Μικρὸ ἀπόδειπνο

aatt

Νέο μέλος
Τάξη μικροῦ ἀποδείπνου μὲ ἤ χωρὶς ἱερέα.
Ποια είναι η πηγή των σχολιων και παραλλαγών που αναφέρεται στο μικρό απόδειπνο; π.χ.
α- Ὅταν τὸ Σάββατο ψάλλεται Ἀλληλούια, τῇ Παρασκευῇ ἑσπέρας ψάλλομεν: Ἦχος β’. Ἀπόστολοι Μάρτυρες... (σελ. 6)
β- Τὸ τροπάριο «Τὴν ὡραιότητα τῆς παρθενίας σου…», ἡ προσθήκη τοῦ «Ἐπὶ Σοι χαίρει…» καὶ τοῦ «Τῇ ὑπερμάχω…» εἰσήχθησαν ἄστοχα προφανῶς ἀ-πὸ «εὐσεβιστικοὺς» κύκλους καὶ διαθέσεις. (σελ. 10)
γ-Ἡ εὐχὴ «Ἄσπι-λε…» ἀρχίζει κατευθεῖαν χωρὶς προκαταρτικὴ εἰσαγωγή. (σελ. 10)
Σε μοναστήρια εντός και εκτός Αγίου Ορος (όπου ἀναγινώσκεται το μικρό απόδειπνο σε καθημερινή βάση) δεν ακολουθούν αυτά που αναφέρετε.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
α. Ἀπορούμενα τοῦ τυπικοῦ τοῦ ἁγίου Σάβα κεφ. πβ’.



β. Δὲν ὑπάρχουν στὰ χειρόγραφα καὶ τὰ ἔντυπα ὡρολόγια ἕως καὶ τὴν α’ ἔκδοση τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας 1952 σ. 196, τὰ χειρόγραφα καὶ τυπωμένα τυπικὰ μέχρι τὸ 1868.



γ. Ἡ εὐχὴ «Ἄσπιλε…» ἀρχίζει κατευθεῖαν χωρὶς προκαταρτικὴ εἰσαγωγή, διότι τὸ Κύριε ἐλέησον ιβ’ (καὶ μόνον) πρὸ εὐχῆς λέγεται στὸ μεσονυκτικό, τὶς ὧρες καὶ τὰ τυπικὰ (βλ. Ὡρολόγιον) μόνο ὅταν εἶναι Ἀλληλούια ἐκτὸς Σαββάτου, ὁπότε ἀφ’ ἑσπέρας συνήθως τελεῖται τὸ μεγάλο ἀπόδειπνο.

Ἄν τελεσθεῖ τὸ μικρὸ καὶ τὴν ἑπομένη εἶναι Ἀλληλούια ἐκτὸς Σαββάτου, μετὰ τὸ «Ὁ Θεὸς οἰκτειρῆσαι ἡμᾶς...» γίνονται οἱ ιε’ (ΤΑΣ) μετάνοιες, τρισάγιον μετάνοιες γ', Κύριε ἐλέησον ιβ’, Ἀσπιλε, ἀμόλυντε...
 
Last edited:

Manolas

Εμμανουήλ Ονησιφορίδης
Στα απορούμενα του ΤΑΣ ορίζεται ως Θεοτοκίον το "Τη πρεσβεία Κύριε..." και όχι το "Σε και τείχος και λιμένα..." ( τελευταίο τρισάγιο των αποδείπνων).
 

ΠΜΧ

...
Εὐχαριστῶ γιὰ τὴν διόρθωση. Ἔτσι ἔχει καὶ στὰ χειρόγραφα. Ἐπισυνάπτω τὰ ἀρχεῖα διορθωμένα.
Ευχαριστώ πολύ, κ. Μανώλη!

Δυστυχώς ( ;;; ), βέβαια, ως επί το πλείστον οι ιερείς στις ενορίες δεν θέλουν το αυτό τυπικό.

Δεν ξέρω αν είναι καλό ή όχι αυτό, αλλά αυτή είναι η πραγματικότης.

Προσωπικά ομολογώ ότι πολλές από τις παρατηρήσεις που γράφετε στο τέλος τις αγνοούσα εντελώς!
 
" Ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἀποδείπνου καθὼς φαίνεται ἀπὸ τὸ περιεχόμενό της εἶναι προσευχὴ ἰδιωτικὴ καὶ ὣς ἐκ τούτου κανονικὼς δεν λέγεται στην κοινὴ συνάξῃ, στην Ἐκκλησία δηλαδή, ἀλλὰ ἀναγινώσκεται κατ’ ἰδίαν ἀπὸ τὸν πιστό."

Μήπως ο ιδιωτικός χαρακτήρας της ακολουθίας δικαιολογεί και την ευχή «Ἄσπιλε, ἀμόλυντε, ἄφθορε, ἄχραντε, ἁγνὴ Παρθένε …..» , μετά το «Ὁ Θεὸς οἰκτειρῆσαι ἡμᾶς, καὶ εὐλογῆσαι ἡμᾶς …», η οποία απευθύνεται στην Θεοτόκο και όχι προς τον Κύριο, όπως επιβάλλεται και επικρατεί;
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Τὸ μικρὸ ἀπόδειπνο τῶν κοινοβίων τελεῖται στὸ νάρθηκα, δὲν εἶναι ἰδιωτικό. Μετὰ τὸ Κύριε ἐλέησον 40, ἀκολουθοῦν μεταγενέστερα στοιχεῖα, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ ἡ ἰδιωτικὴ εὐχὴ «Ἄσπιλε ἀμόλυντε...» σὲ ἑνικὸ ἀριθμό. Ἐκτὸς ἀπὸ δύο ὀπισθάμβωνες εὐχὲς τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, οἱ ὑπόλοιπες εὐχὲς πρὸς αὐτὴν εἶναι ἰδιωτικές.
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Ἀπὸ τὶς Ἀρχέτυπες διατάξεις:

Τελεῖται στὸν ἐσωνάρθηκα

(ΜΕ φ. 5r, Ξ σ. 2, D III σσ. 529, 617, 690).


Μικρὸ ἀπόδειπνο ἀκούγεται καθημερινὰ ἀπὸ τὸ ῥαδιόφωνο, ὁπότε, πρὸ τοῦ «Ἄξιόν ἐστιν...»

(ΜΕ φ. 97r, ΤΓ φ. 36r, ΤΒ σσ. 45, 212, 217, Ε σ. 236, βλ. μελέτη μας Ἡ θέση τῶν κανόνων στὸ μικρὸ ἀπόδειπνο),

θὰ μποροῦσαν νὰ ψαλλοῦν καὶ οἱ ἀκολουθίες τῶν ἁγίων Εὐθυμίου Σάρδεων 26/12, Ἱππολύτου Ῥώμης 30/1, Νικηφόρου 9/2, Κασσιανοῦ 29/2, Βαραχησίου καὶ Ἰωνᾶ 29/3, Γεωργίου Μυτιλήνης 7/4 καὶ Γολινδοὺχ 13/7.



Μετὰ τὴν ψαλμωδία

(ΜΕ φφ. 97r, 174v, D III σσ. 621, 733)

τοῦ «Ἄξιόν ἐστιν…», ἀκολουθοῦν τὰ στιχηρὰ τοῦ θεοτοκαρίου

(χφ. Vat. gr. 1072 θεοτοκάριο τοῦ ἔτους 1301 φφ. 58r, 61r, 70r, 125r)

ἤ ἁγίου.



Μετὰ τὸ β’ τρισάγιο ψάλλεται τὸ ἀπολυτίκιον (ΛΕ σ. 72) τοῦ κατὰ τὴν ἡμέραν ἁγίου (ὅταν καὶ ὅσο μαρτυρεῖται σὲ χφφ. ἢ παλαίτυπα τυπικά, μηναῖα, ὡρολόγια, τροπολόγια), «Δόξα, καὶ νῦν θεοτοκίον»

(V 782 φ. 211r, Β 1202 φ. 205r, ΑΤΑΣ κεφ. πβ’),

«ἤ τὰ παρόντα Ὁ Θεὸς τῶν πατέρων ἡμῶν... (κ.λ.π.)», κατὰ τὰ Ὡρολόγια ἐκδ. 1535, 1580, 1740 σ. 173, 1757 σ. 169, 1830 σ. 222, σημερινὰ καὶ ΛΕ σ. 72.



Ἡ εὐχὴ τοῦ φύλακα ἄγγελου (λείπει ἀπὸ τὸ μικρὸ ἀπόδειπνο στὰ Ὡρολόγια ἐκδ. 1535, 1584, 1757 1820, 1830, 1832 καὶ 1851) κατὰ τὶς ἐκφράσεις της εἶναι σύνδεση μιᾶς πρωινῆς καὶ μιᾶς ἐπικοίτιας εὐχῆς («Ναί, ἅγιε ἄγγελε τοῦ Θεοῦ...»). Αὐτὸ διαπιστώνεται καὶ στὰ χφ. Σινὰ 865 ὡρολόγιο ιβ’ αἰ. φ. 160r, ΛΜ 295 σ. 282 καὶ στὰ χφφ. Paris. gr. 396 ἀνθολόγιο ιγ’ αἰ. σ. 181, Paris. gr. 2500 σύμμικτο ιε' αἰ. φ. 182r, Σινὰ 712 ἀνθολόγιο τοῦ ἔτους 1482 φ. 77r-v, Σινὰ 981 εὐχολόγιο ιστ’ αἰ. φφ. 274v-275r, Σινὰ 2069 ψαλτήριο ιστ’ αἰ. φ. 13r.



«Καὶ γίνεται ἀπόλυσις καὶ ἡ συγχώρησις»

(Ὡρολόγια ἐκδ. 1535, 1574, 1580, 1632 σ. 283, 1684, 1757 σ. 171, 1801 σ. 227, 1819 σ. 173, 1830 σ. 225, τυπικὸν Μονῆς Γρηγορίου Ἄθω τοῦ ἔτους 1851 (D ΙΙΙ σ. 663)).





 

Attachments

  • Μικρό ἀπόδειπνο με ἱερέα.docx
    63.2 KB · Views: 22

alex7305

Well-known member
Γιατί στο Ευξώμεθα του αποδείπνου παραλείπονται οι ευχές υπέρ των βασιλέων/αρχόντων; Επίσης, αν υποθέσουμε πως οι αιτήσεις στο Ευξώμεθα ακολουθούν εκτός των παρεμβολών τις αιτήσεις της Μεγάλης Συναπτής, δεν θα έπρεπε η αίτηση "Υπέρ του αρχιεπισκόπου" να προηγείται της αιτήσεως "Υπέρ ευοδώσεως";
 

MTheodorakis

Παλαιό Μέλος
Ἡ δέηση ἄρχιζε ὡς ἑξῆς:

«Εὐξώμεθα ὑπὲρ τῶν κραταιῶν καὶ ἁγίων ἡμῶν αὐθεντῶν καὶ βασιλέων.
Καὶ ἡμεῖς· Ὁ Θεὸς πολυχρόνιον διαφυλάξαι τὸ κράτος τῆς βασιλείας αὐτῶν»

(χφφ. ΤΑΣ ΕΒΕ 880 ιγ’ αἰ., Ῥουσάνου 36 α’ ἥμισυ ιδ’ αἰ. φφ. 11v).

Θεώρησα καλὸ νὰ προτιμήσω τὴν μεταγενέστερη ἀντικατάστασή της:

«Εὐξώμεθα ὑπὲρ εἰρήνης τοῦ κόσμου»

(Ὡρολόγιον ἔκδ. 1832 σ. 24).


Μετὰ τὸν στίχο
Ἱερεὺς˙ Ὑπὲρ τοῦ ἐπισκόπου ἡμῶν (δεῖνος).

Ὁ Λαός˙ Ὁ Θεὸς συγχωρήσαι αὐτόν.

Ἕπεται ὁ στίχος

Ἱερεὺς˙ Ὑπὲρ τῶν ἀρχόντων καὶ τοῦ φιλοχρίστου στρατοῦ.

Ὁ Λαός˙ Ὁ Θεὸς κατευοδώσαι αὐτούς.
 

Π. Δαβίδ

Γενικός συντονιστής
Ἡ δέηση ἄρχιζε ὡς ἑξῆς:

«Εὐξώμεθα ὑπὲρ τῶν κραταιῶν καὶ ἁγίων ἡμῶν αὐθεντῶν καὶ βασιλέων.
Καὶ ἡμεῖς· Ὁ Θεὸς πολυχρόνιον διαφυλάξαι τὸ κράτος τῆς βασιλείας αὐτῶν»

(χφφ. ΤΑΣ ΕΒΕ 880 ιγ’ αἰ., Ῥουσάνου 36 α’ ἥμισυ ιδ’ αἰ. φφ. 11v).

Θεώρησα καλὸ νὰ προτιμήσω τὴν μεταγενέστερη ἀντικατάστασή της:

«Εὐξώμεθα ὑπὲρ εἰρήνης τοῦ κόσμου»

(Ὡρολόγιον ἔκδ. 1832 σ. 24).


Μετὰ τὸν στίχο
Ἱερεὺς˙ Ὑπὲρ τοῦ ἐπισκόπου ἡμῶν (δεῖνος).

Ὁ Λαός˙ Ὁ Θεὸς συγχωρήσαι αὐτόν.

Ἕπεται ὁ στίχος

Ἱερεὺς˙ Ὑπὲρ τῶν ἀρχόντων καὶ τοῦ φιλοχρίστου στρατοῦ.

Ὁ Λαός˙ Ὁ Θεὸς κατευοδώσαι αὐτούς.
Κατά παρόμοιο τρόπο αποκρίνεται ο χορός σε τέτοιες αιτήσεις είτε στο Μεσονυκτικό είτε στο Απόδειπνο, σύμφωνα με την τάξη των Παλαιοπίστων.
 
Top