"Η μόνη αγνή και άχραντος Παρθένος..."

[Dimitri]

Φαίνεται να υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές αυτού του ύμνου. Ενδεικτικά έχω ακούσει και δεί

"Ή μόνη Αγνή και Άχραντος Παρθένος η Θεόν αφράστως κυήσασα πρέσβευε υπέρ του σωθήναι τας ψυχάς των δούλων σου" (αυτό λέμε στον Καθεδρικό του Σύδνεϋ, νομίζω έτσι είναι γραμμένο και κάπου επίσης)

και

"Ή μόνη αγνή και άχραντος Παρθένος η Θεόν ασπόρως κυήσασα πρέσβευε υπέρ του ελεηθήναι τας ψυχάς των δούλων σου" (Βουδούρης, Τριώδιον Α΄, σελ.314 καταγράφοντας Πατριαρχική παράδοση των αρχών του 20ου αι.).

και

"Ή μόνη Αγνή και Άχραντος Παρθένος η Θεόν αφράστως κυήσασα πρέσβευε υπέρ του συγχωρηθήναι (ή ακόμα και "του ελεηθήναι και συγχωρηθήναι") τας ψυχάς των δούλων σου" (από ψάλτες στην Ελλάδα)

Γνώμες /απόψεις; Νομίζω κάπου συζητήθηκε αυτό παλαιότερα.

 

[Π. Δαβίδ]

Ως παλαιός ψάλτης κοιμητηρίου (με ρεκόρ τα 21 μνημόσυνα κάποια Κυριακή) έχω να πω τα εξής: Τα τροπάρια αυτά εκτελούνται από μνήμης σχεδόν πάντα και από ιερείς και από ψάλτες για αυτό και τροποποιούνται, πολλές φορές και κακοποιούνται! Φρονώ ότι η αρχαιότερη γραφή είναι "σωθήναι".
Επίσης πολλοί εκ των ιερέων και φυσικά των ψαλτών δεν έχουν καταννοήσει την ευαγγελική εντολή "Προσευχόμενοι δὲ μὴ βαττολογήσητε ὥσπερ οἱ ἐθνικοί· δοκοῦσι γὰρ ὅτι ἐν τῇ πολυλογίᾳ αὐτῶν εἰσακουσθήσονται. 8 μὴ οὖν ὁμοιωθῆτε αὐτοῖς· οἶδε γὰρ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὧν χρείαν ἔχετε πρὸ τοῦ ὑμᾶς αἰτῆσαι αὐτόν". Πρόσφατα σε μια αρτοκλασία άκουσα "ευλογών, αγιάζων, πληθύνων, τρέφων, συντηρών και διακυβερνών τα σύμπαντα" Αφήνω δε τα άπειρα ονόματα αγίων στο "Σώσον ο Θεός" και στην απόλυση.

 

[dkalpakidis]

Φαίνεται να υπάρχουν διαφορετικές εκδοχές αυτού του ύμνου. Ενδεικτικά έχω ακούσει και δεί

"Ή μόνη Αγνή και Άχραντος Παρθένος η Θεόν αφράστως κυήσασα πρέσβευε υπέρ του σωθήναι τας ψυχάς των δούλων σου" (αυτό λέμε στον Καθεδρικό του Σύδνεϋ, νομίζω έτσι είναι γραμμένο και κάπου επίσης)

και

"Ή μόνη αγνή και άχραντος Παρθένος η Θεόν ασπόρως κυήσασα πρέσβευε υπέρ του ελεηθήναι τας ψυχάς των δούλων σου" (Βουδούρης, Τριώδιον Α΄, σελ.314 καταγράφοντας Πατριαρχική παράδοση των αρχών του 20ου αι.).

και

"Ή μόνη Αγνή και Άχραντος Παρθένος η Θεόν αφράστως κυήσασα πρέσβευε υπέρ του συγχωρηθήναι (ή ακόμα και "του ελεηθήναι και συγχωρηθήναι") τας ψυχάς των δούλων σου" (από ψάλτες στην Ελλάδα)

Γνώμες /απόψεις; Νομίζω κάπου συζητήθηκε αυτό παλαιότερα.

Ή μόνη αγνή και άχραντος Παρθένος η Θεόν ασπόρως κυήσασα πρέσβευε του σωθήναι τας ψυχάς των δούλων σου"

Το ασπόρως αλλάχθηκε σε αφράστως για προφανείς λόγους...
Το υπέρ περριτεύει.
Το "σωθήναι" και το "ελεηθήναι"; συναντάμε και τα δύο.
Το Νέο Εγκόλπιον το έχει "σωθήναι" και πάνω τα γράφω ακριβώς όπως υπάρχει γραμμένο.

 

[psl]

-----------------

 

[π. Μάξιμος]

Ὅπως σωστά γράφτηκε τό θέμα τό ἔχει λύσει ὁ ἀείμνηστος καθηγητής στήν ὑπ΄ ἀριθμ. 593 ἀπάντησή του.
Τό μόνο πού δέν «ἔπιασε» ὁ μακαριστός (ἔχει ἐπισημανθεῖ ἀπό ἄλλους) εἶναι ὅτι ἡ προσθήκη τοῦ «συγχωρηθῆναι» δέν μπορεῖ νά «συγχωρεθεῖ» μέ τίποτε· ἐπειδή τό ῥῆμα συγχωρῶ συντάσσεται μέ δοτική («καὶ ὑπὲρ τοῦ συγχωρηθῆναι αὐτῷ -αὐτῇ -αὐτοῖς -αὐταῖς»)· τό νά «σφηνωθεῖ» πρίν ἀπό τό «τάς ψυχάς» (αἰτιατική) εἶναι ἐπιεικῶς ἀπαράδεκτο.
Δυστυχέστατα αὐτή ἡ προσθήκη πέρασε καί στά ἔντυπα τελευταίως.
Τό «σωθῆναι» ἤ «ἐλεηθῆναι» -δέν ἔχει σημασία- μόνον ταιριάζει μέ τό «τάς ψυχάς», ἐπειδή καί τό σῴζω καί τό ἐλεῶ συντάσσονται μέ αἰτιατική.

Ἐπειδή τό τροπάριο αὐτό συνήθως ψάλλεται ὑπό τοῦ χοροῦ (ψάλτου) καί τό Ψαλτολόγιον ἔχει τήν ἀναφορά του περισσότερο σέ ψάλτες, ἄς προσεχθεῖ αὐτό. Τό «καί συγχωρηθῆναι» ἀπαλείφεται, ἀπ᾿ ὅπου ἔχει εἰσχωρήσει.​

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ: Μέ τήν εὐκαιρία θά πρέπει νά ἐπισημάνουμε ὅτι χρειάζεται μεγάλη προσοχή καί ἀπό τούς νεώτερους διακόνους καί πρεσβυτέρους -δέν φταῖνε αὐτοί, φταίει τό ἐκπαιδευτικό σύστημα- στήν ἐκφορά τῶν νεκρωσίμων αἰτήσεων-δεήσεων καί εὐχῶν ἀναφορικά μέ τή σύνταξη ὀνομάτων ἤ προσωπικῶν ἀντωνυμιῶν μετά ἀπό τύπους τοῦ ῥήματος συγχωρέω-ῶ. Τό forum διαθέτει καί στήλη γιά εὐτράπελα...

ΓΙΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟΥΣ: Ἐπιπροσθέτως τό «συγχωρηθῆναι» χρειάζεται πάντα καί τό β΄ ἀντικείμενο («τοῦ συγχωρηθῆναι αὐτῷ πᾶν πλημμέλημα») -ἔτσι τό συναντᾶμε σ᾿ ὅλα τά τροπάρια καί τίς εὐχές (π.χ. συγχώρησον ἡμῖν τάς ἁμαρτίας ἡμῶν· Δέσποτα συγχώρησον τάς ἀνομίας ἡμῖν)-, κάτι πού δέν ὑπάρχει στό συγκεκριμένο τροπάριο.
Ἀλλά καί ἄν προσθέσουμε τό «καί συγχωρηθῆναι» καί ἄν μετατρέψουμε τό «τήν ψυχήν-τάς ψυχάς» σέ «τῇ ψυχῇ-ταῖς ψυχαῖς», πάλι δέν γίνεται, γιατί ἡ «ψυχή» δέν ἀπαντᾶται πουθενά οὔτε ὡς ἄμεσο, οὔτε ὡς ἔμμεσο ἀντικείμενο τοῦ ῥήματος συγχωρῶ, παρά μόνο πρόσωπο ἤ προσωπική ἀντωνυμία καί τά ἁμαρτήματα-ἁμαρτίες, ἀνομίες, πλημελήματα κ.τ.τ.. τό ἕνα σέ δοτική καί τό ἄλλο σέ αἰτιατική· δέν θά βγαίνει νόημα. (Ἄλλο ἄν στή νεοελληνική-λαϊκή λέμε «νά συγχωρεθεῖ ἡ ψυχούλα του»· σημαίνει ὁ ἄνθρωπος, τό πρόσωπο· καί πού συνήθως λέμε: Θεός σ᾿χωρέσ᾿ τον).


Εὔχεσθε ἅπαντες

 

[π. Μάξιμος]

Ἀντιγράφω ἀπό ἄλλο θέμα:

[...] Λέω λοιπόν στους βοηθούς πως στο Θεοτοκίον "Η μόνη αγνή και άχραντος Παρθένος" αντί της φράσεως "...η Θεόν αφράστως κυήσασα, πρέσβευε υπέρ του σωθήναι..." θα ψαλλεί η πολίτικη θέση "... η Θεόν ασπόρως κυήσασα, πρέσβευε υπέρ του ελεηθήναι και συγχωρηθήναι... "

Ἐπειδή Νικόλαε εἶσαι ἐξαίρετος νέος καί φιλομαθής, δές καί αὐτό τό θέμα.
Θά ἤθελα ὅμως νά μᾶς ἐξηγήσεις τί σημαίνει «πολίτικη θέση».

Νά εἶσαι καλά!

 

[Γιάννης Βενιέρης]

Ἀντιγράφω ἀπό ἄλλο θέμα:


Θά ἤθελα ὅμως νά μᾶς ἐξηγήσεις τί σημαίνει «πολίτικη θέση».

Νά εἶσαι καλά!

Tο περίμενα .......!!!

 

[apostoloskalpakidis]

Ὅπως σωστά γράφτηκε τό θέμα τό ἔχει λύσει ὁ ἀείμνηστος καθηγητής στήν ὑπ΄ ἀριθμ. 593 ἀπάντησή του.
Τό μόνο πού δέν «ἔπιασε» ὁ μακαριστός (ἔχει ἐπισημανθεῖ ἀπό ἄλλους) εἶναι ὅτι ἡ προσθήκη τοῦ «συγχωρηθῆναι» δέν μπορεῖ νά «συγχωρεθεῖ» μέ τίποτε· ἐπειδή τό ῥῆμα συγχωρῶ συντάσσεται μέ δοτική («καὶ ὑπὲρ τοῦ συγχωρηθῆναι αὐτῷ -αὐτῇ -αὐτοῖς -αὐταῖς»)· τό νά «σφηνωθεῖ» πρίν ἀπό τό «τάς ψυχάς» (αἰτιατική) εἶναι ἐπιεικῶς ἀπαράδεκτο.
Δυστυχέστατα αὐτή ἡ προσθήκη πέρασε καί στά ἔντυπα τελευταίως.
Τό «σωθῆναι» ἤ «ἐλεηθῆναι» -δέν ἔχει σημασία- μόνον ταιριάζει μέ τό «τάς ψυχάς», ἐπειδή καί τό σῴζω καί τό ἐλεῶ συντάσσονται μέ αἰτιατική.

Ἐπειδή τό τροπάριο αὐτό συνήθως ψάλλεται ὑπό τοῦ χοροῦ (ψάλτου) καί τό Ψαλτολόγιον ἔχει τήν ἀναφορά του περισσότερο σέ ψάλτες, ἄς προσεχθεῖ αὐτό. Τό «καί συγχωρηθῆναι» ἀπαλείφεται, ἀπ᾿ ὅπου ἔχει εἰσχωρήσει.​

ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΗ: Μέ τήν εὐκαιρία θά πρέπει νά ἐπισημάνουμε ὅτι χρειάζεται μεγάλη προσοχή καί ἀπό τούς νεώτερους διακόνους καί πρεσβυτέρους -δέν φταῖνε αὐτοί, φταίει τό ἐκπαιδευτικό σύστημα- στήν ἐκφορά τῶν νεκρωσίμων αἰτήσεων-δεήσεων καί εὐχῶν ἀναφορικά μέ τή σύνταξη ὀνομάτων ἤ προσωπικῶν ἀντωνυμιῶν μετά ἀπό τύπους τοῦ ῥήματος συγχωρέω-ῶ. Τό forum διαθέτει καί στήλη γιά εὐτράπελα...

..
αχ αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα

 

[Π. Δαβίδ]

Ἀντιγράφω ἀπό ἄλλο θέμα:

Ἐπειδή Νικόλαε εἶσαι ἐξαίρετος νέος καί φιλομαθής, δές καί αὐτό τό θέμα.
Θά ἤθελα ὅμως νά μᾶς ἐξηγήσεις τί σημαίνει «πολίτικη θέση».

Νά εἶσαι καλά!

Κάποια στιγμή πρέπει να καταλάβουμε ότι στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπάρχει "Βατικανό" (ούτε στην Κωνσταντινούπολη ούτε στο Αγ. Όρος) και ότι μερικοί άριστοι και ικανότατοι ψάλτες δεν είχαν ιδιαίτερες γνώσεις γραμματικής και συντακτικού-αυτό δεν τους μειώνει καθόλου, ωστόσο πρέπει να μιμούμαστε από αυτούς το ύφος και όχι την γραμματική!

 

[apostoloskalpakidis]

στο καινούριο εγκόλπιο της Απ.Διακονίας επιμελ. π. Κων. Παπαγιάννη έχει τη διορθωμένη θέση ,ενώ ο μακαριστός Φουντούλης στο εγκόλπιο της Σιμωνόπετρας 'εχει λανθασμένα την προσθήκη συγχωρηθηναι , όπως σωστά παρατηρεί ο π. Μάξιμος

 

[π. Μάξιμος]

στο καινούριο εγκόλπιο της Απ.Διακονίας επιμελ. π. Κων. Παπαγιάννη έχει τη διορθωμένη θέση ,ενώ ο μακαριστός Φουντούλης στο εγκόλπιο της Σιμωνόπετρας 'εχει λανθασμένα την προσθήκη συγχωρηθηναι , όπως σωστά παρατηρεί ο π. Μάξιμος

Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι τό παραπάνω μήνυμά μου (#4) γράφτηκε τή δεύτερη μέρα ἀπό τήν ἐγγραφή μου καί ἐνδεχομένως περιέχει φραστικές ὑπερβολές. Τά περί συντάξεως τοῦ «συγχωρηθῆναι» καί τοῦ ἀπαραδέκτου μοῦ τά εἶχαν σχολιάσει ἤδη φιλόλογοι.
Ἡ ἀλήθεια εἶναι ἐπίσης ὅτι ὁ Φουντούλης, ἐνῶ γράφει περί πλεονασμοῦ (στήν ὑπ΄ ἀριθμ. 593 ἀπάντησή του) γιά τό «καὶ συγχωρηθῆναι» δέν γράφει τίποτε γιά τό ἀσύντακτο.
Ἔλαβα ἕνα ΠΜ τό ὁποῖο κοινοποιῶ:

Έχετε απόλυτο δίκαιο στα όσα σημειώνετε και αφορούν στην σύνταξη του ρήματος "συγχωρώ".Όμως ο τύπος "συγχωρηθήναι" αποτελεί απαρέμφατο παθητικού αορίστου β' του ρήματος "συγχωρούμαι",το οποίον είναι (ως παθητικό) αμετάβατο.Δεν λαμβάνει επουδενί αντικείμενο(-α).Έτσι η φράση "υπέρ του συγχωρηθήναι τας ψυχάς των δούλων σου" φαίνεται να είναι απολύτως ορθή,καθόσον το "τας ψυχάς" αποτελεί υποκείμενο του απαρεμφάτου (ετεροπροσωπεία).Δηλ. να συγχωρηθούν οι ψυχές των δούλων σου....
Ωσαύτως,στην φράση («τοῦ συγχωρηθῆναι αὐτῷ πᾶν πλημμέλημα»),το "πλημμέλημα" αποτελεί υποκείμενο του απαρεμφάτου και το "αυτώ" δοτική προσωπική χαριστική.Σε ελεύθερη μετάφραση:Να συγχωρεθεί προς χάριν του κάθε (του)πλημμέλημα.

Ἴσως νά ἔχει δίκιο. Ἀλλά ὅτι δέν ὑπάρχουν ἀντικείμενα στό ἀπαρέμφατο, πάλι μοῦ φαίνεται ὑπερβολικό (ρώτησα φιλόλογο). Καί ἡ δοτική προσωπική χαριστική δέν εἶναι ἀντικείμενο; Ἐπίσης τά ἀπαρέμφατα δέν ἀκολουθοῦν τή σύνταξη τῶν ρημάτων;
Δέν ξέρω. Πάντως εὐχαριστῶ τόν ἀποστολέα γιά τίς παρατηρήσεις του, οἱ ὁποῖες τίθενται στή κρίση τῶν φιλολόγων.
Ἐκεῖνο πάντως πού (πρέπει νά) ξέρουμε, εἶναι, ὅτι ὄντως ἡ γλῶσσα ἔχει ἐξέλιξη καί πολλά τῆς ἑλληνιστικῆς δέν πρέπει νά τά κρίνουμε μέ τῆς ἀρχαίας (καί στή σύνταξη). Τό βλέπουμε καί στό εὐαγγέλιο καί στήν ὑμνολογία. Αὐτό τό λέω γιά τή δική μου θέση στό #4.

 

[npapadimit]

Και όχι μόνον αλλά και έχουν τη μεγαλύτερη βαρύτητα!
Αυτό που λέω πάντα (και κυρίως στους μαθητές μου Ιερείς) είναι ότι πρέπει σε κάθε περίπτωση΄να ακολουθούν τα γραμμένα κείμενα, ως έχουν!
Οτιδήποτε πρόσθετο, διαφορετικό, άλλο, επιπλέον, (και δεν μιλάμε για την αλλαγή του γένους ή για τις απαιτούμενες κατά εορτή αλλαγές στις μνημονεύσεις αγίων ή στις απολύσεις) είναι περισσόν και εκ του πονηρού...
Αυτός που έγραψε το κείμενο ως έχει δεν ήξερε δηλαδή, και εμείς γνωρίζουμε καλύτερα από αυτόν τι ήθελε να πει ο ίδιος;
Υπάρχουν και λάθη στα λειτουργικά μας βιβλία, καμία αντίρρηση.
Οφείλει η Επίσημη Εκκλησία υπεύθυνα να ορίσει κάποια επιτροπή, που θα τα διορθώσει.
Όχι όμως να αλλάζουμε από μόνοι μας ολόκληρες λέξεις ή φράσεις ή διατύπωση, επειδή η δική μας εκδοχή, κατά τη γνώμη μας είναι πιο σωστή.
Αστεία πράγματα! αυτό είναι αυθαιρεσία και πρέπει κάποια στιγμή να σταματήσει.
Νομίζω λοιπόν ότι πρέπει να τηρούμε το γεγραμμένο, και αν είναι λάθος κάποια στιγμή η Επίσημη Εκκλησία ας το διορθώσει. Το δικό μας σε κάθε περίπτωσή είναι αυθαίρετο!

Μερικά παραδείγματα εν συντομία γιατί έχουν επανειλημμένως συζητηθεί από αυτό το βήμα:
Αντιλαβού...> κύριε Ελέησον
Της Παναγίας Αχράντου...> Σοι Κύριε
Ειρήνη σοι τω αναγινώσκοντι
Εἰρήνη σοι τῷ εὐαγγελιζομένῳ.........
και άλλα πολλά

Και στο προκείμενο:
Ἡ μόνη ἁγνὴ καὶ ἄχραντος Παρθένος, ἡ Θεόν ἀφράστως κυήσασα, πρέσβευε ὑπὲρ τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου.

Μήπως είναι μεγαλύτερο το έλεος από τη σωτηρία! ή, πια η αξία του Ελέους του Θεού, άμα δεν είναι προς Σωτηρίαν, αφού μόνο γι αυτήν το επικαλούμαστε!

 

[npapadimit]

Το συγκεκριμένο Θεοτοκίο του Τρισαγίου:

Ἡ μόνη ἁγνὴ καὶ ἄχραντος Παρθένος, ἡ Θεόν ἀφράστως κυήσασα, πρέσβευε ὑπὲρ τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου.

μου θύμισε το εφύμνιο του Α΄ Αντιφώνου:

Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς.

Μόνο που το πρώτο έχει ειδική αναφορά ενώ το δεύτερο γενική.

Και τόσα άλλα παραδείγματα θα μπορούσε να αναφέρει κανείς...

 

[ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ]

Κι άλλο "κάτι ακόμα".
πρέσβευε υπέρ του ελεηθήναι τας ψυχάς των δούλων Αυτού.
Δεν χρειάζεται να πω ποιός το έψαλε έτσι, αλλά όποιος κι αν το έψαλε, δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό....
Μήπως όμως είναι σωστό;
δούλοι του Θεού - δούλοι της Παναγίας;
Εγώ το ψάλλω όπως έχει γραφεί στο νέο εγκόλπιο...

 

[ybulbu]

Κι άλλο "κάτι ακόμα".
πρέσβευε υπέρ του ελεηθήναι τας ψυχάς των δούλων Αυτού.
Δεν χρειάζεται να πω ποιός το έψαλε έτσι, αλλά όποιος κι αν το έψαλε, δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό....

Προσθέστε και τους λοιπούς Πατριαρχικούς μέχρι σήμερα. Επίσης, από την ίδια παράδοση, «η Θεόν ασπόρως...υπέρ του ελεηθήναι και συγχωρηθήναι».

 

[π. Μάξιμος]

Εγώ το ψάλλω όπως έχει γραφεί στο νέο εγκόλπιο...

Τά τροπάρια πού χρησιμοποιοῦνται συχνά καί μάλιστα ἀπό στήθους, γράφει ὁ μακαριστός Φουντούλης στήν ὑπ΄ ἀριθμ. 593 ἀπάντησή του, φθείρονται περισσότερο, δέχονται δέ καί προσθῆκες γιά νά συγκινήσουν τούς συγγενεῖς, σέ σημεῖο μάλιστα (τό ἄκουσε κι αὐτό) νά προστίθεται καί τό ὄνομα τοῦ κεκοιμημένου κάθε φορά μετά τό «τοῦ δούλου σου» ἤ «τῆς δούλης σου».
Στήν ἔρευνά του καταλήγει ὅτι τό ἀρχικό κείμενο, μέ πλῆρες νόημα, χωρίς προσθῆκες πρέπει νά εἶναι «ἡ Θεόν ἀσπόρως κυήσασα, πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου».
Ἔτσι ἀκριβῶς ἔχει γραφεῖ στό νέο «Ἐγκόλπιον Ἀναγνώστου καί Ψάλτου» τῆς Ἀ. Δ., ἐπιμελείᾳ τοῦ π. Κων/νου Παπαγιάννη, ὁ ὁποῖος συνεργαζόταν στενά μέ τόν ἀείμνηστο σοφό καθηγητή.

Τώρα τό δίλημμα

Κι άλλο "κάτι ακόμα".
πρέσβευε υπέρ του ελεηθήναι τας ψυχάς των δούλων Αυτού.
Δεν χρειάζεται να πω ποιός το έψαλε έτσι, αλλά όποιος κι αν το έψαλε, δεν σημαίνει ότι είναι και σωστό....
Μήπως όμως είναι σωστό;
δούλοι του Θεού - δούλοι της Παναγίας;

μοῦ θυμίζει τό ἐρώτημα για το "Υπεραγία Θεοτόκε"... ἄν το ορθό είναι "σώσον ημάς" ή "πρέσβευε υπέρ ημών";
Ὅπως ἔγραψα κι ἐκεῖ· «Μήν μπαίνουμε σέ προτεσταντικά διλήμματα. Ἡ Παναγία μᾶς σώζει διά τοῦ Υἱοῦ Της. Ταῖς πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, Σῶτερ, σῶσον ἡμᾶς». Ἤδη θεολογικῶς ἔχει ἀπαντήσει πάλι ὁ μακαριστός Φουντούλης καί τήν ἀπάντηση του ἀνήρτησα πρόσφατα.
Ἐπιλέγοντας, λοιπόν, τήν λιτή καί ἀρχαιότερη μορφή τοῦ τροπαρίου («ἡ Θεόν ἀσπόρως κυήσασα, πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου») καί ἀφοῦ δεχόμεθα ὅτι κι Ἐκείνη μᾶς σώζει διά τοῦ Υἱοῦ Της, δυνάμεθα κι ἐμεῖς οἱ δοῦλοι τοῦ Υἱοῦ Της (Κυρίου καί Θεοῦ ἡμῶν), νά εἴμεθα καί δοῦλοι Αὐτῆς.
Νομίζω, χωρίς νά ἀπευθύνομαι σέ σᾶς κ. Γιάννου –πάντα ἀφορμές παίρνουμε–, τά πράγματα ὀρθοδόξως, ἡσυχαστικῶς καί ἁγιοπνευματικῶς εἶναι ἁπλᾶ, καί ὁ (ἐκ δυσμῶν) σχολαστικισμός τά κάνει δύσκολα.

ΥΓ. Ὅσο γιά τό «Συλλειτουργικόν» τῆς Σιμωνόπετρας πού ἀναφέρθηκε ὅτι ἔχει καί τήν προσθήκη καί τοῦ «ὑπὲρ» καί τοῦ «καὶ συγχωρηθῆναι», δέν νομίζω ὅτι ἦταν τῆς θελήσεως τοῦ μακαριστοῦ, ἄν καί ἐπιμελήθηκε αὐτές τίς ἐκδόσεις.

 

[dimitrios.zaganas]

Πρβλ. εδώ και εδώ.

 

[ΓΙΑΝΝΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ]

Θεολογία δεν έχω σπουδάσει!
Απλά παρέθεσα μια εκδοχή που άκουσα (ο Γιάννης Μπουλ. σκιαγράφησε την ...πηγή Θ.Σ. και ... Σία).
Και για νά 'μαι ειλικρινής πάτερ Μάξιμε κατέθεσα την εκδοχή αυτή για τη δική σας σαφή απάντηση δι ήν και σας ευχαριστώ.

 

[Κοσμάς Καραμανώλης]

ΥΓ. Ὅσο γιά τό «Συλλειτουργικόν» τῆς Σιμωνόπετρας πού ἀναφέρθηκε ὅτι ἔχει καί τήν προσθήκη καί τοῦ «ὑπὲρ» καί τοῦ «καὶ συγχωρηθῆναι», δέν νομίζω ὅτι ἦταν τῆς θελήσεως τοῦ μακαριστοῦ, ἄν καί ἐπιμελήθηκε αὐτές τίς ἐκδόσεις.

Έχετε δίκιο πάτερ. Δεν είναι η μόνη περίπτωση σφάλματος σε βιβλίο την επιστασία για την έκδοση του οποίου είχε ο μακαριστός. Στο Αρχιερατικό του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών υπάρχουν αρκετά λάθη που ο μακαριστός είναι αδύνατο να τα έκανε ο ίδιος. Μάλλον οι κατ' εξοχήν επιμελητές των εκδόσεων ευθύνονται για όλα αυτά...

 

[π. Μάξιμος]

...αυτού!

Θέλεις νά ὑποστηρίξεις κάτι σέ σχέση μ᾿ αὐτά πού ἀνέφερε ὁ κ. Γιάννου καί ἐπιβεβαίωσε ὁ Γιάννης; καί νά ἀντιπαρατεθεῖς θαυμαστικῶς κάπου;

Ἐγώ δέν βλέπω κάτι ὅμοιο σ᾿ αὐτά:

Πρβλ. εδώ και εδώ.

Ἀντιθέτως βλέπω δύο φορές τό θεοτοκίον

Ἡ μόνη ἁγνὴ καὶ ἄχραντος Παρθένος, ἡ Θεὸν ἀφράστως κυήσασα, πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.​

πού τό βλέπουμε καί στήν Παρακλητική ὡς θεοτοκίον τῶν αἴνων τό Σάββατον τοῦ δ΄ ἤχου καί στό Μέγα Εὐχολόγιον (ἀκολ. νεκρώσιμος εἰς ἱερεῖς), πού δέν ἔχει καμμία νεκρώσιμη ἀναφορά καί μία φορά μέ μιά παραλλαγή στό τέλος γιά νεκρώσιμη χρήση σέ αὐτό εἰδικά τό εὐχολόγιο πού δίνεις (δέν τό βλέπω ἀλλοῦ):

Ἡ μόνη ἁγνὴ καὶ ἄχραντος Παρθένος, ἡ Θεὸν ἀφράστως κυήσασα, πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ.​

Εὐχαριστῶ πάντως γιά τούς συνδέσμους, γιατί μᾶς δίνεται ἡ ἀφορμή νά σχολιάσουμε περαιτέρω τό θέμα καί μέ αὐτά τά δεδομένα, ὄντως ὑπάρχοντα στά λειτουργικά μας βιβλία.

Ἐγώ ἔγραψα σύμφωνα μέ ὅσα ἔβλεπα στήν ἀπάντηση τοῦ μακαριστοῦ Φουντούλη, ὁ ὁποῖος γράφει ὅτι στά χφφ καί ἔντυπα πού εἶχε ὑπ᾿ ὄψει του, τό ἀρχικό κείμενο χωρίς προσθῆκες πρέπει νά εἶναι «ἡ Θεόν ἀσπόρως κυήσασα, πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου». Δέν ἔχω λόγο νά τόν ἀμφισβητήσω.

Γράφει ὅμως σέ ἕνα ἄλλο σημεῖο ὅτι τό κυρίως αἴτημα πού προέχει καί διατυπώνεται στά τρία προηγούμενα γνωστά τροπάρια καί εἶναι ἡ ἀνάπαυση τῆς ψυχῆς τοῦ κεκοιμημένου, ἀπουσιάζει ἀπό τό θεοτοκίον.

Αὐτό μέ ἔκανε νά σκεφθῶ ὅτι τό ἁπλοῦν θεοτοκίον «Ἡ μόνη ἁγνὴ καὶ ἄχραντος Παρθένος, ἡ Θεὸν ἀφράστως κυήσασα, πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν», οὐδεμίαν σχέσιν ἔχον μέ νεκρώσιμα, ἐντασσόμενο ὅμως ὡς θεοτοκίον τῶν νεκρωσίμων τροπαρίων, κατ᾿ ἀρχήν δέχθηκε μιά τροποποίηση στό τέλος «πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν αὐτοῦ» –πού τήν βλέπω, ἐπαναλαμβάνω, μόνον στήν παραπομπή τοῦ εὐχολογίου πού δίνεις–, τελική δέ τροποποίηση «πρέσβευε τοῦ σωθῆναι τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου», προφανῶς ἐξ ἐπιδράσεως ἀπό τά προηγούμενα τροπάρια, πού καί τά τρία ἔχουν τήν φράση «τὴν ψυχὴν τοῦ δούλου σου», ἀπευθυνόμενα βέβαια στόν Σωτῆρα Κύριον.

Ἄν ἡ ἑρμηνεία μου περί τῶν δούλων τῆς Θεοτόκου δέν ἄρεσε, θυμίζω δύο γνωστότατα τροπάρια (θά ὑπάρχουν κι ἄλλα):

Ἐκ παντοίων κινδύνων τοὺς δούλους σου φύλαττε, εὐλογημένη Θεοτόκε, ἵνα σε δοξάζωμεν, τὴν ἐλπίδα τῶν ψυχῶν ἡμῶν.


Διάσωσον ἀπό κινδύνων τούς δούλους σου Θεοτόκε ὅτι πάντες μετά Θεόν εἰς Σέ καταφεύγομεν, ὡς ἄρρηκτον τεῖχος καί προστασίαν.​