[Ερώτηση] Κανών Σταυροπροσκυνήσεως

[Μακρυγιάννης]

Καλησπέρα! Ηθέλα να ρωτήσω αν σήμερα έπρεπε να ψάλλουμε στον κανόνα του Τριώδιου τον ειρμό (Αναστάσεως ημερα). Μιά αποψη λέει οτι η σημερινη γιορτή ειναι χαρμοσυνη και προέκταση της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού στις 6 Μαρτίου επομένως πρέπει να ψαλεί κανονικα ο ειρμός. Μια άλλη αποψη εκτος τυπικού λεει οτι το "αναστασεως ημέρα" κ.τ.λ ανηκουν μονο στο Πασχα. Είναι ορθό αυτό;

 

[Ι. Μ. ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ]

Καλησπέρα! Ηθέλα να ρωτήσω αν σήμερα έπρεπε να ψάλλουμε στον κανόνα του Τριώδιου τον ειρμό (Αναστάσεως ημερα). Μιά αποψη λέει οτι η σημερινη γιορτή ειναι χαρμοσυνη και προέκταση της ευρέσεως του Τιμίου Σταυρού στις 6 Μαρτίου επομένως πρέπει να ψαλεί κανονικα ο ειρμός. Μια άλλη αποψη εκτος τυπικού λεει οτι το "αναστασεως ημέρα" κ.τ.λ ανηκουν μονο στο Πασχα. Είναι ορθό αυτό;

Ἀγαπητέ μας ἀδελφέ σέ καμμία περίπτωση δέν ψάλλουμε εἰρμό στόν κανόνα τοῦ Σταυροῦ διότι ἔχουμε ἤδη προψάλλει τόν εἰρμό τοῦ Ἀναστασίμου Κανόνος. Βέβαια ἡ ἑορτή προέκυψε ὅπως λέτε, ἀπό τήν εὔρεση στίς 6 Μαρτίου ἀλλά, οὔτως ἤ ἄλλως, δέν γίνεται χρήση ποτέ στούς κανόνες δεύτερου εἰρμοῦ, εἰ μή μόνον ὅταν ἔχουμε διπλές καταβασίες.

 

[Μακρυγιάννης]

Ἀγαπητέ μας ἀδελφέ σέ καμμία περίπτωση δέν ψάλλουμε εἰρμό στόν κανόνα τοῦ Σταυροῦ διότι ἔχουμε ἤδη προψάλλει τόν εἰρμό τοῦ Ἀναστασίμου Κανόνος. Βέβαια ἡ ἑορτή προέκυψε ὅπως λέτε, ἀπό τήν εὔρεση στίς 6 Μαρτίου ἀλλά, οὔτως ἤ ἄλλως, δέν γίνεται χρήση ποτέ στούς κανόνες δεύτερου εἰρμοῦ, εἰ μή μόνον ὅταν ἔχουμε διπλές καταβασίες.

Σήμερα στο βοήθημα τυπικου του "Παπαχρήστου" το οποιο έχουμε στον Ναο μας έβαζε μονο τον κανονα του Τριωδίου μου φάνηκε παράξενο αλλα το τήρησα. Ίσως γι' αυτο να δημιουργήθηκε συγχυση.

 

[π. Μάξιμος]

Ἀγαπητέ μας ἀδελφέ σέ καμμία περίπτωση δέν ψάλλουμε εἰρμό στόν κανόνα τοῦ Σταυροῦ διότι ἔχουμε ἤδη προψάλλει τόν εἰρμό τοῦ Ἀναστασίμου Κανόνος. Βέβαια ἡ ἑορτή προέκυψε ὅπως λέτε, ἀπό τήν εὔρεση στίς 6 Μαρτίου ἀλλά, οὔτως ἤ ἄλλως, δέν γίνεται χρήση ποτέ στούς κανόνες δεύτερου εἰρμοῦ, εἰ μή μόνον ὅταν ἔχουμε διπλές καταβασίες.

Πάτερ,
Μήν τούς μπερδεύεις μέ τό ΤΑΣ καί τό Τριῴδιον. Γιά μᾶς ἰσχύει τό ΤΜΕ. Ἤδη ὅμως καί τό ΤΓΡ προβλέπει μόνον τόν κανόνα τοῦ Τριῳδίου.
Διαβᾶστε ἐδῶ. Ὁ εἱρμός τοῦ (μόνου ψαλλομένου) κανόνος εἶναι «Ὁ θειότατος προετύπωσε...», ὁ ὁποῖος ψάλλεται σύμφωνα μέ τό «Ἀναστάσεως ἡμέρα». Τό «Ἀναστάσεως ἡμέρα» εἶναι ὁδηγία καί ὄχι ὁ εἱρμός. Μά οὔτε τά Δίπτυχα διαβάζουν (ΚΑΝΩΝ ὁ τοῦ Τριῳδίου μόνον μετὰ τῶν εἱρμῶν αὐτοῦ εἰς 8· πρῶτον ὁ εἱρμὸς δὶς «Ὁ θειότατος προετύπωσεν», εἶτα εἰς τὸ α΄ τροπάριον στίχος «Δόξα τῇ ἁγίᾳ ἀναστάσει σου, Κύριε», εἰς δὲ τὰ λοιπὰ «Δόξα σοι, ὁ Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι», Δόξα, τὸ τριαδικόν, Καὶ νῦν, τὸ θεοτοκίον (ὡς εἰς τὸ Τριῴδιον)· οὕτω ποιοῦμεν ἐν ἑκάστῃ ᾠδῇ);

 

[Roumelis Ioannis]

Σύμφωνα με τα Δίπτυχα της Εκκλησίας της Ελλάδος, καταλιμπάνουμε τον Αναστάσιμο Κανόνα (άρα δεν λέγεται και ο ειρμός του), και ψάλλουμε τον ειρμό-καταβασία του Τριωδίου «Ο θειότετος προετύπωσε» (που είναι πρόσειρμο του «Αναστάσεως ημέρα») και λέμε στίχο «Δόξα τη Αγία Αναστάσει σου Κύριε» στο πρώτο τροπάριο «Πανηγύρεως ημέρα» που έχει Αναστάσιμο περιεχόμενο και «Δόξα σοι ο Θεός ημών δόξα σοι» στα υπόλοιπα τροπάρια. Καταβασίαι τους ειρμούς «Ο θειότατος».

 

[Ι. Μ. ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ]

Σήμερα στο βοήθημα τυπικου του "Παπαχρήστου" το οποιο έχουμε στον Ναο μας έβαζε μονο τον κανονα του Τριωδίου μου φάνηκε παράξενο αλλα το τήρησα. Ίσως γι' αυτο να δημιουργήθηκε συγχυση.

Ξέρετε ἀδελφέ μας, τό θέμα εἶναι ὅτι μπερδεύονται πολλοί μέ τό τυπικό τῆς Ὑψώσεως. Ὑπάρχει ἡ ἐξῆς διαφορά: Ἔχουμε δύο κατηγορίες Δεσποτικῶν Ἑορτῶν, τίς μικρές καί τίς μεγάλες. Στίς μεγάλες (Χριστούγεννα, Θεοφάνεια, Ὑψώσεως...) ὅταν πέσουν Κυριακή οὐδέν τῶν Ἀναστασίμων ψάλλουμε, στίς μικρές (Θωμᾶ, Σταυροπροσκύνηση, Ὑπαπαντή...) συμψάλλονται. Σήμερα λοιπόν στήν ἀγρυπνία κανονικά ψάλλαμε ΚΑΙ τά ἀναστάσιμα, καί εὐλογητάρια (πού κάπου διάβασα ἐδώ στό ψαλτολόγιον ὅτι τά παρέλειψαν) καί τοῦ Σταυροῦ. Ἐπειδή ἡ ἀκριβής τάξις τῶν κανόνων εἶναι τά τροπάρια κάθε ὡδῆς νά γίνονται 14 εἴπαμε: 4 ἀναστάσιμα μέ τόν εἰρμό τους, δύο τῆς Θεοτόκου καί 8 τοῦ Σταυροῦ. Ἤ θά μποροῦσε νά πεῖ κανεῖς χωρίς νά σφάλλει 4 ἀναστάσιμα μέ τόν εἰρμό τους, δύο σταυροαναστάσιμα, δύο τῆς Θεοτόκου καί 6 τοῦ Σταυροῦ.

 

[Roumelis Ioannis]

π. Μάξιμε, δεν πρόλαβα να δω την απάντησή σας γιατί έγινε σχεδόν ταυτόχρονα η αποστολή.

 

[Ι. Μ. ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ]

Πάτερ,
Μήν τούς μπερδεύεις μέ τό ΤΑΣ καί τό Τριῴδιον.

ἐντάξει πάτερ μου! Ὁ Θεός νά σᾶς φυλᾶει ἀπό...Ἁγιορείτες τυπικάρηδες!!! χεχε

 

[π. Μάξιμος]

Ξέρετε ἀδελφέ μας, τό θέμα εἶναι ὅτι μπερδεύονται πολλοί μέ τό τυπικό τῆς Ὑψώσεως.

Πάτερ, διάβασε καί τά προηγούμενα. Δέν μπερδεύεται κανείς. Ἔχουμε τυπικό σαφές!!!​

 

[Ι. Μ. ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ]

Πάτερ, διάβασε καί τά προηγούμενα. Δέν μπερδεύεται κανείς. Ἔχουμε τυπικό σαφές!!!​

Ἔχετε δίκιο πάτερ μου, ἐμεῖς ἀκολουθοῦμε διαφορετικό δρόμο τυπικοῦ στά Μοναστήρια τοῦ Ἄθωνος. Συνηγορεῖ στά λεγόμενά σας τό Τυπικό τῆς Μ. Ἐ. πού ἀπόψε βάζει...ἀντίφωνα στήν λειτουργία, πράγμα ἀδιανόητο γιά μᾶς! Τό τί...γέλια κάναμε ἐχθές στήν ἀγρυπνία πού τό διαβάσαμε δέν λέγεται! Εἰδικά ὅταν βάζει ἑφύμνιο Τήν...ἄχραντον εἰκόνα σου!!!

 

[π. Μάξιμος]

Ἄν θέλεις τώρα, πάτερ, νά ποῦμε καί γιά τά ἁγιορείτικα τυπικά (π.χ. ΤΔ), αὐτά ἔχουν καθιερώσει 14 ἀντί 16 συνολικά τροπάρια, πού σαφῶς προβλέπει τό Τριῴδιον «Οἱ Κανόνες, ὁ Ἀναστάσιμος, ὁ Σταυροαναστάσιμος, τῆς Θεοτόκου εἰς η' καὶ ὁ ἐφεξῆς Κανὼν τοῦ Σταυροῦ εἰς η'». Ἐξ αὐτοῦ καί ἡ νέα ἔκδοση τοῦ ΤΑΣ ὑπό Δοσιθέου Τατάρνης (ὁ ὁποῖος σφοδρῶς ὑποστηρίζει τούς 14) στήν ὑποσημ. 7 τῆς σελ. 359 γράφει ὅτι «τὸ ἀναγραφόμενον ἐν τῷ ἰσχύοντι Τριῳδίῳ ... ἡμαρτημένον ἐστίν ... Ὁ σταυροαναστάσιμος καταλιμπάνεται».

 

[Ι. Μ. ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ]

Ἄν θέλεις τώρα, πάτερ, νά ποῦμε καί γιά τά ἁγιορείτικα τυπικά (π.χ. ΤΔ), αὐτά ἔχουν καθιερώσει 14 ἀντί 16 συνολικά τροπάρια, πού σαφῶς προβλέπει τό Τριῴδιον «Οἱ Κανόνες, ὁ Ἀναστάσιμος, ὁ Σταυροαναστάσιμος, τῆς Θεοτόκου εἰς η' καὶ ὁ ἐφεξῆς Κανὼν τοῦ Σταυροῦ εἰς η'». Ἐξ αὐτοῦ καί ἡ νέα ἔκδοση τοῦ ΤΑΣ ὑπό Δοσιθέου Τατάρνης (ὁ ὁποῖος σφοδρῶς ὑποστηρίζει τούς 14) στήν ὑποσημ. 7 τῆς σελ. 359 γράφει ὅτι «τὸ ἀναγραφόμενον ἐν τῷ ἰσχύοντι Τριῳδίῳ ... ἡμαρτημένον ἐστίν ... Ὁ σταυροαναστάσιμος καταλιμπάνεται».

Ἀδελφέ μου πάτερ Μάξιμε, ἐδώ ἔγκειται ἡ διαφορά πού ἔγραψα παραπάνω σέ Μεγάλες καί Μικρές Δεσποτικές ἑορτές. Οἱ Μεγάλες ἔχουν 16, οἱ Μικρές 14 τροπάρια. Μπορεῖ κανεῖς νά παρατηρήσει καί τόν ἀριθμό τῶν στίχων π.χ. στά Χριστούγεννα πού εἶναι 16.

 

[π. Μάξιμος]

Τό τί...γέλια κάναμε ἐχθές στήν ἀγρυπνία πού τό διαβάσαμε δέν λέγεται! Εἰδικά ὅταν βάζει ἑφύμνιο Τήν...ἄχραντον εἰκόνα σου!!!

Ἐντάξει, μή γελᾶτε καί πολύ... δέν κάνει...
Ἄρα τό συμβουλεύεστε...
Ἔχουμε πεῖ καί γιά τό Πρωτᾶτο...

ΥΓ. Τό «Τὴν ἄχραντον Εἰκόνα σου...» εἶναι τυπογραφικό λάθος, ὀφθαλμοφανέστατο. Ὁπότε...

 

[Μακρυγιάννης]

Ἀδελφέ μου πάτερ Μάξιμε, ἐδώ ἔγκειται ἡ διαφορά πού ἔγραψα παραπάνω σέ Μεγάλες καί Μικρές Δεσποτικές ἑορτές. Οἱ Μεγάλες ἔχουν 16, οἱ Μικρές 14 τροπάρια. Μπορεῖ κανεῖς νά παρατηρήσει καί τόν ἀριθμό τῶν στίχων π.χ. στά Χριστούγεννα πού εἶναι 16.

Υπάρχει κάποιο έντυπο να ανέβει για να δουμε ποιες ειναι οι Μεγάλες Δεσποτικές εορτες και ποιες οι Μικρες. Το Πάσχα σε 16 θα ψάλλουμε το κανόνα;

 

[π. Μάξιμος]

Υπάρχει κάποιο έντυπο να ανέβει για να δουμε ποιες ειναι οι Μεγάλες Δεσποτικές εορτες και ποιες οι Μικρες. Το Πάσχα σε 16 θα ψάλλουμε το κανόνα;

Αὐτά τά γράφει τό Τυπικό τοῦ Ἁγίου Σάββα (ΤΑΣ) καί ἰσχύουν γιά τίς Μονές. Ἐμεῖς ἔχουμε τό Τυπικό τοῦ Βιολάκη (ΤΜΕ) πού προβλέπει γιά τό Πάσχα ἀνά 6 τροπάρια σέ κάθε ᾠδή μαζί μέ τούς εἱρμούς. Τώρα στήν πράξη...

ΥΓ. Γιά τούς κανόνες ὑπάρχουν πολλά θέματα στό Ψαλτολόγιον, ὅπου καί αὐτά ἔχουν συζητηθεῖ.

 

[dkalpakidis]

1. Για το θέμα των Ευλογηταρίων στο Σύστημα Τυπικού ο π. Κωνσταντίνος Παπαγιάννης επιλύει το θέμα με σοφή γνώση της παραδόσεως.
2. Ο συγκεκριμένος κανόνας (όπως και της Κυριακής προ των Χριστουγέννων)
έχει κάτι το εξαιρετικό. Για τις ενορίες η ψαλμωδία έστω ενός Κανόνος
είναι σαφώς μια πιο βιώσιμη λύση. (αλήθεια, τον έψαλλε κανείς όλο όπως προβλέπει το ΤΜΕ και τα ΔΙΠΤΥΧΑ; )
3. Με την επικράτηση του μοναχικού τυπικού σαφώς έχει δοθεί βάρος στην ψαλμωδία των Τυπικών και των Μακαρισμών. Νομίζω ότι η πιο ενδεδειγμένη λύση θα ήταν σ΄ όλες τις περιπτώσεις αυτές να ψάλλονται τα αρχαία αντίφωνα και να αφήναμε τα ¨πειράματα¨ με τους κατ΄ εκλογήν στίχους.
Πάντως προτιμώ πολλές φορές (αν και στον κόσμο κι όχι σε μοναστήρι) την ορθή ψαλμωδία των Τυπικών και Μακαρισμών παρά τα μισά και κακοποιημένα αντίφωνα.
4. Η μονολιθική αντίληψη ότι το γ΄ αντίφωνο έχει εφύμνιον μόνον το απολυτίκιον (κι όχι το ¨Σώσον ημάς...¨) ή ότι το Εισοδικό έχει εφύμνιον μόνο το ¨Σώσον ημάς Υιέ Θεού¨ (ενώ στους προηγούμενους στίχους ψάλλουμε απολυτίκιον) περιπλέκει ακόμη περισσότερο την πράξη των ΑΝΤΙΦΩΝΩΝ.
Δυστυχώς πολύ λίγη πρόοδος έχει γίνει ακόμα στο θέμα αυτό.
Από την μια οι επαναλήψεις μας φαίνονται βαρετές (ιδίως στο απολυτίκιο), από την άλλη δεν αξιοποιούμε τα αρχαία αντίφωνα με τα σύντομα εφύμνιά τους, (μάλιστα το β΄ εφύμνιον πλέον χάνεται...) εμμένοντας σε ότι ¨είθισται...¨.

Υ.Γ.
Γίνονται (και ανεχόμαστε) τόσα και τόσα στις ενορίες , τί να πρωτο-πώ... -που τα θέματα των Ευλογηταρίων, του Κανόνος και των Αντιφώνων είναι ψιλά γράμματα...
Βοήθεια μας ο Σταυρός του Κυρίου μας και καλό Πάσχα.

 

[dkalpakidis]

Υπάρχει κάποιο έντυπο να ανέβει για να δουμε ποιες ειναι οι Μεγάλες Δεσποτικές εορτες και ποιες οι Μικρες. Το Πάσχα σε 16 θα ψάλλουμε το κανόνα;

σε 16 όλες οι ωδές μαζί...

 

[Ι. Μ. ΕΣΦΙΓΜΕΝΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ]

1.
Γίνονται (και ανεχόμαστε) τόσα και τόσα στις ενορίες , τί να πρωτο-πώ... -που τα θέματα των Ευλογηταρίων, του Κανόνος και των Αντιφώνων είναι ψιλά γράμματα...

Ἔχετε δίκιο ἀγαπητέ μας ἀδελφέ! Ἀπόλυτο δίκιο! Εἶναι σίγουρο πώς τό μοναστηριακό τυπικό ΔΕΝ εἶναι δυνατόν νά ἐφαρμοσθεῖ στίς ἐνορίες! Γιά σκεφθῆτε νά ἔψαλλαν οἱ ἀδελφοί μας τό Πάσχα τά τροπάρια ...16! Θά τούς πέταγε πέτρες ὁ κόσμος! Οὔτε πρέπει νά κακίζουμε τούς ψάλτες καί τούς ἱερεῖς πού ἀδυνατοῦν νά τά ἐφαρμόσουν ὅλα! Ἀλλά, νομίζω, εἶναι πολύ ὡραῖο νά τά ψάχνουμε καί νά τά μαθαίνουμε! Ἴσως κάποτε νά λυθεῖ αὐτό τό πρόβλημα, εἴτε μέ τήν ἐπαναφορά τοῦ ἀσματικοῦ τυπικοῦ, εἴτε ὅπως ὁ Χριστός θελήσει...

 

[dkalpakidis]

εἴτε μέ τήν ἐπαναφορά τοῦ ἀσματικοῦ τυπικοῦ, εἴτε ὅπως ὁ Χριστός θελήσει...

Προσωπικά δεν θα έλεγα ότι είμαι υπέρ της επαναφοράς του Ασματικού Τυπικού αλλά περισσότερο υπέρ της τέλεσης (κι όχι απλά αναβίωσης)
¨κατά καιρόν" (όπως ήθελε κι ο Άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης) και αυτών των Ακολουθιών στον πλούτο που έχει η Ορθόδοξη Εκκλησίας μας στην Λατρεία.

Όμως υπάρχουν θέματα που με προβληματίζουν με την τήρηση του Μοναχικού Τυπικού στις ενορίες (και ιδίως το ΤΜΕ).
Το τυπικό (καλώς ή κακώς) δεν τηρείται.
Οι συντομεύσεις και κολοβώσεις των Ακολουθιών γίνονται χωρίς μέτρο.
Ανάλογα με την συντηρητικότητα ή προοδευτικότητα των Ψαλτών και των Κληρικών. Και σίγουρα χωρίς επίσημη εκκλησιαστική καθοδήγηση.
Μεταθέσεις τμημάτων ακολουθιών
π.χ. Ευαγγέλιον του Όρθρου, Σταυροπροσκύνηση με πρόφαση να μαζευτεί κόσμος είναι καταστρεπτικές για την Θεία Λατρεία.
Εαν πάση περιπτώσει το θέμα του Τυπικού είναι πολύ μεγάλο.
Η εκκλησία όμως έχει πάρει κάποιες συγκεκριμένες αποφάσεις (θυμίζω εγκύκλιο περί αναγνωσμάτων, θέση κηρύγματος, Εκτενή, Κατηχούμενα, Ευχές Πιστών και την άλλη για την επαναφορά του Εωθινού Ευαγγελίου στην ορθή θέση) που ενώ πρέπει να είναι δεσμευτικές για όλους δυστυχώς δεν τις εφαρμόζουν κάποιοι κληρικοί...

 

[chriskont]

το τυπικόν Γ Ρήγα αναφέρει μόνο τον κανόνα του Τριωδίου Πανηγύρεως ημέρα μετά των ειρμών εις 14, ,ήτοι τον ειρμόν δις, το αναστάσιμον τροπάριον αυτού δις και τα ετερα τροπαρια του Σταυρού μετά του Τριαδικου και του θεοτοκίου εις 10. Λέγομεν δε και τους 12 συνήθεις στίχους της στιχολογίας. Ευλογητάρια λέγονται. Εις την λειτουργίαν τα τυπικά και οι μακαρισμοί του ήχου εις 4 και η στ ωδή του Σταυρού.εις 4.(εκτός του αναστασίμου τροπαρίου αλλά συν τω τριαδικώ και τω θεοτοκίω).