Μαθήματα Μεγάλης Εβδομάδος...

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
Αλληλούια - Ιδού ο Νυμφίος (σύντομο)... Είναι από ζωντανή ηχογράφηση στον Ι.Ν.Αγ.Ανδρέα Ανω Πατησίων (Αθηνα) ...Τα εν λόγω μαθήματα βρίσκοντα στο βιβλίο ΄΄Μεγάλη Εβδόμαδα΄΄ του Άρχοντος στις σελ. 29 και 31

 

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
Προκειται για στουντιακη ηχογράφηση του Άρχοντος μετα του χορού του, και βρίσκονται στο cd του Άρχοντος με ύμνους της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος...

Αλληλουια - Ιδού ο Νυμφίος .

Ψάλλει ο Αρχων Πρωτοψ. Παύλος Φορτωμάς συνοδεία του Βυζαντινού του Χορού.

Το τροπάριο «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται…» λέει: «Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός, και μακάριος ο δούλος, ον ευρήσει γρηγορούντα. Ανάξιος δε πάλιν ον ευρήσει ραθυμούντα. Βλέπε ουν, ψυχή μου, μη τω ύπνω κατενεχθείς, ίνα μη τω θανάτω παραδοθείς και της βασιλείας έξω κλεισθείς. Αλλά ανάνηψον κράζουσα· Άγιος, Άγιος, Άγιος ει ο Θεός ημών, διά της Θεοτόκου ελέησον ημάς».

Ποια είναι η σημασία αυτού του τροπαρίου;

Οι στίχοι παραπέμπουν σε δύο παραβολές, δηλαδή ιστορίες με κάποιο νόημα που είπε ο Χριστός. Η πρώτη φράση προέρχεται από την παραβολή των δέκα παρθένων (κατά Ματθαίον, κεφ. 25, στίχοι 1-13). Λέει ότι δέκα κορίτσια είχαν βγει να προϋπαντήσουν το γαμπρό σε κάποιο γάμο. Όμως εκείνος άργησε και αποκοιμήθηκαν. Και καταμεσίς της νύχτας ακούστηκε φωνή: «Ιδού, ο Νυμφίος έρχεται!». Οι κοπέλες ξύπνησαν, αλλά «οι λαμπάδες τους» έσβηναν. Οι πέντε απ’ αυτές (οι «φρόνιμες» = συνετές) είχαν μαζί τους λάδι και ανανέωσαν τη φλόγα, αλλά οι άλλες πέντε (οι «μωρές» = επιπόλαιες) δεν είχαν. Έτσι, μέχρι να βρουν να αγοράσουν, ο Γαμπρός μπήκε στο σπίτι του γάμου, έκλεισε η πόρτα και έμειναν απ’ έξω.

Όπως φαίνεται στα λόγια του Χριστού, ο γαμπρός της ιστορίας συμβολίζει το Χριστό, που όλοι περιμένουμε τη Δευτέρα Παρουσία Του, αλλά αυτή καθυστερεί. Θα έρθει ξαφνικά («μέσα στη νύχτα») και τότε κάποιοι θα είναι έτοιμοι να εμφανιστούν μπροστά Του, γιατί θα είναι καλοί άνθρωποι, ενώ κάποιοι άλλοι θα είναι ανέτοιμοι (επειδή φέρθηκαν ανόητα και δε φρόντισαν να καθαρίσουν την καρδιά τους) και θα μείνουν έξω από «το γάμο», δηλαδή τη βασιλεία του Θεού (τον παράδεισο).

Η δεύτερη παραβολή (κατά Λουκάν, κεφ. 12, στίχοι 36-46) μιλάει για κάποιους δούλους, που περιμένουν τον κύριό τους να επιστρέψει από γάμο. Καλότυχος, λέει ο Ιησούς, εκείνος ο δούλος, που ο κύριος θα τον βρει σε επιφυλακή να τον περιμένει, ενώ αλίμονο σ’ εκείνον που θα σκεφτεί «αργεί ο κύριος» και θ’ αρχίσει να μεθοκοπάει, να δέρνει και να καταπιέζει τους άλλους δούλους. Και αυτή η παραβολή δηλώνει ότι ο Χριστός θα επιστρέψει «ως κλέπτης εν νυκτί», σε στιγμή που κανείς δε θα Τον περιμένει.

Εννοείται ότι η στιγμή, για την οποία ο καθένας πρέπει να είναι έτοιμος, είναι η στιγμή του θανάτου μας, που πιθανότατα θα προηγηθεί της Δ. Παρουσίας και είναι ουσιαστικά η στιγμή της κρίσης μας μπροστά στο Θεό. Ας είμαστε έτοιμοι, έχοντας καθαρίσει την καρδιά μας από τα ελαττώματα που μας εμποδίζουν να αγαπήσουμε το Θεό και τον πλησίον μας.

Αυτό ακριβώς είναι και το νόημα του τροπαρίου. Ο ποιητής καλεί την ίδια την ψυχή του να μετανοήσει και να αφεθεί στα χέρια του Θεού, ζητώντας τη βοήθειά Του μέσω της Θεοτόκου, των αγίων και των φωτεινών αγγέλων (η τελευταία φράση λέγεται με όλες αυτές τις παραλλαγές). Το τριπλό «Άγιος, Άγιος, Άγιος» είναι από τον ύμνο των αγγέλων (των Σεραφείμ) που άκουσε ο προφήτης Ησαΐας (Ησαΐας, κεφ. 6) και υποδηλώνει την Αγία Τριάδα.



 
Last edited:

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
Τα πάθη τα Σεπτά - Των Παθών του Κυρίου τας απαρχάς.

Αρχων Πρωτοψ. Παύλος Φορτωμάς συνοδεία του Βυζαντινού του χορού.

Τα Πάθη τα σεπτά, η παρούσα ημέρα, ως φώτα σωστικά ανατέλλει τω κόσμω».

Αυτός ο αριστουργηματικός ύμνος εξαγγέλλει τα «Πάθη τα σεπτά», τα οποία αρχίζουν σήμερα. Είναι Μεγάλη Δευτέρα. Το ξεκίνημα μιας πορείας ματωμένης και μαρτυρικής, του πιο μεγάλου μάρτυρα που γνώρισε ποτέ η πλάση, αφού ο ίδιος ο Πλάστης της, έρχεται θεληματικά και από αγάπη για να πάθει, για να λυτρώσει εμάς από τα πάθη μας, τα μικρά και τα μεγάλα μας. Ερχεται «εν τω μέσω της νυκτός» και μάλιστα ως Νυμφίος, με πάθος αγαπητικό προς το εκούσιον πάθος, γιατί όποιος αγαπά πραγματικά θυσιάζεται, δίχως όρους και όρια, χωρίς υπολογισμούς. Αλλωστε, η αγάπη είναι ανένταχτη, δεν μπορεί να μπει σε καλούπια και ποσοστιαίες διαβαθμίσεις. Δεν είναι τυχαία η λέξη «Πάθος», την οποία χρησιμοποιεί η Εκκλησία για να ορίσει και περιγράψει το μέγεθος της αγαπητικής παραφοράς του Νυμφίου Χριστού, προς την νύμφη – ψυχή μας. Γι’ αυτό άλλωστε κι’ ο υμνωδός, της κρούει τόσο ηχηρά τον κώδωνα της εγρήγορσης λέγοντάς της: «βλέπε ουν ψυχή μου, μη τω ύπνω κατανεχθείς, ίνα μη τω θανάτω παραδοθείς και της Βασιλείας έξω κλεισθείς».

Ο Χριστός έπαθε κυριολεκτικά, ως άνθρωπος. Η θεότητά Του όμως, «απαθής διέμεινε». Η ανθρώπινη φύση Του υπέστη όλη αυτή την περιπέτεια. Δεν έχουμε Θεοπασχία. Ο Θεός δεν πάσχει. Δεν μπορεί να υποβληθεί σε παθήματα. Μήτε να θανατωθεί. Ο άνθρωπος Ιησούς έπαθε και απέθανε, όντας αναμάρτητος και απέθαντος. Κι εδώ ακριβώς βρίσκεται το μυστήριο της μακροθυμίας Του, και το μέγεθος της αγάπης Του, με την οποία τόλμησε τα πάντα. Αυτά όλα θα τα ζήσουμε για μια ακόμα φορά, όχι σαν μια ιστορική αναδρομή και θύμηση της ζωής και των παθημάτων του Χριστού, αλλά εμπειρικά μέσα στον αδιάστατο χωρόχρονο της Εκκλησίας, σήμερα. Δεν πρέπει ούτε προς στιγμήν να μας διαφεύγει, πως τα πάντα συμβαίνουν σήμερα, δηλαδή «τα Πάθη τα σεπτά η παρούσα ημέρα, ως φώτα σωστικά ανατέλλει τω κόσμω. Χριστός γάρ επείγεται του παθείν αγαθότητι…», σήμερα. Να μη ξεχνούμε πως «ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός», σήμερα. Ναι σήμερα. Ολα συμβαίνουν σήμερα.

Την μεγάλη Δευτέρα ακούγεται ο ύμνος (Κυριακή των Βαίων το βράδυ) κι εμείς «ιδού αναβαίνομεν εις Ιεροσόλυμα» πεζοπορούντες αντάμα με Εκείνον που μας αγάπησε με «πάθος», ιχνηλάτες και εμείς του πάθους της ερωτικής Του αναζήτησης για μας, γιατί διψούμε τη ζωή απαλλαγμένη από τα πάθη της κακίας, του ψεύδους και του μίσους.





 
Last edited:

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
Τω την αβατον - Εμεγάλυνας Χριστέ

Ψάλλει ο Αρχων Πρωτοψάλτης Παύλος Φορτωμάς συνοδεία του Βυζαντινού του χορού.

Τῷ τήν ἄβατον κυμαινομένην θάλασσαν, θείῳ αὐτοῦ προστάγματι, ἀναξηράναντι, καί πεζεῦσαι δι'αὐτῆς, τόν ἰσραηλίτην, λαόν καθοδηγήσαντι, Κυρίῳ ἄσωμεν· ἐνδόξως γάρ δεδόξασται.

Ἑρμηνεία.

Εἰς τόν παρόντα Εἱρμόν ἀναφέρει ὁ Ἱερός Μελωδός τήν πρώτην Ὠδήν τήν ὑπό Μωϋσέως ποιηθεῖσαν, καί τά ἐκείνης λόγια· ἄς ψάλωμεν, λέγει, εἰς τόν Κύριον, ὅστις μέ τήν θεϊκήν προσταγήν του ἐπρόσταξεν οὔτω τόν Μωϋσῆν· «Λάλησον τοῖς Υἱοῖς Ἰσραήλ καί ἀναζευξάτωσαν, καί σύ ἔπαρον τήν ράβδον σου καί ἔκτεινον τήν χεῖρα σου ἐπί τήν θάλασσαν καί ρῆξον αὐτήν, καί εἰσελθέτωσαν οἱ Υἱοί Ἰσραήλ εἰς μέσον τῆς θαλάσσης κατά τό ξηρόν» ("Εξ. ιδ' 15-16). Αὐτός ὁ Κύριος μέ τήν προσταγήν του ἐξήρανε τήν ἐρυθράν θάλασσαν, ἤτις ἦτον ἄβατος ἀπό γυμνά ποδάρια καί ἀδιαπέραστος. Προσθέτει δέ ἀκολούθως ὁ Μελωδός καί τήν αἰτίαν, διά τήν ὁποίαν ἦτο ἀδιαπέραστος· ἐπειδή, λέγει ἦτον κυμαινομένη ἀπό τά κύματα, τά ὁποῖα φυσικῷ τῷ τρόπῳ διεγείρει ἡ θάλασσα· πρόδηλον γάρ ὅτι διά τοῦτο ἧτον αὕτη ἄβατος, διότι ἦτον κυμαινομένη. Οὐ μόνον δέ τήν θάλασσαν ἐξήρανεν ὁ Κύριος, ἀλλά καί ὡδήγησε τόν λαόν τοῦ Ἰσραήλ νά διαπεράσῃ αὐτήν ὡς ξηράν πεζός καί μέ γυμνά πόδια. Ὅθεν εἰς τόν Κύριον τόν ποιοῦντα τοιαῦτα τέρατα ἄς ψάλλωμεν καί ἡμεῖς τόν ἐπινίκιον ὕμνον ἐκεῖνον ὅπου ἔψαλλον οἱ Ἰσραηλῖται· ἐπειδή ἐνδόξως δεδόξασται.

Ἀπορίας δέ ἄξιον εἶναι, διατί ὁ Ποιητής ἐδῶ δέν εἶπεν ἁπλῶς ξηράναντι, ἀλλά ἀναξηράναντι; Εἰς λύσιν τῆς ἀπορίας λέγομεν ὅτι ἡ Ἀνά Πρόθεσις ἐδῶ δηλοῖ τήν δευτέραν ξηρότητα ὅπου ἔλαβεν ἡ γῆ ἀπό τό στοιχεῖον τοῦ νεροῦ· ἐξηράνθη γάρ αὐτή καί πρότερον ἐν τῇ δημιουργία τοῦ Κόσμου, ὅταν ἡ γῆ μέν ὅλη ἦτον σκεπασμένη ἀπό τά νερά, διά προσταγῆς δέ τοῦ Θεοῦ ἐσυνάχθησαν τά νερά εἰς τά κοιλώματα τῆς γῆς, καί ἐφάνη ἡ ξηρά· «Συναχθήτω γάρ, φησί, τό ὕδωρ τό ὑποκάτω τοῦ Οὐρανοῦ εἰς συναγωγήν μίαν, καί ὀφθήτω ἡ ξηρά» (Γέν. α' 9). Καθώς λοιπόν τότε πρῶτον ἐξηράνθη ἡ γῆ διά τοῦ χωρισμοῦ τῶν ὑδάτων· οὕτω καί τώρα δεύτερον ἐξηράνθη ἡ γῆ ἡ ὑποκάτω οὖσα τῆς ἐρυθρᾶς θαλάσσης μέ τόν διαχωρισμόν τοῦ νεροῦ τόν ὑπό τοῦ Θεοῦ διά Μωϋσέως γενόμενον· τούτου χάριν καί ὁ Μελωδός δέν εἶπε ξηράναντι, ἀλλά ἀναξηράναντι· ἡ γάρ Ἀνά Πρόθεσις δύο σημαινόμενα ἔχει· σημαίνει γάρ καί τήν ἄνω κίνησιν καί φοράν, καθώς εἶναι τό, Ἀνέβλεψεν: ἤτοι ἄνω ἔβλεψε, καί τό, Ἀνελήφθη: ἤτοι ἄνω ἀρπάχθη· σημαίνει δέ καί τήν ἐπιδίπλωσιν καί δευτέρωσιν τοῦ αὐτοῦ πράγματος, καθώς εἶναι τό, Ἀναλάβωμεν τόν λόγον: ἤτοι ἄς δευτερώσωμεν τόν λόγον, καί τό, Ἀνάμνησιν ἐποίησα: ἤτοι δευτέραν μνήμην ἔλαβον· ἐπειδή ἡ ἀνάμνησις δέν εἶναι ἄλλο τι, πάρεξ μία δευτέρα μνήμη τοῦ αὐτοῦ πράγματος. Τοιοῦτον σημαινόμενον ἔχει τώρα ἡ Ἀνά καί ἐν τῷ Ἀναξηράναντι, οὐδέν ἄλλο δηλοῦσα, εἰ μή τήν δευτέραν τῆς γῆς ξηρότητα, τήν ὁποίαν ἔλαβε μετά τόν χωρισμόν τοῦ νεροῦ τῆς ἐρυθρᾶς θαλάσσης.

 

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
Το τροπάριο «Τον νυμφώνα Σου βλέπω…»

Το τροπάριο λέει: «Τον νυμφώνα Σου βλέπω, Σωτήρ μου, κεκοσμημένον, και ένδυμα ουκ έχω, ίνα εισέλθω εν αυτώ. Λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής, Φωτοδότα, και σώσον με».

Οι στίχοι είναι εμπνευσμένοι από μια άλλη παραβολή του Χριστού, στο κατά Ματθαίον, κεφ. 22, στίχοι 1-14: ένας βασιλιάς παντρεύει το γιο του, αλλά οι καλεσμένοι «αγρόν ηγόρασαν» (η φράση είναι από το Λουκ. 14, 18, όπου υπάρχει η ίδια παραβολή ή μια παρόμοια – εκεί κάποιος λέει: «αγόρασα ένα αγρό (χωράφι) και πρέπει να πάω να τον δω, γι’ αυτό δε μπορώ να έρθω») και δεν πήγαν. Τότε εκείνος έστειλε και κάλεσαν όλους τους φτωχούς και περιθωριακούς, που ήρθαν αντί για τους επίσημους. Είδε όμως κάποιον με ρούχα ακατάλληλα για γάμο και έβαλε να τον πετάξουν έξω, και μάλιστα «στο σκοτάδι»!…

Εννοείται ότι, αφού οι τελικοί καλεσμένοι ήταν φτωχοί, ο Ιησούς δεν εννοούσε ότι ο άνθρωπος διώχτηκε επειδή είχε «κακά ρούχα». Το νόημα είναι ότι είχε κακή ψυχή. Εδώ λοιπόν ο ποιητής του τροπαρίου παρακαλεί το Χριστό να τον βοηθήσει να γίνει λαμπερή η ψυχή του, να τη «φορέσει» (ως το καταλληλότερο ένδυμα) και να μπορέσει να μπει στο γλέντι του γάμου, δηλ. στον παράδεισο.

 

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
Αίνοι Μ.Δευτέρας και Δοξαστικό Αίνων...

Ψάλλει ο Άρχων Πρωτοψ. Παύλος Φορτωμάς συνοδεία του Βυζαντινού του Χορού.

Υπέροχη είναι πραγματικά η υμνολογία της Μ. Δευτέρας, η οποία έχει ως στόχο να εισαγάγει τους πιστούς στο κατανυκτικό και πένθιμο κλίμα της εβδομάδος των Παθών του Κυρίου. Η ακολουθία του Όρθρου αρχίζει με το υπέροχο και πασίγνωστο τροπάριο “Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός…”. Ακολουθούν τα καθίσματα “Τα πάθη τα σεπτά…” , “Αόρατε κριτά…” και “Των παθών του Κυρίου τας απαρχάς…” εισαγωγικά του Θείου Πάθους. Μετά την ανάγνωση του ιερού Ευαγγελίου ψάλλεται ο περίφημος κανόνας “Τω την άβατον κυμαινομένην θάλασσαν…” ποίημα του αγίου Κοσμά του Μελωδού. Παρεμβάλλεται το γνωστό κοντάκιο “Ο Ιακώβ ωδύρετο του Ιωσήφ την στέρησιν…”. Ακολουθεί το κατανυκτικότατο εξαποστειλάριο “Τον νυμφώνα σου βλέπω Σωτήρ μου κεκοσμημένον…”. Στους Αίνους ψάλλονται τα περίφημα τροπάρια, επίσης ποιήματα του αγίου Κοσμά, “Ερχόμενος ο Κύριος προς το εκούσιον πάθος…”, “Φθάσαντες, πιστοί, το σωτήριον πάθος Χριστού του Θεού…”. Στα υπέροχα τροπάρια των αποστίχων, ποιήματα και αυτά του αγίου Κοσμά, γίνεται μνεία του επεισοδίου με τους υιούς Ζεβεδαίου, οι οποίοι ζητούσαν πρωτοκαθεδρία στη βασιλεία του Χριστού. “Κύριε προς το μυστήριον το απόρρητον της σης οικονομίας…”, “Κύριε, τα τελεώτατα φρονείν τους οικείους παιδεύων μαθητάς, μη ομοιούσθε τοις έθνεσιν έλεγες…” και το δοξαστικό “Δευτέραν Εύαν την Αιγυπτίαν ευρών ο δράκων δια ρημάτων, έσπευδε κολακίαις υποσκελίσαι τον Ιωσήφ…”, αναφέρεται στο γεγονός του πάθους του Παγκάλου Ιωσήφ.

Είναι ανάγκη αγαπητοί φίλοι και φίλες αυτές τις ημέρες να διορθώσουμε την πορεία της ζωής μας, να στραφούμε στο δρόμο του Χριστού και να ακολουθήσουμε τα βήματά Του προς το Πάθος. Στην αντίθετη περίπτωση θα παραμείνουμε για μια ακόμα φορά αμέτοχοι των δωρεών που απορρέουν από τα εκούσια Παθήματα και τη Σταυρική Θυσία του Λυτρωτή μας Ιησού Χριστού. Ο ιερός υμνογράφος της Μ. Δευτέρας μας καλεί επιτακτικά “Δεύτε ουν και ημείς κεκαθαρμέναις διανίαις συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι’ αυτόν ταις του βίου ηδοναίς, ίνα και συζήσωμεν αυτώ”. Και “Τη αυτού ευσπλαχνία συνεγείρη και ημάς νεκρωθέντας τη αμαρτία”.
 

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
ΚΑΘΙΣΜΑΤΑ ΟΡΘΡΟΥ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΡΙΤΗΣ . ΨΑΛΛΕΙ Ο ΑΡΧΩΝ ΠΡΩΤΟΨ. ΠΑΥΛΟΣ ΦΟΡΤΩΜΑΣ ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΥ ΧΟΡΟΥ.

‟Τόν Νυμφίον ἀδελφοί ἀγαπήσωμεν, τάς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καί πίστει όρθῇ, ἵνα ὡς αἱ φρὀνιμοι, τοῦ Κυρίου παρθένοι, ἕτοιμοι εἰσέλθωμεν, σύν αὐτῷ εἰς τούς γάμους”.

Τό ἀναλόγιο εἶναι τό μέγα διδασκαλεῖο τῆς Πίστεώς μας. Οἱ ὑμνογράφοι -ὅσων τά ἔργα δοκιμάστηκαν στόν χρόνο καί καταξιώθηκαν στήν ἐκκλησιολογική καί δογματική συνείδηση τοῦ Ὀρθοδόξου πληρώματος- ἦσαν ἄνθρωποι θεοφώτιστοι, ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ.

Ἐμεῖς οἱ ἀπαίδευτοι καί ἐντελῶς ἀρχάριοι στήν ζωή τήν πνευματική, βρίσκουμε μεγάλη παρηγοριά καί ἀνάπαυση στά νοήματα τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ὑμνολογίας.

Ὅποια ἀπορία καί νά ἔχει κανείς πάνω σέ θέματα βίου καί Πίστεως, εἶναι βέβαιον, ὅτι θά βρεῖ ἀπαντήσεις ἀσφαλεῖς και ὑπεύθυνες μέσα στήν θεολογία τῶν λατρευτικῶν μας ὕμνων.

Στό ἀναλόγιο συναντῶνται διαχρονικῶς οἱ δάσκαλοι τῆς Ρωμαίϊκης ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, μέ τούς ἐραστές τῆς ὀκτωήχου κάθε ἐποχῆς. Συναντῶνται καί οἱ φωτισμένοι ὑμνογράφοι ὅλων τῶν ἐποχῶν, δάσκαλοι ἁγιοπνευματικοί, μέ κάθε ψυχή ζῶσα καλῆς ἀνησυχίας, σέ μιά συνάντηση μετάγγισης Θείας Σοφίας. Σέ μιά συνάντηση θεοδίδακτης γνωμοδότησης προϋποθέσεων σωτηρίας.

Στό ἀναλόγιο παρίστανται, σέ κάθε ψαλμωδία, Πατέρες καί ὑμνογράφοι μαζί. Ὁ λόγος τῶν Ἁγίων μας Πατέρων, ὁ ἑρμηνευτικός τῶν Γραφῶν, γίνεται ἀκόμα πιό προσιτός στούς πιστούς, μέ τήν γραφίδα τῶν ἱερῶν μας ὑμνογράφων.

Παράδειγμα, ὁ ποιητής τοῦ ὄρθρου τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τρίτης: Σέ ἕναν ἀπό τούς ὕμνους του δέν κάνει τίποτε ἄλλο, ἀπό τό νά προσφέρει λακωνικῶς, εἰδικά γιά τίς ἡμέρες μας τίς πονηρές, μοναδικῆς ἀξίας διδασκαλία τοῦ Ἀγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.

Ἔλεγε ὁ Χρυσορρήμων Ἰωάννης: ‟Οὐδέν ὄφελος βίου καθαροῦ, δογμάτων διεφθαρμένων”. Σέ τίποτε δέν ὠφελεῖ τόν άνθρωπο ἡ ἐνἀρετη ζωή, ἐάν τά δόγματά του εἶναι διεφθαρμένα. Ἐάν, δηλαδή, ἡ πίστη του εἶναι νοθευμένη.

Καί ὁ ὑμνογράφος τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Τρίτης γνωμοδοτεῖ μελωδικῶς: ‟Τόν Νυμφίον ἀδελφοί ἀγαπήσωμεν, τάς λαμπάδας ἑαυτῶν εὐτρεπίσωμεν, ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καί πίστει όρθῇ...”.

Ἐμπρός, ἀδελφοί μου, νά ἀγαπήσουμε τόν Νυμφίο Χριστό καί νά συγυρίσουμε τίς λαμπάδες μας. Πῶς, ὅμως, νά δείξουμε την ἀγάπη μας στόν Νυμφίο Χριστό; Καί τίς λαμπάδες μας, τίς ψυχές μας, πῶς νά τίς τακτοποιήσουμε; ‟Ἐν ἀρεταῖς ἐκλάμποντες καί πίστει όρθῇ”. Λαμποκοπῶντας ἀπό ἀρετές καί πίστη ἀνόθευτη.

 

π.Μιχαήλ Τρ. Γούδας

παλαιο μελος
ΠΑΣΑ ΠΝΟΗ - ΑΙΝΕΙΤΕ - 1ΟΣ ΑΙΝΟΣ ΚΑΙ ΔΟΞΑΣΤΙΚΟ ΟΡΘΡΟΥ ΜΕΓΑΛΗΣ ΤΡΙΤΗΣ ΨΑΛΛΕΙ Ο ΑΡΧΩΝ ΠΡΩΤΟΨ. ΠΑΥΛΟΣ ΦΟΡΤΩΜΑΣ ΣΥΝΟΔΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΎ ΧΟΡΟΥ.

Ἐν ταῖς λαμπρότησι τῶν ἁγίων σου πῶς εἰσελεύσομαι ὁ ἀνάξιος; Μέσα στίς λαμπρότητες τῶν ἁγίων σου, Κύριε, πῶς θά εἰσέλθω ἐγώ ὁ ἀνάξιος; Γιατί, ἄν τολμήσω νά εἰσέλθω μαζί τους στό νυμφώνα, τό ἔνδυμά μου μέ ἐλέγχει ὅτι εἶναι ἀκατάλληλο καί ἀνάξιο τῆς καθαρότητας τοῦ γάμου, καί οἱ Ἄγγελοι (οἱ ταξιθέτες τοῦ νυμφώνα), ἀφοῦ μέ δέσουν, θά μέ πετάξουν ἔξω. Κύριε, καθάρισε τίς κηλίδες τῆς ψυχῆς μου καί σῶσε με ὡς φιλάνθρωπος.

Επίσης ο Υμνωδός προτρέπει τον εαυτό του: “Το δοθέν σοι τάλαντον φιλοπόνως έργασαι. Και αλλού: “το τάλαντον όσοι εδέξασθε αυξήσατε”. Και κρούει, θα λέγαμε, τον “κώδωνα του κινδύνου” όταν λέγει: “Του κρύψαντος το τάλαντον την κατάκρισιν ακούσασα ψυχή” πρόσεχε γιατί “Ιδού σοι το τάλαντον ο Δεσπότης εμπιστεύει ψυχή μου”.

Ἡ περιπάθεια καί ἡ συγκίνηση τῆς ψυχῆς πρό τῆς λαμπρότητας τοῦ ἐπουράνιου νυμφώνα, συνεχίζεται. Σάν ἕνας πελώριος μαγνήτης ἡ ἑόρτια πανηγυρική χαρά τοῦ νυμφώνα τήν τραβᾶ ἀκατανίκητα πρός αὐτόν. Δέ θέλει νά ξεκολλήσει τό νοῦ της ἀπό τίς ἐράσμιες ἐκεῖνες χάρες καί χαρές. Ἀπό τήν ἄυλη μακαριότητα τῶν ἐκλεκτῶν στό σύλλογο τῶν σεσωσμένων. Διαισθάνεται πράγματα ἀνείπωτα καί ἀκαθόριστα. Φαντάζεται μυστικές γλυκύτητες καί ἐκστασιασμούς, γιορτινά ἐπιθαλάμια ἄσματα, τό τραγούδι τῶν Ἀγγέλων καί τό πανηγύρι τῶν δικαίων!

Ὁ πιστός καρφώνει ξαφνικά τό βλέμμα του στό βάθος τῆς ψυχῆς του καί ὠχριᾶ. Αὐτά τά πράγματα δέν εἶναι γιά μένα. Ἐγώ εἶμαι βρόμικος καί ἀκάθαρτος, μιά σκέτη παραφωνία στήν ἔκπαγλη ἁρμονία τοῦ οὐρανοῦ. Τό ἔνδυμα τῆς ψυχῆς μου εἶναι λερωμένο καί σχισμένο. Μόνο μέ ἀνεύθυνη θρασύτητα μπορῶ νά δρασκελίσω τό κατώφλι τοῦ νυμφώνα καί νά βρεθῶ μαζί μέ τούς ἐκλεκτούς καί ἁγίους. Καί τί θά συμβεῖ, ἄν προβῶ στό ἀπονενοημένο τόλμημα; Θά γίνω στόχος ἐπικρίσεως καί περίγελος τῶν συνδαιτυμόνων. Οἱ Ἄγγελοι, οἱ ὑπηρέτες τοῦ συμποσίου τῆς θείας βασιλείας, τά καθαρά καί ἀστραφτερά πνεύματα τοῦ Θεοῦ, θά μέ πλησιάσουν: Φίλε, πῶς μπῆκες ἀπρόσκλητος, χωρίς νά ἔχεις κατάλληλο ἔνδυμα παραστάσεως; Πῶς τόλμησες νά καθίσεις μέ τούς καθαρούς, ἐσύ ὁ αἰσχρός καί ἀκάθαρτος; Καί ἀφοῦ τόν δέσουν, ὅπως δένουν τούς ἐγκληματίες οἱ ἄνθρωποι, θά τόν πετάξουν ἔξω, στό σκοτάδι τό πυκνό τοῦ πόνου καί τῆς δυστυχίας!

Νά μήν ὑπάρχει ἄραγε θεραπεία σ᾽ ἕνα τέτοιο τραγικό ἐνδεχόμενο; Ὑπάρχει βέβαια, ἀλλά μόνο ἀπό τή μεριά τοῦ πανάγαθου Θεοῦ. Μονάχα αὐτός μπορεῖ νά καθαρίσει τό ρυπωμένο χιτώνα τοῦ ἁμαρτωλοῦ μέ τήν καθαρτική χάρη του. Νά σώσει τήν ψυχή του ἀπό τήν ἁμαρτία καί νά τόν ἐνσωματώσει στό σῶμα τῶν ἐκλεκτῶν καί ἁγίων του. Φτάνει νά μετανοήσει ὁ ἄνθρωπος γιά τά ἁμαρτωλά καί ἐπαίσχυντα ἔργα του. Ὁ Θεός προσφέρει τά πάντα, ἀρκεῖ ὁ ἄνθρωπος νά τοῦ ζητήσει, μέ συντετριμμένη καρδιά, τό ἔλεος καί τή φιλανθρωπία του.

Στην Ευαγγελική περικοπή επίσης ακούμε την ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΩΝ ΤΑΛΑΝΤΩΝ. Από την παραβολή αυτή είναι παρμένο και το τροπάριο που ακούμε στην ακολουθία σήμερα «Του κρύψαντος το τάλαντον την κατάκρισιν ακούσασα, ψυχή, μη κρύπτε λόγον Θεού· κατάγγελλε τα θαυμάσια αυτού, ίνα πλεονάζουσα το χάρισμα, εισέλθης εις την χαρά του Κυρίου σου».

Να κηρύττουμε τον λόγο του Θεού, να μην τον κρύψουμε, να μην τον σκεπάσουμε, να μην τον ενταφιάσουμε. Όλοι οι άνθρωποι έχουν τάλαντα και χρέος μας είναι να τα χρησιμοποιήσουμε για το δικό μας καλό, αλλά και για το καλό των αδελφών μας.

Τάλαντα θα λέγαμε είναι το να είσαι γονέας, να είσαι αξιωματικός, να έχεις σωματική ρώμη, να είσαι δάσκαλος, πολιτικός. Ένα άλλο τάλαντο, που έχουμε και μάλιστα είναι χρυσό αυτό το τάλαντο, είναι το ότι είμαστε ορθόδοξοι χριστιανοί. Όχι , γιατί είμαστε εμείς ορθόδοξοι, αλλά η αλήθεια, η ακίβδηλος αλήθεια, η οποία βρίσκεται ΜΟΝΟΝ στο χώρο της ορθοδοξίας. Προνόμιο, λοιπόν, το ότι είμαστε ορθόδοξοι χριστιανοί.

Στο ερώτημα ποια είναι τα τάλαντα, απαντά ο Ιερός Χρυσόστομος: “τάλαντα ενταύθα έστιν η εκάστου δύναμις, είτε εν προστασία, είτε εν χρήμασιν, είτε εν οιωδήποτε πράγματι τοιούτω”. Δηλαδή, όσες υλικές ή πνευματικές δυνατότητες έχουμε και καλούμεθα να τις αξιοποιούμε.

Όχι εγωϊστικά και μόνο για τον εαυτό μας, αλλά να γινόμαστε πηγές ευεργεσίας και για τους άλλους. Δυστυχώς συμβαίνει συχνά αυτοί που έχουν τα τάλαντα, αντί να γίνονται κέντρα ακτινοβολίας, γίνονται εστίες μολύνσεως. Αντί να επουλώνουν πληγές, τις ανοίγουν βαθύτερα. Αντί να ανυψώνουν τους ανθρώπους, τους αποκτηνώνουν. Αντί να τους φωτίζουν, τους τυφλώνουν. Αυτοί είναι οι μεγάλοι δωσίλογοι της ανθρωπότητας.

Σημασία δηλαδή τελικά δεν έχει πόσα τάλαντα έλαβες, αλλά πώς τα αξιοποίησες. Ακόμη και μόνο ένα αν έλαβες “δύνασαι και δι ‘ενός ευδοκιμήσαι”. Πώς “επικουρία του δόντος Χριστού”, τονίζει ο Υμνωδός. Θα τον ακούσουμε όμως; Αν ναι, τότε θα ακούσουμε και το “είσελθε δούλε εις την χαράν του Κυρίου σου “

 
Top