Κωνσταντίνος Ψάχος (1869, +1949)

[Dimitri]

Ενδιαφέρον βιογραφικό άρθρο του τέως Α' πατριαρχικού δομεστίκου και πρώτου «Άρχοντος εντίμου μουσικοδιδασκάλου και κληρικού της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας» από το (και μέλος του φόρουμ) δρ. Γρηγόριο Αναστασίου από εδώ.

Αναφέρει εκτός των άλλων οτι

«Στην Αθήνα της αυγής του 20ού αιώνα, στη σκιά του λεγόμενου μουσικού ζητήματος, ο τότε αρχιεπίσκοπος
Αθηνών Θεόκλητος με το Διευθυντή του Ωδείου Αθηνών, Γεώργιο Νάζο, αποφάσισαν την ίδρυση Σχολής
Βυζαντινής Μουσικής και για την πλήρωση της θέσης του Διευθυντή της απευθύνθηκαν στο Πατριαρχείο. Ο
Πατριάρχης Άνθιμος Ζ΄ ανταποκρίθηκε στο αίτημά τους και υπέδειξε τον Κωνσταντίνο Ψάχο ως κατάλληλο
πρόσωπο γιʹ αυτή τη θέση. Έτσι, ο Ψάχος ταξίδεψε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το Σεπτέμβριο του 1904 και
στις 23 του ίδιου μήνα η Σχολή άρχισε τη λειτουργία της. Στην Αθήνα πλέον εντοπίζεται όλη η δράση του και η
οικογενειακή του ζωή. Στις 4 Σεπτεμβρίου 1905 νυμφεύθηκε την Ευανθία Αμερικάνου από τη Σμύρνη.»

Στο βιβλίο Γεωργίου Δ. Καμαράδου-Βυζαντίου, Βιογραφία Νήλεως Καμαράδου, μουσικοδιδασκάλου. Αθήνα 1976 αναφέρεται οτι από την Αθήνα ζητήθηκε αρχικά ο Ευστράτιος Παπαδόπουλος αλλά τελικά προωθήθηκε (άγνωστο πώς και γιατί ακριβώς) ο Κωνσταντίνος Ψάχος. Κάποιες φήμες που έχω ακούσει λέγαν επειδή ήταν ο πιό κατάλληλος. Άλλες φήμες επειδή κύκλοι στην Πόλη θέλαν να τον απομακρύνουν.

Πολλά έχουν γραφεί, όχι αρκετά όμως για τον Κωνσταντίνο Ψάχο. Μερικά υπάρχουν ήδη στο διαδίκτυο και αξίζει να συγκεντρωθούν εδώ.

Π.χ. από εδώ

«Διετέλεσε Α' δομέστικος στον Πατριαρχικό Ναό (3.5.1887-1891), με πρωτοψάλτη τον Γ. Σαρανταεκκλησιώτη. Κατόπιν, ήταν Α' δομέστικος του Ευστρ. Παπαδοπούλου (Παναγία του Πέραν). Το 1892 έγινε πρωτοψάλτης στον 'Αγιο Χαράλαμπο του Γραικικού Νοσοκομείου της Σμύρνης. Επέστρεψε στην Κων/πολη και το 1895 προσλήφθηκε ως πρωτοψάλτης του Αγιοταφικού Μετοχίου, εκεί όπου του δόθηκε η ευκαιρία να μελετήσει πλήθος χειρόγραφα (και να αποκτήσει ορισμένα). Δίδαξε επίσης ανώτερα ελληνικά σε διάφορες Σχολές (όπως στο Παρθεναγωγείο του Αγιοταφικού Μετοχίου, όπου διορίστηκε το 1896). Το 1898 πρωτοστάτησε στην ίδρυση του "Μουσικού Εκκλ. Συλλόγου Κων/πόλεως", του οποίου διετέλεσε ειδικός γραμματέας και τον υπηρέτησε δραστήρια ώς το 1902, οπότε και παραιτήθηκε οριστικά. Υπηρέτησε επίσης ως πρωτοψάλτης στους Αγίους Θεοδώρους Βλάγκας (1901-03) και στον Άγιο Νικόλαο Γαλατά (1903-04).»

Σχετικά:

Η Επιτροπή του 1895 (Κωνσταντινούπολη)
Το (Εύειον) «Παναρμόνιον» του Κωνσταντίνου Ψάχου, 1924
«Τονικός ρυθμός» και ψαλμωδία
Η διπλή συνηχητική γραμμή (Ν. Καμαράδος, Κ. Ψάχος)
Χερουβικά Κωνσταντίνου Ψάχου
Μουσικές συνθέσεις του Κ. Ψάχου
Βιβλιοθήκη Ψάχου
Αινείτε Ιωάννου - σύντμηση Ψάχου
«Παρασημαντική» Κωνσταντίνου Ψάχου
Χερουβικός Ύμνος σε πλ. Δ' Κ. Ψάχου
Ημερίδα για την ψηφιακή βιβλιοθήκη Κωνσταντίνου Ψάχου
Ημερίδα για τον Κ.Ψάχο
«Νέα Φόρμιγξ», εκδότης Κωνσταντίνος Ψάχος, 1917-1922
«Φόρμιγξ»

http://www.megarevma.net/Psahos.htm
http://www.musipedia.gr/Ψάχος

και άλλα εν καιρώ.

 

[petrosgrc]

Θα δανεισθώ μια φράση που είχε πει ο Γεώργιος Σεφέρης όταν τον είχαν ρωτήσει κάποτε για τον Κωστή Παλαμά: «Τον μελετούμε για ιστορικούς λόγους»

 

[karastamatis ioannis]

[Σημ. συντ. (π. Μ.)] Αυτό και τα επόμενα 7 μηνύματα μεταφέρθηκαν από αυτό το θέμα.

Ήθελα και πριν να ρωτήσω, και αν και θα μπορούσε να αποτελέσει και ξεχωριστώ θέμα, προτιμώ να ενταχθεί σ' αυτή την ζωντανή συζήτηση, για τις "εξεζητημένες" καταγραφές του Ψάχου.

Οι απορίες μου είναι οι εξής. Τι σημαίνει "εξεζητημένες"; Θεωρείτε πως τις έβγαλε από το μυαλό του , ας πούμε; Και στο Παράρτημα της Φόρμιγγας και στην Λειτουργία του μετά, ο ίδιος επιμένει πως είναι κατά το ύφος της Μεγάλης Του Χριστού Εκκλησίας. Ο ίδιος δε ήταν "παιδί" του Πατριαρχείου, ζυμωμένος στα Κωνσταντινουπολίτικα ακούσματα. Επίσης φαίνεται να είναι ο πρώτος που εφαρμόζει τα πορίσματα της επιτροπής ως προς την γραφή των μελών. Το δε "Λειτουργικόν" του θα μπορούσε, ας πούμε, να είναι η ουδέποτε εκδοθείσα "Λειτουργία" της επιτροπής. (Αλήθεια για εκείνο το πόνημα τι ξέρουμε Αν αυτές οι καταγραφές των έλξεων δεν ανταποκρίνονται σε καμία πραγματικότητα, ποιος ο λόγος που τις γράφει;

Πάντως αυτό:

View attachment 53892

έχει αντιστοιχία με αυτό

View attachment 53893

Αυτό:

View attachment 53894

Με αυτό:

View attachment 53895

Και αυτό:

View attachment 53897 View attachment 53898

με αυτό:

View attachment 53899

Εφ' όσον εδώ δεν παρατηρώ εκζήτηση στην καταγραφή, και υπάρχει μια ικανοποιητική αντιστοιχία, γιατί πρέπει να θεωρήσω τις υπόλοιπες κακές;

Μαλλον καποια γεγονοτα σας διαφευγουν...ο Ψαχος ποτε δεν υπηρξε ''παιδι του Πατριαρχειου''. Και ηταν αυτος που ειχε αρχισει να εισαγει στην Πολη καινοφανεις θεωριες.. Το αιτημα απο την Ελλαδα να σταλει δασκαλος οι Πολιτες το ειδαν σαν τη ''Χρυση ευκαιρια'' να γλυτωσουν δια παντος απο την παρουσια του και φυσικα αυτη την ευκαιρια την αξιοποιησαν...!

 

[Nikos L.]

Μαλλον καποια γεγονοτα σας διαφευγουν...ο Ψαχος ποτε δεν υπηρξε ''παιδι του Πατριαρχειου''. Και ηταν αυτος που ειχε αρχισει να εισαγει στην Πολη καινοφανεις θεωριες.. Το αιτημα απο την Ελλαδα να σταλει δασκαλος οι Πολιτες το ειδαν σαν τη ''Χρυση ευκαιρια'' να γλυτωσουν δια παντος απο την παρουσια του και φυσικα αυτη την ευκαιρια την αξιοποιησαν...!

Η θεωρία σου μοιάζει λίγο με την εξής χιουμοριστική υπόθεση: σου ζητάνε από κάποια επισκοπή του εξωτερικού να στείλεις έναν ικανό κ εγκρατή περι την Β Μουσικήν να διδάξει. Εσύ βρήκες την ευκαιρία κατάλληλη και προτείνεις, πχ τον Antonios, τον sotres, τον Ηλια Παπαδόπουλο, το Λαοσυνάκτη.... για να τους ξεφορτωθείς.......
μετά απο χρόνια σε καλεί η ίδια επισκοπή να παρακολουθήσεις συναυλία κ να ελέγξεις την πορεία της διδασκαλίας.... θα συμφωνούσες με αυτά που θα ακουγες, ή θα διαφωνούσες, αν κ εσύ τους εστειλες;;;;;
Ετσι και με τον Ψάχο....
δηλ, οι Πολίτες έστειλαν τον Ψάχο στην Ελλάδα, ξεροντας οτι δεν είναι παραδοσιακός, ξεροντας ότι εισάγει νέες απόψεις-αιρετικές όσον αφορά τη μουσική.
εν ολίγοις, δεν τους ενδιέφερε που ολόκληρη η Ελληνική επικράτεια θα γέμιζε από μαθητές του "αιρετικού" Ψάχου;; το μόνο που ήθελαν ηταν να τον ξεφορτωθούν κ να μεινει αλώβητη, αλλά κ μόνο για τον εαυτό τους (στην Πόλη) η παράδοση;;;
ΔΗΛΑΔΗ, μουσικά απ΄ τη Μακεδονία και κάτω μας κατέστρεψαν, σύμφωνα με την αποψή σου.

 

[karastamatis ioannis]

Η θεωρία σου μοιάζει λίγο με την εξής χιουμοριστική υπόθεση: σου ζητάνε από κάποια επισκοπή του εξωτερικού να στείλεις έναν ικανό κ εγκρατή περι την Β Μουσικήν να διδάξει. Εσύ βρήκες την ευκαιρία κατάλληλη και προτείνεις, πχ τον Antonios, τον sotres, τον Ηλια Παπαδόπουλο, το Λαοσυνάκτη.... για να τους ξεφορτωθείς.......
μετά απο χρόνια σε καλεί η ίδια επισκοπή να παρακολουθήσεις συναυλία κ να ελέγξεις την πορεία της διδασκαλίας.... θα συμφωνούσες με αυτά που θα ακουγες, ή θα διαφωνούσες, αν κ εσύ τους εστειλες;;;;;
Ετσι και με τον Ψάχο....
δηλ, οι Πολίτες έστειλαν τον Ψάχο στην Ελλάδα, ξεροντας οτι δεν είναι παραδοσιακός, ξεροντας ότι εισάγει νέες απόψεις-αιρετικές όσον αφορά τη μουσική.
εν ολίγοις, δεν τους ενδιέφερε που ολόκληρη η Ελληνική επικράτεια θα γέμιζε από μαθητές του "αιρετικού" Ψάχου;; το μόνο που ήθελαν ηταν να τον ξεφορτωθούν κ να μεινει αλώβητη, αλλά κ μόνο για τον εαυτό τους (στην Πόλη) η παράδοση;;;
ΔΗΛΑΔΗ, μουσικά απ΄ τη Μακεδονία και κάτω μας κατέστρεψαν, σύμφωνα με την αποψή σου.

Εγω απλα ανεφερα τα γεγονοτα τα οποια ελαχιστοι εχουν την τολμη να τα βγαλουν στο φως! Η Πολη στεναζε κατω απο τον εξωπαραδοσιακο και ευρωπαιστη Ψαχο και εκμεταλλευτηκε αμεσως την ευκαιρια να ησυχασει δια παντος στελνοντας τον στη Ελλαδα! Τα συμπερασματα δικα σου...δε γνωριζω και πολλη μουσικη για να απαντησω στα ερωτηματα σου...τα γεγονοτα ανεφερα και μονο.

 

[Nikos L.]

Εγω απλα ανεφερα τα γεγονοτα τα οποια ελαχιστοι εχουν την τολμη να τα βγαλουν στο φως! Η Πολη στεναζε κατω απο τον εξωπαραδοσιακο και ευρωπαιστη Ψαχο και εκμεταλλευτηκε αμεσως την ευκαιρια να ησυχασει δια παντος στελνοντας τον στη Ελλαδα! Τα συμπερασματα δικα σου...δε γνωριζω και πολλη μουσικη για να απαντησω στα ερωτηματα σου...τα γεγονοτα ανεφερα και μονο.

δε μεμφομαι την απάντηση σας, απλα έκανα παρομοια σκέψη-υπόθεση κ διετύπωσα εύλογα (πιστεύω) ερωτήματα......

 

[apostoloskalpakidis]

Γιάννη αυτό το γράφεις έχοντας υπ όψιν ποιες πηγές ;

 

[karastamatis ioannis]

Γιάννη αυτό το γράφεις έχοντας υπ όψιν ποιες πηγές ;

Αγαπητε μου Αποστολε αυτο που γραφω δεν εχει γραφτει σε βιβλιο. Πηγες μου ειναι οι προφορικες μαρτυριες Κωνσταντινουπολιτων -οχι μονο ιεροψαλτων-για τα τεκταινομενα στην Πολη εκεινη την εποχη.

 

[Nikolaos]

Συμφωνώ και επαυξάνω στα λεγόμενα του Γιάννη. Ξαναλέω διαβάστε Βουδούρη (τόμοι 17 και 18) αναφέρει με λεπτομέρεις το τί και πώς.

 

[Nikolaos]

Μία από τις πολλές παραγράφους του θέματος που περιγράφει ο Βουδούρης.
Ας μεταφερθούν σε νέο θέμα τα σχετικά ιστορικά για τον Ψάχο.

 

[Nikolaos]

Ενδιαφέρον βιογραφικό άρθρο του τέως Α' πατριαρχικού δομεστίκου
Π.χ. από εδώ

«Διετέλεσε Α' δομέστικος στον Πατριαρχικό Ναό (3.5.1887-1891), με πρωτοψάλτη τον Γ. Σαρανταεκκλησιώτη.

Σημαντικότατο λάθος της Musipedia που ανακύκλωσε άθελά του και ο Διαχειριστής εδώ (ο κ.Αναστασίου το γράφει σωστά). Ο Ψάχος δεν υπήρξε ποτέ Α΄Δομέστικος στον Πατριαρχικό Ναό(αν και ήταν ο μεγάλος του, αλλά ανεκπλήρωτος πόθος...).
Πιο συγκεκριμένα τα έτη 1887-1891 που δίνει η musipedia ως έτη υπηρέτησης ως α΄ Δομεστίκου(και μάλιστα με Σαρανταεκκλησιώτη Πρωτοψάλτη στο Πατριαρχείο!!!) ο Ψάχος ήταν όντως α δομέστικος του Σαρανταεκκλησιώτη, όμως στον Ι.Ν. Σωτήρος Χριστού στον Γαλατά. Στον πατριαρχικό ναό τα έτη 1887-1888 Ά Δομέστικος ήταν ο Αριστείδης Νικολαΐδης, ενώ το 1888-1891(και μέχρι το 1905) ο Ιάκωβος Ναυπλιώτης.

 

[Nikolaos]

Και επιτρέψτε μου ένα σχόλιο. Έχω παρατηρήσει ότι οι βιογραφίες προσώπων που έχουν σχέση με την ψαλτική (πρωτοψάλτες, μουσικολόγοι κλπ.), δεν είναι βιογραφίες, αλλά αγιογραφίες. Λες και μιλάμε για αγίους και όχι για απλούς ανθρώπους με τα λάθη τους. Αδικαιολόγητη δε η παντελής έλλειψης αναφοράς στον Βουδούρη, του οποίου το έργο προσέφερε τα μέγιστα σε πολλούς τομείς της βυζαντινής μουσικής, όπως στη νεότερη ιστορία αυτής, καθώς επιβεβαίωσε προφορικές παραδόσεις και φήμες, που ήδη κυκλοφορούσαν από στόματα δασκάλων σε αυτιά μαθητών για αρκετές γενιές...

 

[π. Μάξιμος]

Αδικαιολόγητη δε η παντελής έλλειψης αναφοράς στον Βουδούρη, του οποίου το έργο προσέφερε τα μέγιστα σε πολλούς τομείς της βυζαντινής μουσικής, όπως στη νεότερη ιστορία αυτής, καθώς επιβεβαίωσε προφορικές παραδόσεις και φήμες, που ήδη κυκλοφορούσαν από στόματα δασκάλων σε αυτιά μαθητών για αρκετές γενιές...

Ἀφενός τά θέματα τά ἀνοίγουν μέλη —ὁπότε ὁποιαδήποτε «έλλειψη αναφοράς» δέν ἀφορᾶ στό φόρουμ, ὡς κάτι ἀπρόσωπο— καί ἀφετέρου γιά τόν Βουδούρη ὑπάρχει εἰδική μεγάλη ἑνότητα:
http://analogion.com/forum/forumdisplay.php?f=411
πού περιλαμβάνει καί θέματα ἱστορίας, ὅπως ἕνα πού ἐσύ ὁ ἴδιος ἔχεις ἀνοίξει:
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=3031

 

[Nikolaos]

Ἀφενός τά θέματα τά ἀνοίγουν μέλη —ὁπότε ὁποιαδήποτε «έλλειψη αναφοράς» δέν ἀφορᾶ στό φόρουμ, ὡς κάτι ἀπρόσωπο— καί ἀφετέρου γιά τόν Βουδούρη ὑπάρχει εἰδική μεγάλη ἑνότητα:
http://analogion.com/forum/forumdisplay.php?f=411
πού περιλαμβάνει καί θέματα ἱστορίας, ὅπως ἕνα πού ἐσύ ὁ ἴδιος ἔχεις ἀνοίξει:
http://analogion.com/forum/showthread.php?t=3031

To

Αδικαιολόγητη δε η παντελής έλλειψης αναφοράς στον Βουδούρη, του οποίου το έργο προσέφερε τα μέγιστα σε πολλούς τομείς της βυζαντινής μουσικής, όπως στη νεότερη ιστορία αυτής, καθώς επιβεβαίωσε προφορικές παραδόσεις και φήμες, που ήδη κυκλοφορούσαν από στόματα δασκάλων σε αυτιά μαθητών για αρκετές γενιές...

δεν αφορούσε όντως το φόρουμ, αλλά τις βιογραφίες που κυκλοφορούν. Ήταν πολύ γενική παρατήρηση και σαφώς θα μπορούσε να είχε ειπωθεί στην ειδική περί Βουδούρη ενότητα.

 

[π. Μάξιμος]

δεν αφορούσε όντως το φόρουμ, αλλά τις βιογραφίες που κυκλοφορούν. Ήταν πολύ γενική παρατήρηση και σαφώς θα μπορούσε να είχε ειπωθεί στην ειδική περί Βουδούρη ενότητα.

Τό κατάλαβα ἐκ τῶν ὑστέρων, Νικόλαε, σέ σχέση μέ τά προηγούμενα καί ἔλεγα νά τό ἀποσύρω. Ἀλλά πρόλαβες καί διευκρίνησες. Ὁπότε τά ἀφήνουμε γιά παραπομπή καί συνέχιση ἐκεῖ.