Νομιζω οτι δεν ειναι τοσο μυστηριο το τονικο υψος του φθογγου Γα στον βαρυ διατονικο ηχο. Ο συγκεκριμενος ηχος χρησιμοποιει κλιμακα κατα το διαπασων συστημα και οχι κατα τον τροχο (πενταχορδο). Επισης, ο ζω ειναι νεανες γεγονος που δικαιολογειται απο τη φθορα (ξ) που τιθεται στον συγκεκριμενο φθογγο. Απο την παλαιογραφια γνωριζουμε οτι οι πολυσσυλαβοι φθογγοι, δεν δεικνυαν μονο αυτονομους φθογγους και τη διαστηματικη διαφορα μεταξυ τους, αλλα και ηχους. Ως εκ τουτου ο βαρυς ηχος ειναι δευτερος διατονικος (ως νεανες). Μια κλιμακα, τωρα, δημιουργειται απο συννημενα α) πενταχορδο και τετραχορδο ή β) τετραχορδο και πενταχορδο. Συνεπως, για την α' περιπτωση, εχουμε:
Ζω (νεανες) - Νη (νανα) = 7 γραμματα (μορια)
Νη [αγια (κατα το διαπασων)] - Πα (ανανες) = 12 γραμματα
Πα (ανανες) - Βου (νεανες) = 9 γραμματα
Βου (νεανες) - Γα [νεανες (λογω πενταχορδου)] = 9 γραμματα
Γα (νεανες) - Δι (αγια) = 10 γραμματα (*)
Δι (αγια) - Κε (ανανες) = 12 γραμματα
Κε (ανανες) - Ζω (νεανες) = 9 γραμματα
(*) Κατα το διαπασων ο Γα ειναι νανα και ο Δι αγια και εχουν διαφορα 12 γραμματων. Επειδη ο Γα ειναι νεανες λογω του πενταχορδου, οξυνθηκε δυο γραμματα οποτε Γα - Δι: 12-2=10 γραμματα.
Λογω του πενταχορδου παρατηρουμε οτι ο Γα βρισκεται ηδη οξυμενος της φυσικης του τονικοτητας (ως νανα) κατα δυο γραμματα. Επισης, λογω του πενταχορδου ο Γα ειναι νεανες και οχι νανα, γι' αυτο σε καποια χειρογραφα μουσικων κωδικων εμφανιζεται κα η αναλογη μαρτυρια στο συγκεκριμενο φθογγο. Το αθροισμα,τωρα, των γραμματων του πενταχορδου πρεπει να ειναι 40, του συννημενου τετραχορδου 28 και του διαπασων 28+40=68. Εδω το πενταχορδο ζω - Γα εχει 7+12+9+9=37 γραμματα. Επειδη δεν μπορουμε να "πειραξουμε" τη βαση του πενταχορδου (ζω), οξυνεται κορυφη του (Γα) κατα τρια γραμματα και ετσι Βου (νεανες) - Γα (νεανες οξυμενος) = 12 γραμματα και το αθροισμα των γραμματων του πενταχορδου βρισκονται 40, ως επρεπε. Πριν την οξυνση του Γα των τριων γραμματων, το τετραχορδο εμφανιζε 10+12+9=31 γραμματα. Αφου ο Γα οξυνθηκε κατα τρια εχουμε Γα - Δι: 10-3=7 γραμματα και το συνολο του τετραχορδου 7+12+9=28 γραμματα, ως επρεπε.
Για τη δευτερη περιπτωση, εχουμε:
Ζω (νεανες) - Νη (νανα): 7 γραμματα
Νη (αγια) - Πα (ανανες): 12 γραμματα
Πα (ανανες) - Βου (νεανες): 9 γραμματα
Βου (νεανες) - Γα (νανα): 7 γραμματα
Γα (νανα) - Δι (αγια): 12 γραμματα
Δι (αγια) - Κε (ανανες): 12 γραμματα
Κε (ανανες) - Ζω (νενανες): 9 γραμματα
Αθροισμα γραμματων τετραχορδου: 7+12+9=28
Αθροισμα γραμματων πενταχορδου: 7+12+12+9=40
Οι κυριοι ηχοι χρησιμοποιουν κλιμακα κατα την πρωτη περιπτωση ενω οι πλαγιοι κατα τη δευτερη. Το ερωτημα ειναι: ο βαρυς διατονικος εκ του ζω ειναι κυριος ή πλαγιος ηχος;;; Και η απαντηση ειναι: Ο βαρυς διατονικος ειναι Κυριος ηχος που παρουσιαζει ομως και χαρακτηριστικα πλαγιου... Και εξηγω!
Η διατονικη φθορα (ξ) που τιθεται στον ζω δεικνυει μελος νεανες, δευτερου δηλαδη διατονικου ηχου, και φυσικα ο δευτερος ειναι Κυριος ηχος. Οποτε, σαν κυριος ηχος, ο βαρυς χρησιμοποιει κλιμακα κατα την πρωτη περιπτωση οποτε ο Γα ειναι οξυμενος. Οι ιδιοτητες πλαγιου ηχου που παρουσιαζει ειναι α) ο διαζευκτικος τονος Βου - Γα που ειναι 12 γραμματα και β) το γεγονος οτι καποια παλαια μελη τονισμενα σε αυτον τον ηχο καταληγουν στον Γα στον οποιο τονιζεται ο Τριτος ηχος.
Τελος, ειναι καλο να εχουμε υπ' οψιν μας οτι ο βαρυς ειναι και μεσος του πρωτου ηχου. Σε αυτη την περιπτωση ο Γα βρισκεται φυσικος.
Πρεπει, λοιπον κτα τη γνωμη μυ να διακρινουμε περιπτωσεις ποτε ο Γα ειναι εν οξυμενος και ποτε φυσικος.
Α) Οταν η μελικη κινηση δεικνυει το πεταχορδο του βαρεως διατονικου ο Γα ειναι οξυμενος λογω της κλιμακος του
Β) Οταν δεικνυει μελος πρωτου ηχου ο Γα ειναι φυσικος.
Πολλες φορες για τα μελη που τονιζονται σε αυτο τον ηχο επιδεικνυεται η διαστηματικη πορεια του μελους και απο την αρκτικη μαρτυρια. Π.χ. σε χειρογραφο της παλαιας, ως αρκτικη μαρτυρια για την παλαια φημη "τον δεσποτην και αρχιερεα" παρουσιαζεται η μαρτυρια του πρωτοβαρυ. Σε αλλη περιπτωση εμφανιζεται η μαρτυρια του βαρεως (αανες) και διπλα του νεανες...
Οποτε, πρεπει απλα να ελεγχουμε τη μελικη κινηση με τον ιδιο τροπο που την ελεγχουμε και στους υπολοιπους ηχους και βαζουμε αναλογα και τα ισοκρατηματα.