Σκεπτόμουν ότι κάποιες πτυχές της ψαλτικής μπορούν να ενταχθούν σε ένα αριστοτελικό σχήμα βάσει του οποίου η «αρετή» υπάρχει στη μεσότητα ενώ στην έλλειψη και στην υπερβολή είμαστε σε λάθος δρόμο. Να τονίσω πάντως ότι η αναζήτηση του μέτρου και ο σαφής ορισμός των εννοιών τις οποίες θα αναφέρω είναι κάτι το οποίο είναι αντικείμενο προς αναζήτηση και για μένα, δεν είναι κάτι θέσφατο. Ο καθένας αναλόγως των αναζητήσεών του μπορεί να δώσει στις έννοιες συγκεκριμένο περιεχόμενο. Η λίστα μπορεί και να μεγαλώσει, κύριος στόχος είναι να υπάρξει εποικοδομητικός διάλογος, σίγουρα θα υπάρξουν διαφωνίες, αρκεί να είναι εποικοδομητικές και να μην στρέφονται στο πρόσωπο.
| Έλλειψη | Υπερβολή | Μεσότης |
|---|
| Έκφραση | Άχρωμες και «άσπρες» φωνές. Μονότονο και άνευρο ψάλσιμο, η λεγόμενη «νερόσουπα». Θηλυπρεπείς και «παθητικές» ερμηνείες. | Μελοδραματισμοί ή επιθετικότητα στο ύφος. Επιτηδευμένη και αφύσικη τοπόθετηση φωνής, στόμφος. Υπερβολική χρήση της κορώνας. Κατάχρήση χρωματισμών (σιγά - δυνατά). | Φυσική φωνή, αβίαστο συναίσθημα, ιεροπρέπεια και σοβαρότητα χωρίς «υφάκι», ανδροπρέπεια και όχι «τοξική αρρενωπότητα». Πολύ λελογισμένη χρήση της κορώνας. |
| Χαρακτήρες ποιότητος | Έλλειψη χαρακτήρων ποιότητος, μετροφωνία. | Υπερπληθώρα χαρακτήρων ποιότητας, χάνεται η δομή του μέλους, μετάπτωση σε ένα άλλο είδος μετροφωνίας (σολφέζ) από την ανάποδη. Αδυναμία διαχωρισμού των ειδών μελοποιίας (ειρμολογικό, στιχηραρικό, παπαδικό μέλος γίνονται ένα ακαθόριστο πράγμα). | Συνετή χρήση των χαρακτήρων ποιότητος ως στολίδια με καλλιτεχνικό κριτήριο αναλόγως του είδους και του ύφους κάθε μέλους. Λιγότερα στα σύντομα, πλουσιώτερα αλλά και πάλι με μέτρο και αισθητική όσο πιο αργό το μέλος, ειδικά στα αργά Παπαδικά. Ανάδειξη της εγγενούς δομής και της ομορφιάς κάθε μέλους. |
| Διαστήματα - Έλξεις | Διαστήματα πιάνου, έλλειψη έλξεων. | Επιτηδευμένα και αφύσικα διαστήματα διαστήματα, κακόηχες και βεβιασμένες έλξεις, το λεγόμενο «νιαούρισμα»... | Καθαρά φυσικά διαστήματα, έλξεις οι οποίες βγαίνουν αβίαστα και πάλι αναλόγως του μέλους. Στα πιο αργά μέλη περισσότερες και κάπως εμφανέστερες έλξεις, στα συντομότερα πιο διακριτικές. |
| Ρυθμός | Ρυθμός «στρατιωτικός», εμβατηριακός, ρομποτικός, «χτυπητός» | Τελείως ελεύθερος ρυθμός, υπερβολικές εναλλαγές χρονικής αγωγής, άστοχες επιβραδύνσεις συνεχώς. | Σταθερός ρυθμός «συνεπτυγμένος», αναλόγως του μέλους, στα Παπαδικά αργός αλλά όχι άνευρος. Πιο ελεύθερος ρυθμός μόνο σε καλοφωνικά μέλη ή σε λίγα σημεία. Αποφυγή χτυπητών εναλλαγών. |
