Ιωάννης Σακελλαρίδης

[Κων/νος Βαγενάς]

Και ο μακαριστός Αυγουστίνος Καντιώτης σε ομιλία του έλεγε "ένας ήταν ψάλτης: ο Σακελλαρίδης". Κανείς δεν αμφισβητεί το ότι ο Σακελλαρίδης ήταν όντως τρομερά καλλίφωνος. Η εντυπωσιακή του φωνή μάλιστα ήταν και η αιτία της επιρροής και επιτυχίας τους.
Όμως άλλα πράγματα αμφισβητούνται σε αυτόν και τα έργα του.
Σίγουρα όμως εν έτει 2014 δεν είναι ο (ανύπαρκτος πλέον) σακελλαριδισμός το μουσικό κίνημα το οποίο απειλεί την παραδοσιακή εκκλησιαστική μουσική μας, επομένως δεν χρειάζεται κατά τη γνώμη μου να είμαστε τόσο αυστηροί.

Δόξα τω Θεώ καθόλου ανύπαρκτος. Φυσικά δεν επικρατεί όπως κάποτε, κι από μια άποψη ευτυχώς, αλλά υπάρχουν ακόμα αξιόλογες χορωδίες που λένε Σακελλαρίδη παρόλες τις αντιξοότητες, διότι το να συγκροτήσεις σήμερα ακόμα και βυζαντινή χορωδία σε Ναό κάθε Κυριακή είναι απαιτητικό, πόσω μάλλον τρίφωνη χορωδία. Στον Αγ. Σπυρίδωνα Παγκρατίου, μετά την ανάληψη από εμένα καθηκόντων χοράρχου, ευδοκίᾳ Θεού, την περασμένη άνοιξη, γίνεται προσπάθεια για σοβαρή και συστηματική δουλειά και ήδη παρατηρείται προσέλευση αρκετών νέων μελών. Η χορωδία αυτή είναι η απευθείας συνέχεια της χορωδίας της Αγ. Ειρήνης, δηλαδή η χορωδία του ίδιου του Σακελλαρίδη. Έχουμε επίτιμα γηραιά μέλη που είχαν προλάβει κι είχαν ακούσει και τον ίδιο.

Όσο για την απειλή, ελπίζω να μην παρουσιάζομαι ως κάτι τέτοιο!

 

[Nikolaos]

Για απειλές στη μουσική, Νικόλαε, μόνον οι φονταμενταλιστές της και οι φανατικοί της μιλούν.

Αν νομίζετε κύριε Στεφούλη ότι τους χαρακτηρισμούς "φονταμενταλιστής" και "φανατικός" που μου προσάπτετε τους εκλαμβάνω ως αρνητικούς σφάλλετε. Δεν είστε υποχρεωμένος βέβαια να δεχτείτε την γνώμη μου.
Η αλλοίωση των διαστημάτων της παραδοσιακής εκκλησιαστικής μουσικής (γιατί εκεί βρίσκεται το πρόβλημα) είναι πραγματική απειλή και οι ηχογραφήσεις του παρελθόντος το επιβεβαιώνουν.
Με εκτίμηση
Νικόλαος (σκοταδιστής και οπαδός του Μεσαίωνα)

 

[Nikolaos]

Δόξα τω Θεώ καθόλου ανύπαρκτος. Φυσικά δεν επικρατεί όπως κάποτε, κι από μια άποψη ευτυχώς, αλλά υπάρχουν ακόμα αξιόλογες χορωδίες που λένε Σακελλαρίδη παρόλες τις αντιξοότητες, διότι το να συγκροτήσεις σήμερα ακόμα και βυζαντινή χορωδία σε Ναό κάθε Κυριακή είναι απαιτητικό, πόσω μάλλον τρίφωνη χορωδία. Στον Αγ. Σπυρίδωνα Παγκρατίου, μετά την ανάληψη από εμένα καθηκόντων χοράρχου, ευδοκίᾳ Θεού, την περασμένη άνοιξη, γίνεται προσπάθεια για σοβαρή και συστηματική δουλειά και ήδη παρατηρείται προσέλευση αρκετών νέων μελών. Η χορωδία αυτή είναι η απευθείας συνέχεια της χορωδίας της Αγ. Ειρήνης, δηλαδή η χορωδία του ίδιου του Σακελλαρίδη. Έχουμε επίτιμα γηραιά μέλη που είχαν προλάβει κι είχαν ακούσει και τον ίδιο.

Όσο για την απειλή, ελπίζω να μην παρουσιάζομαι ως κάτι τέτοιο!

Όταν οι χορωδίες που προσπαθούν να ψάλλουν κατά το σύστημα Σακελλαρίδη, είναι πλέον μετρημένες στα δάκτυλα (με τα επίτιμα μέλη τους μάλιστα να πλησιάζουν να συναντήσουν τον δάσκαλό τους) ο σακελλαριδισμός θεωρείται ανύπαρκτος, αγαπητέ Κωνσταντίνε.
Και όχι δεν σε θεωρώ απειλή, απλά έναν εκλεκτό νέο με τραγελαφικό χιούμορ (όπου τράγος ο καραϊσμός και έλαφος ο σακελλαριδισμός ή και αντίστροφα).
Η απειλή βρίσκεται στα Ωδεία, τα Πανεπιστήμια και τις μουσικές σχολές στην πλειοψηφία των οποίων διδάσκονται μη παραδοσιακά διαστήματα.

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Όταν οι χορωδίες που προσπαθούν να ψάλλουν κατά το σύστημα Σακελλαρίδη, είναι πλέον μετρημένες στα δάκτυλα (με τα επίτιμα μέλη τους μάλιστα να πλησιάζουν να συναντήσουν τον δάσκαλό τους) ο σακελλαριδισμός θεωρείται ανύπαρκτος, αγαπητέ Κωνσταντίνε.
Και όχι δεν σε θεωρώ απειλή, απλά έναν εκλεκτό νέο με τραγελαφικό χιούμορ (όπου τράγος ο καραϊσμός και έλαφος ο σακελλαριδισμός ή και αντίστροφα).
Η απειλή βρίσκεται στα Ωδεία, τα Πανεπιστήμια και τις μουσικές σχολές στην πλειοψηφία των οποίων διδάσκονται μη παραδοσιακά διαστήματα.

Οι (σοβαρές) χορωδίες που ψάλλουν κατά το σύστημα Σακελλαρίδη ανέκαθεν ήταν μετρημένες στα δάχτυλα για τον απλούστατο λόγο, που σου διαφεύγει προφανώς, ότι είναι εξαιρετικά δύσκολο, όπως είπα και προηγουμένως, να συγκροτήσεις χορωδία και μάλιστα τρίφωνη σε εβδομαδιαία βάση, χωρίς φυσικά αμοιβή και με αριθμό μελών ικανό ώστε να αντιστοιχούν τουλάχιστον 4 άτομα για κάθε μια απ' τις τρεις φωνές· συν τις πρόβες, τις παρτιτούρες και τα πιθανώς απαραίτητα μαθήματα που χρειάζονται τα μέλη. Αν απαριθμήσει κάποιος τέτοιες βυζαντινές χορωδίες που ψάλλουν στους ναούς σε εβδομαδιαία, επαναλαμβάνω, βάση, δεν νομίζω ότι θα είναι τόσο περισσότερες σε σχέση με τις πολυφωνικές (υπό την έννοια βέβαια ότι και οι τετράφωνες λένε, βέβαια, Σακελλαρίδη). Το αν δεν τις ξέρεις δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν.

Για να μην αναφέρω επαρχία, νησιά αλλά και εκτός Ελλάδος.

 

[Nikolaos]

Το "ανύπαρκτος" εγώ το χρησιμοποίησα για τον κίνδυνο, εσύ το χρησιμοποιείς για τον αριθμό των χορωδιών.
Εν πάση περιπτώσει πίστευε ότι θες και πιστεύω ότι θέλω κι όλα καλά.

 

[Johnsteff]

(Δεν σου προσήψα χαρακτηρισμούς, Νικόλαε, να σε προφυλάξω από τη διολίσθηση εκεί επεχείρησα)

Περί απειλών στη μουσική μας, γνωρίζουμε ότι:
Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης θεωρούσε τη βυζαντινή μουσική απειλή και "Τουρκοκρατία". Ο Ιερώνυμος Κοτσώνης, λίγο πιο διπλωματικά, "μουσειακόν είδος". Επί το αυτό, διάφοροι πατριάχες και οι περί αυτούς προσεπάθησαν ήδη από το 18ο αιώνα να φέρουν τετραφωνία. Ο Σακελλαρίδης θεωρούσε τη βυζ. μουσική σκουριασμένο άγαλμα, όπου σκουριά και απειλή ήταν το ανατολικό στοιχείο της πάλι. Διάφοροι προσπαθούσαν να καθαρίσουν τη μουσική στην Πόλη από τη "βεζυροφωνία". Ο Καράς θεωρούσε απειλή όχι μόνον το Σακελλαρίδη αλλά και το όλο φιλοδυτικό εκκλησιαστικό κλίμα των αρχών του 20ου αιώνα κι είχε πεί στο Χρυσόστομο Παπαδόπουλο "θα αφιερώσω τη ζωή μου να σε πολεμήσω". Στη συνέχεια είδε ως απειλή τον Περιστέρη και τους ωδειακούς νεοκλασσικιστές της Αθήνας, αλλά και το Ναυπλιώτη και τους επιγόνιυς του. Ο Ψάχος ανέκαθεν έβλεπε ως βασική απειλή το Ναυπλιώτη και τον Ιακωβισμό απο τη μιά και το Σακελλαρίδη από την άλλη. Οι Περιστέρης και Καραμάνης καυχιόντουσαν που καθάρισαν τα στασίδια από την απειλή των Σακελλαριδικών, αλλά θεωρούσαν κι ο ένας τον άλλον ως απειλή. Οι νεοκλασσικιστές της Αθήνας αντιμετώπισαν το Στανίτσα ως την επέλαση της Τουρκιάς. Ο Στανίτσας και οι νεοπατριαρχικοί είδαν ως απειλή τη σχολή Καρά-Αγγελόπυλου και βεβαίως τους κάθε είδους Αθηναίους.
Και ο χορός των απειλών καλά κρατεί. Βγάζει πουθενά όλο αυτό;
Η μουσική είναι ζωντανό σώμα και δε χρειάζεται ούτε κινδυνολογίες ούτε παραδοσιοπληξίες και ψυγεία συντήρησης, ούτε γιατρούς και γύψους και θεραπείες, ούτε αστυνόμους και δικαστές και καδήδες, ούτε τιμητές, ούτε ταλιμπανιστές και φανατισμούς και προπαντός ούτε σωτήρες από κολάσεις. Είναι ομορφιά η μουσική και η ομορφιά είναι ελεύθερη.

Γι' αυτο χρειάζονται "προσπάθειες για ένα καλύτερο παρελθόν".
Γι' αυτό αν και έχω πρότυπα το Ναυπλιώτη, τον Πρίγγο, τον Παναγιωτίδη, τον Καραμάνη κλπ συγκινούμαι και διδάσκομαι από το θαυμασμό του Ανεστιάδη, του Καραμάνη, του Παναγιωτίδη, του Ταλιαδώρου προς το Σακελλαρίδη. Κρύβει πολλά αυτός ο θαυμασμός.

Αλλιώς η παράδοση κινδυνεύει να είναι "ο εγωισμός των απελθόντων και ο συμβιβασμός, η ενοχή των επιζώντων".

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Το "ανύπαρκτος" εγώ το χρησιμοποίησα για τον κίνδυνο, εσύ το χρησιμοποιείς για τον αριθμό των χορωδιών.
Εν πάση περιπτώσει πίστευε ότι θες και πιστεύω ότι θέλω κι όλα καλά.

Άλλο αυτό. Όσον αφορά στον κίνδυνο, εντός ή εκτός εισαγωγικών, είπα ότι το γεγονός ότι δεν επικρατεί και μάλιστα με τους όρους που επικράτησε κάποτε είναι μια κατά μεγάλο μέρος ευτυχής εξέλιξη, διότι κανείς δεν αρνείται ότι ο Σακελλαρίδης και οι επίγονοί του έφτασαν σε υπερβολές και σε άδικη καταδίκη ή διαστρέβλωση πολλών στοιχείων της βυζαντινής μουσικής παράδοσης.

 

[dimitrios.zaganas]

Προφανώς. Όταν κάτι δεν μας αρέσει, διυλίζουμε τον κώνωπα.
Πράγματι, έχετε δίκιο. Υπάρχει μια περίπτωση να μην είναι ο Σακελλαρίδης, αφού αυτό δεν πιστοποιείται από τεκμήρια όπως αυτά που αναφέρετε.

Απ' την άλλη, η κάτοχος της ηχογράφησης μας λέει ότι είναι ο Σακελλαρίδης. Το συγκεκριμένο αρχείο περιλαμβάνει ΜΟΝΟ ηχογραφήσεις της σχολής αυτής - το πλέον λογικό άλλωστε. Όλες αυτές οι ηχογραφήσεις είναι τυπικά αταύτιστες. Με την ίδια λογική, ας πείτε στην κόρη του Καψάσκη ότι οι ηχογραφήσεις που έχουμε ανεβάσει στο κανάλι δεν είναι του πατέρα της, επειδή δεν έχουμε το εξώφυλλο του δίσκου. Η ύπαρξη της συγκεκριμένης ηχογράφησης μας έχει αναφερθεί προσωπικά, πριν την ανακαλύψουμε. Αυτός που μας ανέφερε την ύπαρξή της μας βεβαίωσε ακούγοντάς την ότι αυτή είναι. Και φυσικά η φωνή δεν διαφέρει απ' αυτήν που ακούγεται στα δημοτικά τραγούδια. Τι άλλο να σας πω;

Η ηχογράφηση μας είναι γνωστή πολύ καιρό, ένα χρόνο τουλάχιστον. Προσπαθήσαμε να επιβεβαιώσουμε με όλα τα διαθέσιμα μέσα την ταυτότητα του ερμηνευτή. Όλα συνηγορούν στον Σακελλαρίδη. Με ποια λογική θα αμφισβητήσω αυτήκοους μάρτυρες;

Μου έλεγε ο Μπετίνης για μια ηχογράφηση του Σακελλαρίδη στην οποία έψαλλε το "Δεύτε λάβετε φως" (τίποτ' άλλο, αυτό συγκεκριμένα). Την ηχογράφηση κατείχε κάποιος Λαλαούνης (χρυσοχόος, κοσμηματοπώλης κάτι τέτοιο στη Σταδίου αν θυμάμαι καλά, δεκαετίες πριν...). Λίγο καιρό μετά βρίσκουμε στην ιστοσελίδα Συμβολή διάφορες ηχογραφήσεις στις οποίες φέρεται να τραγουδά ο Σακελλαρίδης. Λίγο καιρό μετά ανακαλύπτω εγώ στο αρχείο της Κικής Καψάσκη ένα cd (είχε ψηφιοποιηθεί παλιός δίσκος, όπως μου ανέφερε η ίδια) στο οποίο περιέχονταν πολλά και διάφορα. Έκατσα να ακούσω. Και ξεκινά κάτι παλιό. Και ο ψάλτης λέει "Δεύτε λάβετε φως", με τον χαρακτηριστικό στόμφο στο Φφφως (όπως μου είχε πει ο Μπετίνης και όπως πάντα έλεγε η Καψάσκη για τον πατέρα της ότι: "Όταν έλεγε "ΦΩΣ" ο Καψάσκης ήταν λες και έβλεπες Φως). Συγκρίνουμε τον εκτελεστή αυτό με αυτόν των τραγουδιών της Συμβολής -συν τις άλλες μαρτυρίες - και καταλήγουμε, με ελάχιστες πιθανότητες λάθους, στον Σακελλαρίδη. Υπάρχει άλλη μία μαρτυρία ηχογράφησης στην οποία αναφέρεται ότι ο Σακελλαρίδης ψάλλει τον "Νυμφώνα". Ψάχνουμε. Αυτά. ...

Πολύ σημαντικά όλα αυτά, κι ευχαριστούμε που τα μοιράζεστε με την κοινότητα του Ψ. Έχετε φτάσει στην πηγή και δεν θα πιείτε νερό; Αξίζει λοιπόν να αναζητηθεί ο ψηφιοποιήσας τον δίσκο και ο κάτοχός του (αν δεν ταυτίζονται), ώστε να έρθει στο φως το σημαντικό αυτό ντοκουμέντο και να αρθεί κάθε αμφιβολία, εύλογη ή μη.

 

[dimskrekas]

(Δεν σου προσήψα χαρακτηρισμούς, Νικόλαε, να σε προφυλάξω από τη διολίσθηση εκεί επεχείρησα)

Περί απειλών στη μουσική μας, γνωρίζουμε ότι:
Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης θεωρούσε τη βυζαντινή μουσική απειλή και "Τουρκοκρατία". Ο Ιερώνυμος Κοτσώνης, λίγο πιο διπλωματικά, "μουσειακόν είδος". Επί το αυτό, διάφοροι πατριάχες και οι περί αυτούς προσεπάθησαν ήδη από το 18ο αιώνα να φέρουν τετραφωνία. Ο Σακελλαρίδης θεωρούσε τη βυζ. μουσική σκουριασμένο άγαλμα, όπου σκουριά και απειλή ήταν το ανατολικό στοιχείο της πάλι. Διάφοροι προσπαθούσαν να καθαρίσουν τη μουσική στην Πόλη από τη "βεζυροφωνία". Ο Καράς θεωρούσε απειλή όχι μόνον το Σακελλαρίδη αλλά και το όλο φιλοδυτικό εκκλησιαστικό κλίμα των αρχών του 20ου αιώνα κι είχε πεί στο Χρυσόστομο Παπαδόπουλο "θα αφιερώσω τη ζωή μου να σε πολεμήσω". Στη συνέχεια είδε ως απειλή τον Περιστέρη και τους ωδειακούς νεοκλασσικιστές της Αθήνας, αλλά και το Ναυπλιώτη και τους επιγόνιυς του. Ο Ψάχος ανέκαθεν έβλεπε ως βασική απειλή το Ναυπλιώτη και τον Ιακωβισμό απο τη μιά και το Σακελλαρίδη από την άλλη. Οι Περιστέρης και Καραμάνης καυχιόντουσαν που καθάρισαν τα στασίδια από την απειλή των Σακελλαριδικών, αλλά θεωρούσαν κι ο ένας τον άλλον ως απειλή. Οι νεοκλασσικιστές της Αθήνας αντιμετώπισαν το Στανίτσα ως την επέλαση της Τουρκιάς. Ο Στανίτσας και οι νεοπατριαρχικοί είδαν ως απειλή τη σχολή Καρά-Αγγελόπυλου και βεβαίως τους κάθε είδους Αθηναίους.
Και ο χορός των απειλών καλά κρατεί. Βγάζει πουθενά όλο αυτό;
Η μουσική είναι ζωντανό σώμα και δε χρειάζεται ούτε κινδυνολογίες ούτε παραδοσιοπληξίες και ψυγεία συντήρησης, ούτε γιατρούς και γύψους και θεραπείες, ούτε αστυνόμους και δικαστές και καδήδες, ούτε τιμητές, ούτε ταλιμπανιστές και φανατισμούς και προπαντός ούτε σωτήρες από κολάσεις. Είναι ομορφιά η μουσική και η ομορφιά είναι ελεύθερη.

Γι' αυτο χρειάζονται "προσπάθειες για ένα καλύτερο παρελθόν".
Γι' αυτό αν και έχω πρότυπα το Ναυπλιώτη, τον Πρίγγο, τον Παναγιωτίδη, τον Καραμάνη κλπ συγκινούμαι και διδάσκομαι από το θαυμασμό του Ανεστιάδη, του Καραμάνη, του Παναγιωτίδη, του Ταλιαδώρου προς το Σακελλαρίδη. Κρύβει πολλά αυτός ο θαυμασμός.

Αλλιώς η παράδοση κινδυνεύει να είναι "ο εγωισμός των απελθόντων και ο συμβιβασμός, η ενοχή των επιζώντων".

Μεθύστε με τ᾽ αθάνατο κρασί του ᾽21....Έως τότε κ όσο παραμένουμε νηφάλιοι, όσα υπογράμμισα εντελώς ενδεικτικά θα μας αφυπνίζουν για τον νεοψαλτισμό που ενέσκηψε ήδη κ για την παρερμηνεία που μπορεί να επιδέχεται η ιστορία...

 

[Johnsteff]

Μεθύσια, νηφαλιότητες, νεοψαλτισμοί, παλαιοψαλτισμοί, θεματοφύλακες ενός "άγιου" παρελθόντος, παρερμηνείες και παραχαράκτες, κρυπτοφονταμενταλισμοί και εμπρός στα πίσω, σιδερώματα, κλίκες, χτυπάτε αλλήλους, και μπόλικη ψύχραιμη επιστημοσύνη ενός μουσικού διευθυντηρίου, όποιος έχει τη μύγα μυγιάζεται. Τελικά με όλα αυτά η μουσική δε μας ξεφεύγει με τίποτα, έ κ.Σκρέκα μου;
Υ.Γ. Όλα αυτά που παραθέτω και υπογραμμίζετε σαφώς και ΔΕΝ τα επικροτώ. Όλοι νοιώθουν να απειλούνται από τους άλλους. Τους μουσικώς "άλλους". Αυτά και πολλά άλλα είναι ενδεικτικά σύγχυσης και ψυχολογίας φανατισμού στο βασίλειο της μουσικής μας. Μήπως κρύβουμε τα σκουπίδια κάτω από το χαλί για να συνεχίζουμε το χάλι; Προσωπικά επικροτώ τα αντίθετα, δηλ. τη συνεννόηση έστω σε ένα minimum και την ανταλλαγή εμπειρίας. Είναι βαριά η περίπτωσή μου;

 

[domesticus]

... Ο χρόνος βάζει τα πάντα και τους πάντες στη θέση τους.
Και ναι, η μουσική είναι πρωτίστως συγκίνηση, Δομέστικε, γιατί αν πάψει να είναι και γίνει στείρα ανέραστη χαρτούρα θα μας φάει ο λύκος και το μαύρο φίδι. Και ο Σακελλαρίδης κάτι ήξερε από ζωή και μαγεία μουσικής. Αυτό τουλάχιστον ας το κρατήσουμε απ' αυτόν.

Πολὺ καλὰ τὰ λέτε, ἀλλὰ ἐδῶ ὁ λόγος ἀφορᾶ τὴν ΨΑΛΤΙΚΗ καὶ τὸν χῶρο ποὺ αὐτὴ ὑπηρετεῖ ἐδῶ καὶ αἰῶνες.

Τώρα αν ἦταν καλλικέλαδος ὁ Σακελαρίδης, ἄν ἤξερε ψαλτικὴ, ἄν ἦταν δεινὸς φιλόλογος, ἄν ἦταν παιδί-θαύμα, ἄν ἦταν φαινόμενο, σημασία ἔχει τοῦτο, σύμφωνα πρὸς τὸν ἐπίδοξο μελετητὴ τοῦ Σακελαρίδη, Κων/νο Βαγενά,

κανείς δεν αρνείται ότι ο Σακελλαρίδης και οι επίγονοί του έφτασαν σε υπερβολές και σε άδικη καταδίκη ή διαστρέβλωση πολλών στοιχείων της βυζαντινής μουσικής παράδοσης.

Ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα, ὁ καθεὶς μπορεῖ νὰ ἀκούει καὶ νὰ θαυμάζει ὅποιον καὶ ὅ,τι θέλει, ἔχοντας ὑπ' ὄψιν ὅτι ἡ ΨΑΛΤΙΚΗ πάει πάντα μαζὶ μὲ τὴν βυζαντινὴ μουσικὴ παράδοση. Οἱ τυχὸν ἐξαιρέσεις ὀφείλονται σὲ «ἄλλους» λόγους, ἰδεολογικοὺς καὶ τοπικιστικοὺς κατὰ βάσιν.

Καὶ βέβαια μένει νὰ ἀκούσουμε κατὰ πόσον ὁ Κων/νος Βαγενᾶς θὰ ἀποφύγει «υπερβολές και ... άδικη καταδίκη ή διαστρέβλωση πολλών στοιχείων της βυζαντινής μουσικής παράδοσης» κατὰ τὴν χοραρχία του στὸν Ἅγιο Σπυρίδωνα Παγκρατίου, ὅταν ὁ ἴδιος δηλώνει:

Η χορωδία αυτή είναι η απευθείας συνέχεια της χορωδίας της Αγ. Ειρήνης, δηλαδή η χορωδία του ίδιου του Σακελλαρίδη. Έχουμε επίτιμα γηραιά μέλη που είχαν προλάβει κι είχαν ακούσει και τον ίδιο.

 

[Διεγραμμένο μέλος 23199]

Φρόντισαν οι Γερμανοί και οι υπόλοιποι της δύσης να επιβάλλουν στην Αθήνα τον δικό τους "τρόπο" σε όλες τις καλές τέχνες. Φυσικό και επόμενο ήταν η ψαλτική και το μελωδικό σύστημα των Βυζαντινών (που διασώθηκε στο Πατριαρχείο) να είναι ανύπαρκτα εκεί.

Μας πειράζει λοιπόν ο αείμνηστος Σακελλαρίδης ή η συγκερασμένη "σκληρή" κλίμακα των Ευρωπαίων, το μετροφωνικό στύλ, οι θέσεις που απέχουν έτη απο αυτές που παραλάβαμε απο τους διδασκάλους ??? Θα κάνουμε αντικείμενο μελέτης τη δύση και θα γίνουμε και θεματοφύλακές της?

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Πολὺ καλὰ τὰ λέτε, ἀλλὰ ἐδῶ ὁ λόγος ἀφορᾶ τὴν ΨΑΛΤΙΚΗ καὶ τὸν χῶρο ποὺ αὐτὴ ὑπηρετεῖ ἐδῶ καὶ αἰῶνες.

Τώρα αν ἦταν καλλικέλαδος ὁ Σακελαρίδης, ἄν ἤξερε ψαλτικὴ, ἄν ἦταν δεινὸς φιλόλογος, ἄν ἦταν παιδί-θαύμα, ἄν ἦταν φαινόμενο, σημασία ἔχει τοῦτο, σύμφωνα πρὸς τὸν ἐπίδοξο μελετητὴ τοῦ Σακελαρίδη, Κων/νο Βαγενά,



Ἀπὸ κεῖ καὶ πέρα, ὁ καθεὶς μπορεῖ νὰ ἀκούει καὶ νὰ θαυμάζει ὅποιον καὶ ὅ,τι θέλει, ἔχοντας ὑπ' ὄψιν ὅτι ἡ ΨΑΛΤΙΚΗ πάει πάντα μαζὶ μὲ τὴν βυζαντινὴ μουσικὴ παράδοση. Οἱ τυχὸν ἐξαιρέσεις ὀφείλονται σὲ «ἄλλους» λόγους, ἰδεολογικοὺς καὶ τοπικιστικοὺς κατὰ βάσιν.

Καὶ βέβαια μένει νὰ ἀκούσουμε κατὰ πόσον ὁ Κων/νος Βαγενᾶς θὰ ἀποφύγει «υπερβολές και ... άδικη καταδίκη ή διαστρέβλωση πολλών στοιχείων της βυζαντινής μουσικής παράδοσης» κατὰ τὴν χοραρχία του στὸν Ἅγιο Σπυρίδωνα Παγκρατίου, ὅταν ὁ ἴδιος δηλώνει:

Συγγνώμη, βέβαια, που θα στο ξαναπώ, αλλά ή δεν διαβάζεις προσεχτικά τα μηνύματα ή δεν μπορείς να τα διαβάσεις ή κάνεις πως δεν τα διαβάζεις.
Οι υπερβολές κτλ που ανέφερα αποτελούν "κίνδυνο" εφόσον εκφράζονται μέσα από την καθολική επικράτηση ενός τέτοιου συστήματος το οποίο φιλοδοξεί να αντικαταστήσει την κλασσική βυζαντινή μουσική. Η μεγάλη διαφορά μου με τον δάσκαλο και ιδρυτή της χορωδίας που διευθύνω είναι ότι αυτός ήθελε να επιβάλει το δικό του σύστημα ως ορθό και ενδεδειγμένο. Και σήμερα, 100 χρόνια από την β΄ έκδοση της "Ιεράς Υμνωδίας", με την οποία ουσιαστικά ο Σακελλαρίδης παγίωσε την ερμηνευτική του πρόταση, σημασία δεν έχει ΜΟΝΟ τούτο... Αν θέλουμε να μιλάμε για πραγματική "επίδοξη" έρευνα...
Απ' τη στιγμή λοιπόν που εγώ δεν ισχυρίζομαι ότι αυτό που κάνω είναι η κλασσική βυζαντινή μουσική αλλά μια συγκεκριμένη ερμηνευτική προσέγγισή της, αυτό που στο περικείμενο των Αθηνών των αρχών του 20ου αι. ήταν υπερβολή και διαστρέβλωση τώρα είναι απλώς μια συγκεκριμένη μεμονωμένη ερμηνευτική άποψη την οποία είμαι υπερήφανος που υπηρετώ.

Αλλά πάνω σ' αυτό δεν χρειάζεται να προχωρήσουμε διότι ούτως ή άλλως δεν συμφωνούμε.

 

[Nikolaos]

Απ' τη στιγμή λοιπόν που εγώ δεν ισχυρίζομαι ότι αυτό που κάνω είναι η κλασσική βυζαντινή μουσική αλλά μια συγκεκριμένη ερμηνευτική προσέγγισή της, αυτό που στο περικείμενο των Αθηνών των αρχών του 20ου αι. ήταν υπερβολή και διαστρέβλωση τώρα είναι απλώς μια συγκεκριμένη μεμονωμένη ερμηνευτική άποψη την οποία είμαι υπερήφανος που υπηρετώ.

Ακριβώς για τα παραπάνω τίμια λόγια σου δεν θεωρείσαι απειλή.
Αντιθέτως, είσαι και άξιος συγχαρητηρίων που υποστηρίζεις αυτό που σου αρέσει, χωρίς να συμπεριφέρεσαι όπως οι στρατευμένοι θιασώτες της πραγματικής σημερινής απειλής.
Υγεία Κωνσταντίνε και τα άλλα τα βρίσκουμε

 

[Γιώργος Μ.]

(Δεν σου προσήψα χαρακτηρισμούς, Νικόλαε, να σε προφυλάξω από τη διολίσθηση εκεί επεχείρησα)

Περί απειλών στη μουσική μας, γνωρίζουμε ότι:
Ο Θεόκλητος Φαρμακίδης θεωρούσε τη βυζαντινή μουσική απειλή και "Τουρκοκρατία". Ο Ιερώνυμος Κοτσώνης, λίγο πιο διπλωματικά, "μουσειακόν είδος". Επί το αυτό, διάφοροι πατριάχες και οι περί αυτούς προσεπάθησαν ήδη από το 18ο αιώνα να φέρουν τετραφωνία. Ο Σακελλαρίδης θεωρούσε τη βυζ. μουσική σκουριασμένο άγαλμα, όπου σκουριά και απειλή ήταν το ανατολικό στοιχείο της πάλι. Διάφοροι προσπαθούσαν να καθαρίσουν τη μουσική στην Πόλη από τη "βεζυροφωνία". Ο Καράς θεωρούσε απειλή όχι μόνον το Σακελλαρίδη αλλά και το όλο φιλοδυτικό εκκλησιαστικό κλίμα των αρχών του 20ου αιώνα κι είχε πεί στο Χρυσόστομο Παπαδόπουλο "θα αφιερώσω τη ζωή μου να σε πολεμήσω". Στη συνέχεια είδε ως απειλή τον Περιστέρη και τους ωδειακούς νεοκλασσικιστές της Αθήνας, αλλά και το Ναυπλιώτη και τους επιγόνιυς του. Ο Ψάχος ανέκαθεν έβλεπε ως βασική απειλή το Ναυπλιώτη και τον Ιακωβισμό απο τη μιά και το Σακελλαρίδη από την άλλη. Οι Περιστέρης και Καραμάνης καυχιόντουσαν που καθάρισαν τα στασίδια από την απειλή των Σακελλαριδικών, αλλά θεωρούσαν κι ο ένας τον άλλον ως απειλή. Οι νεοκλασσικιστές της Αθήνας αντιμετώπισαν το Στανίτσα ως την επέλαση της Τουρκιάς. Ο Στανίτσας και οι νεοπατριαρχικοί είδαν ως απειλή τη σχολή Καρά-Αγγελόπυλου και βεβαίως τους κάθε είδους Αθηναίους.
Και ο χορός των απειλών καλά κρατεί. Βγάζει πουθενά όλο αυτό;
Η μουσική είναι ζωντανό σώμα και δε χρειάζεται ούτε κινδυνολογίες ούτε παραδοσιοπληξίες και ψυγεία συντήρησης, ούτε γιατρούς και γύψους και θεραπείες, ούτε αστυνόμους και δικαστές και καδήδες, ούτε τιμητές, ούτε ταλιμπανιστές και φανατισμούς και προπαντός ούτε σωτήρες από κολάσεις. Είναι ομορφιά η μουσική και η ομορφιά είναι ελεύθερη.

Γι' αυτο χρειάζονται "προσπάθειες για ένα καλύτερο παρελθόν".
Γι' αυτό αν και έχω πρότυπα το Ναυπλιώτη, τον Πρίγγο, τον Παναγιωτίδη, τον Καραμάνη κλπ συγκινούμαι και διδάσκομαι από το θαυμασμό του Ανεστιάδη, του Καραμάνη, του Παναγιωτίδη, του Ταλιαδώρου προς το Σακελλαρίδη. Κρύβει πολλά αυτός ο θαυμασμός.

Αλλιώς η παράδοση κινδυνεύει να είναι "ο εγωισμός των απελθόντων και ο συμβιβασμός, η ενοχή των επιζώντων".

Μεθύσια, νηφαλιότητες, νεοψαλτισμοί, παλαιοψαλτισμοί, θεματοφύλακες ενός "άγιου" παρελθόντος, παρερμηνείες και παραχαράκτες, κρυπτοφονταμενταλισμοί και εμπρός στα πίσω, σιδερώματα, κλίκες, χτυπάτε αλλήλους, και μπόλικη ψύχραιμη επιστημοσύνη ενός μουσικού διευθυντηρίου, όποιος έχει τη μύγα μυγιάζεται. [...]
Υ.Γ. Όλα αυτά που παραθέτω και υπογραμμίζετε σαφώς και ΔΕΝ τα επικροτώ. Όλοι νοιώθουν να απειλούνται από τους άλλους. Τους μουσικώς "άλλους". Αυτά και πολλά άλλα είναι ενδεικτικά σύγχυσης και ψυχολογίας φανατισμού στο βασίλειο της μουσικής μας. Μήπως κρύβουμε τα σκουπίδια κάτω από το χαλί για να συνεχίζουμε το χάλι; Προσωπικά επικροτώ τα αντίθετα, δηλ. τη συνεννόηση έστω σε ένα minimum και την ανταλλαγή εμπειρίας. Είναι βαριά η περίπτωσή μου;

Αγαπητέ κύριε Στεφούλη, παραθέτω ξανά τα κείμενά σας με υπογραμμίσεις δικές μου.

Κι άλλες φορές έχω διαπιστώσει βάθος γνώσεως και κρίσεως στα γραφόμενά σας, αλλά εδώ, αυθόρμητα, επιθυμώ να υποκλιθώ μπροστά σας. Τόσο για το περιεχόμενο όσων γράφετε, όσο και για τον τρόπο που τα γράφετε.

Ειδικά εκείνο το βαθύτατο «γι' αυτο χρειάζονται "προσπάθειες για ένα καλύτερο παρελθόν"....

Εύγε και ο Θεός να σας έχει καλά!

 

[dimskrekas]

Αγαπητέ κύριε Στεφούλη, παραθέτω ξανά τα κείμενά σας με υπογραμμίσεις δικές μου.

Κι άλλες φορές έχω διαπιστώσει βάθος γνώσεως και κρίσεως στα γραφόμενά σας, αλλά εδώ, αυθόρμητα, επιθυμώ να υποκλιθώ μπροστά σας. Τόσο για το περιεχόμενο όσων γράφετε, όσο και για τον τρόπο που τα γράφετε.

Ειδικά εκείνο το βαθύτατο «γι' αυτο χρειάζονται "προσπάθειες για ένα καλύτερο παρελθόν"....

Εύγε και ο Θεός να σας έχει καλά!

Αγαπητέ Γιώργο, η μετάβαση από την οινότευκτον στην νηφάλιον μέθην φαίνεται πολύ δύσκολη, φοβούμαι.

Η αναγκαστική κ αναγκαία ωραιοποίηση του (όποιου) παρελθόντος απομακρύνει από την αλήθεια, η οποία μόνη ελευθερώσει ημάς....

δ.

 

[Johnsteff]

Aγαπητέ ΓιώργοΜ. σκέψου αν είναι σωστό να μού απευθύνεις έπαινο. Αλίμονο αν όποιος θέλει να μιλάει αυθόρμητα κι ελεύθερα και λέει αυτονόητα πράγματα αξίζει μνείας και επαίνων. Αυτό θα σήμαινε ότι ζούμε στη σκιά κάποιας αδιόρατης "φοβέρας" και σε καθεστώς περιορισμού σκέψης ...

 

[Κων/νος Βαγενάς]

Αλίμονο αν όποιος θέλει να μιλάει αυθόρμητα κι ελεύθερα και λέει αυτονόητα πράγματα αξίζει μνείας και επαίνων. Αυτό θα σήμαινε ότι ζούμε στη σκιά κάποιας αδιόρατης "φοβέρας" και σε καθεστώς περιορισμού σκέψης ...

... Αλίμονο... Κι όμως εκεί είμαστε...

 

[Γιώργος Μ.]

Αγαπητέ Γιώργο, η μετάβαση από την οινότευκτον στην νηφάλιον μέθην φαίνεται πολύ δύσκολη, φοβούμαι.

Η αναγκαστική κ αναγκαία ωραιοποίηση του (όποιου) παρελθόντος απομακρύνει από την αλήθεια, η οποία μόνη ελευθερώσει ημάς....

δ.

Αγαπητέ Δημήτρη, επίτρεψε και τη δική μου συνεισφορά στην οινοφλυγία:

Αλλο η ωραιοποίηση του (όποιου) παρελθόντος και άλλο η με λεπτό ιστορικο-φιλολογικό αίσθημα και διακριτική μαθητεία αναζήτηση των δυσδιάκριτων αρχών του ήθους.

Η οποία είναι πολύ πιο επίπονη από την αντιγραφή και μίμηση της α φωνητικής τοποθέτησης και της β ψαλτικής εκφοράς.

Το ζήτημα και η αφορμή του σχολιασμού (και της υπόκλισης) για μένα εν προκειμένω δεν είναι ο Σακελλαρίδης, αλλά ο μουσικο-ψαλτικός φονταμενταλισμός, που όπως και κάθε φονταμενταλισμός είναι χαρακτηριστικό προνεωτερικού τρόπου και σκέψης.

Και ξανατονίζω: το αντίθετο του φονταμενταλισμού δεν είναι η μουσική ελευθεριότητα και άκριτη αποδοχή των πάντων, αλλά η με λεπτό ιστορικο-φιλολογικό αίσθημα και διακριτική μαθητεία αναζήτηση των δυσδιάκριτων αρχών του ήθους.

 

[dimskrekas]

Αγαπητέ Δημήτρη, επίτρεψε και τη δική μου συνεισφορά στην οινοφλυγία:

Αλλο η ωραιοποίηση του (όποιου) παρελθόντος και άλλο η με λεπτό ιστορικο-φιλολογικό αίσθημα και διακριτική μαθητεία αναζήτηση των δυσδιάκριτων αρχών του ήθους.

Η οποία είναι πολύ πιο επίπονη από την αντιγραφή και μίμηση της α φωνητικής τοποθέτησης και της β ψαλτικής εκφοράς.

Το ζήτημα και η αφορμή του σχολιασμού (και της υπόκλισης) για μένα εν προκειμένω δεν είναι ο Σακελλαρίδης, αλλά ο μουσικο-ψαλτικός φονταμενταλισμός, που όπως και κάθε φονταμενταλισμός είναι χαρακτηριστικό προνεωτερικού τρόπου και σκέψης.

Και ξανατονίζω: το αντίθετο του φονταμενταλισμού δεν είναι η μουσική ελευθεριότητα και άκριτη αποδοχή των πάντων, αλλά η με λεπτό ιστορικο-φιλολογικό αίσθημα και διακριτική μαθητεία αναζήτηση των δυσδιάκριτων αρχών του ήθους.

...αρκεί να εφαρμόζεται, κάτι που εγώ δε βλέπω στο μήνυμα για το οποίο αντέδρασα. Το ανιστόρητόν του είναι παντελώς ανύποιστο...''διάφοροι πατριάχες και οι περί αυτούς προσεπάθησαν ήδη από το 18ο αιώνα να φέρουν τετραφωνία''. (sic) κ. ά.