Λειτουργία Μ. Πέμπτης

[MTheodorakis]

Ἀπὸ τὶς Ἀρχέτυπες διατάξεις:


Ἡ λειτουργία γίνεται μόνο στὸ καθολικὸ τῆς μονῆς

(χφ. Βατοπαιδίου 1760 τυπικὸ 1926 σ. 191).


Γίνεται συλλείτουργο (ΤΕ σ. 549, ΤΜ σ. 236), μὲ πορφυρὰ ἄμφια (ΤΠ σ. 283, ΤΓ φ. 119v, ΜΕΘ σ. 355), δὲν δίδεται ἀσπασμός (ΤΑ σ. 104), βλ. Μτ. κστ’ 49.


«Ἀντὶ τοῦ κοινωνικοῦ, στιχηρὸν πλ. β’.

Ὑμνολογούντων ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων ἀκαταπαύστοις φωναῖς βοώντων, δοξολογούντων Τριάδα ὁμοούσιον· ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος εἶ Κύριε, πεπλήρωνται σύμπαντα τῆς δόξης σου φιλάνθρωπε.

Ἄλλο ἦχος πλ. δ’.

Τῷ τῆς ἁγίας τραπέζης σώματι ἐντραφέντες καὶ τὸ τοῦ θείου κρατῆρος αἵματι ἀρδευθέντες γνῶτε Θεοῦ παράδοξον μυστήριον, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον»

(ΤΑ σσ. 105, 107).


Ψάλλεται τὸ «Πληρωθήτω...»

(χφ. Moscow State Historical Museum 129 ψαλτήριο Khludov περὶ τὸ ἔτος 850 φ. 167v, D I σ. 131, χφφ. Paris. gr. 375 ἐκλογάδιο τοῦ ἔτους 1021 φ. 127v, Barb. gr. 478 ἐκλογάδιο ια’ αἰ. φ. 222v, Φλωρεντίας Conv. Soppr. 24 (a.k.a. 2742; Plut. 42) ἐκλογάδιο ια’ αἰ. φ. 97r, ΤΑ σ. 107, Σ5 φ. 129r, ΤΕ σ. 550, ΤΜ σ. 236, ΚΣ σ. 206).

 

[Shota]

«Ἀντὶ τοῦ κοινωνικοῦ, στιχηρὸν πλ. β’.

Ὑμνολογοῦντων ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων ἀκαταπαύστοις φωναῖς βοώντων, δοξολογοῦντων Τριάδα ὁμοούσιον· ἅγιος, ἅγιος, ἅγιος εἶ Κύριε, πεπλήρωνται σύμπαντα τῆς δόξης σου φιλάνθρωπε.

Αυτό αναμφιβόλως κάποτε ήταν «χερουβικό» (όχι απαραίτητα της Μ. Πέμπτης) και μπήκε τυχαίως στη νέα θέση.

 

[MTheodorakis]

Ἴσως εἶναι ἀναδίπλωση-ἀνάπτυξη τοῦ ἐπινίκιου ὕμνου.

 

[Shota]

Ἴσως εἶναι ἀναδίπλωση-ἀνάπτυξη τοῦ ἐπινίκιου ὕμνου.

Ναι, υπάρχει σίγουρα η σχέση.

Τα περισσότερα «χερουβικά» της Ιεροσολυμιτικής παράδοσης που σώζονται στα Γεωργιανά χφφ. έχουν ακριβώς αυτή τη μορφή, τελειώνουν με κάποια παραλλαγή της αγγελικής δοξολογίας.

 

[Diogenes]

…δὲν δίδεται ἀσπασμός (ΤΑ σ. 104), βλ. Μτ. κστ’ 49.

Γιατί δεν δίδεται ασπασμός;

 

[MTheodorakis]

Διότι εἶναι ὁ καιρὸς τοῦ προδοτικοῦ ἀσπασμοῦ τοῦ Ἰούδα.

 

[MTheodorakis]

Μετὰ τὸ α’ ἀνάγνωσμα καὶ τὸ προκείμενο λέγεται «Φῶς Χριστοῦ φαίνει πᾶσι»

(χφ. Δρέσδης Α 104 πραξαπόστολος-τυπικὸ Μεγάλης Ἐκκλησίας πρὸ τοῦ ἔτους 1080 ἔκδ. К.К. Акентьев Типикон Великой Церкви Cod. Dresde A 104, 2009 σ. 81, χφφ. προφητολόγια Marcian. gr. 13 ια’ αἰ. καὶ Bodleian. Laud. gr. 36 ια’ αἰ., βλ. καὶ σχετικὴ ἀπαγόρευση στὸ χφ. Φλωρεντίας Conv. Soppr. 24 (a.k.a. 2742; Plut. 42) ἐκλογάδιο ια’ αἰ. φ. 96r καὶ τυπικὸ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 236)

τοῦ παλαιοῦ λυχνικοῦ ἀπὸ τὸν διάκονο.

 

[MTheodorakis]

Κατὰ τὴν ἀρχικὴ Κωνσταντινουπολιτικὴ τάξη, στὴν λειτουργία τοῦ λόγου τῆς Μεγάλης Πέμπτης δὲν ψάλλεται τρισάγιο «...ἅγιος ἀθάνατος...», ἀλλά, μετὰ τὰ ἀναγνώσματα τῆς ἡμέρας ἀπὸ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, εὐθὺς ψάλλεται τὸ προκείμενο τοῦ ἀποστόλου, ὁ ἀπόστολος «...τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου καταγγέλλετε...» κ.λπ.

(Dmitrievskij τ. 1 σσ. 130, 191, 880, J. Mateos Le Typicon de la Grande Eglise τ. 2 σ. 74, χφ. Δρέσδης Α 104 πραξαπόστολος-τυπικὸ Μεγάλης Ἐκκλησίας πρὸ τοῦ ἔτους 1080 ἔκδ. К.К. Акентьев Типикон Великой Церкви Cod. Dresde A 104 2009 σ. 81, τυπικὰ Μεσσήνης τοῦ ἔτους 1131 σ. 236, Κασούλων τοῦ ἔτους 1173 σ. 224, χφφ. Σινὰ 2095 κανονάριο ι’ αἰ. φ. 16v, Barb. gr. 478 ἐκλογάδιο ια’ αἰ. φ. 222r, Φλωρεντίας Conv. Soppr. 24 (a.k.a. 2742; Plut. 42) ἐκλογάδιο ια’ αἰ. φ. 96r, Barb. gr. 418 ἐκλογάδιο ια’ αἰ. φ. 58r, Paris. gr. 106A κανονάριο ιγ’ αἰ. φ. 205r, χφφ. προφητολόγια Σινὰ 7 θ’ αἰ. φ. 151r, Reg. gr. 75 τοῦ ἔτους 982/3 φ. 77r, ἁγ. Σάβα 247 ια’ αἰ. φ. 89r, Barb. gr. 446 ια’ αἰ. φ. 172r, Σινὰ 14 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 74v, Paris. gr. 243 τοῦ ἔτους 1133 φ. 147r, Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης Βουλγαρίας 18 ιβ’ αἰ. φ. 146r, χφφ. πραξαπόστολοι Σινὰ 284 ι’ αἰ. φ. 74, ἁγ. Σάβα 266 ἀρχὲς ια’ αἰ. φ. 95v, Μ. Λαύρας Β-74 ια’ αἰ. φ. 197r, Καρακάλλου 10 ια’ αἰ. φ. 107r, Φλωρεντίας S. Marco 704 ια’ αἰ. φ. 7v, Κρυπτοφέῤῥης Α. β. V μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1025-1100 φ. 141r, RGB 173.I 281 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1025-1100 φ. 141r, Moscow State Historical Museum Vladimir 21/Savva 4 β’ ἥμισυ ια’ αἰ. φ. 205v, Βritish Library Additional 11841 ια’-ιβ’ αἰ. φ. 25r, Σινὰ 286 μεταξὺ τῶν ἐτῶν 1020-1200 φ. 217r, Σινὰ 287 α’ ἥμισυ ιγ’ αἰ. φ. 178v, χφφ. τριῴδια Reg. gr. 59 ια’ αἰ. φ. 109v, Σινὰ 754 τοῦ ἔτους 1177 φ. 207r, Σινὰ 756 τοῦ ἔτους 1205 φ. 210v, RGB 270.I 22 ιγ’-ιδ’ αἰ. φ. 72v).