Ναὶ ἐντάξει ἀλλὰ πλέον ὑπάρχει τὸ ὑλικὸ καὶ ἡ μόρφωση καὶ τὰ στοιχεῖα καὶ τὰ πᾶντα προκειμένου νὰ μὴν μένει κανεὶς στὰ λόγια καὶ νὰ συμπληρώσῃ τὰ κενὰ στὴν ἐξέλιξη τῆς ἑλληνικῆς μουσικῆς ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα μέχρι τὶς μέρες μας, κάτι ποὺ γιὰ μᾶς ἰσοδυναμεῖ, κακὰ τὰ ψέματα, μὲ ξεκαθάρισμα τῆς θεωρίας καὶ τῆς πρακτικῆς. Ἐπίσης ἀπὸ ἐκκλησιαστικῆς πλευρᾶς νομίζω ὅτι 200 χρόνια αὐτοκέφαλης ἐκκλησίας ἔχουν ἀφαιρέσῃ τὸν φόβο οτι ὁ ἐκδυτικισμὸς ποὺ θὰ συνεπέφερε κατανάγκην ἡ δημιουργία ἐθνικοῦ κράτους θὰ κατέστρεφε τὴν πίστη στὰ οὐσιώδη της: ὁ λαὸς ἔδειξε ὅτι δὲν τὴν θυσιάζει γιὰ τίποτα στὸν κόσμο σὲ κάθε κρίσιμη στιγμή. Παρόλα αὐτὰ ὑπάρχει διαρκῶς ἡ τάση τοῦ ὀριενταλισμοῦ, ποὺ εἶναι στὴν πραγματικότητα ἕνας ἀντεστραμμένος δυτικισμός, καὶ ἐπισείεται διαρκῶς ἐπίσης σὰν μπαμπούλας, ὑπόγεια, ἕνας φόβος μιάσματος τῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς ἀπὸ τὴν κοσμική. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἕχει δοθῇ ὑπερβολικὰ δογματικὸ βάρός στὴν μουσική. Κοντεύουμε ὅμως νὰ καταντήσουμε τὰ τσιφτετέλια τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς, τὴν στιγμὴ ποὺ ὅλα δείχνουν ὅτι ἡ βυζαντινὴ μουσικὴ εἶναι ὑπερσύνολο - ὄχι ἀπόλυτο, ἀλλὰ σχετικὸ - τῆς δυτικῆς γιὰ ἱστορικοὺς λόγους καταρχήν. Τούτων λεχθέντων 1) πρέπει νὰ ξεκαθαριστῇ ἡ ἱστορικὴ καταγωγὴ τῆς ψαλτικῆς 2) ἕχει δοθῇ ὑπερβολικὴ ἔμφαση στὶς διαφορὲς τῶν δυτικῶν καὶ τῶν βυζαντινῶν τρόπων 3) ἡ ἀρχαιοελληνικὴ μουσικὴ θεωρία ἑρμηνεύεται μὲ σχολαστικισμό, ἀλλὰ καὶ σεμνοτυφία. Γιὰ λόγους πρακτικοὺς, ἱστορικοὺς καὶ καὶ δικούς τους λατρευτικοὺς οἱ ἀρχαῖοι ἔμειναν φαίνεται προσκολλημένοι στὸ πεντάχορδο σύστημα, χοντρικὰ ἀνέλυαν τὴν ἑπτατονικὴ μουσικὴ σὲ πεντατονική. Ἡ σημειογραφία πάλι δὲν ἔχει αὐτὸν τὸν χαρακτήρα ποὺ ἔχει μόνο ἐπειδὴ "περιορίζεται σὲ φωνητικὴ μουσική" ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ ὅταν διαδόθηκε ἦταν σὲ χρήση ἡ χειρονομία, ἡ ὁποῖα χειρονομία (διεύθυνση χορῳδίας) μὲ τὴν σειρά της προερχόταν ἀπὸ τὸν χορό. Γενικὰ ἡ ψαλτικὴ δείχνει νὰ κατάγεται ἀπὸ τὸ ἀρχαῖο χορικὸ ἄσμα. Φυσικὰ αὐτὸ ἀκούγεται σὰν "μίασμα" ἀλλὰ θέλει καὶ λίγο θάρρος! Ἡ "σχιζοφρένεια μεταξὺ Ἀνατολῆς καὶ Δύσης" καλλιεργεῖται συστηματικὰ ἀπὸ τὴν παράταση τῆς σχιζοφρένειας μεταξὺ "ἁμαρτωλοῦ κοσμικοῦ" καὶ "ἐξομολογητικοῦ ἱεροῦ" τὸ ὁποῖο τελευταῖο εἶναι σωστό, αὐτὸ πρέπει νὰ προφυλαχτῇ. Ἀλλὰ ἀκριβῶς γιὰ νὰ προφυλαχτῇ πρέπει νὰ ἐπιτρέψῃς στὸν κόσμο νὰ μὴν ἁμαρτάνει, ὄχι νὰ τὸν ἐξωθεῖς σὲ ἁμαρτία γιὰ νὰ τὸν ἐξομολογήσῃς κατόπιν! Τὸ ἀνατολικό, τὸ δυτικὸ καὶ τὸ βυζαντινὸ σύστημα πρέπει νὰ ἑνοποιηθοῦν, ὄχι νὰ διαχωρίζονται.