Θεσσαλονικαῖον μέλος

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Ἔχω ἐπισημάνει μερικοὺς ὑστεροβυζαντινοὺς κώδικες στὸν κατάλογο τοῦ Λίνου Πολίτη, Κατάλογος τῶν χειρογράφων τῆς Ἐθνικῆς Βιβλιοθήκης τῆς Ἑλλάδος, Ἂθῆναι 1991 (Πραγματείαι τῆς Ἀκαδημίας Ἀθηνῶν, 54) μὲ ποικίλες ἀναφορὲς σὲ μέλος θεσσαλονικαῖον.

Πρῶτον παραθέτω τὸν ΕΒΕ 2444 μὲ προέλευση τὴ Μονὴ Προδρόμου τῶν Σερρῶν καὶ χρονολόγηση τὸ α΄ ἥμισυ τοῦ 15ου αἰ. Τὸ περιεχόμενό του φυσικὰ εἶναι ἐνδιαφέρον. (Πολίτης, σ. 444 κ.ἐξ.)
Σημειώνω τὴν ἀναφορὰ τῶν στίχων τοῦ Ἀββᾶς ἀββᾶν ὑπάντησεν στὴν ἀρχὴ τοῦ κώδικα.
Στὸ φ. 341 μνημονεύεται κανόνας στὸν ἅγιο Δημήτριο ποίημα τοῦ Πορφυρογεννήτου κυροῦ Κωνσταντίνου, μεληθὲν παρὰ τοῦ πρωτοψάλτου Θεσσαλονίκης κυροῦ Μανουὴλ τοῦ Πλαγίτου.
Ὁ τελευταῖος ζεῖ στὴ Θεσσαλονίκη στὰ 1336 καὶ λίγο πρίν. Ἀναφέρεται καὶ ὡς Πλαγιάτης μὲ τὸν τίτλο δομέστικος (βλ. Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit, ἔκδ. Er. Trapp, τ. 10, Wien 1990, λῆμμα Plagites.

Ὁ κώδικας παρουσιάζει πολλὲς ὁμοιότητες μὲ τὸν Κωνσταμονίτου 86 ποὺ περιέχει Παπαδικὴ καὶ τὸν ἐπισυνάπτω ἐπίσης, ἀπὸ tὸν Γρ. Στάθη, Τὰ χειρόγραφα βυζαντινῆς μουσικῆς, τ. Α΄, Ἀθήνα 1975, σ. 656 κ.ἐξ.
Παρατηρεῖται ἐπίσης μεγάλος ἀριθμὸς θεσσαλονικαίων μελῶν. Χαρακτηριστικὴ ἡ σημείωση στὸ φ. 35r: Ταῦτα τὰ τριαδικὰ τοῦ λαμπαδαρίου κύρ Ἰωάννου, ἐγράφησαν ἐνθάδε καθὼς τὰ ψάλλουν καὶ γράφουν οἱ Θεσσαλονικεῖς· τὸ δὲ ὡσὰν τὰ γράφουν ἐν Κωνσταντινουπόλει ἔμπροσθεν εὐρήσεις.
Περιέχονται καὶ ἐνδιαφέρουσες σημειώσεις τῆς τυπικῆς διάταξης στὰ φ. 39v, 116-125, 129, 133, 134, 141.
 

Attachments

  • EBE 2444.pdf
    451.6 KB · Views: 226
  • Konstamonitou 86.pdf
    12.2 MB · Views: 264

μάρκελλος

Μάρκελλος Πιράρ, Γενικός συντονιστής
Στὴν μελέτη του ''Ἡ Θεσσαλονίκη στὴν ἱστορία τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς'', ἐν Ἡ Θεσσαλονίκη μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσεως, ΘΝ 1982 (σ. 111-120, στὰ γαλλικά), ὁ Ch. Hannick μνημονεύει τὰ ἑξῆς χφφ. ὡς περιέχοντα μέλη Θεσσαλονικαῖα:
- Vindob. theol. gr. 185 (ιδ' αἰ., 341 φ.): ὁ 10ος στίχος τοῦ ψαλμοῦ 118, τὸ Μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου, φ. 121α, πολυέλεος ψαλλόμενος ἐν τῇ καθ' ἡμᾶς ἁγίᾳ πόλει Θεσσαλονίκῃ λεγόμενος Κουκουμᾶς, φ. 139α …).
- Μονῆς Λειμῶνος 238 (βλ. Μ.Κ. Χατζηγιακουμῆ, Μουσικὰ χειρόγραφα Τουρκοκρατίας (1453-1832), Α', Ἀθήνα 1975, σ. 111): πολυέλεος ψαλλόμενος ἐν τῇ πόλει Θεσσαλονίκῃ καὶ ἐν πάσαις ταῖς κατὰ πόλεσιν ἁγίαις τοῦ θεοῦ ἐκκλησίαις, ποιηθεὶς παρὰ τοῦ Κουκουμᾶ καὶ μαΐστορος, ὅστις καὶ Κουκουμᾶς καλεῖται· φέρων τὴν ἐπωνυμίαν τοῦ ποιητοῦ (φ. 118β).
- Κωνσταμονίτου 86 (μνημονευθὲν στὸ μήνυμα τοῦ Domesticus).
- Διονυσίου 570 (τέλος ιε' αἰ., Γρ. Στάθη, Μουσικὰ Χειρόγραφα Β', 703): Δι' εὐχῶν τῶν ἁγίων πατέρων ἡμῶν. Διὰ τὸ εὑρεῖν τὸ ζητούμενον ἦχον, στιχηρὸν ψαλλόμενον ἐν Θεσσαλονίκῃ (φ. 70β-71α).
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Γιὰ τὸν πολυέλεο τοῦ Κουκουμᾶ βλ. τὴν σημαντικότατη προσφορὰ τῆς μεταγραφῆς του ἀπὸ τὸν κ. Τάσο Μπόκο ἐδῶ καὶ στὰ συνεχόμενα μηνύματά του.
 
Καλή η ανάγνωση των καταλόγων των χειρογράφων και η αντιγραφή τους, αλλά για να μην κάνετε τον κόπο κοιτάξτε την διδακτορική μου Διατριβή με θέμα Η Βυζαντινή Ψαλτική παράδοση της Θεσσαλονίκης κατα το ιδ΄-ιε΄αιώνα, εκδόσεις ΙΒΜ. Αθήνα 2007.
 

domesticus

Lupus non curat numerum ovium
Ποτὲ δὲν εἶναι κόπος ὅταν πρόκειται γιὰ «ἀντίδωρο» πρὸς τὰ ἄλλα μέλη τοῦ forum, ἀπὸ τὰ ὁποία τόσα ἔχω κατεβάσει, ἀλλὰ πάντως εὐχαριστῶ γιὰ τὴν ἐνημέρωση καὶ συγχαρητήρια γιὰ τὸ πόνημά σας.
 

n_antonov

Nikola Antonov
- Διονυσίου 570 (τέλος ιε' αἰ., Γρ. Στάθη, Μουσικὰ Χειρόγραφα Β', 703): Δι' εὐχῶν τῶν ἁγίων πατέρων ἡμῶν. Διὰ τὸ εὑρεῖν τὸ ζητούμενον ἦχον, στιχηρὸν ψαλλόμενον ἐν Θεσσαλονίκῃ (φ. 70β-71α).

Με συγχωρείτε, ψάχνω για αυτό το χειρόγραφο - Διονυσίου 570. Μπορείτε να με βοηθήσετε; Σας ευχαριστώ πολύ.
 

Daidalos

Μέλος
EBE (RISM GR-An) 2444
Methodoi and mathemata, Doxastikon for Nativity of Christ, extract of the Papadike with a composition by Xenos Korones, koinonika of the week cycle (ff.1-8), Papadike with echemata and stichera heothina (ff.9-20). Ἀκολουθίαι συντεθειμέναι παρὰ τοῦ Μαϊστόρου κυροῦ Ἰωάννου τοῦ κουκουζέλη καὶ ἑτέρων ποιητῶν ἀπ᾽ ἀρχῆς τοῦ μεγάλου ἑσπερινοῦ μέχρι καὶ τῆς συμπληρόσεως τῆς θείας λειτουργίας (f. 21r) with an Anthology for Hesperinos (ff.21-64), Orthros (ff.65-132v), for the Divine Liturgies (ff.132v-236), Mathematarion with megalynaria, stichera kalophonika and anagrammatismoi and kalophonic chant for the Holy Week (ff.237-349).
 
Last edited:
Top