[Ερώτηση] Μελοποΐα και η άγνοια της παλαιάς γραφής

frephraim

Παλαιό Μέλος
Γράφει ὁ Γεώργιος Χατζηχρόνογλου:
Πιστεύεται ὅτι ἡ ἀπώλεια τῆς γνώσης τῆς ἐνέργειας τῶν μεγάλων ὑποστάσεων καὶ τῶν μελικῶν σχηματισμῶν, ποὺ προέκυπτε ἀπὸ τὴ συμπλοκή τους μὲ τὰ ἔμφωνα σημεῖα, τὶς «θέσεις», ἔπληξε κυρίως τὴν τέχνη τῆς μελοποιΐας, γιατί οἱ ὅποιες ἀναλύσεις δὲν εἶναι ἱκανὲς νὰ παραστήσουν ἐπακριβῶς τὸ περιεχόμενο αὐτῶν τῶν παλαιῶν θέσεων, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ χάνεται ἡ λεπτὴ σὲ πολλὲς περιπτώσεις μεταξύ τους διάκριση καὶ ἡ λεπτόλογη χηρσιμοποίησή τους.
—Βιογραφία τῆς Βυζαντινῆς Ἐκκλησιαστικῆς Μουσικῆς, σελ. 40.

Ὅταν ἐγὼ μελοποιῶ τροπάρια βασιζόμενος στὶς παραδοσιακὲς θέσεις (ποὺ κωδικοποίησα ἐδῶ) χωρὶς ὅμως νὰ ξέρω τὴν παλαιὰ παρασημαντική, μήπως ἀναποφεύκως οἱ συνθέσεις μου θὰ ἔχουν κάποια ἐλαττώματα; Μήπως ξέρει κανεὶς τί συγκεκριμένα θὰ κέρδιζα σὰν μελοποιὸς ἐὰν μάθαινα τὴν παλαιὰ παρασημαντική;
 
Last edited:

ixadin

Ηχάδιν
Απλούστατα, κάνετε αυτό που θέλει ο Χατζηχρόνογλου μέσω των εξηγήσεων που θα επιλέξετε (αλλιώς ο Χουρμούζιος εξηγεί, αλλιώς ο Γρηγόριος, αλλιώς ο Νικόλαος Δοχειαριτης).

Δεν νομίζω ότι η γνώση της παλιάς γραφής είναι πανάκεια. Απαραίτητο είναι η ενέργεια των χαρακτήρων της. Άλλωστε, όλοι που "γνωρίζουν" την παλαιά γραφή, μονο μέσω των εξηγήσεων την μελέτησαν.

Σκεφτείτε το εξής: Το "Μέγα Ίσο" του Κουκουζέλη μάς δείχνει την ενέργεια των σημαδιών σε κάθε δυνατότητά του. π.χ. ο θεματισμός στον Α ήχο που μας παραδίδει είναι ίδιος στον Β', στον Γ' και πάει λέγοντας;
 

tsak77

Χρῆστος Τσακίρογλου
Συμφωνώ με τον συνονόματο. Εάν γράφετε με την λογική των εξηγητών (εφόσον τις δικές τους θέσεις έχετε μελετήσει) θα γράφετε ως εξηγητής όσον αφορά στο συνθετικό ύφος, όχι ότι εξηγείτε μαθήματα της παλαιάς στη νέα γραφή. Τα υπόλοιπα είναι θέμα του ερμηνευτή. Τα κείμενα από τις εκδόσεις του Δοξαστάριου του Πέτρου π.χ. δεν τα διαβάζουν όλοι το ίδιο. Πιστεύω ακράδαντα ότι ακόμη και αυτή η μορφή της παρασημαντικής που μας παραδόθηκε έχει μέσα της στενογραφικό χαρακτήρα, άσχετα εάν πολλοί σημερινοί μελοποιοί χρησιμοποιούν τις δυνατότητές της για την αναγραφή και του απειροελάχιστου λαρυγγισμού. Προσωπικά, δε νομίζω ότι η άγνοια της παλαιάς γραφής συνεπάγεται με ελαττωματικές συνθέσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι ο ρόλος της μουσικής είναι ο ορθός τονισμός του κειμένου και η ανάδειξη των νοημάτων του. Απλά σκεφτείτε ότι τότε το έκαναν έτσι και ότι εμείς σήμερα το ίδιο πράγμα το κάνουμε αλλιώς. Ο σκοπός είναι το βασικό για μένα σε αυτο τον τομέα.

Η προσωπική μου επαφή με την παλαιά γραφή και την εξήγησή της, περιορίζεται στα όσα αναφέρει ο κ. Νεραντζής στην εργασία του "Συμβολή στην ερμηνεία του Εκκλησιαστικού μέλους" για την ερμηνεία των συμβόλων που διατήρησε ο Πέτρος και πως αυτά βρίσκουν εφαρμογή στις πρώτες εκτελέσεις που έχουμε ηχογραφημένες από Ναυλπιώτη, Πρίγγο κ.α. Για μένα, ακόμη και η απλή μελέτη της παλαιάς γραφής, χωρίς "πάτημα" ακουστικό περιέχει ένα ρίσκο...

Συμπέρασμα: Στη θέση σας δεν θα αισθανόμουν "ενοχές" για την άγνοιά μου αυτή. Διατηρείτε, μελετάτε και διαδίδετε την μουσική των τριών διδασκάλων που παραλάβαμε, αυτό από μόνο του είναι τήρηση της παραδόσεως. Εάν έχετε τον ενθουσιασμό της συγγραφής, θα σας συμβούλευα να ασχοληθείτε άμεσα με αυτόν, διότι με τα εφόδια που ο ίδιος έχετε καταγράψει και με μία ορθή γνώση του ποιητικού κειμένου που είμαι σίγουρος ότι έχετε, ούτε προβλήματα θα αντιμετωπίσετε, αλλά και ούτε εκτός παραδόσεως θα είστε. Το μόνο ζητούμενο στη παρασημαντική που έχουμε σήμερα είναι το πόσο αναλυτικά την χρησιμοποιούμε...
 

ATHAN

Αθανάσιος Μπακαλούδης
Πιστεύω ακράδαντα ότι ακόμη και αυτή η μορφή της παρασημαντικής που μας παραδόθηκε έχει μέσα της στενογραφικό χαρακτήρα,

...

Αυτή σας η πίστη, ήταν και θέση του δασκάλου μου, Αθανασίου Καραμάνη, όταν μας εξηγούσε το λόγο που όλοι στα αυτά μουσικά κείμενα δεν ψάλουμε με τον ίδιο τρόπο.
 

kostaeri

Μπουσδέκης Κώστας
Δε νομίζω ότι είναι απαραίτητη η γνώση ή τουλάχιστον η επαφή με την παλαιά γραφή. Κάποιος που έχει εντρυφήσει στα παλαιά αργά μέλη αλλά και στα συντομότερα κλασικά, νομίζω είναι σε θέση να μελοποιήσει σωστά και ωραία.
Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δε μπορούμε να ωφεληθούμε πάρα πολύ από την επαφή κ τη μελέτη της.
Η παλαιά γραφή, βοηθά στο να έχουμε μια ξεκάθαρη εικόνα των μουσικών θέσεων στο μυαλό μας και ειδικότερα στο που αρχίζει και που τελειώνει μια θέση, τον τρόπο και τη σειρά με την οποία ενώνονται μεταξύ τους αλλά και το πότε. Όλα αυτά είναι σημαντικό να τα γνωρίζει κάποιος για να μελοποιήσει σωστά χωρίς να "κόβει" τις θέσεις.
Σημαντικό, επίσης, στοιχείο στην μελοποιία που πολλές φορές παραβλέπεται είναι ο σωστός τονισμός ή μάλλον η χρησιμοποίηση της κατάλληλης θέσεως προκειμένου να πετύχουμε το σωστό τονισμό και όχι αλλαγή της θέσης έτσι ώστε να "χωρέσουμε" τη λέξη στη θέση που θέλουμε!
 
Top