πολύ καλό παιδί καί ἀπό τότε ὑπῆρξαν ἄλλα θέματα πού συνεργασθήκαμε εἴτε δημόσια εἴτε μέ ΠΜ.
Στά μέχρι τώρα ἐδῶ (καί ἄλλα πάρα πολλά πού ἔχουν γραφεῖ σέ βιβλία καί ἄρθρα) θά ἤθελα νά ἐπισυνάψω τήν πιό πρόσφατη Ἐγκύκλιο τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος [βλ. ἐδῶ], πού δέν μνημονεύθηκε καί νά παραπέμψω σ᾿ ἕνα πρόσφατο ἄρθρο τοῦ καθηγητοῦ κ. Παναγιώτη Σκαλτσῆ στό Περιοδικό Θεολογία [βλ. ἐδῶ Τεύχη Θεολογίας τοῦ 2009, τεῦχος 3ο, περιεχόμενα], πού δυστυχῶς δέν ἔχει ψηφιοποιηθεῖ, μέ τίτλο «Ἡ περί τῆς ἀναγνώσεως τῶν εὐχῶν τῆς θείας Λειτουργίας παράδοση καί οἱ σχετικές ἀπόψεις τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου». Πρόκειται γιά μιά μελέτη μετρημένη, στηριζόμενη σέ πλούσια βιβλιογραφία, ἐκθέτοντας ὅλες τίς ἀπόψεις, βάσει τῆς ἐρεύνης καί τῶν ἱστορικῶν μαρτυριῶν. Ὅποιος ἔχει πρόσβαση ἄς τήν διαβάσει.
Ἀπό τότε (τῆς ἀποσύρσεως αὐτοῦ τοῦ θέματος) μέ κάποιες εὐκαιρίες ἔχουν διατυπωθεῖ πάλι κάποιες ἀπόψεις διάσπαρτες σέ θέματα.

Τό θέμα βέβαια ἔχει ψαλτική διάσταση (κατά τόν Διαχειριστή καί ἔτσι ἐμπεριέχεται στή θεματολογία τοῦ φόρουμ). Αὐτό ἀντιμετωπίζεται ἀπό τή συνεργασία λειτουργῶν καί ψαλτῶν. Ὅπου δέν ὑπάρχει, προσωπικῶς δέν ἔχω νά πῶ τίποτε.


 

Dimitri

Δημήτρης Κουμπαρούλης, Administrator
Staff member
Από μια πρόχειρη ανάγνωση της εγκυκλίου της Εκκλησίας της Ελλάδος προκρίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις η χαμηλόφωνη εις επήκοον αντί για τελείως μυστική ανάγνωση. Δεν διευκρινίζεται όμως (εκτός και δεν κατάλαβα καλά) εάν η ανάγνωση των ευχών επικαλύπτεται από τα ψαλλόμενα μέλη (π.χ. τα λεγόμενα Λειτουργικά) ή αυτά λέγονται σύντομα ώστε να διαβαστεί (χαμηλόφωνα) όλη η ευχή. Είναι απλά θέμα συνεργασίας και απόφασης ψάλτη και ιερέα;

Ποιά η πράξη μη-Ελληνόφωνων εκκλησιών ως προς αυτό το ζήτημα συνεργασίας ψάλτη-ιερέα; Ψάλλονται αργά λειτουργικά; Διαβάζονται οι ευχές μυστικά (ταυτόχρονα με τον ψάλτη), χαμηλόφωνα (ταυτόχρονα με τον ψάλτη), δυνατά (αφού τελειώσει ο ψάλτης) [Υπάρχει στην Ελληνόφωνη-τουλάχιστον πράξη και ανάγνωση δυνατά από μικροφώνου ταυτόχρονα με το ψάλτη αλλά αυτό δεν το περιλαμβάνω στις συνήθεις περιπτώσεις];

Ποιά η επίσημη/ες οδηγία/ες σχετικά με τις ευχές εκτός Θείας Λειτουργίας;

Η Αγιορείτικη και Πατριαρχική τάξη θέλει άκρα μυστικότητα απόσο γνωρίζω. Σε περιπτώσεις που ο ιερέας «καθυστερεί» διαβάζοντας μυστικά τις ευχές ή επεκτείνονται τα ψαλλόμενα ανάλογα ώστε να καλυφθεί ο χρόνος ή επικρατεί σιωπή μέχρι να τελειώσει (αν και όταν δεν ακούγεται κάτι στην ακολουθία κάποιοι το θεωρούν αποφευκτέο). Υπάρχει σχετική επίσημη οδηγία περί αυτών των περιπτώσεων;

Στα δύο αντρικά μοναστήρια του Σύδνεϋ κανείς μπορεί να δεί και τις δύο πρακτικές. Στο ένα άκρα μυστικότητα και επέκταση των ψαλλομένων προς επικάλυψη ή σιωπή. Στο άλλο σύντομη ψαλμώδηση των λειτουργικών και κανονική εις επήκοον ανάγνωση των ευχών. Πρίν μερικά χρόνια έμαθα οτι υπήρξε και επισκοπική εγκύκλιος περί του θέματος των ευχών αλλά δεν έφτασε στα χέρια μου και την ψάχνω. Αν μάθω θα ενημερώσω.

Ευχαριστώ και συγχωρήστε την άγνοιά μου στο θέμα αυτό αν αυτά έχουν απαντηθεί ή συζητηθεί ήδη, δεν έχω μελετήσει όλες τις αναφορές. Το θέμα με ενδιαφέρει λόγω ερώτησης που μου τέθηκε πρόσφατα και ώς προς τις ψαλτικές του προεκτάσεις λόγω και των διαφορετικών τάξεων στην τοπική πράξη.
 

π. Μάξιμος

Γενικός Συντονιστής
Από μια πρόχειρη ανάγνωση της εγκυκλίου της Εκκλησίας της Ελλάδος προκρίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις η χαμηλόφωνη εις επήκοον αντί για τελείως μυστική ανάγνωση. Δεν διευκρινίζεται όμως (εκτός και δεν κατάλαβα καλά) εάν η ανάγνωση των ευχών επικαλύπτεται από τα ψαλλόμενα μέλη (π.χ. τα λεγόμενα Λειτουργικά) ή αυτά λέγονται σύντομα ώστε να διαβαστεί (χαμηλόφωνα) όλη η ευχή. Είναι απλά θέμα συνεργασίας και απόφασης ψάλτη και ιερέα;
Ἡ παράγραφος
δ. Ἡ ἀνάγνωσις τῶν εὐχῶν «χαμηλοφώνως», παρέχει εἰς τούς πιστούς τήν δυνατότητα παρακολουθήσεως τῆς ἀλληλουχίας εὐχῶν καί ἐκφωνήσεων καί τῆς κανονικῆς δομῆς τῆς Θείας Λειτουργίας, τήν ὁποίαν πολλάκις «λυμαίνεται ἡ ἀπόσπασις τῶν εὐχῶν ἐκ τῆς οἰκείας θέσεως καί σχέσεως πρός τά συμφραζόμενα καί συμψαλλόμενα» (Ἐγκύκλιος Ἱερᾶς Συνόδου ὑπ' ἀριθμ. 2683/ 8.11.1999).
δείχνει ὅτι σαφῶς δέν λέγονται τό ἕνα «πάνω στό ἄλλο».


 
Status
Not open for further replies.
Top